Zaburzenia funkcji korowych

background image

Wyższe funkcje korowe

Katedra i Klinika Neurologii

ŚUM

w Katowicach

background image

Co będziemy rozumieć pod

pojęciem wyższych funkcji

korowych?

• Procesy uwagi
• Pamięć i uczenie się
• Funkcje językowe
• Praksję
• Gnozję
• Funkcje wykonawcze

background image

Procesy uwagi

A. Nie istnieje jedna, ogólnie akceptowana definicja

uwagi.

B. Pod względem funkcji: uwaga jest procesem

redukującym nadmiar informacji.

C. Uwaga pełni w systemie poznawczym rolę nadrzędną,

ponieważ ma bezpośredni wpływ na przebieg

pozostałych funkcji poznawczych.

D. Za działanie mechanizmów uwagi odpowiada

zintegrowana aktywność kory nowej, wzgórza i

pnia mózgu.

E. Uwaga nie stanowi jednej niepodzielnej funkcji.
F. Wyodrębnia się kilka, wzajemnie powiązanych

podsystemów uwagi.

background image

Uwaga: proces

selektywności

• Zdolność ogniskowania uwagi na jednym bodźcu

lub procesie przy jednoczesnym pomijaniu innych.

Funkcja

Lokalizacja

Kierowanie uwagi w stronę
bodźca
Przełączanie uwagi z
jednego bodźca na inny

Tylna część płatów
ciemieniowych

Dobór odpowiednich
reakcji

Przednio-przyśrodkowe
regiony płatów czołowych
Jądra kresomózgowia

Badanie:

testy wykreślania lub wskazywania symboli, liter,

cyfr.

background image

Uwaga: trwałość/czujność

• Zdolność do długotrwałego, nieprzerwanego

skupienia uwagi na określonym zadaniu.

• Lokalizacja: system czołowo-ciemieniowy

półkuli dominującej.

• Wskaźnik: szybkość i dokładność

wykrywania rzadkich i nieoczekiwanych

bodźców na tle sygnałów zakłócających.

Badanie:

próby powtarzania cyfr lub wyrazów, powtarzania cyfr

wspak, seryjnego odejmowania, wyliczania miesięcy wspak.

background image

Uwaga: przeszukiwanie

• Aktywny proces systematycznego

badania pola percepcyjnego w celu
wykrycia określonych bodźców.

Badanie:

brak.

background image

Uwaga: podzielność

• Zdolność zwracania uwagi na więcej niż

jeden określony bodziec lub proces.

• Warunkuje przebieg czynności

jednoczesnych.

• Lokalizacja: regiony tylno-boczne okolicy

przedczołowej oraz zakręt przedniej
obręczy.

Badanie:

Test Łączenia Punktów „B”.

background image

Pamięć i uczenie się

A. Pod względem funkcji: procesy pamięci i

uczenia się są: rejestrowaniem
(kodowaniem), przechowywaniem
(magazynowaniem)
i przypominaniem (odtwarzaniem)
informacji
.

B. Pamięć nie stanowi jednolitego systemu.
C. Wyodrębnia się kilka wzajemnie

powiązanych podsystemów.

background image

Pamięć: podział ze

względu na udział

świadomości

Proces

Definicja

Lokalizacja

Pamięć jawna
= pamięć
deklaratywna

Świadome
intencjonalne

odtwarzanie
informacji np.
wydarzeń, danych z
jakiejś dziedziny

wiedzy.

Kora nowa, części
przyśrodkowe

płatów
skroniowych,
struktury
międzymózgowia.

Pamięć utajona
= niedeklaratywna

Przykłady:
torowanie, pamięć
proceduralna.

Zasób informacji

przyswojonych,
przejawiających się
w naszym

zachowaniu, nie
podlegających
świadomym
wysiłkom dotarcia

do nich.

Jądra podstawy

(jądro ogoniaste,
poduszka, gałka
blada, jądro

podwzgórzowe) i
móżdżek.

background image

Pamięć: podział ze

względu na czas

przechowywania

informacji

• Pamięć

ultrakrótkotrwała

• Pamięć krótkotrwała
• Pamięć długotrwała

background image

Pamięć ultrakrótkotrwała

(sensoryczna)

• Wstępny etap procesu przetwarzania

informacji.

