ZESPÓŁ

ZESPÓŁ

NADPOBUDLIWOSCI

NADPOBUDLIWOSCI

PSYCHORUCHOWEJ

PSYCHORUCHOWEJ

ADHD

ADHD

grupa zaburzeń charakteryzującym się

grupa zaburzeń charakteryzującym się

wczesnym początkiem (zazwyczaj w

wczesnym początkiem (zazwyczaj w

pierwszych pięciu latach życia), brakiem

pierwszych pięciu latach życia), brakiem

wytrwałości w realizacji zadań

wytrwałości w realizacji zadań

wymagających zaangażowania

wymagających zaangażowania

poznawczego, tendencją do przechodzenia

poznawczego, tendencją do przechodzenia

od jednej aktywności do drugiej bez

od jednej aktywności do drugiej bez

ukończenia żadnej z nich oraz

ukończenia żadnej z nich oraz

zdezorganizowaną, słabo kontrolowaną

zdezorganizowaną, słabo kontrolowaną

nadmierną aktywnością.

nadmierną aktywnością.

Uważa się, że ADHD występuje u 4-8%

Uważa się, że ADHD występuje u 4-8%

dzieci w wieku wczesnoszkolnym (6-9),

dzieci w wieku wczesnoszkolnym (6-9),

głównie chłopców, nie zależnie od rasy i

głównie chłopców, nie zależnie od rasy i

kultury. Następnie częstość

kultury. Następnie częstość

występowania zmniejsza się o 50% na

występowania zmniejsza się o 50% na

każde pięć lat, jednakże u 60%

każde pięć lat, jednakże u 60%

dorosłych utrzymują się niektóre cechy

dorosłych utrzymują się niektóre cechy

zespołu (zwłaszcza dotyczące deficytów

zespołu (zwłaszcza dotyczące deficytów

uwagi).

uwagi).



Nadpobudliwość psychoruchowa jest

Nadpobudliwość psychoruchowa jest

zjawiskiem często spotykanym u dzieci

zjawiskiem często spotykanym u dzieci



Według najnowszych badań WHO aż 20%

Według najnowszych badań WHO aż 20%

dzieci cierpi na nadpobudliwość

dzieci cierpi na nadpobudliwość

psychoruchową

psychoruchową



Około 7%, z wymienionych 20%, cierpi na

Około 7%, z wymienionych 20%, cierpi na

ADHD - Zespół nadpobudliwości

ADHD - Zespół nadpobudliwości

psychoruchowej z zaburzeniami

psychoruchowej z zaburzeniami

koncentracji uwagi

koncentracji uwagi



ADHD według Światowej Organizacji

ADHD według Światowej Organizacji

Zdrowia jest chorobą, a więc jej

Zdrowia jest chorobą, a więc jej

występowanie może stwierdzić specjalista

występowanie może stwierdzić specjalista

Przyczyny ADHD

Przyczyny ADHD

Biologiczne

Biologiczne

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej jest zespołem

zaburzeń o podłożu genetycznym, który powoduje

powstawanie objawów z trzech grup impulsywności,

nadruchliwości i zaburzeń koncentracji uwagi,

spowodowany jest zaburzeniami równowagi pomiędzy

układami dopaminowymi i noradrenalinowymi w CUN

(centralnym układzie nerwowym).

Objawy nadpobudliwości mogą również występować w

wyniku uszkodzenia centralnego układu nerwowego, a

także przy innych zespołach objawowych Np. u pacjentów

z łamliwym chromosomem X

Korelacja czynników
biologicznych ze
społecznymi

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej ma

podłoże biologiczne to znaczy, że nie wynika

on z błędów wychowawczych, czy czynników

psychogennych.

Niektóre objawy podobne do zespołu

nadpobudliwości psychoruchowej mogą

występować u dzieci wychowywanych bez

systemów zasad i konsekwencji, ale także

Np. u dzieci maltretowanych fizycznie lub

psychicznie.

