

badanie jest krępujące i wizyta

badanie jest krępujące i wizyta

jest

jest

odkładana

odkładana



często objawy są błahe

często objawy są błahe



wszystkie objawy przypisywane

wszystkie objawy przypisywane

są

są

hemoroidom

hemoroidom

Uwagi ogólne

Uwagi ogólne

Podział :

Podział :

1.

1.

Wywiad

Wywiad

2.

2.

Badanie podstawpwe

Badanie podstawpwe

3.

3.

Badania specjalistyczne

Badania specjalistyczne

Z ca

Z ca

łą

łą

moc

moc

ą

ą

podkre

podkre

ś

ś

lamy,

lamy,

ż

ż

e

e

stwierdzenie objawów choroby

stwierdzenie objawów choroby

jelita grubego nie zwalnia od

jelita grubego nie zwalnia od

badania ogólnolekarskiego

badania ogólnolekarskiego

!



krwawienia z kiszki stolcowej

krwawienia z kiszki stolcowej



zaburzenia w oddawaniu stolca

zaburzenia w oddawaniu stolca



bóle, świąd

bóle, świąd



obecność wygórowań w okolicy

obecność wygórowań w okolicy

odbytu

odbytu



sączenie się wydzielin w okolicy

sączenie się wydzielin w okolicy

odbytu

odbytu



trzymanie stolca

trzymanie stolca

Wywiad

Wywiad

Przeprowadzając

Przeprowadzając

wywiad

wywiad

zwracamy

zwracamy

szczególną uwagę na:

szczególną uwagę na:

im wy

im wy

ż

ż

szy jest poziom

szy jest poziom

krwawienia i im

krwawienia i im

d

d

ł

ł

u

u

ż

ż

ej krew

ej krew

znajduje si

znajduje si

ę

ę

w jelicie

w jelicie

tym jest

tym jest

ona ciemniejsza i bardziej

ona ciemniejsza i bardziej

wymieszana ze stolcem

wymieszana ze stolcem

Wywiad –

Wywiad –

krwawienia z kiszki stolcowej

krwawienia z kiszki stolcowej

Barwa krwi

Barwa krwi

Wywiad –

Wywiad –

krwawienia z kiszki stolcowej

krwawienia z kiszki stolcowej

Ilość krwi

Ilość krwi

pozostał

pozostał

e

e

choroby

choroby

angiodysplazj

angiodysplazj

a

a

uchyłkowatoś

uchyłkowatoś

ć

ć

mała

mała

duża

duża

Wywiad –

Wywiad –

krwawienia z kiszki stolcowej

krwawienia z kiszki stolcowej

Czy towarzyszy

Czy towarzyszy

zapaleni

zapaleni

e

e

RAK !!!

RAK !!!

szczelina

szczelina

RAK !!!

RAK !!!

śluz

śluz

ból

ból

prawidłowa ilość gazu wydalanego w

prawidłowa ilość gazu wydalanego w

postaci

postaci

wiatrów mieści się w szerokich

wiatrów mieści się w szerokich

granicach od

granicach od

400 do 1200 ml a jego

400 do 1200 ml a jego

zapach zależy od składu (azot, tlen,

zapach zależy od składu (azot, tlen,

dwutlenek węgla, wodór i metan) a to

dwutlenek węgla, wodór i metan) a to

czy jest bardziej przykry, czy mniej nie

czy jest bardziej przykry, czy mniej nie

świadczy o stanie zdrowia.

świadczy o stanie zdrowia.

Wywiad –

Wywiad –

zmiany w rytmie,

zmiany w rytmie,

cz

cz

ę

ę

sto

sto

ś

ś

ci i

ci i

wygl

wygl

ą

ą

dzie

dzie

wypró

wypró

ż

ż

nie

nie

ń

ń

Fakty

Fakty

i

i

mity

mity

u wi

u wi

ę

ę

kszo

kszo

ś

ś

ci zdrowych osób resztki

ci zdrowych osób resztki

pokarmowe docieraj

pokarmowe docieraj

ą

ą

do k

do k

ą

ą

tnicy po 4

tnicy po 4

godzinach, do po

godzinach, do po

łą

łą

czenia odbytniczo-

czenia odbytniczo-

esiczego po 24, a ostatecznie ulegaj

esiczego po 24, a ostatecznie ulegaj

ą

ą

wydaleniu po 4 dniach – w zwi

wydaleniu po 4 dniach – w zwi

ą

ą

zku z tym

zku z tym

dostrzeżenie przez chorego niestrawionych,

dostrzeżenie przez chorego niestrawionych,

charakterystycznych resztek pokarmu sprzed

charakterystycznych resztek pokarmu sprzed

3 dni nie świadczy o „z

3 dni nie świadczy o „z

ł

ł

ej” pracy jelit

ej” pracy jelit

.