• Przyjmuje się istnienie rejestrów

sensorycznych dla wszystkich rodzajów

informacji.

• Wszystkie rejestry charakteryzuje:

bardzo krótki czas przechowywania informacji (do kilku sekund)
kodowanie cech fizycznych z pominięciem ich znaczenia
duża pojemność (ok.. 18 jednostek informacji)
efekt „Sperlinga” tzn. przechowywanie znacząco większej liczby

informacji w porównaniu z ograniczonymi możliwościami ich

wydobycia

background image

Pamięć krótkotrwała

(operacyjna)

• Czas przechowywania informacji ograniczony

jest do kilkudziesięciu sekund.

• Pojemność pamięci krótkotrwałej odpowiada

około 7 elementom.

• Informacje przechowywane są z użyciem

kodu słuchowego, wzrokowego itd.,

wyjątkowo kodu semantycznego.

• Pamięć krótkotrwała nie ma jednolitej

struktury, składa się z poszczególnych

odrębnie regulowanych procesów.

background image

Model pamięci

operacyjnej

Badeley i Hitch

Centralny system wykonawczy

Pętla fonologiczna

Zapis wzrokowo-

przestrzenny

(=pamięć słowna bezpośrednia)

(=pamięć wzrokowa

bezpośrednia)

background image

Pętla fonologiczna

(= pamięć słowna

bezpośrednia)

Obejmuje dwa podsystemy:
1.

Magazyn fonologiczny (lokalizacja: dolna część lewego płacika

ciemieniowego)

2.

System artykulacyjny (lokalizacja: część przedruchowa lewej półkuli mózgu)

Pętla fonologiczna charakteryzuje się:
1.

Ograniczoną pojemnością (zakres pamięci bezpośredniej: 5-9 elementów).

2.

Krótkim czas przechowywania (do kilkudziesięciu sekund).

3.

Efektem świeżości (tendencja do bezpośredniego odtwarzania elementów z

ostatnich pozycji)

4.

Efektem podobieństwa fonologicznego (trudności w zapamiętywaniu

podobnie brzmiących sekwencji).

5.

Efektem długości wyrazów (zakres pamięci zmniejsza się ze wzrostem

długości słów).

Badanie:

próby odtwarzania prezentowanych słuchowo serii cyfr, liter, sylab,

wyrazów.

background image

Zapis wzrokowo-

przestrzenny (=pamięć

wzrokowa bezpośrednia)

Obejmuje dwa podsystemy:
1.

System magazynowania informacji dotyczących lokalizacji

przestrzennej (lokalizacja: tylno-podstawna część płata

ciemieniowego) i kodowania informacji dla programowania

ruchów w kierunku postrzeganych bodźców (lokalizacja:

płat czołowy prawej półkuli).

2.

Procesy powtarzania informacji wzrokowo-przestrzennych.

Zapis wzrokowo-przestrzenny charakteryzuje się:
1.

Umożliwianiem czasowego utrzymywania i manipulowania

informacjami wzrokowymi i przestrzennymi.

2.

Umożliwia tworzenie i manipulowanie wyobrażeniami

wzrokowo-przestrzennymi.

Badania:

próby uczenia się lokalizacji przedmiotów w

przestrzeni, nieznanych twarzy.

background image

Centralny system

wykonawczy

Zadania:
1.

kontrola nad pętlą fonologiczną i zapisem wzrokowo-
przestrzennym

2.

koordynowanie informacji pochodzących z różnych źródeł

3.

scalanie danych z magazynu pamięci krótko- i długotrwałej

4.

kontrola nad zasobami uwagi

5.

dobór odpowiednich strategii umysłowych

Lokalizacja: dolno-boczna i tylno-boczna okolica przedczołowa.

background image

Pamięć długotrwała

• W magazynie pamięci długotrwałej znajdują

się informacje przyjmowane z zamiarem ich

zapamiętania lub na skutek wielokrotnego

powtarzania oraz czynności rutynowe.

• Czas przechowywania informacji jest

nieograniczony.

• Pojemność magazynu pamięci długotrwałej

jest nieograniczona.

• Informacje kodowane są wyłącznie z punktu

widzenia ich znaczenia.

