Mild Cognitive Impairment

Procesy uwagi

A. Nie istnieje jedna, ogólnie akceptowana definicja

uwagi.

B. Pod względem funkcji: uwaga jest procesem

redukującym nadmiar informacji.

C. Uwaga pełni w systemie poznawczym rolę nadrzędną,

ponieważ ma bezpośredni wpływ na przebieg

pozostałych funkcji poznawczych.

D. Za działanie mechanizmów uwagi odpowiada

zintegrowana aktywność kory nowej, wzgórza i

pnia mózgu.

E. Uwaga nie stanowi jednej niepodzielnej funkcji.
F. Wyodrębnia się kilka, wzajemnie powiązanych

podsystemów uwagi.

Uwaga: proces

selektywności

• Zdolność ogniskowania uwagi na jednym bodźcu

lub procesie przy jednoczesnym pomijaniu innych.

Funkcja

Lokalizacja

Kierowanie uwagi w stronę
bodźca
Przełączanie uwagi z
jednego bodźca na inny

Tylna część płatów
ciemieniowych

Dobór odpowiednich
reakcji

Przednio-przyśrodkowe
regiony płatów czołowych
Jądra kresomózgowia

Badanie:

testy wykreślania lub wskazywania symboli, liter,

cyfr.

Uwaga: trwałość/czujność

• Zdolność do długotrwałego, nieprzerwanego

skupienia uwagi na określonym zadaniu.

• Lokalizacja: system czołowo-ciemieniowy

półkuli dominującej.

• Wskaźnik: szybkość i dokładność

wykrywania rzadkich i nieoczekiwanych

bodźców na tle sygnałów zakłócających.

Badanie:

próby powtarzania cyfr lub wyrazów, powtarzania cyfr

wspak, seryjnego odejmowania, wyliczania miesięcy wspak.

Uwaga: podzielność

• Zdolność zwracania uwagi na więcej niż

jeden określony bodziec lub proces.

• Warunkuje przebieg czynności

jednoczesnych.

• Lokalizacja: regiony tylno-boczne okolicy

przedczołowej oraz zakręt przedniej
obręczy.

Badanie:

Test Łączenia Punktów „B”.

Pamięć i uczenie się

A. Pod względem funkcji: procesy pamięci i

uczenia się są: rejestrowaniem
(kodowaniem), przechowywaniem
(magazynowaniem)
i przypominaniem (odtwarzaniem)
informacji.

B. Pamięć nie stanowi jednolitego systemu.
C. Wyodrębnia się kilka wzajemnie

powiązanych podsystemów.

Pamięć: podział ze

względu na udział

świadomości

Proces

Definicja

Lokalizacja

Pamięć jawna
= pamięć
deklaratywna

Świadome
intencjonalne

odtwarzanie
informacji np.
wydarzeń, danych z
jakiejś dziedziny

wiedzy.

Kora nowa, części
przyśrodkowe

płatów
skroniowych,
struktury
międzymózgowia.

Pamięć utajona
= niedeklaratywna

Przykłady:
torowanie, pamięć
proceduralna.

Zasób informacji

przyswojonych,
przejawiających się
w naszym

zachowaniu, nie
podlegających
świadomym
wysiłkom dotarcia

do nich.

Jądra podstawy

(jądro ogoniaste,
poduszka, gałka
blada, jądro

podwzgórzowe) i
móżdżek.

Pamięć: podział ze

względu na czas

przechowywania

informacji

• Pamięć

ultrakrótkotrwała

• Pamięć krótkotrwała
• Pamięć długotrwała

Pamięć ultrakrótkotrwała

(sensoryczna)

• Wstępny etap procesu przetwarzania

informacji.

• Przyjmuje się istnienie rejestrów

sensorycznych dla wszystkich rodzajów

informacji.

• Wszystkie rejestry charakteryzuje:

bardzo krótki czas przechowywania informacji (do kilku sekund)
kodowanie cech fizycznych z pominięciem ich znaczenia
duża pojemność (ok.. 18 jednostek informacji)
efekt „Sperlinga” tzn. przechowywanie znacząco większej liczby

informacji w porównaniu z ograniczonymi możliwościami ich

wydobycia

Pamięć krótkotrwała

(operacyjna)

• Czas przechowywania informacji ograniczony

jest do kilkudziesięciu sekund.

• Pojemność pamięci krótkotrwałej odpowiada

około 7 elementom.