.

Wywiad –

Wywiad –

zmiany w rytmie,

zmiany w rytmie,

cz

cz

ę

ę

sto

sto

ś

ś

ci i

ci i

wygl

wygl

ą

ą

dzie

dzie

wypró

wypró

ż

ż

nie

nie

ń

ń

Fakty

Fakty

i

i

mity

mity

Ś

Ś

redni odst

redni odst

ę

ę

p czasu mi

p czasu mi

ę

ę

dzy

dzy

wypró

wypró

ż

ż

nieniami w populacji krajów

nieniami w populacji krajów

zachodnich jest d

zachodnich jest d

łuż

łuż

szy ni

szy ni

ż

ż

24 godziny.

24 godziny.

Oddawanie stolca od 3 razy na dob

Oddawanie stolca od 3 razy na dob

ę

ę

do raz

do raz

na 3 dni przyjmujemy za norm

na 3 dni przyjmujemy za norm

ę

ę

Wywiad –

Wywiad –

zmiany w rytmie,

zmiany w rytmie,

cz

cz

ę

ę

sto

sto

ś

ś

ci i

ci i

wygl

wygl

ą

ą

dzie

dzie

wypró

wypró

ż

ż

nie

nie

ń

ń

Fakty

Fakty

i

i

mity

mity

Ten kto oddaje stolec

Ten kto oddaje stolec

regularnie nie musi by

regularnie nie musi by

ć

ć

wcale

wcale

zdrowszy

zdrowszy

od tego, który nie

od tego, który nie

czyni tego „jak w zegarku”

czyni tego „jak w zegarku”

Wywiad –

Wywiad –

zmiany w rytmie,

zmiany w rytmie,

cz

cz

ę

ę

sto

sto

ś

ś

ci i

ci i

wygl

wygl

ą

ą

dzie

dzie

wypró

wypró

ż

ż

nie

nie

ń

ń

Fakty

Fakty

i

i

mity

mity

Badanie proktologiczne

Uważamy, że w ocenie najważniejsza

Uważamy, że w ocenie najważniejsza

jest

jest

ZMIANA !!!

ZMIANA !!!

w rytmie, częstości i wyglądzie

w rytmie, częstości i wyglądzie

wypróżnień

wypróżnień

Wywiad –

Wywiad –

zmiany w rytmie,

zmiany w rytmie,

cz

cz

ę

ę

sto

sto

ś

ś

ci i

ci i

wygl

wygl

ą

ą

dzie

dzie

wypró

wypró

ż

ż

nie

nie

ń

ń



związek z oddawaniem stolca

związek z oddawaniem stolca



charakter bólów

charakter bólów



ich sta

ich sta

łość

łość

,

,

por

por

ę

ę

najwi

najwi

ę

ę

kszego nasilenia

kszego nasilenia

,

,

ewentualnie

ewentualnie

cz

cz

ę

ę

stotliwo

stotliwo

ść

ść

– dobow

– dobow

ą

ą

,

,

tygodniow

tygodniow

ą

ą

czy te

czy te

ż

ż

wieloletni

wieloletni

ą

ą

Wywiad –

Wywiad –

ból i świąd

ból i świąd

pytamy szczegółowo o :

pytamy szczegółowo o :

Oglądanie

• Guzki krwawnicze
• Szczelina odbytu (ostre, przewlekłe)
• Hydradenitis suppurativa
• Kłykciny kończyste (olbrzymie – guz

Buschkego – Loewensteina)

• Przetoki, ropnie
• Wypadanie śluzówki, wypadanie odbytnicy
• Przerost anodermy
• Pasożyty, choroby wirusowe



Powinien je wykona

Powinien je wykona

ć

ć

lekarz pierwszego

lekarz pierwszego

kontaktu u wszystkich chorych z

kontaktu u wszystkich chorych z

objawami choroby proktologicznej i u

objawami choroby proktologicznej i u

wszystkich zg

wszystkich zg

ł

ł

aszaj

aszaj

ą

ą

cych si

cych si

ę

ę

chorych

chorych

powy

powy

ż

ż

ej 40 roku

ej 40 roku

ż

ż

ycia.

ycia.