• Pamięć długotrwała z punktu widzenia treści

informacji dzieli się na

epizodyczną,

semantyczną, proceduralną

.

background image

Pamięć epizodyczna

• Obejmuje rejestr wydarzeń, które zdarzyły się w

określonym miejscu i czasie.

• Lokalizacja: części przyśrodkowe płatów

skroniowych, głównie struktury formacji

hipokampa: hipokamp, ciało migdałowate, kora

śródwęchowa i okołonosowa, zakręt hipokampowy.

• Struktury lewego hipokampa – przyswajanie

informacji słownych.

• Struktury prawego hipokampa – przyswajanie

informacji niewerbalnych (np. twarze, melodie,

topografia, relacje przestrzenne).

Badanie:

próby uczenia się, co najmniej trzykrotnego, nowego materiału

zawierające min. 10 elementów, z próbami odtwarzania i rozpoznawania

po odroczeniu.

background image

Pamięć autobiograficzna

Rodzaj pamięci epizodycznej dotyczącej osobistych
wydarzeń z przeszłości.

Lokalizacja:

1.

kora nowa płatów czołowych – planowanie,
organizowanie, docieranie do śladów pamięciowych

2.

płat skroniowy prawy – rekonstrukcja wydarzeń na
podstawie wyobrażeń wzrokowych i innych
modalności zmysłowych

3.

płat skroniowy lewy – przechowywanie i docieranie
do informacji semantycznych i semantyczno-
leksykalnych.

Badanie:

ocena danych uzyskiwanych przez chorego i potwierdzanych przez

rodzinę.

background image

Pamięć semantyczna

• Nadrzędna, najbardziej złożona zdolność poznawcza.
• Dotyczy ogólnej wiedzy o świecie i języku.
• Z informacjami tego systemu pamięci mamy do

czynienia wielokrotnie, w różnych okolicznościach.

• Lokalizacja:
1. części przednioboczne płatów skroniowych L>P -

przechowywania

2. części dolne i tylnoboczne płatów czołowych oraz

tylna część płata skroniowego lewej półkuli -
odtwarzanie

Badanie

: Test Fluencji Słownej, Test Nazywania, Test Odpowiedzi, Test

Sortowania, Test Łączenia Nazw, podtesty WAIS-R.

background image

Proceduralna

PAMIĘĆ

Długotrw
ała

Krótkotrwa

ła

(operacyjn

a)

Deklaratyw
na

Epizodyczna

Semantyczna

Kora przedczołowa

grzbietowo-boczna

Kora skroniowa, hipokamp

Móżdżek, kora ruchowa

background image

background image

Shitij Kapur, MD, PhD; University of
Toronto

Badania technikami neuroobrazowania nie wykazały
istotnych zmian aktywności hipokampa związanych z
pamięcią epizodyczną

Kodowanie engramów aktywuje LEWĄ korę
przedczołową

Przywoływanie engramów aktywuje PRAWĄ korę
przedczołową

background image

SYSTEM PAMIĘCI GŁÓWNE STRUKTURY MÓZGU PRZYKŁADY BADANIA

ZABURZEŃ

EPIZODYCZNA środkowa część płatów skroniowych Opowiedz, co jadłeś

wczoraj na kolację,

droga suteczkowo-wzgórzowa, sierp, gdzie spędziłeś

swoje ostatnie urodziny

kora przedczołowa

SEMANTYCZNA środkowe części płatów skroniowych Wiedza, kto jest

prezydentem, kolor lwa,

różnice

pomiędzy lisem i kotem itp.

PROCEDURALNA jądra podstawy mózgu, móżdżek prowadzenie

samochodu w typowej sytuacji

dodatkowe pole ruchowe uczenie

sekwencji cyfr poprzez naciskanie

ich na

klawiaturze

OPERACYJNA kora przedczołowa Fonologiczna:
- fonologiczna (ośrodek Broki) powtórz cyfry

wspak

- przestrzenna (wzrokowo-prz) Przestrzenna:
wyobraź sobie

przedmiot i obróć go w myśli

background image

Funkcje językowe

A. Język (=kompetencja językowa) – uwarunkowana

biologicznie wiedza na temat systemu znaków i reguł

posługiwania się nimi.

B. Mowa – konkretne przejawy kompetencji językowej,

określane jako realizacje językowe.

