Życie

Społeczne

2

SPIS TREŚCI:

I) WSTĘP

II) ROZWINIĘCIE

1) Kobieta i społeczeństwo

2) Młodzież

3) Sport

4) Kościoły i wspólnoty religijne

5) Mass media i opinia publiczna

6) Prasa

7) Radio i telewizja

III) LITERATURA

3

I) WSTĘP.

Społeczeństwo jest formą zbiorowości, która wytwarza

wartości kulturalne. Zapewnia integrację osobowości ludzi

uczestniczących w wielu grupach społecznych, o różnych

systemach wartości. Zastanawiając się nad celami ogólnymi, do

których powinniśmy dążyć w życiu społecznym, można

właściwie powtórzyć cele ogólne, jakie przyświecają nam w

budowaniu ładu gospodarczego. Zadaniem państwa jest

stworzyć warunki ku temu, ażeby społeczeństwo mogło się

rozwijać, aby było szczęśliwe i bezpieczne. Państwo oczywiście

nie może nikomu zapewnić szczęśliwości. Ono może jedynie

stwarzać warunki, żeby ludzie mieli szansę budować swoje

życie w spokoju i radości.

Dlatego myślimy, że poruszony temat życia społecznego jest

bardzo interesujący i w swojej pracy zajęłyśmy się taką

problematyką dwóch sąsiadujących państw- Polski i Niemiec.

Przeanalizowałyśmy tematy: kobieta i społeczeństwo, młodzież,

sport, kościoły i wspólnoty religijne, mass media, prasa oraz

radio i telewizja w tych dwóch krajach. Większą uwagę

poświęciłyśmy naszemu sąsiadowi, gdyż życie społeczne Polski

jest nam bliższe.

4

II) ROZWINIĘCIE.

1) Kobieta i społeczeństwo.

„Mężczyźni i kobiety są równouprawnieni”, głosi Ustawa

Zasadnicza. To postanowienie konstytucyjne jest jednoznaczne.

Mimo to stanowi raczej zalecenie niż odzwierciedlenie

rzeczywistości społecznej. Dlatego też konstytucyjne i

ustawowe gwarancje równouprawnienia zostały poszerzone. Do

dziś kobiety ciągle jeszcze nie mają tych samych szans w życiu

społecznym, politycznym i zawodowym, co mężczyźni.

Stanowią one przy tym większość: w Niemczech żyje około

dwóch mln kobiet więcej niż mężczyzn.

Ustawa o równouprawnieniu kobiet z 1958r. wprowadzała

równouprawnienie kobiet na bazie podziału funkcji oraz w

małżeńskim prawie majątkowym. Ustawa ta została

zreformowana w 1977r.

Znacznie poprawił się poziom wykształcenia dziewcząt i

kobiet. Ponad połowę wszystkich maturzystów stanowią

kobiety. Ponad 43% wszystkich studentów jest płci żeńskiej.

Ponad połowa kobiet w Niemczech w wieku od 15 do 65 lat

pracuje dzisiaj zawodowo. Jednak przypadki dyskryminacji

zdarzają się w dalszym ciągu: kobiety szybciej stają się

5

bezrobotne i maja większe problemy ze znalezieniem nowego

miejsca pracy. Poza tym przeciętne płace robotników i

pracowników umysłowych płci męskiej są znacznie wyższe niż w

przypadku kobiet.

Osoby zakładające rodzinę w Niemczech, decydują się dziś

częściej niż dawniej na dwoje lub więcej dzieci. Z drugiej strony

jednak w coraz większym stopniu rezygnuje się z dzieci w

ogóle. Wspieranie rodziny jest jednym z głównych celów

społeczno-politycznych rządu.

