Beata Ostrowska

Twoja matura – Chemia

3

Spis treœci

:VW S .................................................................................................................................................6

I.

Budowa atomu i promieniotwórcz

Rü

Poziom

podstawowy .............................................................................................................. 15

Poziom

rozszerzony ............................................................................................................... 18

II.

=PLDQ\ZáDFLZRFLSLHUZLDVWNyZQDWOHXNáadu okresowego

Poziom

podstawowy .............................................................................................................. 24

Poziom

rozszerzony ............................................................................................................... 26

III.

:L]DQLDFKHPLF]QH

Poziom

podstawowy .............................................................................................................. 29

Poziom

rozszerzony ............................................................................................................... 31

IV

5HDNFMHFKHPLF]QHL]MDZLVNDIL]\F]QHZáDFLZRFLVXEVWDQFMLchemicznych

Poziom

podstawowy .............................................................................................................. 35

Poziom

rozszerzony ............................................................................................................... 41

V.

6]\ENRüUHDNFMLFKHPLF]QHM5HDNFMHNDWDOLW\F]QH

Poziom

podstawowy .............................................................................................................. 46

Poziom

rozszerzony ............................................................................................................... 50

VI. Równowaga chemiczna

Poziom

rozszerzony ............................................................................................................... 54

VII.

5R]SXV]F]DOQRü5RG]DMHUR]WZRUyZ

Poziom

podstawowy .............................................................................................................. 58

Poziom

rozszerzony ............................................................................................................... 60

VIII.

2EOLF]HQLD]Z\NRU]\VWDQLHPSRM FLDPRO

Poziom

podstawowy .............................................................................................................. 68

Poziom

rozszerzony ............................................................................................................... 70

IX.

6W *HQLHSURFHQWRZHLVW *HQLHPRORZHUR]WZRUX

Poziom

podstawowy .............................................................................................................. 73

Poziom

rozszerzony ............................................................................................................... 75

X.

Dysocjacja jonowa. Reakcje w roztworach elektrolitów

Poziom

podstawowy .............................................................................................................. 78

Poziom

rozszerzony ............................................................................................................... 82

Twoja matura – Chemia

Beata Ostrowska

4

XI.

Tlenki, kwasy, zasady i sole

Poziom

podstawowy ............................................................................................................ 93

Poziom

rozszerzony............................................................................................................. 97

XII. Reakcje

redoks

Poziom

podstawowy .......................................................................................................... 101

Poziom

rozszerzony........................................................................................................... 104

XIII. Elektrochemia (ogniwa, elektroliza, korozja)

Poziom

rozszerzony........................................................................................................... 107

XIV. Us

WDODQLHZ]RUyZ]ZL]NyZchemicznych

Poziom

podstawowy .......................................................................................................... 113

Poziom

rozszerzony........................................................................................................... 116

XV.

: JORZRGRU\LLFKMHGQRIXQNF\MQHSRFKRGQH

Poziom

podstawowy .......................................................................................................... 121

Poziom

rozszerzony........................................................................................................... 129

XVI.

:LHORIXQNF\MQHSRFKRGQHZ JORZRGRUyZ

Poziom

podstawowy .......................................................................................................... 134

Poziom

rozszerzony........................................................................................................... 138

XVII.

&KHPLDLMHMZSá\ZQDNV]WDáWRZDQLHURGRZLVNDRUD]MHJRRFKURQ

Poziom

podstawowy .......................................................................................................... 142

Poziom

rozszerzony........................................................................................................... 145

XVIII.

&KHPLDGRZLDGF]DOQD

Poziom

podstawowy .......................................................................................................... 146

Poziom

rozszerzony........................................................................................................... 148

XIX.

&KHPLDZ*\FLXcodziennym

Poziom

podstawowy .......................................................................................................... 151

Poziom

rozszerzony........................................................................................................... 153

XX.

Zadania z fragmentem tekstu popularnonaukowego

Poziom

podstawowy .......................................................................................................... 160

Poziom

rozszerzony........................................................................................................... 162

2GSRZLHG]LGR]DGD .................................................................................................................... 165

Tablice ........................................................................................................................................... 217

Beata Ostrowska

Twoja matura – Chemia

5

Twoja matura – Chemia

Beata Ostrowska

6

Wstêp

  

   
 

  
 

       
  !

