1

Stany nagłe u
dzieci

Oddział Kliniczny Interny Dziecięcej i Alergologii

III Katedry Pediatrii UM w Łodzi

WSS im. M.Kopernika ul. Pabianicka 62

2

Zatrucia

Rozpoznanie po stwierdzeniu:

-

zjedzenia lub wypicia leków,
szkodliwych środków lub grzybów
trujących

-

objawów zatrucia zależnych od
rodzaju spożytego leku lub środka
trującego

3

Zatrucia

Objawy:

-

senność lub utrata przytomności,
nieprawidłowe zachowanie dziecka

-

wymioty

-

drgawki

-

skargi na ból brzucha lub ból w
jamie ustnej

4

Zatrucia



Zatrucia lekami lub substancjami

chemicznymi stosowanymi w gospodarstwie

domowym (z wyjątkiem substancji żrących)

-

natychmiast wywołać wymioty przez drażnienie

tylnej ściany gardła lub podanie do wypicia wody,

ewentualnie

z

dodatkiem soli kuchennej

Nie wolno wywoływać wymiotów u dziecka

nieprzytomnego, jeżeli są zaburzenia rytmu

serca, drgawki oraz w zatruciach środkami

żrącymi, pochodnymi ropy naftowej i

detergentami

5

Zatrucia



Zatrucia substancją żrącą (kwas,
zasada)

-

nie wolno wywoływać wymiotów

-

podać płyn osłaniający błonę śluzową jamy
ustnej, przełyku, żołądka (2-3 białka jaja
kurzego roztrzepane w ½ szklanki wody)

6

Zatrucia



Zatrucia pochodnymi ropy naftowej

-

nie wywoływać wymiotów

-

wezwać pomoc

7

Zatrucia



Zatrucia detergentami (proszki do
prania, czyszczenia)

-

nie wywoływać wymiotów

-

nie podawać płynów do picia (łatwo następuje
aspiracja piany do dróg oddechowych)

8

Zatrucia



Zatrucia tlenkiem węgla (czad, spaliny)

-

usunąć zatrutego ze skażonego otoczenia

-

przy braku samoistnego oddychania –
zastosować oddech sztuczny

9

Zatrucia



Zatrucia grzybami

-

wywołać wymioty

-

jak najszybciej przekazać dziecko do szpitala

-

zachować grzyby lub potrawy z nich
przyrządzone

10

Zatrucia



Skażone środkami żrącymi powierzchnie
skóry, błony śluzowej jamy ustnej

-

zmywać przez 10-15 min. bieżącą wodą

-

skażoną odzież zdjąć

-

dziecko usunąć ze skażonego otoczenia

11

Zatrucia

Postępowanie:



Pacjent nieprzytomny

-

podać nalokson przy stwierdzeniu wąskich źrenic

-

nie prowokować wymiotów



Pacjent przytomny

-

wymioty (drażnienie tylnej ściany gardła, woda z solą

kuchenną, syrop z ipekakuaną)

-

po skutecznych wymiotach podać doustnie węgiel

aktywowany 2-3 g/kg m.c. w wodzie (nie stosować w

zatruciu grzybami – uniemożliwia identyfikację

zarodników)

-

zatrzymać materiał do badań toksykologicznych

12

Zatrucia

Postępowanie:



Płukanie żołądka

-

wskazania: niemożność wywołania wymiotów, niemowlęta
< 6m.ż., utrata świadomości i zniesienie odruchów
obronnych, zatrucie lekami antydepresyjnymi
trójcyklicznymi

-

przeciwwskazania: zatrucie doustnymi środkami żrącymi
lub pochodnymi ropy naftowej, u pacjenta nieprzytomnego
(ze zniesieniem odruchów obronnych) bez zabezpieczenia
dróg oddechowych (intubacja dotchawicza)

13

Zatrucia

Postępowanie:



Węgiel aktywowany

-

absorbuje środki trujące oraz leki

-

wskazany po wywołaniu wymiotów lub po płukaniu
żołądka

-

nie stosować w zatruciu środkami żrącymi,
węglowodorami, alkoholem, preparatami żelaza,
kwasem borowym, cyjankami

-

podany przed syropem z ipekakuany inaktywuje
go

14

Zatrucia

Postępowanie:



Leki przeczyszczające

-

podawać razem z węglem aktywowanym

-

stosuje się: 70% sorbitol, cytrynian magnezu

-

są przeciwwskazane przy braku perystaltyki

-

nie podawać preparatów Mg 2+ pacjentom z
niewydolnością nerek

15

Stan drgawkowy

Stan drgawkowy, polegający na utrzymywaniu

się drgawek wszystkich mięśni szkieletowych,

szybko powoduje:

-

wzrost temperatury ciała

-

kwasicę metaboliczną

-

powstanie długu tlenowego w tkankach

-

niedotlenienie wszystkich narządów w tym

OUN

-

odwodnienie

-

w/w zaburzenia mogą spowodować

zatrzymanie czynności krążenia

16

Stan drgawkowy



Drgawki – najczęściej u dzieci w wieku od
pierwszego do 5 r.ż.