Jego zaniechanie jest najcz

Jego zaniechanie jest najcz

ę

ę

strz

strz

ą

ą

przyczyn

przyczyn

ą

ą

opó

opó

ź

ź

nienia leczenia

nienia leczenia

!!!

!!!

Podstawowe badanie

Podstawowe badanie

proktologiczne

proktologiczne

Opóźnienie wykrywania raka

Opóźnienie wykrywania raka

odbytnicy

odbytnicy

(materiał własny)

(materiał własny)

średni czas od 1 wizyty do

średni czas od 1 wizyty do

operacji wynosił 4,8 m-ca

operacji wynosił 4,8 m-ca

1/4 chorych nie była

1/4 chorych nie była

badana przedmiotowo

badana przedmiotowo

podczas pierwszej wizyty

podczas pierwszej wizyty

Opóźnienie z winy lekarza

Opóźnienie z winy lekarza

W przypadku

W przypadku

przetoki

przetoki

odbytu mo

odbytu mo

ż

ż

emy

emy

wyczu

wyczu

ć

ć

przez skór

przez skór

ę

ę

jej bliznowaty kana

jej bliznowaty kana

ł

ł

i

i

kierunek jego przebiegu w stosunku do

kierunek jego przebiegu w stosunku do

obwodu odbytu. Pod wp

obwodu odbytu. Pod wp

ł

ł

ywem ucisku

ywem ucisku

palcem z otworu przetoki mo

palcem z otworu przetoki mo

ż

ż

e wydoby

e wydoby

ć

ć

si

si

ę

ę

tre

tre

ść

ść

ropna. Ewentualne bolesne

ropna. Ewentualne bolesne

wygórowania pozwalaj

wygórowania pozwalaj

ą

ą

rozpozna

rozpozna

ć

ć

tocz

tocz

ą

ą

cy

cy

si

si

ę

ę

ostry proces zapalny

ostry proces zapalny

Badanie palpacyjne

Badanie palpacyjne

Dostępne ostatnie 10-12 cm

Dostępne ostatnie 10-12 cm

jelita

jelita

Badanie

Badanie

RUTYNOWE

RUTYNOWE

bez

bez

względu z jakimi

względu z jakimi

dolegliwościami zgłasza się

dolegliwościami zgłasza się

chory

chory

Badanie „per rectum”

Badanie „per rectum”

Nie wymaga przygotowania i można

Nie wymaga przygotowania i można

je przeprowadzić w każdych

je przeprowadzić w każdych

warunkach

warunkach

Podstawowe badanie

Podstawowe badanie

proktologiczne

proktologiczne

Oceniamy :

Oceniamy :



Napięcie zwieraczy

Napięcie zwieraczy



Obecność guzów, szczelin, otworów

Obecność guzów, szczelin, otworów

przetok, polipów, hemoroidów

przetok, polipów, hemoroidów



Ścianę jelita

Ścianę jelita



Rodzaj treści w odbytnicy (śluz, ropa,

Rodzaj treści w odbytnicy (śluz, ropa,

krew, barwa stolca)

krew, barwa stolca)



Gruczoł krokowy lub szyjkę macicy

Gruczoł krokowy lub szyjkę macicy

Badanie „per rectum”

Badanie „per rectum”



Anoskopia

Anoskopia



Rektoskopia

Rektoskopia



Kolonoskopia

Kolonoskopia



Badanie radiologiczne jelita grubego

Badanie radiologiczne jelita grubego



Ultrasonografia

Ultrasonografia



Scyntygrafia

Scyntygrafia



Badanie manometryczne

Badanie manometryczne



Elektromiografia

Elektromiografia



Badania czynnościowe

Badania czynnościowe

Badania specjalistyczne

Badania specjalistyczne

Anoskopia

Anoskopia

•

Pierwszy anoskop 1795r. - Bozzini

Pierwszy anoskop 1795r. - Bozzini

•

Najlepsza pozycja kolankowo łokciowa

Najlepsza pozycja kolankowo łokciowa

(ewentualnie pozycja boczna Simsa)

(ewentualnie pozycja boczna Simsa)

•

Znieczulenie żelem lignokainowym

Znieczulenie żelem lignokainowym

anoskopy

anoskopy



krwawienia z kiszki stolcowej

krwawienia z kiszki stolcowej



zmiana

w

rytmie,

częstości,

zmiana

w

rytmie,

częstości,

konsystencji

konsystencji



pojawienie się guzków

pojawienie się guzków



bóle podczas defekacji

bóle podczas defekacji



dokuczliwe lub daremne parcie

dokuczliwe lub daremne parcie



nietrzymanie stolca

nietrzymanie stolca

Anoskopia – wskazania:

Anoskopia – wskazania:

(wziernik znaleziono w Pompei, 1795 Bozzini)

(wziernik znaleziono w Pompei, 1795 Bozzini)

Rektoskopia

Rektoskopia

•

Pierwszy rektoskop – 1923r. Kelly

Pierwszy rektoskop – 1923r. Kelly

•

Światło bezpośrednie lub zimne

Światło bezpośrednie lub zimne

•

Średnica od 1 do 4 cm, długość 30 cm.

Średnica od 1 do 4 cm, długość 30 cm.

•

Badanie w pozycji kolankowowo –

Badanie w pozycji kolankowowo –

łokciowej

łokciowej

•

Konieczne przygotowanie pacjenta

Konieczne przygotowanie pacjenta

Rektoskop

Rektoskop

Rektoskopia - przygotowanie

Rektoskopia - przygotowanie

•

W dniu przed badaniem

W dniu przed badaniem

–

Od rana wolno pić płyny w dowolnej ilości oraz jeść

Od rana wolno pić płyny w dowolnej ilości oraz jeść

cukier, miód, białe pieczywo, masło, sery, jaja

cukier, miód, białe pieczywo, masło, sery, jaja

–

Wieczorem doustnie 2 tabletki Bisakodylu

Wieczorem doustnie 2 tabletki Bisakodylu

–

Lewatywa z jednej butelki Enemy lub 1 litra letniej

Lewatywa z jednej butelki Enemy lub 1 litra letniej

wody

wody

•

W dniu badania

W dniu badania

–

Dieta jak w dniu poprzednim

Dieta jak w dniu poprzednim

–

Dwie lewatywy: rano oraz 2 h przed badaniem

Dwie lewatywy: rano oraz 2 h przed badaniem



krwawienia z kiszki stolcowej

krwawienia z kiszki stolcowej



zmiana

w

rytmie,

częstości,

zmiana

w

rytmie,

częstości,

konsystencji

konsystencji



pojawienie się guzków

pojawienie się guzków



bóle podczas defekacji

bóle podczas defekacji



dokuczliwe lub daremne parcie

dokuczliwe lub daremne parcie



nietrzymanie stolca

nietrzymanie stolca

Rektoskopia – wskazania:

Rektoskopia – wskazania:

(Kelly 1923 r)

(Kelly 1923 r)

Kolonoskopia

Kolonoskopia

•

Pierwszy aparat 1964 w Japonii,

Pierwszy aparat 1964 w Japonii,

pierwsza kolonoskopia u człowieka –

pierwsza kolonoskopia u człowieka –

1967r, Fox i Kreel

1967r, Fox i Kreel

•

Trudna technicznie

Trudna technicznie

•

Bardziej ryzykowna

Bardziej ryzykowna

•

Droga

Droga



Niejasny obraz we wlewie

Niejasny obraz we wlewie



Krwawienie niewyjaśnione przez rektoskopię

Krwawienie niewyjaśnione przez rektoskopię



Prawidłowy obraz rektoskopowy i RTG przy

Prawidłowy obraz rektoskopowy i RTG przy

współistniejących bólach, parciu, biegunkach,

współistniejących bólach, parciu, biegunkach,

oddawaniu śluzu i ropy

oddawaniu śluzu i ropy



Patologiczne zwężenie w obrazie RTG

Patologiczne zwężenie w obrazie RTG



Badanie okresowe w stanach przedrakowych

Badanie okresowe w stanach przedrakowych



Kontrola po leczeniu operacyjnym

Kontrola po leczeniu operacyjnym

Kolonoskopia – wskazania:

Kolonoskopia – wskazania:

(Fox i Kreel 1967 r)

(Fox i Kreel 1967 r)



Ostry stan zapalny jelita grubego

Ostry stan zapalny jelita grubego



Megacolon toxicum

Megacolon toxicum



Ostra niewydolność wieńcowa lub

Ostra niewydolność wieńcowa lub

oddechowa

oddechowa



Brak współpracy ze strony chorego

Brak współpracy ze strony chorego

Kolonoskopia –

Kolonoskopia –

przeciwwskazania:

przeciwwskazania:

(Fox i Kreel 1967 r)

(Fox i Kreel 1967 r)