Od 1918r. kobiety posiadają w Niemczech czynne i bierne

prawo wyborcze. Liczba kobiet aktywnych politycznie

wprawdzie rośnie, jest jednakże ciągle jeszcze znacznie niższa

niż liczba mężczyzn. Udział posłanek w Niemieckim Bundestagu

wzrósł z 8,4% w roku 1980 do 30,6% w chwili obecnej. W

gronie 15 ministrów federalnych jest obecnie pięć kobiet.

Równolegle z ustawowym równouprawnieniem rozwinął się w

Niemczech ruch na rzecz kobiet. Ruch ten występuje przeciwko

dyskryminacji. To m.in. dzięki niemu powstała idea zakładania

tzw. Domów kobiet, których jest obecnie w Niemczech ponad

300. Znajdują w nich schronienie kobiety maltretowane przez

swoich partnerów, a także ich dzieci.

Kobieta w Polsce:

•

Z 38,666 mln Polaków 19,9 mln stanowią kobiety,

•

106 kobiet przypada na 100 mężczyzn,

•

o 24% mniej od mężczyzny zarabia kobieta na podobnym

stanowisku,

6

•

57% bezrobotnych to kobiety,

•

66% uczniów szkół średnich i 56% studentów stanowią

dziewczęta,

•

w Sejmie zasiadają 63 posłanki i 397 posłów,

•

12 kobiet i 88 mężczyzn piastuje stanowisko senatora RP.

W Polsce wielu kobietom przestała wystarczać rola matki,

żony i gospodyni domowej. Chcą realizować się w pracy

zawodowej, zaspokajając swoje ambicje, czuć się niezależne

finansowo. Na równi z mężczyznami wdrapują się na kolejne

szczeble kariery. Z powodzeniem opanowują kolejne branże

rynkowe, doskonale sprawdzają się w bankowości czy

doradztwie personalnym. Coraz częściej sięgają po mandaty

poselskie i teki ministerialne. Jednak wyrównanie szansy

kobiety w Polskiej polityce nastąpi, gdy zmieni się mentalność i

świadomość polskich kobiet. O tym, że kobiety doskonale

sprawdzają się w polityce dowodzi praca posłanek w Sejmie. W

klubie parlamentarnym SLD 20% stanowią kobiety, w UW-17%

a w AWS-10%.

W 1992r. po raz pierwszy w naszej historii, na scenie

politycznej pojawiła się kobieta- Hanna Suchocka, prawniczka z

Poznania. Obecnie w rządzie Buzka jest ministrem

sprawiedliwości i prokuratorem generalnym. Alicja

Grześkowiak- także jako pierwsza kobieta na tym stanowisku-

jest w obecnym Parlamencie marszałkiem Senatu.

Coraz częściej w Polsce zauważa się tendencję do rodziny z

jednym dzieckiem. Wynika to często z sytuacji finansowej. Rząd

7

przyjął w listopadzie 1999r. projekt „Polityki prorodzinnej

rządu”, który wyznacza kierunki działań państwa wobec rodziny

na lata 2000-2010. Program zakłada m.in. pomoc rodzinom w

uzyskaniu samodzielności finansowej, poprawę warunków

mieszkaniowych przez np. obniżanie kosztów realizacji

mieszkań, urealnianie czynszów i wzrost liczby mieszkań

czynszowych oraz poprawę sytuacji demograficznej państwa.

2)Młodzież.

Prawie, co piąty mieszkaniec RFN ma poniżej 18 lat. Z 15,9

mln dzieci i młodzieży żyjących w Niemczech prawie, co

dziesiąte ma obce obywatelstwo. Szczególnie w Niemczech

Zachodnich większość młodzieży dysponuje dobrymi

materialnymi warunkami życia. Ich możliwości finansowe są

bardzo dobre, a wyposażenie w dobra konsumpcyjne-

komfortowe.

W Niemczech istnieje około 90 ponadregionalnych organizacji

młodzieżowych, w których zrzeszona jest ¼ młodych ludzi.