• Informacje przechowywane są z użyciem

kodu słuchowego, wzrokowego itd.,

wyjątkowo kodu semantycznego.

• Pamięć krótkotrwała nie ma jednolitej

struktury, składa się z poszczególnych

odrębnie regulowanych procesów.

Model pamięci

operacyjnej

Badeley i Hitch

Centralny system wykonawczy

Pętla fonologiczna

Zapis wzrokowo-

przestrzenny

(=pamięć słowna bezpośrednia)

(=pamięć wzrokowa

bezpośrednia)

Pętla fonologiczna

(= pamięć słowna

bezpośrednia)

Obejmuje dwa podsystemy:
1.

Magazyn fonologiczny (lokalizacja: dolna część lewego płacika

ciemieniowego)

System artykulacyjny (lokalizacja: część przedruchowa lewej półkuli mózgu)

Pętla fonologiczna charakteryzuje się:
1.

Ograniczoną pojemnością (zakres pamięci bezpośredniej: 5-9 elementów).

Krótkim czas przechowywania (do kilkudziesięciu sekund).

Efektem świeżości (tendencja do bezpośredniego odtwarzania elementów z

ostatnich pozycji)

Efektem podobieństwa fonologicznego (trudności w zapamiętywaniu

podobnie brzmiących sekwencji).

Efektem długości wyrazów (zakres pamięci zmniejsza się ze wzrostem

długości słów).

Badanie:

próby odtwarzania prezentowanych słuchowo serii cyfr, liter, sylab,

wyrazów.

Zapis wzrokowo-

przestrzenny (=pamięć

wzrokowa bezpośrednia)

Obejmuje dwa podsystemy:
1.

System magazynowania informacji dotyczących lokalizacji

przestrzennej (lokalizacja: tylno-podstawna część płata

ciemieniowego) i kodowania informacji dla programowania

ruchów w kierunku postrzeganych bodźców (lokalizacja:

płat czołowy prawej półkuli).

Procesy powtarzania informacji wzrokowo-przestrzennych.

Zapis wzrokowo-przestrzenny charakteryzuje się:
1.

Umożliwianiem czasowego utrzymywania i manipulowania

informacjami wzrokowymi i przestrzennymi.

Umożliwia tworzenie i manipulowanie wyobrażeniami

wzrokowo-przestrzennymi.

Badania:

próby uczenia się lokalizacji przedmiotów w

przestrzeni, nieznanych twarzy.

Centralny system

wykonawczy

Zadania:
1.

kontrola nad pętlą fonologiczną i zapisem wzrokowo-
przestrzennym

koordynowanie informacji pochodzących z różnych źródeł

scalanie danych z magazynu pamięci krótko- i długotrwałej

kontrola nad zasobami uwagi

dobór odpowiednich strategii umysłowych

Lokalizacja: dolno-boczna i tylno-boczna okolica przedczołowa.

Pamięć długotrwała

• W magazynie pamięci długotrwałej znajdują

się informacje przyjmowane z zamiarem ich

zapamiętania lub na skutek wielokrotnego

powtarzania oraz czynności rutynowe.

• Czas przechowywania informacji jest

nieograniczony.

• Pojemność magazynu pamięci długotrwałej

jest nieograniczona.

• Informacje kodowane są wyłącznie z punktu

widzenia ich znaczenia.

• Pamięć długotrwała z punktu widzenia treści

informacji dzieli się na

epizodyczną,

semantyczną, proceduralną

Pamięć epizodyczna

• Obejmuje rejestr wydarzeń, które zdarzyły się w

określonym miejscu i czasie.

• Lokalizacja: części przyśrodkowe płatów

skroniowych, głównie struktury formacji

hipokampa: hipokamp, ciało migdałowate, kora

śródwęchowa i okołonosowa, zakręt hipokampowy.

• Struktury lewego hipokampa – przyswajanie

informacji słownych.

• Struktury prawego hipokampa – przyswajanie

informacji niewerbalnych (np. twarze, melodie,

topografia, relacje przestrzenne).

Badanie:

próby uczenia się, co najmniej trzykrotnego, nowego materiału

zawierające min. 10 elementów, z próbami odtwarzania i rozpoznawania

po odroczeniu.

Pamięć autobiograficzna

•

Rodzaj pamięci epizodycznej dotyczącej osobistych
wydarzeń z przeszłości.

