biochemiczne wskaźniki zaburzeń funkcji nerek

background image

Zakład Terapii Monitorowanej i Farmakogenetyki

Katedry Analityki Klinicznej

Mirosława Szczepańska -Konkel

Nerka

Biochemiczne wskaźniki zaburzeń funkcji nerek

Funkcja nerek:

Wydalnicza - usuwanie końcowych produktów

przemian (mocznik, kreatynina, kw. moczowy,
kw. siarkowy, kw. fosforowy), ksenobiotyków
i ich metabolitów …….

Regulacyjna – utrzymanie homeostazy

wodno- elektrolitowej i kwasowo-zasadowej

Endokrynna – produkcja i wydzielanie hormonów:

renina, 1,25(OH)

2

D

3

, erytropoetyna

3

3

Nerka w przekroju

Nerka w przekroju

4

4

Hemodynamika a funkcja nerek

Sercowy wyrzut krwi

20%

Przepływ krwi przez nerki;

RBF – 1200 ml/min

Przepływ osocza przez nerki;

RPF – 600ml/min

20%

Filtracja kłębuszkowa;

GFR ~ 120 ml/min

1%

Diureza;

V ~ 1 ml/min

0

40

80

120

160

200

240

1,0

2,0

3,0

0,2

0,4

0,6

Ciśnienie tętnicze krwi (BP)

a nerkowa hemodynamika (RPF i GFR)

R

P

F

(

m

l

·g

-1

m

in

-1

)

G

F

R

(

m

l

·g

-1

m

in

-1

)

GFR

RPF

BP (mmHg)

6

6

Regulacja przepływu krwi przez nerki

(RBF)

Ciśnienie krwi tętnicy nerkowej

RBF = ------------------------------------------------

Opór naczyń wewnątrznerkowych

Opór naczyń kontrolują:

Hormony (angiotensyna II, wazopresyna, przedsionkowy czynnik

natriuretyczny)

Nerwy nerkowe (pozazwojowe zakończenia adrenergiczne)

Wewnątrznerkowe czynniki kontrolujące (NO, Endotelina,

Prostaglandyny, ATP, Ang II, Ado)

Czynniki farmakologiczne

background image

Mikrokrążenie w nerkach

Kłębuszek nerkowy

- unikatowy system

naczyniowy przechodzący
w system kanalikowy

8

8

NEFRON

jednostka funkcjonalna nerki

Część
korowa
nerki

Część
rdzeniowa
nerki

Produkcja/wydalanie moczu

jest wypadkową:

1) filtracji kłębuszkowej
2) wchłaniania zwrotnego
3) wydzielania - sekrecji

9

9

ĘBUSZEK NERKOWY

i aparat

przykłębkowy

Anatomiczna współzależność

między kanalikiem dystalnym

a kłębuszkiem

MD –

macula densa

TD – tętniczka doprowadzająca
TO – tętniczka odprowadzająca

MD

TD

TO

świat

ło

naczyń
kapilarnych

Kanalik proksymalny

*
***

*

Komórki
przykłębkowe

10

10

ębuszek nerkowy

w preparacie histologicznym

11

11

Filtr kłębuszkowy

– struktura, przewodność

Bariera filtracyjna:

Osocze

1.Śródb

łonek - 2%

2.B

łona

podstawowa - 50%

3.Nab

łonek - 48%

(podocyty)

Przesącz kłębuszkowy

woda, elektrolity,
drobnocząsteczkowe metabolity
końcowe produkty przemian

Filtracja kłębuszkowa (GFR)

– parametry fizyczne warunkujące tempo filtracji

EFP

Zaburzenia filtracji:

Nadciśnienie (Pc)

Hipoalbuminemia(↓π

π

π

πc)

Sklerowacenie błony

filtracyjnej (K

f

)

GFR = EFP x K

f

EFP = efektywne ciśnienie

filtracyjne

EFP = Pc - (π

π

π

πc + Pt)

K

f

=

współczynnik filtracyjny

opisuje:

powierzchnię filtracyjną
przewodność hydrauliczną

background image

13

13

Gdy dla danej substancji x

ładunek filtracyjny

= ładunek wydalany

[GFR ● P

x

= V ● U

x

]

to

GFR = U

x

● V / P

x

Klirens kreatyniny,

Klirens inuliny

lub klirens związków

znakowanych:

Trytem

3

H

Technetem

99m

Tc

Chromem

51

Cr

Jodem

125

J

Filtracja kłębuszkowa (GFR

)

)

- pomiar w badaniach klirensowych

EFP

14

14

Osoczowe wskaźniki niewydolności nerek

Stężenie w osoczu/surowicy:

Kreatynina

> 1,5 mg/dl (gdy GFR < 40 ml/min)

Mocznik

> 50 mg/dl (gdy GFR < 10 ml/min)

Kw. moczowy > 10 mg/dl (gdy GFR < 10 ml/min)

Cystatyna C

> 1,4 mg/L (gdy GFR < 60 ml/min)

β

-proteina

Cystatyna C w osoczu

bardziej czuły i specyficzny

test diagnostyczny niż kreatynina w osoczu

15

15



Cystatyna C (metoda immunoturbidymetryczna

)

dorośli (19-49lat) 0,53-0,92 mg/l
doro
śli (>50 lat) 0,58-1,02 mg/l
dzieci (1-17lat) 0,50-1,27 mg/l



Kreatynina (metoda oparta na reakcji Jaffe’go)

dorośli

- kobiety

0,7-1,25 mg/dl

- mężczyźni

0,9-1,45 mg/dl

dzieci

- do 2 lat

0,2– 0,5 mg/dl

- od 2-9 lat

0,3- 0,9 mg/dl

- od 10-18 lat

0,6– 1,2 mg/dl

[Badanie i Diagnoza 2002, 8(11)]

Cystatyna C i kreatynina

- stężenie w osoczu ludzi zdrowych

16

16

Białko - 122 AA - 13 kDa

Inhibitor proteazy cysteinowej

Synteza cystatyny C:

- w komórkach jądrzastych ze stałą prędkością

Stężenie w osoczu dzieci (n = 309): 0,51 ÷ 0,98 mg/L

Metody analizy ilościowej:

RIA, EIA, fluoroscencyjne

Obecnie:

zautomatyzowane metody

turbidymetryczne i nefelometryczne

z użyciem lateksu i specyficznych przeciwciał

Cystatyna C

- Osoczowy wskaźnik filtracji kłębuszkowej

17

17

Przes

Przes

ą

ą

czanie:

czanie:

ograniczone

ograniczone

albumina ~0,36 g/dob

albumina ~0,36 g/dob

ę

ę

swobodne

swobodne

bia

bia

ł

ł

ka o

ka o

m.cz

m.cz

.< 60

.< 60

kD

kD

Np.:

Np.:

β

β

2

2

-

-

mikroglobulina

mikroglobulina

bia

bia

ł

ł

ko wi

ko wi

ążą

ążą

ce retinol (RBP)

ce retinol (RBP)

β

β

-

-

proteina (BTP)

proteina (BTP)

cystatyna

cystatyna

C

C

lizozym i inne

lizozym i inne

Wydalanie:

Wydalanie:

< 30mg/dob

< 30mg/dob

ę

ę

Uszkodzenie filtru

przepuszczalność dla białek

o m.cz. ≥ 60 kDa

-

Białkomocz pochodzenia

ębkowego

-

Mikroalbuminuria

30 – 300 mg/dobę

Proteinuria

> 500 mg/dobę

Bia

Bia

ł

ł

ko w moczu

ko w moczu

pochodzenia k

pochodzenia k

łę

łę

buszkowego

buszkowego

EFP

18

18

Fizjologia

Endocytoza

białek

Patologia

Zaburzenie
transportu białek

Umiarkowana proteinuria
Mikroalbuminuria

Białko w moczu

-pochodzenia kanalikowego

Alb ±

β2MG

BTP

background image

19

19

Laboratoryjne wskaźniki zaburzonej

funkcji kanalików proksymalnych

W wyniku obniżenia kanalikowego transportu maksymalnego (Tm):

Umiarkowana proteinuria

Aminoaciduria uogólniona – w zatruciach miedzią, kadmem

- wybiórcza

,

np.: cystynuria

(Aminoaciduria pozanerkowa , np.: fenyloketonuria)

Glikozuria – gdy stężenie GLU we krwi < 10 mmol/L

Dwuwęglanuria – kwasica kanalikowa II rzędu

W wyniku uszkodzenia integralności komórek kanalików:

Enzymuria – LDH, GGTP, N-acetyloglukozoaminidaza (NAG)