"
    #      
 
  $a-

  
   
%      
     
 * 
 $ 
  
 
 % 
 
 
       
     
   *
z co
najmniej jednego przedmiotu do wyboru (biologia, chemia, fizyka i astronomia, geografia, historia, wiedza

o



 
 #    #     
  
  %! &

 

z

 
 
    
 

*
   
 '  
(
)g-

zaminacyjne.

)    #
  
  
! **
    
 o-

wym lub rozsze

 ! +      
!

)  
     
,  ! " 
    
     

obejmuj

 #  
  
  #  
 #    
 (Arkusz I).

)  

    
       
 #  -
1)

  
   
,   
  
    arkusza egzami-
nacyjnego jak na poziomie podstawowym (Arkusz I),

2)

c

     
,   
  
  
  #

 # 
     # 
    
 o-
 # 
 
 #  
  
  #    

i rozszerzonego (Arkusz II).

" 
 *
 *
  #
     
   ! Wtedy musi jednak zda-



  

 ! +  

   
     
 #
 #  
    $       
 '   ( )i-
nacyjna). Pozytywny wynik egzaminu to uzyskanie co najmniej 30% punktów za poprawne odpowiedzi do
 z poziomu podstawowego.

&

    ./   – chemia” jest przeznaczony przede wszystkim dla uczniów,

 
 
    #
    !

W prezentowanym



 

   #    # 
 

uczniom i na

 
      
  
  #
! &  

     Podstawy programowej  
    
  # zawartych
w

 

  ! 0  
  #   Podstawy programo-

wej z chemii dla szkól ponadgimnazjalnych

 
      
 .

'

          #
 
 
de wszystkim zadania rachunko-


   
  
  ! +



*      #    d-
gimnazjalnych do zdawania egzaminów na akademie medyczne. Brakuje natomiast propozycji prezentuj

1

 #   
!-

!

analizy danych fizykochemicznych przedstawionych w postaci tabel i wykresów,

!


 


!

konstrukcji wykresów,

!

analizy tekstów popularnonaukowych,

!

  #
  *  
 !

&       
!

Beata Ostrowska

Twoja matura – Chemia

7

Podstawa programowa z chemii dla szkó³ ponadgimnazjalnych

²²

poziom podstawowy

Cele edukacyjne

1.

0


 
 #
 # # #     

!

2.

2

 #
      w *  
 !

3.

3 

   
      


 
 

do


  
 #!



 

1.

(  

   
 
     #!

2.



  
     z przeprowadzonych eksperymentów

i

 
.

3.

+ 

      
 #
!

4.

&   
  
     * # (
 !

5.

(  
    #     

 # o-
wiska naturalnego.

  



1.

+
   
   ! 4  ! &
   .

2.

0
*       *

 
    
 
  i ich
.

3.

0
*    #  #
 #      #

!

4.

 
#

    
! 4
 

 #
 ! e-

akcje syntezy, analizy i wymiany.

5.

Mol. Molowa interpretacja p


 #
 #! '  !

6.

5   
  #
 #!

7.

Reakcje endo- i egzoenergetyczne.

8.

Proste reakcje utleniania-


   #    
 *  
 !

9.

   
 
 
! 5  *  *
   – st *


 

i molowe.

10.

Dysocjacja elektrolityczna. Reakcje w roztworach wodnych elektrolitów –


 
 


i

  !

11.

+   # 
  

!

12.

+   
 
 
  
–   !

13.

'     
!

14.

6
  
#
  –    
 !

15.

7*


  
#
  –   
   o-
wanie

 # 

 *  
!

16.

8#
  *    
   #
 ! & 
  o-
 #   #
 #  *
 

  #    
!

 

1.

3 


 #
 #             #
na ich przebieg.

2.

2
      
 #
  *  
 .

3.

2
      * # (
  !    

 
 
literatury popularnonaukowej i Internetu.