Przyczyny – różne – idiopatyczne, gorączkowe,
pourazowe, metaboliczne, stan zapalny mózgu
i opon



W leczeniu drgawek najważniejsze jest jak
najszybsze ich opanowanie



Drgawki muszą być opanowane w miejscu
wystąpienia – nie wolno transportować
pacjenta w stanie drgawkowym

17

Stan drgawkowy

Postępowanie:
-

barbiturany dożylnie (fenobarbital 15-20

mg/kg m.c.)

-

wentylacja 100% tlenem

-

środki zwiotczające mięśnie

-

oddech zastępczy

-

umieścić dziecko w OIT

-

badania diagnostyczne i leczenie przyczynowe

18

Drgawki gorączkowe

Drgawki gorączkowe – napady z

towarzyszącą gorączką występujące u
dzieci między 6 m.ż. a 5 r.ż., u których
wykluczono ostrą chorobę OUN



U 2-4%dzieci poniżej 5 r.ż.



Nieco częściej u chłopców

19

Drgawki gorączkowe

Proste

65-75% drgawek

-

jednorazowe,

krótkotrwałe drgawki

uogólnione, zazwyczaj

toniczno-kloniczne

-

czas trwania poniżej 15

min.

-

nie mają tendencji do

nawrotów w tej samej

infekcji

Złożone

-

charakter ogniskowy

-

długi czas trwania
(ponad 15 min.)

-

nawrotowy charakter
w ciągu 24 godz.

20

Drgawki gorączkowe

Leczenie:

-

przerwanie napadu drgawek – diazepam we

wlewce doodbytniczej 0,5 mg/kg m.c.

- obniżenie temperatury ciała poniżej 38^C
- u dzieci z drgawkami gorączkowymi w

wywiadzie – w przypadku gorączki powyżej 38-
38,5^C podawanie diazepamu zapobiegawczo
przez 24-48 godz.

21

Uraz wielonarządowy

Przyczyny:



Upadek z wysokości



Działanie przyspieszenia (wypadki
komunikacyjne)



Bezpośrednie działanie siły



Oparzenia



Utonięcie

22

Uraz wielonarządowy



Główna przyczyna zgonów dzieci we
wszystkich grupach wiekowych



Występują we wszystkich środowiskach (dom,
ulica, szkoła itp.)



Ze względu na dużą masę głowy dziecka,
najczęściej ona ulega urazowi, a równie często
kończyny



Urazy narządów wewnętrznych dotyczą klatki
piersiowej (uraz płuc) oraz jamy brzusznej
(pęknięcie wątroby i/lub śledziony)

23

Uraz wielonarządowy

Najczęstsze powikłania:



odma

–

brak szmeru pęcherzykowego, zaburzenia oddychania, sinica

-

odbarczyć przed transportem

-

wkłucie kaniuli dożylnej w przestrzeń międzyżebrową
(miedzy 3 a 5 międzyżebrze) w linii pachowej przedniej po
stronie odmy



uszkodzenia wątroby, śledziony

-

głównie przy tępych urazach w okolicy nadbrzusza

-

przy podejrzeniu krwawienia z tych narządów – szybkie
uzupełnienie płynów

-

natychmiastowa operacja

24

Uraz wielonarządowy

Najczęstsze powikłania:



Urazy nerek

-

przy urazie tępym

-

krwotok z reguły niezbyt nasilony, postępowanie
przeciwwstrząsowe



Urazy głowy

-

największe zagrożenie życia – krwawienie
nadtwardówkowe – odbarczyć nawet bez wykonania
tomografii komputerowej



Urazy kończyn

25

Utonięcie

Zagrożenie życia w wyniku niedotlenienia.
Niedotlenienie jest następstwem:
-

przedostania się dużych objętości wody do dróg

oddechowych, co powoduje ich niedrożność i
niemożność utrzymania wymiany gazowej

-

kurczu głośni – uniemożliwia oddychanie i jest przyczyną
uduszenia

Niedotlenienie – kwasica oddechowa i metaboliczna –

zatrzymanie czynności serca – trwałe uszkodzenie OUN
(odmóżdżenie, odkorowanie)

26

Porażenie prądem
elektrycznym



Zmiany w ustroju zależą od natężenia prądu



Natężenia powyżej 30 mA działają uszkadzająco,
powodując zmiany miejscowe (oparzenia) i ogólne
(migotanie komór)

Postępowanie:

-

odłączyć dziecko od źródła prądu

-

założyć, że nastąpiło najgorsze powikłanie – migotanie
komór (postępować jak w resuscytacji krążeniowo-
oddechowej)

-

wezwać karetkę R

27

Utrata przytomności

Przyczyny:

-

Uraz

-

Zatrucie

-

Zakażenie

-

Cukrzyca

-

Wylew krwi

-

Choroby neurologiczne

28

Utrata przytomności

Utrata przytomności to stan, w którym pacjent

pozbawiony jest świadomości i nie reaguje
na żadne zewnętrzne bodźce.