20

20

H

2

O

Na

-----------------------------------------------

Dobowy

ładunek filtracyjny

150 L

21 moli

ładunek wydalany

1,5 L

0,2 mol

------------------------------------------------

wchłanianie zwrotne:

~99%

~99%

Regulacja:

ADH

Aldosteron

angiotensyna II

ANF, noradrenalina

Nerkowa gospodarka sodu i wody

21

21





Na ca

Na ca

ł

ł

ej d

ej d

ł

ł

ugo

ugo

ś

ś

ci nefronu, z wyj

ci nefronu, z wyj

ą

ą

tkiem ramienia

tkiem ramienia

zst

zst

ę

ę

puj

puj

ą

ą

cego p

cego p

ę

ę

tli

tli

-

-

dla sodu

dla sodu

i wst

i wst

ę

ę

puj

puj

ą

ą

cego

cego

-

-

dla wody

dla wody



Mechanizm wchłaniania zwrotnego:

Aktywny transport sodu

Aktywny transport sodu

– przy udziale pompy sodowej,

oraz pośrednio aktywny transport wymienny z H

+

i ko-transport z anionami, GLU.

Transport bierny wody

Transport bierny wody

warunkowany gradientem

warunkowany gradientem

osmotycznym i kontrolowany przez ADH

osmotycznym i kontrolowany przez ADH

Kanalikowy transport jonów sodu i wody

2 K

+

3 Na

+

∆ [Na

+

] 130 mM

∆ V 60 – 90 mV

ATP

ADP

Na

+

/K

+

-ATPaza – pompa sodowa

+ + + + + +

+ + + +

- - - - - - - - -

- - - -

α

α

β

β

Błona
komórkowa

Wnętrze
komórki

23

3 Na

+

/ 2 K

+

ATP = ADP + Pi

Aktywny transport sodu :

~

18 moli Na

+

/ dobę

18 moli Na

+

/ 6 moli ATP

6 moli ATP /~ 1 mol O

2

22,4 L tlenu

Niedokrwienie i niedotlenienie nerki

zaburzenie kanalikowego transportu

głównie w rdzeniu nerki

Reabsorpcja sodu w nerkach a zużycie tlenu

24

24

Wydalanie osmolitów z moczem

Przeciętne dobowe wydalanie:

600 mmoli (~15 g) w 1-2 litrach wody

w tym:

Mocznik

~250,

Na

+

~100,

K

+

~ 50 ,

A

-

~200

Wydalanie osmolitów w objętości wody ok. 0,5 L
– mocz maksymalnie zag
ęszczony (c.wł. 1030 g/L)

background image

25

25

Zagęszczanie moczu

w dystalnych odcinkach nefronu

Warunki:

Odpowiedni ładunek NaCl dopływający do pętli
Sprawny system transportu aktywnego w pętli
Transport mocznika do rdzenia wewnętrznego nerki
Wydzielanie ADH
Wrażliwość nefronów na ADH
Odpowiedni przepływ krwi w części rdzeniowej nerki

Zaburzenie jednego z powyższych = upośledzenie

zagęszczania moczu, (np. furosemid)

26

26

Kobiety

Mężczyźni

(n = 46)

(n=36)

Objętość dobowa moczu (ml)

10

00 ÷ 1612

1224 ÷ 2400

Filtracja kłębuszkowa (GFR)

Kreatynina w sur. (µ

µ

µ

µmol/l)

80 ÷ 110

95 ÷ 140

Mocznik w sur. (mmol/l)

2,2 ÷ 6,1

3,1 ÷ 7,5

Klirens kreatyniny (ml/min)

68 ÷ 115

89 ÷ 138

Wydalanie moczu

Diureza; V (ml/min)

0,70 ÷ 1,12

0,85 ÷ 1,67

FEv (%)

0,9 ÷ 1

1 ÷ 1,2

Wydalanie osmolitów (mmol/min)

0,58 ÷ 0,96

0,75 ÷ 1,14

Klirens osmotyczny (ml/min)

2,0 ÷ 3,2

2,5 ÷ 3,8

FEosm (%)

3

3

Zagęszczanie moczu

Ciężar wł. moczu (g/l)

1015 ÷ 1022

1018 ÷1025

Współczynnik zagęszczania moczu

(Uosm/Posm)

2 ÷ 3

2,5 ÷ 3,5

Klirens wolnej wody;

C

H20

= V - Cosm (ml/min)