Twoja matura – Chemia

Beata Ostrowska

8

4.

2
     ostych reakcji chemicznych oraz opisywania efektów energe-
tycznych im to

  #.

5.

&
     
 #
 .

6.

2
      # 
 #
 #.

7.

0 *
 # 
     #
 # #    a-
nia.

Podstawa programowa z chemii dla szkó³ ponadgimnazjalnych

²²

poziom rozszerzony

Cele edukacyjne

1.

& 


 #

    
    

 !

2.

+  


    realizacji prac eksperymentalnych oraz interpretacji
otrzymanych wyników.

3.

+  

 
  


  
 #    u-
ralnego.



 

1.

+


    
 
  
 

  * #
(ó
!

2.

+*
  

  
  # !

3.

0
       
 

   


  

 # 
!

4.

Przygotowanie uczniów do projektowania bada

  

    #      a-

wie zdobytej wiedzy chemicznej i z dziedzin pokrewnych.

  



1.

+
 
    – elementy mechaniki kwantowej w     ! 4o-
topy. Promienio

    sztuczna.

2.

U

  
 
 ! 0
*        
t-

ków i

# *

   
 
 ! "  
 !

3.

+ 
 
 
 
 
 
   
! 0
*  1
    #
 #  # !

4.

 #
! 5  !
 
 !

5.

Mol. Molowa interpretacja przemian chemicznych. Równanie Clapeyrona. Warunki normalne

i standardowe.

6.

5   
  #
 #!  
 !

7.

Reakcje endo- i egzoenergetyczne. Katalizatory i

  
     #!

8.

Reakcje utleniania-redukcji. Ogniwa galwaniczne i ich zastosowania.

9.

SEM ogniwa. Elektroliza roztworów wodnych elektrolitów i soli stopionych.

10.

Prawa elektrolizy. Korozja elektrochemiczna i metody jej zapobiegania.

11.

  ! ! &

 *
  ! 2  
!

12.

5 
    
 #! /
     
    sole – nazewnic-
    
 !

13.

8#
   *
 # 
          

 
 !
0
     grupach i okresach.

Beata Ostrowska

Twoja matura – Chemia

9

14.

)
 
 
! 5 
     ! & 

 '  9  
 ( !
 
 roztworach wodnych elektrolitów – 
 
   
 
i hydrolizy. Amfote

 !

15.

+   
 
 
 aromatyczne – nazewnictwo i ! 5

 #o-
logiczny. Izomeria konstytucyjna i geometryczna.

16.

+  
   przyrodzie. Przeróbka ropy naftowej.

17.

6
  
#
 ! " #
 

 
#  
     r-
boksylowe i ich pochodne – budowa, nazewnictwo, otrzymywanie i

!

18.

+
  
#
 ! "   
     

 *o-

 *

     
e –   
   # 


w

*  
!

19.

0  
  
! 8#!

20.

Polimeryzacyjne tworzywa sztuczne – budowa i zastosowanie.

21.

(



ciwego wykorzystywania substancji chemicznych.

 

1.

0  

  #     zjawisk chemicznych.

2.

2
    *
 # 
        #   #e-
 #! 3 


 w i * 
#  sposobie reagowania pierwiast-
ków w ob

 
  * #    #
 #!

3.

2
   
 
*       
   y-
mi i chemicznymi.

4.

2
    
 
    * # 
 a-
chunkowych, teoretycznych i praktycznych:

1)


   #
 

2)



 #


3)

 


 
 #   #  

4)

wykorzystywanie

  # (
     !

5.

2
    #
    
 #
 #  planowania ekspery-
mentów dla ich weryfikacji.

6.

5


 
  s   
 #  podanych in-
formacji.

7.

2
      * # (
   celu rozszerzenia posiadanej wiedzy.

Standardy wymagañ egzaminacyjnych

5     
  
a egzaminu maturalnego z chemii 
 b-

szary:

I.

+i i rozumienie.

II.

Korzystanie z informacji.

III.

Tworzenie informacji.