Najliczniejsza jest Niemiecka Organizacja Sportowa. Są także

organizacje polityczne np. Kręg Młodzieży Politycznej. Oprócz

tego jest wiele organizacji działających pod patronem kościołów

lub związków zawodowych, uniwersytety ludowe, fundacje i

placówki dokształcające. Ich zadaniem jest przekazywanie

8

młodzieży poza szkołą informacji o społeczeństwie i państwie, o

polityce europejskiej i światowej, kulturze, gospodarce,

technice, nauce i sporcie.

Wychowanie kulturalne jest głównym elementem

pozaszkolnego kształcenia młodzieży. W związku z tym Rząd

Federalny angażuje się na rzecz aktywnej konfrontacji ze

sztuką i kulturą, tak, aby dzieci i młodzież już wcześnie zbierały

różnorodne

doświadczenia

kulturalne.

Federalne

Stowarzyszenie ds. Kulturalnego Kształcenia Młodzieży zrzesza

48 związków fachowych działających na terenie całej federacji.

W ich imprezach bierze udział ponad 12 mln młodych ludzi

rocznie.

Wychowanie dzieci i młodzieży jest w pierwszej linii prawem i

obowiązkiem rodziców i opiekunów. Do zadań państwa należy

jednak również wspieranie rozwoju osobistego i społecznego

dzieci i młodzieży. Państwo dba o to poprzez m.in. pomoc

socjalną. Centralnym instrumentem Rządu Federalnego do

wspierania polityki młodzieżowej i pracy z młodzieżą jest

Federalny Fundusz Dziecięcy i Młodzieżowy wynoszący obecnie

180 mln DM. Wspiera on np. projekty pozaszkolnego

kształcenia młodzieży w dziedzinie politycznej, społecznej i

kulturalnej pracy z młodzieżą oraz w zakresie międzynarodowej

wymiany młodzieżowej. Corocznie ponad 150 tys Niemców i

Francuzów bierze udział w około 7 tys imprez organizowanych

przez Młodzieżową Organizację Współpracy Francusko-

Niemieckiej. A na początku 1993r. podjęła swą pracę

Młodzieżowa Organizacja Współpracy Polsko-Niemieckiej. W

9

1997r. ponad 90 tys młodych ludzi z tych krajów wzięło udział

w programach wspieranych przez tę organizację. W ramach

programu „Młodzież w Europie” również Unia Europejska

wspiera wymianę młodzieży.

W Polsce, jak się okazało podczas niedawnej próby

wprowadzenia godziny policyjnej dla młodzieży, nikt tak

naprawdę nie wie, jakie prawa i wolności mają młodzi ludzie.

Konstytucja i konwencje międzynarodowe uznają za dzieci

wszystkich do ukończenia 18 lat. Z drugiej jednak strony

oczywiste są różnice biologiczne, społeczne i psychologiczne

między niemowlakami a nastolatkami. Według nas najlepszym

rozwiązaniem tych problemów społecznych i politycznych w

Polsce nie jest ograniczenie praw i wolności młodzieży, a ich

rozszerzanie i umacnianie w praktyce, np. wprowadzenie jasno

zdefiniowanej kategorii prawnej młodzieży obejmującej osoby

między 15 a 18 rokiem życia i przyznanie im innym praw.

W obszarze „Edukacja, kształcenie i młodzież” Polska

akceptuje w pełni europejskie prawo i nie zgłasza problemów

negocjacyjnych. Polityka wspólnotowa w tym zakresie ma na

celu podnoszenie jakości nauczania, upowszechnianie języków

obcych oraz intensyfikację wymiany młodzieży, uczniów i

studentów. Polska włączyła się także w realizację programów

wspólnotowych takich jak Sokrates, Leonardo i Młodzież dla

Europy. Przyjęcie przez Polskę zadań polityki edukacyjnej

wpłynie na stałe podnoszenie poziomu nauczania i pozwoli na

pełne wykorzystanie oferowanych, w ramach jednolitego rynku,

10

możliwości pracy. Jednak większość celów polityki edukacyjnej

można odnaleźć w polskiej reformie systemu oświaty.

