Problem psychofizyczny

1

Problem psychofizyczny

Problem psychofizyczny

2

Liczba i rodzaje substancji

• Zmysły mog

ą

mnie łudzi

ć

.

•

Ż

e postrzegam, rozumuj

ę

,

pragn

ę

, czyli my

ś

l

ę

, jest

niew

ą

tpliwe.

• Cogito ergo sum.

• Jestem zatem rzecz

ą

my

ś

l

ą

c

ą

(dusz

ą

).

René Descartes 1596-1650)

Rozprawa o metodzie 1637).

Problem psychofizyczny

3

Liczba i rodzaje substancji

• Zmysły mog

ą

mnie łudzi

ć

.

•

Ż

e postrzegam, rozumuj

ę

,

pragn

ę

, czyli my

ś

l

ę

, jest

niew

ą

tpliwe.

• Cogito ergo sum.

• Jestem zatem rzecz

ą

my

ś

l

ą

c

ą

(dusz

ą

).

• Dusza mo

ż

e istnie

ć

bez

ciała.

René Descartes 1596-1650)

Rozprawa o metodzie 1637).

Problem psychofizyczny

4

Dualizm psychofizyczny

• Dusza: rzecz my

ś

l

ą

ca

• Ciało: rzecz rozci

ą

gła

Problem psychofizyczny

5

Dualizm psychofizyczny

• Dusza: rzecz my

ś

l

ą

ca

• Ciało: rzecz rozci

ą

gła

• Interakcjonizm: dusza i ciało na

siebie oddziaływuj

ą

• Ale jak?

Problem psychofizyczny

6

Dualizm psychofizyczny

Interakcjonizm: dusza i ciało na

siebie oddziaływuj

ą

• Ale jak?

• Okazjonalizm (Malebranche):

jedynym czynnikiem sprawczym

jest Bóg

Nicolas Malebranche

(1638-1715)

Problem psychofizyczny

7

Dualizm psychofizyczny

Interakcjonizm: dusza i ciało na

siebie oddziaływuj

ą

• Ale jak?

• Okazjonalizm (Malebranche):

jedynym czynnikiem sprawczym

jest Bóg

– poruszenia ciała zachodz

ą

przy okazji

zmian w duszy (i na odwrót)

Nicolas Malebranche

(1638-1715)

Problem psychofizyczny

8

Dualizm psychofizyczny

Interakcjonizm: dusza i ciało na

siebie oddziaływuj

ą

• Ale jak?

• Okazjonalizm (Malebranche):

jedynym czynnikiem sprawczym

jest Bóg

– Zarzut:

nie do pogodzenia z m

ą

dro

ś

ci

ą

Boga

Nicolas Malebranche

(1638-1715)

Problem psychofizyczny

9

Monizm materialistyczny

Joulien de la Mettrie (1709-1751)

„Człowiek-maszyna” (1750)

Carl Vogt (1817-1895):

„my

ś

l jest wydzielin

ą

mózgu, jak

ż

ół

ć

w

ą

troby”

Problem psychofizyczny

10

Inne monizmy

• Monizm spirytualistyczny

(Berkeley)

• Monizm immanentny (Hume)

Baruch Spinoza (1632-

1677)

Etyka sposobem

geometrycznym

wywiedziona

Problem psychofizyczny

11

Inne monizmy

• Monizm spirytualistyczny

(Berkeley)

• Monizm immanentny (Hume)

• Monizm neutralny (Spinoza):

– istnieje jedna, niesko

ń

czona

substancja, Bóg = Przyroda,

Baruch Spinoza (1632-1677)

Etyka sposobem

geometrycznym wywiedziona

Problem psychofizyczny

12

Inne monizmy

• Monizm spirytualistyczny

(Berkeley)

• Monizm immanentny (Hume)

• Monizm neutralny (Spinoza):

– istnieje jedna, niesko

ń

czona

substancja, Bóg = Przyroda,

– panteizm

– paralelizm psychofizyczny

Baruch Spinoza (1632-1677)

Etyka sposobem

geometrycznym wywiedziona

Problem psychofizyczny

13

Dualizm atrybutywistyczny (Strawson)

• Krytyka dualizmu kartezja

ń

skiego (1959)

– Sk

ą

d wiadomo,

ż

e człowiek ma jedn

ą

dusz

ę

(umysł)?

– Jak liczy

ć

dusze? Co jest zasad

ą

to

ż

samo

ś

ci duszy?

Problem psychofizyczny

14

Dualizm atrybutywistyczny (Strawson)

• Krytyka dualizmu kartezja

ń

skiego (1959)

– Sk

ą

d wiadomo,

ż

e człowiek ma jedn

ą

dusz

ę

(umysł)?

– Jak liczy

ć

dusze? Co jest zasad

ą

to

ż

samo

ś

ci duszy?

– Podstawow

ą

zasad

ą

indywiduacji jest ci

ą

gło

ść

czasoprzestrzenna.

Problem psychofizyczny

15

Dualizm atrybutywistyczny (Strawson)

• Wniosek: osoba jest indywiduum

identyfikowanym

jako

ciało o własno

ś

ciach dwojakiego rodzaju: fizycznych i

umysłowych.

– Dualizm jako

ś

ci, a nie substancji

• Zarzut: epifenomenalizm

(brak wyja

ś

nienia funkcji

przyczynowej stanów

mentalnych).

Problem psychofizyczny

16

Behawioryzm analityczny

• Behawioryzm analityczny:

wyra

ż

enia o stanach mentalnych

redukuj

ą

si

ę

do wyra

ż

e

ń

o dyspozycjach behawioralnych.