Objawy ADHD

Objawy ADHD

W sferze ruchowej:

W sferze ruchowej:



wyraźny niepokój ruchowy w zakresie dużej i małej

wyraźny niepokój ruchowy w zakresie dużej i małej

motoryki,

motoryki,



niemożność pozostawania w bezruchu przez nawet

niemożność pozostawania w bezruchu przez nawet

krótki okres czasu,

krótki okres czasu,



podrywanie się z miejsca,

podrywanie się z miejsca,



bezcelowe chodzenie,

bezcelowe chodzenie,



zwiększona szybkość i częsta zmienność ruchów

zwiększona szybkość i częsta zmienność ruchów

(wrażenie ciągłego pośpiechu),

(wrażenie ciągłego pośpiechu),



bieganie,

bieganie,



przymusowe wymachiwanie rękami,

przymusowe wymachiwanie rękami,

podskakiwanie,

podskakiwanie,



wzmożone drobne ruchy kończyn (machanie nogami,

wzmożone drobne ruchy kończyn (machanie nogami,

poruszanie palcami rąk, ciągłe zajmowanie się

poruszanie palcami rąk, ciągłe zajmowanie się

rzeczami, które leżą w zasięgu rąk lub nóg, kiwanie

rzeczami, które leżą w zasięgu rąk lub nóg, kiwanie

się na krześle itp.).

się na krześle itp.).

W sferze poznawczej

W sferze poznawczej

:

:



trudności w skupieniu uwagi (uwaga chwiejna,

trudności w skupieniu uwagi (uwaga chwiejna,

wybitnie zależna od czynników afektywnych)

wybitnie zależna od czynników afektywnych)



wzmożony

wzmożony

odruch orientacyjny,

odruch orientacyjny,



pochopność w działaniach

pochopność w działaniach



pobieżność myślenia,

pobieżność myślenia,



przerzucanie uwagi z obiektu na obiekt (udzielanie

przerzucanie uwagi z obiektu na obiekt (udzielanie

nieprawidłowych, nieprzemyślanych odpowiedzi na

nieprawidłowych, nieprzemyślanych odpowiedzi na

pytania lub nieprawidłowe rozwiązywanie zadań)

pytania lub nieprawidłowe rozwiązywanie zadań)



w badaniach inteligencji niektórzy autorzy

w badaniach inteligencji niektórzy autorzy

stwierdzają poziom „poniżej spodziewanego”,

stwierdzają poziom „poniżej spodziewanego”,

głównie w skalach wykonawczych,

głównie w skalach wykonawczych,



trudności wizualno –motoryczne

trudności wizualno –motoryczne



trudności syntetyzowania w myśleniu

trudności syntetyzowania w myśleniu



brak umiejętności planowania,

brak umiejętności planowania,



u wielu dzieci z zaburzeniami koncentracji uwagi

u wielu dzieci z zaburzeniami koncentracji uwagi

występują pewnego rodzaju zaburzenia mowy lub

występują pewnego rodzaju zaburzenia mowy lub

języka, do których należą

języka, do których należą

:

:

*opóźnienie rozwoju mowy

*opóźnienie rozwoju mowy

*kłopoty z artykulacją,

*kłopoty z artykulacją,

*problemy ze struktura zdania,

*problemy ze struktura zdania,



Trudności stanowi również pisemne wyrażanie myśli i

Trudności stanowi również pisemne wyrażanie myśli i

słowa oraz pamięć krótkotrwała

słowa oraz pamięć krótkotrwała

W sferze

W sferze

emocjonalnej

emocjonalnej

:

:



nieopanowane, nieraz bardzo silne

nieopanowane, nieraz bardzo silne

reakcje emocjonalne,

reakcje emocjonalne,



wzmożona ekspresja uczuć,

wzmożona ekspresja uczuć,



zwiększona wrażliwość emocjonalna

zwiększona wrażliwość emocjonalna

na bodźce otoczenia,

na bodźce otoczenia,



wybuchy złości,

wybuchy złości,



impulsywność działania.

impulsywność działania.

Główne cechy osobowości

Główne cechy osobowości

dziecka z zaburzeniami

dziecka z zaburzeniami

koncentracji uwagi

koncentracji uwagi



działanie impulsywne

działanie impulsywne



niska samoocena

niska samoocena



okresowo występująca depresja,

okresowo występująca depresja,



niedojrzałe zachowanie,

niedojrzałe zachowanie,



zaburzenia snu:

zaburzenia snu:

*wczesne budzenie się,

*wczesne budzenie się,

*trudności z zaśnięciem,

*trudności z zaśnięciem,

*niespokojny sen,

*niespokojny sen,



rozwój fizyczny:

rozwój fizyczny:

*wysoki poziom aktywności

*wysoki poziom aktywności

fizycznej

fizycznej



rozwój społeczny:

rozwój społeczny:

*opóźniony rozwój społ.

*opóźniony rozwój społ.