21 XII 1999r. odbyło się w Ministerstwie Edukacji Narodowej

spotkanie Zespołu ds. Reformy Wychowania pozaszkolnego.

Celem było przygotowanie koncepcji funkcjonowania placówek

oświatowo-wychowawczych w reformie oświaty, opracowanie

zmian legislacyjnych oraz opracowanie standardów i narzędzi

pomiaru jakości pracy tych placówek.

Jedną z organizacji działających na rzecz młodzieży w Polsce

jest Europejskie Centrum Współpracy Młodzieży, które powstało

w 1994r. Jest to organizacja pozarządowa, nie działająca dla

zysku. Działalność finansowana jest ze środków pozyskiwanych

od współpracujących z fundacją władz, firm oraz darowizn od

osób indywidualnych. Organizacja podejmuje przedsięwzięcia

międzynarodowe, umożliwiające wymianę kulturalną oraz

przenoszenie doświadczeń między różnymi grupami. Natomiast

celem Polskiej Fundacji Dzieci i Młodzieży, powołanej w 1992r.,

jest pomoc w formowaniu pokolenia odpowiedzialnych,

twórczych ludzi, aktywnie kształtujących własne życie.

11

3) Sport.

Sport jest w Niemczech najbardziej lubianą formą spędzania

wolnego czasu. Zamiłowanie do sportu wyraża się nie tylko

poprzez oglądanie transmisji telewizyjnych, lecz przede

wszystkim z przynależności do jednego z ponad 86 tys klubów

sportowych, będących członkami zrzeszenia „Niemieckiego

Związku Sportowego” (DSB), który składa się z 16 krajowych

związków sportowych i licznych fachowych. 2,5 mln osób

pracuje w tych związkach społecznie. Prawie, co czwarty

Niemiec jest członkiem jakiegoś związku sportowego a część

osób uprawia sport nie będąc zrzeszonym w żadnym klubie.

Najliczniejszą organizacją sportową w jest Niemiecki Związek

Piłki Nożnej (DFB) który liczy 6,1 mln członków. Niemiecka

reprezentacja narodowa już trzy razy zdobyła tytuł mistrza

świata. Coraz więcej zwolenników znajduje też tenis, golf, hokej

na lodzie i koszykówka.

Sport wyczynowy dysponuje w Niemczech federalnymi

centrami sportu wyczynowego, bazami olimpijskimi oraz

wieloma centrami regionalnymi, w których atleci otrzymują

wszechstronną opiekę. Uprawianie nowoczesnego sportu

wyczynowego wymaga od sportowców intensywnego treningu,

zapewnienia im ochrony zdrowotnej i socjalnej oraz

odpowiedniego zabezpieczenia finansowego. O spełnienie tych

warunków troszczy się Fundacja Pomocy dla Niemieckiego

12

Sportu. Środki tej organizacji pochodzą z prywatnych darowizn

oraz z wpływów loterii telewizyjnej „Spirala szczęścia”.

Natomiast państwo wspiera organizacje sportowe w różnorodny

sposób. Wspieranie sportu wyczynowego ma się przyczynić do

dalszego rozwoju sportu masowego; ma także zapewnić

czołowym niemieckim sportowcom równe szanse w

mistrzostwach Europy, świata czy też na olimpiadach.

Wspierany jest również sport dla niepełnosprawnych.