+ # *
       

    
 &d-

  
! &
  

  
  


  !
Podpunkty o




 -

•

 
 
    
 # *
  
   

  

   

 

•

rodzaje informacji do wykorzystania,

Twoja matura – Chemia

Beata Ostrowska

10

•

typy i rodzaje informacji do tworzenia.

Schemat ten dotyczy poziomu podstawowego i rozszerzonego.
&
 
*
    
  #  #
    






  
 *  )  Narodowej i Sportu z dnia 10 kwietnia 2003 r. z


ro



 
      #   
 

i egzaminów.

I. Wiadomoœci i ich rozumienie

0  
  

         
  zjawiska:

POZIOM PODSTAWOWY

POZIOM ROZSZERZONY

1)


 ! "

 " 
 zjawiska chemiczne,

" #   !#  !$  !
zwi


 %

a)

$
! opami i " ! 




b)



! !znymi,

c)

molem substancji chemicznej,

d)

pierwiastkami i


! hemicznymi,

e)

typami reakcji chemicznych,

f)

roztworami wodnymi i

  *!

g)

 
   

! $ 


i

 




h)

reakcjami utleniania i redukcji,

i)

 #
!  ich pochodnymi,

1)

jak na poziomie podstawowym oraz:

a)

$
!  ja !   !chaniki

 "
!  " ! 


b)

$  
 !z



c)

 

! 
!

d)

  
!  
  
 

!
zacho

!  roztworach wodnych,

e)

ogniwami galwanicznymi i el

  

f)

szeregiem homologicznym,

g)

!     #anicznych,

2)

"  
 

*  " 
tków

i

  ! 
  
 ania:

a)


   chemiczne metali i niemetali
(sodu, potasu, magnezu, wapnia, glinu, c

  *a-

za, miedzi, wodoru, tlenu, azotu, chloru, bromu, w

&

gla, krzemu, fosforu, siarki),

b)

w


   chemiczne tlenków wymie-

nionych w podpunkcie a) metali i niemetali, wodor-

ków niemetali (tlenu, azotu, chloru, bromu, siarki),


*  zasad, kwasów i   #o-
rów i ich pochodnych,

c)

zastosowania poznanych substancji chemicznych

i


# *
"
 
!   o-

rzystaniem,

2)

jak na poziomie podstawowym oraz:

a)


   chemiczne metali (chromu,
manganu, srebra),

b)


   chemiczne tlenków wymie-
nionych w podpunkcie a) metali, wodorków, wodoro-

tlenków, kwasów i soli,

 #   ich po-

chodnych,

3)

"  

 



 procesy chemicz-

ne:

a)

zapisuje równania reakcji chemicznych w formie

cz

steczkowej i jonowej,

b)

 "  
   

eakcji
chemicznych,

c)

opisuje efekty energetyczne przemian,

d)

 
  "
 
" $# 

chemicznych.

3)

jak na poziomie podstawowym.

Beata Ostrowska

Twoja matura – Chemia

11

II. Korzystanie z informacji

0  rzystuje i przetwarza informacje:

POZIOM PODSTAWOWY

POZIOM ROZSZERZONY

1)

odczytuje i analizuje informacje przedstawione

w formie:

a)

tekstu o tematyce chemicznej,

b)

tablic chemicznych, tabeli, wykresu, schematu, ry-

sunku,

1)

jak na poziomie podstawowym,

2)

"
$
  !
 
" 

alizy
tablic chemicznych, tabeli, wykresu, schematu, ry-

sunku i tekstu,

2)

jak na poziomie podstawowym,

3)

selekcjonuje, porównuje informacje,

3)

jak na poziomie podstawowym,

4)

" 

 !
 # "
 asad:

a)

konstruuje schematy, rysunki, tabele, wykresy,

b)

 ! "  "  
 
 $ " e-
sów,

4)

jak na poziomie podstawowym,

5)

wykonuje obliczenia chemiczne:

a)

 
 
! " 
!
 $  !owej,

b)

stechiometryczne,

c)


   *! " !   *!
molowym roztworu.