*trudności w nawiązywaniu

*trudności w nawiązywaniu

kontaktów z rówieśnikami

kontaktów z rówieśnikami

*Popisuje się przed rówieśnikami

*Popisuje się przed rówieśnikami

Diagnoza i

Diagnoza i

wykrywanie

wykrywanie

We wczesnym dzieciństwie:

Diagnoza ADHD we wczesnym dzieciństwie nie jest

możliwa. Występuje kilka objawów sugerujących

występowanie ADHD w następnych latach:

•

ciągła aktywność ruchowa,

•

opóźniony albo przyśpieszony rozwój mowy,

•

problemy ze snem,

•

problemy z jedzeniem, łącznie z występowaniem

wymiotów, lub słaby odruch ssania,

•

ataki kolki, które mogą wynikać z uczulenia, ale również

mogą być wynikiem zaburzeń koncentracji uwagi,

•

dzieci nadpobudliwe nie lubią (wg opinii wielu

rodziców), gdy się je przytula,

W wieku szkolnym:



trudności w dostosowaniu się do
wymagań szkolnych (zajęcia w
pozycji siedzącej),



nadmierna gadatliwość i
impulsywność, która narzuca
dziecku rolę błazna w oczach klasy,



trudności w utrzymywaniu uwagi
przez całą lekcję-bujanie w obłokach

Działanie diagnostyczne i

Działanie diagnostyczne i

terapeutyczne:

terapeutyczne:



ocena profilu psychoedukacyjnego, w skład

ocena profilu psychoedukacyjnego, w skład

którego wchodzi:

którego wchodzi:



test na inteligencję,

test na inteligencję,



ocena osiągnięć dziecka w zakresie pięciu

ocena osiągnięć dziecka w zakresie pięciu

podstawowych umiejętności: czytania,

podstawowych umiejętności: czytania,

literowania, liczenia, pisania i mówienia.

literowania, liczenia, pisania i mówienia.



testy inteligencji przeprowadza się z dwóch

testy inteligencji przeprowadza się z dwóch

powodów:

powodów:



aby ocenić ogólne możliwości dziecka oraz

aby ocenić ogólne możliwości dziecka oraz

zorientować się, czy istnieje znacząca różnica

zorientować się, czy istnieje znacząca różnica

między możliwym a aktualnym poziomem

między możliwym a aktualnym poziomem

osiągnięć w zakresie podstawowych umiejętności,

osiągnięć w zakresie podstawowych umiejętności,



dzieci z zaburzeniami koncentracji uwagi maja

dzieci z zaburzeniami koncentracji uwagi maja

charakterystyczną dużą rozpiętość w wynikach IQ.

charakterystyczną dużą rozpiętość w wynikach IQ.

Sposoby działania:

Sposoby działania:

1.Terapia behawioralna:

1.Terapia behawioralna: celem jest

celem jest

modyfikacja zachowania dziecka poprzez

modyfikacja zachowania dziecka poprzez

wygaszanie złych nawyków, a wzmacnianie

wygaszanie złych nawyków, a wzmacnianie

dobrych (zasada nagradzania i karania)

dobrych (zasada nagradzania i karania)

.daje skutki długotrwałe.

.daje skutki długotrwałe.

2

2

.

.

Nauczanie wyrównawcze

Nauczanie wyrównawcze

:

: dodatkowe

dodatkowe

zajęcia podczas których, dziecko nabywa

zajęcia podczas których, dziecko nabywa

pewnych nawyków pomocnych w

pewnych nawyków pomocnych w

uczestniczeniu w zajęciach. Ważne jest tutaj

uczestniczeniu w zajęciach. Ważne jest tutaj

zaangażowanie rodziców.

zaangażowanie rodziców.

3.Terapia mowy i języka

3.Terapia mowy i języka

:

: u dzieci

u dzieci

nadpobudliwych psychoruchowo mogą

nadpobudliwych psychoruchowo mogą

występować zaburzenia mowy (takie jak

występować zaburzenia mowy (takie jak

jąkanie, problemy z artykulacją), dlatego w

jąkanie, problemy z artykulacją), dlatego w

takich przypadkach niezbędna jest pomoc

takich przypadkach niezbędna jest pomoc

logopedy.

logopedy.

4.

4.

Terapia zajęciowa

Terapia zajęciowa

:

: nacisk głównie na prawidłowy

nacisk głównie na prawidłowy

rozwój motoryczny dziecka.

rozwój motoryczny dziecka.

5.

5.