Guzy jelita grubego

Guzy jelita grubego

odbytnica

esica

Guzy jelita grubego

Guzy jelita grubego

poprzecznica

wstępnica



USG jamy brzusznej

USG jamy brzusznej



Hydrosonografia

Hydrosonografia



USG transrektalne

USG transrektalne



USG przez odbyt brzuszny

USG przez odbyt brzuszny



USG przezkroczowe

USG przezkroczowe



USG transwaginalne

USG transwaginalne



Doplerowskie

Doplerowskie



BACC

BACC

USG

USG

Rodzaje :

Rodzaje :



Przeoczenie polipów 45% -

Przeoczenie polipów 45% -

konwencjonalne, 11% -

konwencjonalne, 11% -

dwukontrastowe, 5% w kolonoskopii

dwukontrastowe, 5% w kolonoskopii



Konieczne przy rakach dolnego odcinka

Konieczne przy rakach dolnego odcinka

nie przepuszczających kolonoskopu (5%

nie przepuszczających kolonoskopu (5%

- raki synchroniczne, 13 x częściej

- raki synchroniczne, 13 x częściej

polipy)

polipy)



Wskazaniem jest niemożność wykonania

Wskazaniem jest niemożność wykonania

kolonoskopii

kolonoskopii

RTG – wlew cieniujący

RTG – wlew cieniujący

:

:

Nasze uwagi :

Nasze uwagi :

Algorytm diagnostyczny u

Algorytm diagnostyczny u

chorych z krwawieniem z odbytu

chorych z krwawieniem z odbytu

Badania czynnościowe dolnego

odcinka przewodu pokarmowego

• Główne funkcje dolnego odcinka przewodu

pokarmowego to gromadzenie, mieszanie,

zagęszczanie i wydalanie kału.

• Jest to warunkowane aktywnością

motoryczną jelita grubego i anorektum.

• Zaburzenia dolnego odcinka często polegają

na upośledzeniue dynamiki tych procesów

• W celu oceny dynamiki stosujemy badania

czynnościowe

Badania czynnościowe dolnego

odcinka przewodu pokarmowego

• Badanie manometryczne

- statyczne
- dynamiczne

• Ocena percepcji wisceralnej

- elektromiografia anorektalna
- ocena przewodnictwa nerwowego

• Badania radiologiczne (defekografia)
• Ocena pasażu w jelicie grubym

Badania czynnościowe dolnego

odcinka przewodu pokarmowego

• Badanie manometryczne

- najczęściej stosowane badanie czynnościowe
oceniające funkcje aparatu zwieraczowego
- stosuje się sondy rejestrujące zmiany ciśnienia
- statyczne mierzy ciśnienia w stałych punktach np.
co 1 cm
- dynamiczne mierzy cisnienia podczas ruchu sondy

Badania czynnościowe dolnego

odcinka przewodu pokarmowego

• Badanie manometryczne

- ocenia się:
- ciśnienie spoczynkowe
- najwyższe dowolne ciśnienie skurczowe
- ciśnienie odruchowe
- długość strefy zwiększonego ciśnienia
- odruch odbytowo-odbytniczy
- rektoanalny odruch hamowania

Badania czynnościowe dolnego

odcinka przewodu pokarmowego

• Elektromiografia anorektalna ocenia mięśnie dna

miednicy i funkcję zwieraczy

• Ocenia aktywność mioelektryczną zwieracza

zewnętrznego, m. łonowo-odbytniczego
- ocenia się:
- amplitudę
- czas trwania skurczu
- kształt impulsu

Badania czynnościowe dolnego

odcinka przewodu pokarmowego

• Ocena przewodnictwa nerwowego
• Rejestruje się szybkość przewodnictwa lub

latencję nerwową

Badania czynnościowe dolnego

odcinka przewodu pokarmowego

• Defekografia

- jest badaniem radiologicznym
- rejestruje przebieg defekacji
- podaje się doodbytniczo papkę barytową
- wykonuje się serię zdjęć podczas defekacji
- ocenia się:
- kąt odbytniczo-odbytowy
- obniżenie dna miednicy, zdolność opróżniania
- średnicę bańki odbytnicy, długość kanału odbytu

Badania czynnościowe dolnego

odcinka przewodu pokarmowego

• Ocena pasażu

- pasaż w jelicie grubym to 80% czasu pasażu w

calym jelicie (30-66 godzin)

- podaje się doustnie znaczniki radiologiczne
- wykonuje się zdjęcia w kolejnych dniach licząc ilość znaczników które nie

ulegly jeszcze wydaleniu