5)

jak na poziomie podstawowym oraz:

a)


  "
!  przemianami promieniotwór-
czymi,

b)

z zastosowaniem warunków standardowych

i warunków normalnych,

c)


  " 
 " 
!  *

d)


  '( #
 az z zastosowaniem praw
elektrolizy,

e)


  
 
# 
  stopniem dyso-

 "
!  ) 

 "*  

f)


  $  
 !

g)


   
!  #! " emian.

III. Tworzenie informacji

Zda

 

    interpretuje informacje:

POZIOM PODSTAWOWY

POZIOM ROZSZERZONY

1)




* " -skutkowe
w


 % "$   *  
o


" 
  
* !  $ $ 

a

 
iami oraz przemian chemicznych,

1)

jak na poziomie podstawowym,

2)

planuje typowe eksperymenty i przewiduje obserwa-

cje,

2)

planuje eksperymenty i przewiduje obserwacje,

3)

 "   !
 
  !  + 3)

 "   !
 
  !  
i uzasadnia opinie.

Twoja matura – Chemia

Beata Ostrowska

12

Wskazówki dla rozwi¹zuj¹cych testy maturalne z chemii

0
    
 
 
 
*
 
   
   1

! &

   
  
  
, a w drugich od
( 

 
   onuje wyboru poprawnej odpowiedzi.

3    #   - 
-  
 
 
  
  !
Zadanie-rozprawka (IV 1 r)

0
    
 

 
 
 

       w-
 #
 # ( 
 #
 #! &  
  
( 
  w-
     ! '
( 
 
 
 
 
 # 
  #
w tzw. kluczu odpowiedzi

! /      
 
  
  
  

z polecenia.

Zadanie krótkiej odpowiedzi (III 1 r)

0
   

  
          #

  e-
matycznego lub kilku zda

! 6
  
 *
* 
     
(!

0
   $4  %

+   
 

    #

    ( #
 ! Zada-
nie m

   
    ! **   e    #

 r-

czym,

       #
 # lub  
 #    # 

chemicznych substancji.

3    #   - 

  
   
 

 
typu

prawda-

! 0
 
              

wykonana oraz od


  # 

 #    #!

Zadanie wielokrotnego wyboru (IV 17 p)

0
    
 wskazania jednej pop
 
   #!

Zadanie na dobieranie (XVI 7 r, XVII 3 p)

Zadanie

    
  #     

  #
 #  ! 0aniem


 
 

#


     tak    
, logi
 
 
wyra

*
 #
 #!

Zadanie typu prawda-

 $:; , %

6
   

   
! +   
      
 



jest prawdziwe,

  
! 0
   *
prawdo
  odg  
 o-

wiedzi (50%) zadania te s

 rzad   

 #  # 
  
    


chemii.

&  
    #
 
  

 

  (

  
! +    
      
  
 


  ! 8 1
  


*

   
   
     
 a-
 
 
   ! 7  
    a odpowiedzi? Oto kilka
wskazówek:

'

+ 

    ko   

  ! + 
     a-
  
    #

 (  
  
#
 
  #e-

  

 
 
 


   !

'

&   
         #- 
  
  

   ócony.

0  
 
     
   
  -

Na

+

+ OH

í

+ H

+

+ Cl

í

→

Na

+

+ Cl

í

+ H

2

O

Beata Ostrowska

Twoja matura – Chemia

13

−

HCl

0    
     
   
  -

H

+

+ OH

í

→

H

2

O

0 
  
     
   
  -

NaOH + HCl

→

NaCl + H

2

O

'

Ni

  #
  
  
*
  

   
  
! 5#
 

skrócona forma zapisu przemiany chemicznej.

Schemat reakcji chlorowania metanu:

&O

&+

&+



Kí



&O







 →



Równanie rekcji chlorowania metanu:

+&O

&O

&+

&O

&+



Kí





+

→



+

'

+ #   #   

   # 
     
  #-             

    !

Wzór strukturalny (kreskowy) kwasu etanowego:

C

H

H

H

C

O

O H

+   lny kwasu etanowego:

C

O

H

O

C

H

3

Wzór skrócony:

CH

3

COOH

Wzór szkieletowy kwasu etanowego:

O

O

H

'

< 
    #

        
  - y-
czajowa czy systematyczna, np.

nazwa zwyczajowa – kwas octowy,

nazwa systematyczna – kwas etanowy.

