Mierniki popytu

turystycznego.

Sezonowość ruchu

turystycznego.

Ekonomika turystyki i rekreacji

mgr Michał Rudnicki

email: [e-mail]

tel. [phone], pok. 418, IV p., paw. A

www.uek.krakow.pl/zktur

mgr Michał Rudnicki

2

Mierniki popytu

turystycznego

Miernikami popytu turystycznego są ruch

turystyczny oraz wydatek turystyczny.

Źródła pozyskiwania danych obejmują

dane:



wtórne



pierwotne

Ekonomika turystyki i rekreacji

mgr Michał Rudnicki

3

Mierniki popytu
turystycznego

W pomiarach ruchu turystycznego

najczęściej stosuje się dwa rodzaje
badań:



badania całościowe



badania częściowe

Ekonomika turystyki i rekreacji

mgr Michał Rudnicki

4

Mierniki popytu turystycznego

Mierniki popytu turystycznego:

1. Wskaźnik aktywności turystycznej netto
2. Wskaźnik aktywności turystycznej brutto
3. Liczba osób zarejestrowanych w bazie noclegowej
4. Wielkość wydatków turystów w miejscu czasowego
pobytu
5. Średnie dzienne wydatki w miejscu wypoczynku

Ekonomika turystyki i rekreacji

mgr Michał Rudnicki

5

Sposoby pomiaru ruchu

turystycznego:

1.

Badania graniczne

2.

Metoda rejestracji hotelowej

3.

Badania uczestnictwa w wyjazdach
turystycznych w miejscu zamieszkania
respondentów

4.

Badania prowadzone w miejscu recepcji
turystycznej

Ekonomika turystyki i rekreacji

mgr Michał Rudnicki

6

Podział wydatków

turystycznych

w ujęciu czasowo -

przestrzennym



wydatki poprzedzające podróż,
niezbędne do jej przygotowania i
podjęcia,



wydatki ponoszone w trakcie podróży
i pobytu w odwiedzanych miejscach,



wydatki związane z podróżą, poniesione
po powrocie.

Ekonomika turystyki i rekreacji

mgr Michał Rudnicki

7

Podział wydatków na turystykę wg

następujących głównych kategorii

zaproponowany przez WTO



podróże, wakacje i wycieczki
zorganizowane,



noclegi,



wyżywienie,



transport,



rekreacja, kultura i sport,



zakupy,



inne.

Ekonomika turystyki i rekreacji

mgr Michał Rudnicki

8

Na wielkość wydatków

turystycznych wpływają:



wielkość ruchu turystycznego,



struktura ruchu uwzględniająca przede
wszystkim podział na turystów i
odwiedzających jednodniowych,



przeciętny czas pobytu turystów,



poziom ekonomiczny turystów
przybywających do danej miejscowości,



średnia dzienna stawka wydatków
odwiedzających.

Ekonomika turystyki i rekreacji

mgr Michał Rudnicki

9

Sezonowość w turystyce

Sezonowość w turystyce definiowana jest

jako czasowa nierównowaga, która może być

wyrażana cyklicznymi zmianami takich

wielkości, jak liczba odwiedzających,

natężenie ruchu drogowego (również

natężenie ruchu w odniesieniu do innych

gałęzi transportu), zatrudnienie, a także

opłaty pobierane za korzystanie z różnego

rodzaju atrakcji turystycznych.

Ekonomika turystyki i rekreacji

mgr Michał Rudnicki

10

Sezonowość popytu

turystycznego

Sezonowość popytu turystycznego jest

zjawiskiem wyznaczanym przez
prawidłowości dostrzegane podczas analizy
serii danych statystycznych.

Przyczyny wahań okresowych

• Naturalne

• Instytucjonalne

Ekonomika turystyki i rekreacji

mgr Michał Rudnicki

11

Cechy wahań sezonowych

1. Roczny cykl wahań, w ramach którego

wyróżnia się podokresy tygodniowe,
miesięczne, kwartalne i półroczne;

2. Systematyczne powtarzanie się w

każdym roku;

3. Określona regularność.

Ekonomika turystyki i rekreacji

mgr Michał Rudnicki

12

Wahania okresowe popytu

turystycznego

Rodzaje wahań okresowych (ze
względu na czas występującej
nierównomierności):

1. Dobowe

5. Kwartalne

2. Tygodniowe

6. Roczne

3. Dekadowe

7. Wieloletnie

4. Miesięczne

Ekonomika turystyki i rekreacji

mgr Michał Rudnicki

13

Wahania okresowe popytu

turystycznego

Negatywne skutki sezonowości związane z
sezonowym wykorzystaniem podaży turystycznej

1. Okresowe obciążenie - zagrożenia ekologiczne,
2. Konieczność gromadzenia rezerw - wyższe koszty
działalności,
3. Mniejsza efektywność ekonomiczna podmiotów,
4. Ograniczone wykorzystanie obiektów tur. poza sezonem,
5. Elastyczne regulowanie wielkości i struktury zatrudnienia
w sezonie i poza nim,
6. Obniżenie się jakości usług pod wpływem zwiększonego
popytu,
7. Niepełne zaspokojenie potrzeb turystycznych,
8. Konieczność inwestowania w rozwój infrastruktury
turystycznej.