Kontrola dietetyczna

Kontrola dietetyczna

:

: istnieje przypuszczenie,

istnieje przypuszczenie,

że spożywanie takich produktów jak: kakao, środki

że spożywanie takich produktów jak: kakao, środki

konserwujące, barwniki, salicylany i cukier mogą

konserwujące, barwniki, salicylany i cukier mogą

dodatkowo wzmagać aktywność dziecka - jednak

dodatkowo wzmagać aktywność dziecka - jednak

brak na ten temat dokładnych badań naukowych.

brak na ten temat dokładnych badań naukowych.

6.

6.

Leczenie farmakologiczne

Leczenie farmakologiczne

:

: w Polsce jest

w Polsce jest

bardzo rzadko stosowane. Leki takie jak Ritalin

bardzo rzadko stosowane. Leki takie jak Ritalin

,

,

Dexedrine

Dexedrine

,

,

Cylert, poprawiają przebieg procesów

Cylert, poprawiają przebieg procesów

neurochemicznych zachodzących w mózgu.

neurochemicznych zachodzących w mózgu.

Ogólne zasady dotyczące

Ogólne zasady dotyczące

postępowania

postępowania

wychowawczego:

wychowawczego:

1. Konsekwentne

1. Konsekwentne

przyzwyczajanie dziecka do

przyzwyczajanie dziecka do

kończenia każdego

kończenia każdego

rozpoczętego zadania.

rozpoczętego zadania.

2

2

.

.

Stała kontrola i

Stała kontrola i

przypominanie o

przypominanie o

zobowiązaniach

zobowiązaniach:

:



zakres określonych obowiązków musi być

zakres określonych obowiązków musi być

dostosowany do możliwości i ograniczeń dziecka,

dostosowany do możliwości i ograniczeń dziecka,



trzeba zaoszczędzić wystąpienia dodatkowych

trzeba zaoszczędzić wystąpienia dodatkowych

niepotrzebnych bodźców,

niepotrzebnych bodźców,



nie dać się zdominować dziecku,

nie dać się zdominować dziecku,



po wystąpieniu konfliktu - należy go przedyskutować

po wystąpieniu konfliktu - należy go przedyskutować

z dzieckiem w atmosferze spokoju i rzeczowości, po

z dzieckiem w atmosferze spokoju i rzeczowości, po

uspokojeniu dziecka;

uspokojeniu dziecka;



należy unikać agresji słownej i fizycznej, która bardzo

należy unikać agresji słownej i fizycznej, która bardzo

mocno pobudza dodatkowo dziecko (może

mocno pobudza dodatkowo dziecko (może

doprowadzić do objawów nerwicowych takich jak:

doprowadzić do objawów nerwicowych takich jak:

lęki, natręctwa, czy też reakcje obronne: arogancka

lęki, natręctwa, czy też reakcje obronne: arogancka

postawa, agresja, kłamstwa, a nawet doprowadzić do

postawa, agresja, kłamstwa, a nawet doprowadzić do

niewłaściwego rozwoju osobowości);

niewłaściwego rozwoju osobowości);

3.pomoc w nauce

3.pomoc w nauce



czytanie ze względu na małą zdolność

czytanie ze względu na małą zdolność

koncentracji, opowiadania powinny być ciekawe

koncentracji, opowiadania powinny być ciekawe



czytanki powinny być opowiedziane przez dziecko

czytanki powinny być opowiedziane przez dziecko

(w celu skontrolowania zapamiętanego tekstu);

(w celu skontrolowania zapamiętanego tekstu);



odrabianie lekcji powinno się odbywać o

odrabianie lekcji powinno się odbywać o

regularnych porach, (w domu powinien wtedy

regularnych porach, (w domu powinien wtedy

panować względny spokój);

panować względny spokój);



dziecko powinno wykonywać prace zręcznościowe

dziecko powinno wykonywać prace zręcznościowe

(uczą cierpliwości, a także skrupulatności);

(uczą cierpliwości, a także skrupulatności);



zasada trzy R: rutyna

zasada trzy R: rutyna

,

,

regularność

regularność

,

,

repetycja

repetycja

;

;



Nauka powinna odbywać się pod kontrolą rodziców.

Nauka powinna odbywać się pod kontrolą rodziców.

Bibliografia:

Bibliografia:

1.

1.

Ks. Stepulak Marian Zdzisław,

Ks. Stepulak Marian Zdzisław,

Wybrane zagadnienia z psychologii

Wybrane zagadnienia z psychologii

szkolnej

szkolnej

, Lublin: Katedra

, Lublin: Katedra

Psychoprofilaktyki Rodziny Instytut

Psychoprofilaktyki Rodziny Instytut

Nauk o Rodzinie 2010.

Nauk o Rodzinie 2010.