'

+ # #  #    

 
 8    
wyniku.

'

+  
 #


  #!

* 
  *


  
  „Twoja matura – chemia” pozwoli uczniom jak najlepiej

    
  
 
    * #  ,
a

 
  
 
   dopiecznymi.

Autorka

Twoja matura – Chemia

Beata Ostrowska

14

Beata Ostrowska

Twoja matura – Chemia

15

I. Budowa atomu i promieniotwórczoœæ – Poziom podstawowy

I.

Budowa atomu i promieniotwórczoœæ

Poziom podstawowy

1.

2
 podan 
  #
   oraz 

 #

 ików atomu.

1D]ZD F]VWNL

elementarnej

Masa [u]

àDGXQHN HOHPHQWDUQ\

proton

0

–1

2.

' 
  
  
    # 
# romieniotwór-

czych.

0J





→

.....

+

e

0

1

−

&U





→

.....

+

e

0

1

3X





→

.....

+

α





3.

+    
  
  

Pb

210

82

 
 
- ¯ ,

¯ ,

α

,

α

! 6 
  = 8 izotop o   
 

  
=

Skorzystaj z odpowiednich tablic chemicznych.

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

4.

7   
 
*  
 
  # N

o

= 20·10

6

od okresu

pó

trwania dla

τ

= 5 jednostek czasu. Omów jego przebieg.

Charaktery



   

adowe

atomu.

0-3 p.

0-2 p.

0-4 p.



   

podstawie znanej

*
 

     

e-

mian promieniotwór-
czych.

   
 

naturalnej przemiany




0-3 p.

Twoja matura – Chemia

Beata Ostrowska

16

I. Budowa atomu i promieniotwórczoœæ – Poziom podstawowy

5.

6 
     
  
   
   

=

8





→

7K





→

3D





→

$F





→

)U





→

5D





_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

6.

Zapisz informacj

 #  ,    

X

A

Z

.

a)

     > 
 #

b)

atom tlenu, w którym liczba protonów i neutronów jest jednakowa

c)

ato

  
 
   

a)

_____________________________________________________________

b)

_____________________________________________________________

c)

_____________________________________________________________

7.

7  
     #
 

 
 

e-

mentarnych.

Symbol drobiny

Liczba protonów

Liczba

elektronów

Liczba neutronów

19 18 20

17 18 20

41 36 52

27 27 32

8.

& 
  


 
      d-



 # $,?%  #   # Z = 10, 14, 16, 19.

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

' 
 

 
  #  # 
 !
Z = 10 _____________

Z = 14 _____________

Z = 16 _____________

Z = 19 _____________

0-2 p.

Z

 

symbol

     

atomo



i




.

 
 

atomów i jonów na

podstawie podanej

    

elementarnych.

   
 

przemiany

promieniotwórczej na


  



substratu i produktu.

0-4 p.



 

elektronowe

pierwiastków

o podanych liczbach

atomowych.

0-4 p.

     

elektronów

walencyjnych na

podstawie konfiguracji.

0-4 p.

0-3 p.

Beata Ostrowska

Twoja matura – Chemia

17

I. Budowa atomu i promieniotwórczoœæ – Poziom podstawowy

9.

& 
  #   #   
 *
  rubidu

z

   

 # $(@*?%.

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

10.

7  



  
 
 

 
e-

nu, wapnia, bromu, sodu.

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

11.

&

:    



1s

2

2s

2

2p

5

.

Na jakich stop-

niach utlenienia mo

*
  
 

  # #
micznych?

a) tylko +II

b) tylko +V

c) +II, +V i +VII

d) tylko –I

12.

Pierwiastek o konfiguracji elektronowej [Ne]3s

2

3p

4

*
  # chemicz-

 #  
  
 

-

a) tylko –II

b) –II, +IV, +VI

c) od +II do +VI

d) tylko +IV

 
 

 


pierwiastka na


  

helowca.

