ORIENTACJE TEORETYCZNE W

PODEJŚCIU DO ŚREDNIEJ

DOROSŁOŚCI

TRZY GRUPY TEORII OPISUJĄCYCH I

WYJAŚNIAJĄCYCH ŚREDNIĄ DOROSŁOŚĆ

1. ORIENTACJA CZASOWA
2. ORIENTACJA RÓWNOWAGI
3. ORIENTACJA MOŻLIWOŚCI ROZWOJOWYCH I

GENERATYWNOŚCI

1. TEORIE ORIENTACJI CZASOWEJ
- orientacja na czas oznacza, że w średniej

dorosłości szczególnie ważne staje się POCZUCIE

CZASU, ważniejsze niż na innych etapach życia.

- pojawia się nowy sposób pomiaru czasu życiowego

- przejście od mierzenia: ile czasu upłynęło od

urodzenia - ku mierzenia czasu, jaki pozostał do

przeżycia. Czyli do przeszłości i teraźniejszości

dołącza się perspektywa przyszłości.

- dyskomfort psychiczny powstający na skutek

uświadomienia sobie skończoności życia jest

usuwany poprzez stawianie przez jednostkę celów

i zadań realizowanych w przyszłości i dla

przyszłości na bazie przeszłości.

2. ORIENTACJA RÓWNOWAGI

Średnia dorosłość traktowana jest jako czas, w
którym jednostki zmierzają do zrównoważenia
różnych sprzecznych tendencji.

3. ORIENTACJA GENERATYWNOŚCI
- Średnia dorosłość to czas uczenia się i

przekazywania następnym pokoleniom
nabytego w toku życia doświadczenia.

- Jest to czas troszczenia się o następne

pokolenia.

Ad. 3. Teorie zorientowane na generatywność -

teoria R.J.Havighursta, teoria E.H.Eriksona,
D.McAdamsa.

A) Generatywność średniej dorosłości w teorii

E.H.Eriksona

PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA KONCEPCJI

PSYCHOSPOŁECZNEGO ROZWOJU CZŁOWIEKA

1. Zrozumienie człowieka jest możliwe, gdy bierze

się pod uwagę trzy wzajemnie przenikające się
procesy organizacji:

- biologiczny proces organizacji narządów

stanowiących organizm (SOMA);

- psychiczny proces (PSYCHE) organizujący

indywidualne doświadczenie poprzez syntezę ego;

- „wspólnotowy proces organizacji kulturowej”

wyrażający się we wzajemnej zależności osób -
(ETHOS).

2. Rozwój psychoseksualny i społeczny toczy się

według zasady EPIGENEZY.
Epigeneza objaśnia, że każda część organizmu
istnieje w określonej postaci, dopóki nie
nadejdzie jej czas rozwoju, pozostając w
relacjach z innymi częściami w taki sposób, że
istnienie całego układu jest zależne od
zachodzącego w określonej kolejności rozwoju
każdej części składowej. Brak koordynacji
rozwojowej w elementach układu może
zagrażać całemu porządkowi rozwoju.
Ten sam wzór odnosi się do rozwoju
psychospołecznego.

Epigenetyczne prawo rozwoju

psychospołecznego mówi, że dziecko
kształtuje możliwości uczestnictwa w coraz
szerszych kręgach społecznych, wchodzenia w
relacje z coraz większą liczbą osób oraz
przejmowania stosowanych przez nie
przepisów społecznych. Kultura tworzy warunki
do utrzymywania odpowiedniego tempa i
następstwa etapów rozwoju, uwzględniając
potrzeby jednostki oraz poziom
prezentowanych przez nią możliwości.

3. Każde ze stadiów charakteryzowane jest przez:

A)dialektykę czyli centralny układ
przeciwieństw;
B) zasięg znaczących relacji społecznych;
C) ukształtowanie się podstawowych sił
życiowych;
D) występowanie podstawowych patologii i
wartości negatywnych;
E) uwewnętrznione pokrewne zasady porządku
społecznego;
F) specyficzne dla danego okresu rozwojowego
rytualizacje wiążące;
G) wynaturzenia rytualizacji czyli rytualizmy.

Ad. A.
Podstawowy konflikt psychospołeczny:
GENERATYWNOŚĆ vs STAGNACJA
Generatywność = prokreacyjność, produktywność,

twórczość, kreowanie siebie związane z rozwojem
tożsamości:

- koncentracja na przyszłych pokoleniach i zobowiązanie do

promowania przyszłych pokoleń poprzez:
= rodzicielstwo;
= nauczanie;
= pełnienie funkcji mentora;
= wytwarzanie produktów wzbogacających i
wspierających

dobrostan i rozwój młodych;

= wspieranie instytucji społecznych zapewniających
kontynuację JA (rodzina, szkoła, miejsce pracy, kościół).

Warunki pomyślnego rozwiązania konfliktu:

pomyślne rozwiązanie wcześniejszych rozwojowo
konfliktów (tożsamość, intymność):
czyli:
- określenie przez jednostkę kim jest i kim jest w
społeczeństwie;
- przeznaczenie siebie innym - małżeństwo, przyjaźń

A dopiero potem

- Nabycie gotowości do poświęcania swego czasu i
energii dla dobrostanu następnych pokoleń

Niepomyślne rozwiązanie konfliktu

S T A G N A C JA

- gdy występują trudności w wytworzeniu spadku po sobie;
- gdy występuje infantylizacja - koncentracja na

podtrzymaniu własnego JA (wejście w rolę dziecka
wymagającego troski i opieki).

Ad. B
Zasięg znaczących relacji społecznych
- współpraca w miejscu pracy
- współpraca w domu, rodzinie

Ad. C
Podstawowe siły życiowe
- ukształtowanie się CNOTY - troski

Ad. D
Patologie i wartości negatywne
- ODRZUCENIE - niechętny stosunek do objęcia

opieką pewnych osób lub grup

Ad. F
Rytualizacje = nieformalne, powtarzające się w

określonych warunkach sposoby zachowania

się wobec siebie osób

Rytualizacja w średniej dorosłości:

pokoleniowa

korzystanie z rytuałów sankcjonujących i

podtrzymujących generatywne funkcje.

- Dodatkowe rytualizacje:

rodzicielska
dydaktyczna
produktywna
opiekuńcza

Ad. G
Rytualizmy
- nadużywanie rytualizacji generatywnej -

nadużywanie władzy i autorytetu

AUTORYTARYZM

Ad. E
Porządek społeczny
- przejmowanie i internalizacja zasad porządku

społecznego i tradycji

w celu

przekazania ich następnym pokoleniom.