Gilbert Ryle

(1900-1976)

The Concept of Mind

1949

Problem psychofizyczny

17

Behawioryzm analityczny

• Behawioryzm analityczny:

wyra

ż

enia o stanach mentalnych

redukuj

ą

si

ę

do wyra

ż

e

ń

o dyspozycjach behawioralnych.

•

Gdy widz

ę

słodycze,

to kwicz

ę

.

Gilbert Ryle

(1900-1976)

The Concept of Mind

1949

Problem psychofizyczny

18

Behawioryzm analityczny

• Behawioryzm analityczny:

wyra

ż

enia o stanach mentalnych

redukuj

ą

si

ę

do wyra

ż

e

ń

o dyspozycjach behawioralnych.

•

Gdy widz

ę

słodycze,

to kwicz

ę

.

•

Lubi

ę

słodycze =

kwicz

ę

, gdy s

ą

w polu widzenia

Gilbert Ryle

(1900-1976)

The Concept of Mind

1949

Problem psychofizyczny

19

Behawioryzm analityczny

• Behawioryzm analityczny:

wyra

ż

enia o stanach mentalnych

redukuj

ą

si

ę

do wyra

ż

e

ń

o dyspozycjach behawioralnych.

•

Gdy widz

ę

słodycze,

to kwicz

ę

.

•

Lubi

ę

słodycze =

kwicz

ę

, gdy s

ą

w polu widzenia

•

Umysł = ogół dyspozycji behawioralnych

Gilbert Ryle

(1900-1976)

The Concept of Mind

1949

Problem psychofizyczny

20

Jak wyja

ś

ni

ć

zachowanie?

• Model czarnej skrzynki:

Bodziec

→

→

Reakcja

Problem psychofizyczny

21

Jak wyja

ś

ni

ć

zachowanie?

• Model czarnej skrzynki:

Bodziec

→

→

Reakcja

• Kto zabił ciotk

ę

Cookie?

Kadr z filmu Roberta Altmana

1999

Problem psychofizyczny

22

Fizykalizm

• Problem Kartezjusza: jak ciało i dusza mog

ą

na siebie

oddziaływa

ć

?

Problem psychofizyczny

23

Fizykalizm

• Problem Kartezjusza: jak ciało i dusza mog

ą

na siebie

oddziaływa

ć

?

• Współczesne sformułowanie: jak zdarzenia mentalne

mog

ą

wchodzi

ć

w zwi

ą

zki przyczynowe?

Problem psychofizyczny

24

Fizykalizm

• Problem Kartezjusza: jak ciało i dusza mog

ą

na siebie

oddziaływa

ć

?

• Współczesne sformułowanie: jak zdarzenia mentalne

mog

ą

wchodzi

ć

w zwi

ą

zki przyczynowe?

• Odpowied

ź

: ka

ż

de zdarzenie mentalne jest

identyczne z

jakim

ś

zdarzeniem fizycznym (pobudzeniem neuronów).

Problem psychofizyczny

25

Fizykalizm

• Problem Kartezjusza: jak ciało i dusza mog

ą

na siebie

oddziaływa

ć

?

• Współczesne sformułowanie: jak zdarzenia mentalne

mog

ą

wchodzi

ć

w zwi

ą

zki przyczynowe?

• Odpowied

ź

: ka

ż

de zdarzenie mentalne jest

identyczne z

jakim

ś

zdarzeniem fizycznym (pobudzeniem neuronów).

• Teza o redukowalno

ś

ci psychologii do neurofizjologii.

∀

x(P(x)

→

Q(x)),

∀

x(P(x)

≡

P*(x)),

∀

x(Q(x)

≡

Q*(x))

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

∀

x(P*(x)

→

Q*(x))

Problem psychofizyczny

26

Fizykalizm typiczny i egzemplaryczny

(type/token physicalism)

• Argument z szowinizmu gatunkowego

• Argument z wielorakiej realizacji

Problem psychofizyczny

27

Funkcjonalizm

• Funkcjonalizm:

– terminy mentalistyczne s

ą

teoretycznymi terminami psychologii

– stany mentalne

s

ą

identyfikowane

ze wzgl

ę

du na ich funkcj

ę

przyczynow

ą

Stan pocz

ą

tkowy

Bodziec



Reakcja

Stan ko

ń

cowy

Problem psychofizyczny

28

Funkcjonalizm

• Zarzuty:

– Czy komputery my

ś

l

ą

?

– Argument chi

ń

skiego pokoju

(John Searle, 1980).

Problem psychofizyczny

29

Problem psychofizyczny

30

Eliminatywizm

• Trwaj

ą

ce od tysi

ę

cy lat

niepowodzenie

psychologii potocznej

(folk psychology) w

kwestii wyja

ś

niania

ludzkiego zachowania

skłania do porzucenia

psychologii na rzecz

neurofizjologii.

Paul i Patricia Churchland

1986

Problem psychofizyczny

31

Najmodniejsze rozwi

ą

zanie

• Przypisywa

ć

jakiemu

ś

systemowi

posiadanie umysłu

znaczy

tyle,

co mie

ć

skłonno

ść

do

intencjonalnego wyja

ś

niania jego

zachowania (intentional stance)

Daniel Dennett (1942-)

The Intentional Stance 1989

Problem psychofizyczny

32

Najmodniejsze rozwi

ą

zanie

• Przypisywa

ć

jakiemu

ś

systemowi

posiadanie umysłu

znaczy

tyle,

co mie

ć

skłonno

ść

do

intencjonalnego wyja

ś

niania jego

zachowania (intentional stance)

– w odró

ż

nieniu od skłonno

ś

ci do

wyja

ś

niania przyczynowego

(physical stance)

– oraz wyja

ś

niania z projektu (design

stance).

Daniel Dennett (1942-)

The Intentional Stance 1989