0-1 p.

   
 

utlenienia pierwiastka
na podstawie
konfiguracji.

  
 

utlenienia pierwiastka
na podstawie podanej
konfiguracji
elektronowej.

0-4 p.

0-4 p.

0-1 p.

  
 

utlenienia pierwiastka
na podstawie podanej
konfiguracji
elektronowej.

Twoja matura – Chemia

Beata Ostrowska

&

I. Budowa atomu i promieniotwórczoœæ – Poziom rozszerzony

Budowa atomu i promieniotwórczoœæ

Poziom rozszerzony

1.

7 
  

  

2





z

&





    

cz

stek

α





oraz równanie jego rozpadu na

1






  

.

_______________________________________________________________________

2.

Astat

At

211

85

otrzymano przez bombardowanie

%L





 

α





. Napisz równa-



 
  
 *
 



      

 

 
ementarne.
___________________________________________________________________

3.

J

 jakiego izptopu 
*     
*
  *

w wyniku tej prze

 *   

3





oraz neutron?

___________________________________________________________________

4.

+     er

/L





protone

     



in-

nego lekkiego pierwiastka i neutron (w przeliczeniu na jeden atom litu). Jakie to j

1

dra? Napisz równanie przemiany promieniotwórczej.

___________________________________________________________________

5.

+     

&O





neutrona

     ! J

jakie

    ? Napisz równanie przemiany promieniotwórczej.

___________________________________________________________________

6.

+     

1





 #
   iony proton. J

jakiego izotopu

 = 7 

 
 
!

___________________________________________________________________

7.

&   

8






    


%D





i

.U





.

6 
 


 
* 

  = 7 


promieniotwórczej.

___________________________________________________________________

8.

Technet

%.





  
      
 
  : 
 e-

ronami

'





! +   
 
   
 ! 6 
 
 -

dowi? Napisz równanie przemiany promieniotwórczej.

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

0-2 p.

0-1 p.

0-1 p.

0-1 p.

0-1 p.

0-1 p.

0-1 p.

    

przemian

promieniotwórczych.

    

przemian

promieniotwórczych.

    

przemian

promieniotwórczych.

    

przemian

promieniotwórczych.

    

przemian

promieniotwórczych.

    

przemian

promieniotwórczych.

    

przemian

promieniotwórczych.

    

przemian

promieniotwórczych.

0-1 p.

    

przemian

promieniotwórczych.

0-1 p.

    

przemian

promieniotwórczych.

Beata Ostrowska

Twoja matura – Chemia

'

I. Budowa atomu i promieniotwórczoœæ – Poziom rozszerzony

9.

' 
 
  izotopu radonu-222 wynosi 4 dni. Oblicz, ile radonu

znaj


  ,A #  
  
   ,A  !

10.

' 
   izotopu uranu-238 wynosi

τ

U

= 4,5·10

9

 ! 2   

  
 
 
! 6       a-
dów radu, którego

τ

Ra

= 1,6·10

3

lat?

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

11.

(  
  
 


8





jest

3E





! 4


¯ i

α

zostanie wypromieniowanych w czasie tego rozpadu?

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

12.

' 
    
  
 
   #  e-


  


#  
 
 !

Odp.

    

promieniotwórczej na
podstawie czasu



  



0-2 p.

0-2 p.

!
    


dane fizykochemiczne
i na tej podstawie

  


 
 

0-2 p.

   
 

przemiany
promieniotwórczej na


  



substratu i produktu.

Odp.

   
 



    

promieniotwórczego na
podstawie podanego

   

0-2 p.

Twoja matura – Chemia

Beata Ostrowska



I. Budowa atomu i promieniotwórczoœæ – Poziom rozszerzony

13.

+ 
 
  
*  der atomu pierwiastka promieniotwórczego

     
  ! '    
  
 

zaniku,

  
 
   

    



dni.

2

1

0,5

0,25

0,0313

0,0625

0,125

0

0,5

1

1,5

2

2,5

0

100

200

300

400

500

600

700

 













14.