Ekonomika turystyki i rekreacji

mgr Michał Rudnicki

14

Wahania okresowe popytu

turystycznego

Łagodzenie negatywnych skutków sezonowości

1. Wydłużenie sezonu turystycznego,
2. Aktywizacja ludności (ubogich grup społ.) poza sezonem,
3. Przedsezonowe i posezonowe obniżki cen,
4. Przygotowywanie specjalnych ofert dla wybranych grup
klientów,
5. Kreowanie nowych form turystyki (t. kongresowa,
rodzinna),
6. Polityka marketingowa (zachęcanie do wyjazdu poza
sezonem),
7. Rozwój bazy noclegowej (uniezależnienie od pogody),
8. Rozwój bazy towarzyszącej (sportowej, kulturalnej itp.),
9. Elastyczna polityka zatrudnienia,
10. Pozaturystyczne wykorzystanie obiektów i pracowników
poza sezonem.

Ekonomika turystyki i rekreacji

mgr Michał Rudnicki

15

Metody wyodrębniania wahań

sezonowych

Wybór określonej metody wyodrębniania wahań sezonowych zależy
przede wszystkim od przebiegu ogólnej tendencji rozwojowej (a
dokładniej od rodzaju funkcji, która tę tendencję opisuje) oraz typu
wahań sezonowych. Wyróżnia się:

 wahania addytywne, których amplituda w analogicznej fazie
jest mniej więcej jednakowa (absolutne poziomy wahań
sezonowych wyrażone
w jednostkach badanego zjawiska),
 wahania multiplikatywne, których bezwzględna amplituda
zmienia się, ale mniej więcej w stałym stosunku (wskaźniki
sezonowości wyrażone
w procentach)

y

y

t

t

wahania addytywne

wahania multiplikatywne

mgr Michał Rudnicki

16



metoda przeciętnych miesięcznych,



metoda średnich ruchomych,



absolutna (dla wahań addytywnych)



względna (w przypadku wahań
multiplikatywnych)



metoda wskaźników łańcuchowych,



metoda funkcji trendu (metoda wskaźników)

Metody wyodrębniania

wahań sezonowych

Ekonomika turystyki i rekreacji

mgr Michał Rudnicki

17

Metoda funkcji trendu

Proces wyodrębniania wahań sezonowych metodą funkcji trendu:

1) wyodrębnienie tendencji rozwojowej, czyli określenie modelu trendu
opisującego analizowane zjawisko oraz wyznaczenie wartości
teoretycznych (ŷ) (przez podstawienie do funkcji trendu poszczególnych
numerów okresów);

2) uwolnienie wyrazów szeregu empirycznego (y) od wartości
teoretycznych (ŷ) poprzez:

• odcięcie od wartości szeregu empirycznego wartości szeregu
teoretycznego (wahania addytywne):

• obliczenie ilorazu wartości szeregu empirycznego i wartości
szeregu teoretycznego (wahania multiplikatywne):

ˆ

i

s

y y

= -

ˆ

i

y

s

y

=

Ekonomika turystyki i rekreacji

mgr Michał Rudnicki

18

Metoda funkcji trendu

Ekonomika turystyki i rekreacji

3) obliczenie surowych wskaźników sezonowości tj. średnich dla
jednoimiennych okresów (miesięcy, kwartałów):

gdzie:

s

i

= wartości obliczone w poprzednim etapie, które dotyczą tych

samych okresów w poszczególnych latach (np. wartości S

i

obliczone dla

wszystkich pierwszych kwartałów,

n – liczba jednoimiennych okresów (np. liczba pierwszych kwartałów
w analizowanym szeregu czasowym).

i

i

S

s

S

n

=

�

mgr Michał Rudnicki

19

Metoda funkcji trendu

4) obliczenie współczynnika korygującego (k), czyli średniej
arytmetycznej wskaźników surowych:

gdzie:

d – liczba okresów w obrębie jednego roku (np. gdy rozpatrujemy
wahania kwartalne, wówczas d = 4, a gdy analizujemy wahania
miesięczne, d = 12);

i

S

S

k

d

=

�

Ekonomika turystyki i rekreacji

mgr Michał Rudnicki

20

Metoda funkcji trendu

Ekonomika turystyki i rekreacji

5) obliczanie oczyszczonych wskaźników wahań sezonowych:

• od poszczególnych wskaźników surowych odejmuje się
współczynnik korygujący (wahania addytywne):

• poszczególne wskaźniki surowe dzieli się przez współczynnik
korygujący (wahania multiplikatywne):

i

i

O

S

S

S

k

=

-

i

i

S

O

S

S

k

=

mgr Michał Rudnicki

21

Metoda funkcji trendu

Interpretacja:

1) w przypadku wahań addytywnych ekonomicznej interpretacji
podlegają wartości bezwzględne. Za przeciętny poziom zjawiska
uznaje się wartość zero. Jeżeli wartość wskaźnika znacząco odchyla się
od tego poziomu, oznacza to, że badane zjawisko podlega wahaniom
sezonowym.

2) wskaźniki sezonowych wahań multiplikatywnych wyraża się w
procentach, dlatego też ich wartość należy przemnożyć przez 100. Ich
interpretacja ma wymiar względny, ponieważ odnosi się do
przeciętnego poziomu rozwoju zjawiska w ciągu roku, którego wartość
przyjmuje się za 100%. Wskaźniki znacznie różniące się od 100%
wskazują na występowanie sezonowości, natomiast te, które mają
wartość zbliżoną do 100% oznaczają brak wahań sezonowych.

Ekonomika turystyki i rekreacji

mgr Michał Rudnicki

22

Metoda funkcji trendu

Jako przykład zjawiska turystycznego podlegającego wahaniom

multiplikatywnym rozpatrzymy przewozy pasażerów liniami

lotniczymi „Fly”