Lokalizacja:
1. kora skroniowo-ciemieniowa – zdolność rozumienia i

formułowania konstrukcji logiczno-gramatycznych.

2. kora czołowa – zdolność płynnego przełączania się z

jednego aktu artykulacyjnego na następny

3. kora przedruchowo-przedczołowa – zdolność

posługiwania się regułami gramatycznymi, zdolność

tworzenia liniowego schematu zdania.

Badanie:

Bostoński Test do Badania Afazji.

background image

Zaburzenia mowy

• Afazja ( i dysfazja)
• Dysfonia (i afonia)
• Dyzartria ( i

anartria)

• Dyslalia
• Mutyzm
• Jąkanie

background image

Afazja

• Zaburzenia rozumienia mowy, myślenia, znajdowania

właściwych słów, w następstwie uszkodzenia

ośrodków mowy i ich połączeń w półkuli

dominującej.

• Afazja całkowita
• Afazja Broki = ekspresyjna = ruchowa = motoryczna.
• Afazja Wernickego = receptywna = czuciowa =

sensoryczna.

• Afazja nominacyjna = amnestyczna.
• Afazja przewodzenia = kondukcyjna.
• Afazja czuciowa transkorowa.
• Afazja ruchowa transkorowa.

background image

Model rozumienia i

ekspresji słownej

Ośrodek skojarzeniowy

Ośrodek

Ośrodek

Wernickego

Broki

background image

Afazja Wernickego

• Trudności w rozumieniu mowy.
• Mowa płynna, często pozbawiona sensu.
• Utrata zdolności powtarzania usłyszanych słów.
• Zaburzenia nazywania, rozumienia, spełniania

poleceń.

• Bardzo częste parafazje.
• Mogą wystąpić dodatkowo zaburzenia

przestrzenne.

• Lokalizacja: zakręt nadbrzeżny płata

ciemieniowego i górna część płata skroniowego.

background image

Afazja Broki

• Zachowane rozumienie.
• Utrata płynności mowy.
• Utrata zdolności powtarzania
usłyszanych słów.

• Zaburzenie nazywania i rozumienia.
• Może występować porażenie połowicze
• Lokalizacja: dolny zakręt czołowy.

background image

Afazja przewodzenia

• Utrata zdolności powtarzania
usłyszanych słów.

• Zachowane rozumienie i mowa
spontaniczna.

• Lokalizacja: pęczek łukowaty.

background image

Paul Broca

(1824-1880)

Carl Wernicke

(1848-1905)

1885 r: „Mówimy lewą półkulą”

1885 r: „Mówimy lewą półkulą”

background image

Afazja amnestyczna

• Utrata zdolności nazywania lub
nieprawidłowe nazywanie.

• Lokalizacja: zakręt kątowy.

background image

Afazja czuciowa

transkorowa

• Nosi cechy afazji czuciowej, lecz zachowana
jest zdolność powtarzania usłyszanych słów (bez
zrozumienia).

• Lokalizacja: okolica ciemieniowo-potyliczna
tylna.

Afazja ruchowa

transkorowa

• Nosi cechy afazji ruchowej, lecz zachowana jest
zdolność powtarzania usłyszanych słów.

• Lokalizacja: część dolnego zakrętu czołowego.

background image

Badanie:

1. Śledzenie mowy spontanicznej

2. Nazywanie pokazywanych przedmiotów

3. Powtarzanie

4. Rozumienie

5. Liczenie

6. Czytanie

7. Pisanie

background image

Dysfonia

• Zaburzenie wytwarzania głosu, upośledzenie

fonacji.

• Lokalizacja:

1. struny głosowe

2. połączenia nerwowe

3. podłoże psychiczne

background image

Dyzartria

• Zaburzenie artykulacji na skutek
upośledzenia aparatu wykonawczego czyli
mięśni języka, podniebienia, gardła krtani.

• Lokalizacja uszkodzenia: mięśnie j.w., ich
nerwy (IX, X, XI), jądra nerwów (pień mózgu),
drogi korowo-jądrowe, układ pozapiramidowy,
móżdżek.

Badanie:

powtarzanie zdań zawierających dużo

spółgłosek.

Rodzaje: Spastyczna (piramidowa),
Hypotoniczna, Pozapiramidowa, Móżdżkowa
(ataktyczna).

background image

Praksja

• Zdolność wykonywania wyuczonych, celowych
czynności.