Wiek wykopal

 #
 # *   ! 
  !

'
     
 *
 
      

14

C wynosi

5730 lat. Oszacuj wiek znaleziska,


 *

  



* 
 
 
   ,B    * 
 
promieniowania znaleziska archeologicznego.

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

15.

'    
     
 
#  

o liczbach masowych: 24 (78,6%), 25 (10,11%), 26 (11,29%). Odszukaj ten pier-

  
 
 !

Odp.

Odp.

0-2 p.

0-2 p.

     



  
 

procentowego

 

izotopowego.

   
 



    

promieniotwórczego na

podstawie wykresu

*

 

 
 


promieniotwórczego.

0-3 p

.

W



 

enia

z wykorzystaniem

  


owicznego

zaniku izotopu.

Beata Ostrowska

Twoja matura – Chemia



I. Budowa atomu i promieniotwórczoœæ – Poziom rozszerzony

16.

& 
      
   
 
 #

izotopów, z których jeden ma 44 neutrony, a drugi 46. Masa atomowa pierwiastka

wynosi 79,90 u. Liczba atomowa tego pierwiastka wynosi 35.

17.

& 
      C> 
     

,stanowi
-

 
 #     # 

  B 
 , a drugi 50. Masa
atomowa pierwiastka wynosi 85,47 u.

18.

' 
 
  
   izotopy:

206

Pb,

207

Pb,

208

Pb. Ostatni z izo-

   CD ! ' 
 
      
 a-
 # o  
*
  *
      > !

19.

7  
*
 
    
 
  napisz 

elektronów walencyjnych.

Okres Grupa

Konfiguracja

elektronów

walencyjnych

3 16

5 3

6 2

5 18

Odp.

Odp.

Odp.

0-2 p.

0-2 p.

0-2 p.

    

izotopowy pierwiastka

 
   

masy at

  





 
 

elektronowe
pierwiastków

 
  

* 

pierwiastka

   



0-4 p.

    

izotopowy pierwiastka

 
   

 
  





    

izotopowy pierwiastka

 
   

 
  





Twoja matura – Chemia

Beata Ostrowska

I. Budowa atomu i promieniotwórczoœæ – Poziom rozszerzony

20.

+ *   


 
  # 

  
a-

nia poziomów orbitalnych.

a)

3d

↑↓

↑↓

↑

b)

3d

↓

↓

↓

↓

↑

c)

3d

↑

↑

↑

↑

↑

d)

3d

↑↑

↑↑

↑↑

↑↑

↑↑

e)

3d

↑

↓

↑

↓

↑

21.

Il

* #  

    



   

   

  = 8 *
     
  

  
 
  
    

=

22.

Na podstawie konfiguracji atomów azotu

    
  

z

#
   
 78

3

   
  &8

3

i PCl

5

.

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

23.

Na podstawie kon




  , w jaki sposób   jony:

a) Cu

2+

,

b) Fe

2+

i Fe

3+

,

c) Ti

2+

i Ti

4+

.

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

   


   

podstawie istnienia

stanów wzbudzonych.

  


tworzenia

 
 

podstawie konfiguracji

elektronowych

pierwiastków.

0-1 p.

Odp.

 


pierwiastków

w okresie na

podstawie liczb

kwantowych.

0-2 p.

"   

ania



 

onowych.

0-2 p.

0-3 p.

Beata Ostrowska

Twoja matura – Chemia

!

I. Budowa atomu i promieniotwórczoœæ – Poziom rozszerzony

24.

( 
  # *
      
=

a)

4

Be 1s

2

2s

1

2p

1

b)

12

Mg 1s

2

2s

2

2p

6

3s

2

c)

5

B 1s

2

2s

1

2p

2

4


 
 # 
    
 =
___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

25.

Przedstaw graficznie opis walencyjnych poziomów orbitalnych w atomach:

a) magnezu,

b) galu,

c) krzemu.

0-3 p.

" 
 

elektronów
walencyjnych
pierwiastków w stanie
podstawowym
z



  

orbitalu.

#
* 

 

pierwiastka w stanie
podstawowym
i wzbudzonym.

0-2 p.