(-)1,3 ÷ (-)3.2

(-)1.9 ÷ (-)3,4

Ocena funkcji nerek u ludzi zdrowych

w wieku 24 -25 lat

27

27

Nerki uczestniczą w utrzymaniu równowagi

kwasowo-zasadowej ustroju

Tkanki

Reabsorpcja wodorowęglanu w kanalikach

Produkcja wodorowęglanu i transport do krwi

Wydalanie jonów wodorowych i anionów kwasów

nieorganicznych i organicznych

O

2

płuca

erytrocyty

H

+

+ HCO

3

-

H

2

CO

3

CO

2

+ H

2

O

Nerki

H

+

osocze

CO

2

O

2

CO

2

Hb

x

H

+

28

Reabsorpcja HCO

3

-

w nerce

Komórka kanalika

proksymalnego

HCO

3

-

H

2

CO

3

H

2

CO

3

HCO

3

-

CO

2

H

2

O

H

+

Filtracja kłębuszkowa

Krew

CA

CO

2

H

2

O

29

Wydalanie H+ z moczem i produkcja wodorowęglanu

Komórka kanalika

dystalnego

glutamina

NH

4

+

H

2

PO

4

-

Mocz

NH

3

HCO

3

-

+

H

+

H

+

Krew

CO

2

+ H

2

O

Wątroba

glutaminian

AC

α

ketoglutaran

H

2

CO

3

NH

3

HCO

3

-

HPO

4

-2

Filtracja kłębuszkowa

30

Zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej

pochodzenia nerkowego

• Kwasica mocznicowa
• Kwasica kanalikowa

- dystalna (I rzędu)
- proksymalna (II rzędu)

• Alkaloza metaboliczna

-

- hipereraldosteronizm
- inhibitory anhydrazy węglanowej

background image

31

Laboratoryjne wskaźniki zaburzonej funkcji

dystalnej części nefronu

Ciężar właściwy moczu w badaniu ogólnym (pierwsza

poranna porcja)

< 1015 g/L

oraz

Ujemny test zagęszczania moczu

Ujemny test rozcieńczania moczu

Ujemny test zakwaszania moczu

32

Kluczowe zagadnienia:

1.

Badanie ogólne moczu w ocenie funkcji nerek

2.

Badania klirensowe w ocenie funkcji nerek

3.

Laboratoryjne wskaźniki niewydolności nerek z uwzględnieniem
czułości i specyficzności diagnostycznej

4.

Białko w moczu, przyczyny i sposób ich różnicowania

5.

Aminoaciduria pochodzenia nerkowego i pozanerkowego

6.

Glikozuria pochodzenia nerkowego i pozanerkowego

7.

Laboratoryjne wskaźniki zaburzenia funkcji bliższej części nefronu

8.

Czynniki warunkujące prawidłowe zagęszczanie moczu

9.

Czynniki warunkujące prawidłowe zakwaszanie moczu

10. Laboratoryjne wskaźniki zaburzonej funkcji dalszej części nefronu


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Zaburzenia funkcji zwieraczy
15 Fizjologiczne funkcje nerek
Fizjologiczne funkcje nerek, Dietetyka, Anatomia i fizjologia człowieka, Fizjologia wykłady
zaburzenia sensoryczne a trudnosci szkolne, ZABURZENIA FUNKCJONOWANIA
Zaburzenie funkcji układu nerwowego
Zagrażające życiu zaburzenia funkcji OUN
Ocena funkcji nerek
Zaburzenia funkcjonowania analizatora kinestetyczno, Pedagogika dziecka o specjalnych potrzebach edu
objawy zaburzen funkcji p m
Znaczenie prognostyczne zaburzeń czynności nerek u pacjentów z
Pakiet badań Funkcji nerek obejmuje, kosmetologia, diagnostyka laboratoryjna
Funkcjonowanie nerek i ich znaczenie dla ustroju, Medyczne, Studia pielęgniarstwo, Fizjologia
Do rozpoznania otępienia wymagane są co najmniej dwa zaburzenia funkcji poznawczych
Zaburzenia funkcji korowych
Wczesna profilaktyka zaburzeń funkcji ruchowych
C Wyklady Wskazniki Do Funkcji I Zmienna Dlugosc List Argumentow
Choroby skóry związane z zaburzeniami funkcjonowania układu odpornościowego

więcej podobnych podstron