• Lokalizacja: kora czołowa przedruchowa, styk
skroniowo-ciemieniowo-potyliczny, ciało modzelowate.

• Apraksja – niezdolność wykonywania wyuczonych
ruchów przy braku niedowładów, zaburzeń czucia czy
ataksji.

• Przykładowe rodzaje apraksji:apraksja języka,
apraksja chodu, apraksja konstrukcyjna (tu: apinksja,
dyspinksja), agrafia.

Dyspraksja kinetyczna – zamierzone ruchy są
zdezorganizowane.

Dyspraksja ideacyjna – ruchy zajętych części ciała nie
maja planu.

Dyspraksja ideomotoryczna –nieprawidłowe ruchy na
polecenie, zachowane ruchy spontaniczne.

Badanie

: obserwacja spontanicznych ruchów pacjenta,

wykonywanie ruchów na polecenie, test układów dłoni.

background image

Gnozja

• Zdolność odbioru wrażeń czuciowych,
niezależna od prawidłowej funkcji dróg
czuciowych.

• Lokalizacja: okolice pól czuciowych, głęboka
istota biała, ciało modzelowate.

• Agnozja – nierozpoznawanie bodźców
sensorycznych przy prawidłowo zachowanej
strukturze i funkcji szlaków czuciowych.

Podtypy:

- agnozja wzrokowa apercepcyjna –
nieprawidłowości procesu odróżniania

- agnozja wzrokowa asocjacyjna – niemożność
połączenia rozpoznanego bodźca z
wcześniejszym doświadczeniem

background image

Gnozja

Agnozja – podtypy c.d.:

- agnozja kolorów – niemożność nazwania kolorów.

- prozopagnozja – utrata zdolności rozpoznawania
twarzy.

- agnozja słuchowa – nieprawidłowości rozróżniania
dźwięków.

- agnozja dotykowa – niemożność rozpoznawania
znanych przedmiotów dotykiem przy zachowanej
zdolności rozpoznawania wzrokiem.

background image

background image

Funkcje wykonawcze

• Luźno powiązane procesy poznawcze o
najwyższym poziomie organizacji, które kontrolują
przebieg złożonych form aktywności poznawczej.

• Funkcje wykonawcze przejawiają się w
zdolności do abstrahowania, hamowania
niepożądanych reakcji, generowania strategii,
wykorzystywania informacji zwrotnych,
dostrzegania i korygowania błędów, uczenia się
na podstawie doświadczeń, plastyczności,
niezależności przebiegu procesów psychicznych
od środowiska zewnętrznego.

• Lokalizacja: okolice przedczołowe, część
przedruchowa płatów czołowych, okolice
trzeciorzędowe kory ciemieniowej, liczne
struktury podkorowe.

Badanie:

Test Sortowania Kart, Test Kategorii, Test Złożonej

Figury Rey’a, Test Stroopa.


Document Outline


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Zaburzenia funkcji zwieraczy
zaburzenia sensoryczne a trudnosci szkolne, ZABURZENIA FUNKCJONOWANIA
Zaburzenie funkcji układu nerwowego
Zagrażające życiu zaburzenia funkcji OUN
Zaburzenia funkcjonowania analizatora kinestetyczno, Pedagogika dziecka o specjalnych potrzebach edu
objawy zaburzen funkcji p m
biochemiczne wskaźniki zaburzeń funkcji nerek
Do rozpoznania otępienia wymagane są co najmniej dwa zaburzenia funkcji poznawczych
Wczesna profilaktyka zaburzeń funkcji ruchowych
Choroby skóry związane z zaburzeniami funkcjonowania układu odpornościowego
Zaburzenia funkcjonowania przewodu pokarmowego
Zaburzenia funkcji zwieraczy u ludzi starszych
Trudności w uczeniu się uwarunkowane zaburzeniami funkcji słuchowych
Znaczenie zaburzeń funkcji poznawczych
Praca z dzieckiem z zaburzeniami funkcji wzrokowej i orientacji przestrzennej
ZABURZENIA FUNKCJI POZNAWCZYCH
Postępowanie pielęgniarki w zaburzeniach funkcjonowania przewodu pokarmowego
Zaburzenia funkcji zwieraczy

więcej podobnych podstron