•

Lokalizacja:

kora nowa płatów czołowych – planowanie,
organizowanie, docieranie do śladów pamięciowych

płat skroniowy prawy – rekonstrukcja wydarzeń na
podstawie wyobrażeń wzrokowych i innych
modalności zmysłowych

płat skroniowy lewy – przechowywanie i docieranie
do informacji semantycznych i semantyczno-
leksykalnych.

Badanie:

ocena danych uzyskiwanych przez chorego i potwierdzanych przez

rodzinę.

Pamięć semantyczna

• Nadrzędna, najbardziej złożona zdolność poznawcza.
• Dotyczy ogólnej wiedzy o świecie i języku.
• Z informacjami tego systemu pamięci mamy do

czynienia wielokrotnie, w różnych okolicznościach.

• Lokalizacja:
1. części przednioboczne płatów skroniowych L>P -

przechowywania

2. części dolne i tylnoboczne płatów czołowych oraz

tylna część płata skroniowego lewej półkuli -
odtwarzanie

Badanie

: Test Fluencji Słownej, Test Nazywania, Test Odpowiedzi, Test

Sortowania, Test Łączenia Nazw, podtesty WAIS-R.

Proceduralna

PAMIĘĆ

Długotrw
ała

Krótkotrwa

ła

(operacyjn

Deklaratyw
na

Epizodyczna

Semantyczna

Kora przedczołowa

grzbietowo-boczna

Kora skroniowa, hipokamp

Móżdżek, kora ruchowa

SYSTEM PAMIĘCI GŁÓWNE STRUKTURY MÓZGU PRZYKŁADY BADANIA

ZABURZEŃ

EPIZODYCZNA środkowa część płatów skroniowych Opowiedz, co jadłeś

wczoraj na kolację,

droga suteczkowo-wzgórzowa, sierp, gdzie spędziłeś

swoje ostatnie urodziny

kora przedczołowa

SEMANTYCZNA środkowe części płatów skroniowych Wiedza, kto jest

prezydentem, kolor lwa,

różnice

pomiędzy lisem i kotem itp.

PROCEDURALNA jądra podstawy mózgu, móżdżek prowadzenie

samochodu w typowej sytuacji

dodatkowe pole ruchowe uczenie

sekwencji cyfr poprzez naciskanie

ich na

klawiaturze

OPERACYJNA kora przedczołowa Fonologiczna:
- fonologiczna (ośrodek Broki) powtórz cyfry

wspak

- przestrzenna (wzrokowo-prz) Przestrzenna:
wyobraź sobie

przedmiot i obróć go w myśli

Funkcje językowe

A. Język (=kompetencja językowa) – uwarunkowana

biologicznie wiedza na temat systemu znaków i reguł

posługiwania się nimi.

B. Mowa – konkretne przejawy kompetencji językowej,

określane jako realizacje językowe.

Lokalizacja:
1. kora skroniowo-ciemieniowa – zdolność rozumienia i

formułowania konstrukcji logiczno-gramatycznych.

2. kora czołowa – zdolność płynnego przełączania się z

jednego aktu artykulacyjnego na następny

3. kora przedruchowo-przedczołowa – zdolność

posługiwania się regułami gramatycznymi, zdolność

tworzenia liniowego schematu zdania.

Badanie:

Bostoński Test do Badania Afazji.

Afazja

• Zaburzenia rozumienia mowy, myślenia, znajdowania

właściwych słów, w następstwie uszkodzenia

ośrodków mowy i ich połączeń w półkuli

dominującej.

• Afazja całkowita
• Afazja Broki = ekspresyjna = ruchowa = motoryczna.
• Afazja Wernickego = receptywna = czuciowa =

sensoryczna.

• Afazja nominacyjna = amnestyczna.
• Afazja przewodzenia = kondukcyjna.
• Afazja czuciowa transkorowa.
• Afazja ruchowa transkorowa.

Afazja Wernickego

• Trudności w rozumieniu mowy.
• Mowa płynna, często pozbawiona sensu.
• Utrata zdolności powtarzania usłyszanych słów.
• Zaburzenia nazywania, rozumienia, spełniania

poleceń.

• Bardzo częste parafazje.
• Mogą wystąpić dodatkowo zaburzenia

przestrzenne.

• Lokalizacja: zakręt nadbrzeżny płata

ciemieniowego i górna część płata skroniowego.