Przyczyny:

1.

Zaburzenia w układzie krążenia

-

przyczyny sercowe

wrodzone wady serca
zaburzenia rytmu serca
choroby mięśnia sercowego

-

przyczyny pozasercowe

omdlenia wazowagalne
hipotonia ortostatyczna

29

Utrata przytomności

Przyczyny – cd.:
2. Zaburzenia endokrynologiczne i metaboliczne

-

hipoglikemia

-

hipoksja

-

niedokrwistość

-

cukrzyca

-

niedoczynność nadnerczy

3.

Zaburzenia OUN

-

padaczka

-

guz mózgu

-

migrena

-

drgawki

-

hiperwentylacja

-

histeria

30

Utrata przytomności

Przyczyny – cd.:
4. Zatrucia

-

alkohol

-

narkotyki

-

leki: sedatywne, hipotensyjne, przeciwdeprsyjne

31

Utrata przytomności

Ocena utraty przytomności – na podstawie

niemożności nawiązania kontaktu z dzieckiem
uprzednio przytomnym; ustalenie stopnia
reakcji na bodźce zewnętrzne.

Skala Glasgow

32

Utrata przytomności

Postępowanie:

-

przywrócenie i utrzymanie drożności dróg

oddechowych

-

założenie dostępu do żyły

-

badania: glukoza, jonogram, próby wątrobowe,

badania toksykologiczne

-

wyrównywanie zaburzeń metabolicznych:

hipo/hiperglikemia, kwasica, zaburzenia

jonowe, hipotermia

-

podanie odtrutek specyficznych w zatruciu

-

ustalenie przyczyny/badania specjalistyczne

33

Omdlenia

Omdlenie – nagła, krótkotrwała utrata

świadomości i napięcia mięśniowego, będąca
następstwem niedostatecznego przepływu
mózgowego



2x częściej u dziewcząt



najczęściej dotyczą młodzieży w wieku 14-18
lat



najrzadziej u dzieci poniżej 6 r.ż.

34

Omdlenia

Przyczyny:

1.

Przyczyny neurokardiogenne (odruchowe,

neurokardiogenne) – najczęstsze u dzieci

2.

Hipotonia ortostatyczna

3.

Choroby organiczne serca lub serca i płuc

4.

Zaburzenia rytmu serca

5.

Przyczyny mózgowo-naczyniowe

Nie każda utrata przytomności jest omdleniem, ale

każde omdlenie występuje z utratą

przytomności.

35

Omdlenia

Przyczyny omdleń neurokardiogennych:
1. Zespół wazowagalny

-

Klasyczny

-

Nietypowy

2.

Omdlenia zatoki szyjnej

3. Omdlenia sytuacyjne

-

Ostre krwawienie

-

Kaszel, kichanie

-

Stymulacja żołądkowo-jelitowa

-

Mikcja

-

Powysiłkowe

-

Poposiłkowe

-

Neuralgia językowo-gardłowa

36

Omdlenia

Hipotonia ortostatyczna – gdy dochodzi do

obniżenia ciśnienia tętniczego krwi (u dzieci i
młodzieży obniżenie ciśnienia skurczowego o >20
mmHg lub <90 mmHg) po 3-minutowej pionizacji,
poprzedzonej 5-minutową pozycją leżącą

Hipotonia ortostatyczna wywołana może być:
- niewydolnością autonomicznego układu nerwowego
- zmniejszeniem objętości krwi krążącej (np. krwotok,

biegunka)

- lekami (ACE, przeciwdepresyjne,

przeciwhistaminowe)

37

Omdlenia

Diagnostyka:

-

Wywiad (czy długo stał, czy wstał z łóżka, czy brał leki, czy

były objawy zwiastunowe, urazy, na co choruje)

-

Badanie przedmiotowe (tętno, RR w pozycji leżącej i

stojącej, szmery nad sercem)

-

EKG

-

Badania laboratoryjne (hipoglikemia, niedokrwistość,

zaburzenia elektrolitowe)

-

Badania obrazowe (CT, MR)

-

ECHO serca

-

Próba wysiłkowa – gdy omdlenia występują po wysiłku

-

24-godz. monitoring EKG metodą Holtera

-

Badanie elektrofizjologiczne – przy zaburzeniach rytmu

serca

-

Konsultacja neurologiczna, badanie EEG

-

Próba pionizacyjna (test pochyleniowy)

38

Omdlenia

Profilaktyka i leczenie:

-

reagowanie na zbliżające się omdlenie poprzez

zmianę pozycji na siedzącą lub leżącą

-

przebywając w pozycji stojącej – maszerować w

miejscu, przestępować z nogi na nogę

-

konieczność podaży dużej ilości płynów (2-3

litry/dobę)

-

trening pionizacyjny

-

leki: B-blokery, sympatykomimetyki

-

ew. leki antyarytmiczne

-

ew. leczenie kardiochirurgiczne

-

wszczepienie kardiostymulatora