Paul Broca

(1824-1880)

Carl Wernicke

(1848-1905)

1885 r: „Mówimy lewą półkulą”

Afazja czuciowa

transkorowa

• Nosi cechy afazji czuciowej, lecz zachowana
jest zdolność powtarzania usłyszanych słów (bez
zrozumienia).

• Lokalizacja: okolica ciemieniowo-potyliczna
tylna.

Afazja ruchowa

transkorowa

• Nosi cechy afazji ruchowej, lecz zachowana jest
zdolność powtarzania usłyszanych słów.

• Lokalizacja: część dolnego zakrętu czołowego.

Badanie:

1. Śledzenie mowy spontanicznej

2. Nazywanie pokazywanych przedmiotów

3. Powtarzanie

4. Rozumienie

5. Liczenie

6. Czytanie

7. Pisanie

Dysfonia

• Zaburzenie wytwarzania głosu, upośledzenie

fonacji.

• Lokalizacja:

1. struny głosowe

2. połączenia nerwowe

3. podłoże psychiczne

Dyzartria

• Zaburzenie artykulacji na skutek
upośledzenia aparatu wykonawczego czyli
mięśni języka, podniebienia, gardła krtani.

• Lokalizacja uszkodzenia: mięśnie j.w., ich
nerwy (IX, X, XI), jądra nerwów (pień mózgu),
drogi korowo-jądrowe, układ pozapiramidowy,
móżdżek.

Badanie:

powtarzanie zdań zawierających dużo

spółgłosek.

Rodzaje: Spastyczna (piramidowa),
Hypotoniczna, Pozapiramidowa, Móżdżkowa
(ataktyczna).

Praksja

• Zdolność wykonywania wyuczonych, celowych
czynności.

• Lokalizacja: kora czołowa przedruchowa, styk
skroniowo-ciemieniowo-potyliczny, ciało modzelowate.

• Apraksja – niezdolność wykonywania wyuczonych
ruchów przy braku niedowładów, zaburzeń czucia czy
ataksji.

• Przykładowe rodzaje apraksji:apraksja języka,
apraksja chodu, apraksja konstrukcyjna (tu: apinksja,
dyspinksja), agrafia.

Dyspraksja kinetyczna – zamierzone ruchy są
zdezorganizowane.

Dyspraksja ideacyjna – ruchy zajętych części ciała nie
maja planu.

Dyspraksja ideomotoryczna –nieprawidłowe ruchy na
polecenie, zachowane ruchy spontaniczne.

Badanie

: obserwacja spontanicznych ruchów pacjenta,

wykonywanie ruchów na polecenie, test układów dłoni.

Gnozja

• Zdolność odbioru wrażeń czuciowych,
niezależna od prawidłowej funkcji dróg
czuciowych.

• Lokalizacja: okolice pól czuciowych, głęboka
istota biała, ciało modzelowate.

• Agnozja – nierozpoznawanie bodźców
sensorycznych przy prawidłowo zachowanej
strukturze i funkcji szlaków czuciowych.

Podtypy:

- agnozja wzrokowa apercepcyjna –
nieprawidłowości procesu odróżniania

- agnozja wzrokowa asocjacyjna – niemożność
połączenia rozpoznanego bodźca z
wcześniejszym doświadczeniem

Gnozja

Agnozja – podtypy c.d.:

- agnozja kolorów – niemożność nazwania kolorów.

- prozopagnozja – utrata zdolności rozpoznawania
twarzy.

- agnozja słuchowa – nieprawidłowości rozróżniania
dźwięków.

- agnozja dotykowa – niemożność rozpoznawania
znanych przedmiotów dotykiem przy zachowanej
zdolności rozpoznawania wzrokiem.

Funkcje wykonawcze

• Luźno powiązane procesy poznawcze o
najwyższym poziomie organizacji, które kontrolują
przebieg złożonych form aktywności poznawczej.

• Funkcje wykonawcze przejawiają się w
zdolności do abstrahowania, hamowania
niepożądanych reakcji, generowania strategii,
wykorzystywania informacji zwrotnych,
dostrzegania i korygowania błędów, uczenia się
na podstawie doświadczeń, plastyczności,
niezależności przebiegu procesów psychicznych
od środowiska zewnętrznego.

• Lokalizacja: okolice przedczołowe, część
przedruchowa płatów czołowych, okolice
trzeciorzędowe kory ciemieniowej, liczne
struktury podkorowe.

Badanie:

Test Sortowania Kart, Test Kategorii, Test Złożonej

Figury Rey’a, Test Stroopa.

Document Outline