Dzięki wybitnym talentom, sport polski szczycił się w okresie

międzywojennym, osiągnięciami w boksie, lekkiej atletyce,

szermierce, wioślarstwie itd. Jednak dorobek Polski

międzywojennej, wyrażający się niezłym poziomem w skali

międzynarodowej w niektórych dziedzinach sportu

wyczynowego został niemal całkowicie zniszczony podczas

działań wojennych. Mimo to dwudziestolecie Polski Ludowej

przyniosło ogromne osiągnięcia w upowszechnianiu kultury

fizycznej i ulepszeniu pozycji polskiego sportu wyczynowego. W

1960 r. Polska na Igrzyskach Olimpijskich w Rzymie zdobyła 21

medali, w 1964r. w Tokio- 23 medale. W czasach nam bliższych

złoty medal otrzymał W.Legień w judo na olimpiadzie w Seulu w

1988r. i A.Skrzypaszek za pięciobój nowoczesny w 1992r. w

Barcelonie.

Obecnie, chociaż boisk w Polsce nie brakuje, to ciągle za mało

jest basenów, stadionów i hal sportowych. Według standardów

europejskich pływalnia powinna przypadać na 50 tys.

13

mieszkańców. Na Śląsku na 40 tys. osób, ale w województwie

świętokrzyskim na 190 tys. Przy dzisiejszym poziomie nakładów

na inwestycje sportowe dopiero za 12 lat Polska osiągnie

średnią Unii Europejskiej. Budowa obiektów sportowych jest

nieopłacalna i w zasadzie z tego powodu pozostaje domeną

państwa. Pojedynczy prywatni inwestorzy budują zazwyczaj

korty tenisowe, bo, koszt ich budowy i utrzymania jest niewielki

i można na nich zarobić. Tymczasem wybudowanie

pełnowymiarowej hali (36 metrów na 18 metrów) kosztuje w

Polsce średnio ok. 4 mln zł. Na budowę krytego basenu o

długości 25 metrów i szerokości 12, 5 metrów (sześć torów)

trzeba wyłożyć ok. 7 mln zł. To średnia arytmetyczna, bo np.

50. metrowy basen na Warszawiance kosztował ok. 100 mln zł.

Budowa takich obiektów zazwyczaj trwa dwa lata. Tymczasem

niewielki budynek biurowy w Warszawie zwraca się po ok. 8 -

10 latach. - Do większości obiektów sportowych już po ich

otwarciu trzeba dokładać- mówi odpowiedzialny za inwestycje

sportowe Jan Kozłowski, wiceprezes Urzędu Kultury Fizycznej i

Sportu

(UKFiS).

Urząd dysponuje pieniędzmi z gier losowych, które przekazuje

mu Totalizator Sportowy. Te środki są głównym źródłem

finansowania inwestycji sportowych w Polsce. Na inwestycje

sportowe w 2000 roku UKFiS wyda 318 mln zł. - Sport to

wyczyn, widowisko i masowość. Pieniądze z rachunku UKFiS

trafiają na każdą z tych składowych- dodaje Jan Kozłowski.

Najwięcej, bo 202 mln zł, otrzymają w tym roku samorządy

lokalne. Warunkiem ich przekazania jest jednak własny wkład.

14

Gminy muszą same znaleźć pieniądze na przynajmniej 77 proc.

wartości inwestycji. Do 202 mln z urzędu gminy dołożą więc

600 mln zł. - Co trzecia gmina w Polsce składa do nas wniosek

o dofinansowanie. Otrzymuje je ok. 300 gmin -mówi Jan

Kozłowski. Są to zazwyczaj nieduże inwestycje, takie jak boiska

czy niewielkie hale przy szkołach. Ale w Polsce brakuje dużych

hal sportowo- widowiskowych. Dlatego w zeszłym roku dla 16

miast wojewódzkich ogłoszono konkurs na budowę takich hal.

W konkursie zwyciężyły Gdańsk razem z Sopotem, Wrocław,

Warszawa i Lublin. W Trójmieście w ciągu trzech lat powstanie

hala na 10 tys. widzów. UKFIS wyłoży na nią 100 mln zł. Tyle

samo ma wynieść dofinansowanie do budowy wrocławskiej hali

na 12 tys. widzów, w której powstanie tor kolarski. Polonia

Warszawa m. in. za pieniądze miasta i za środki z UKFiS

wybuduje za 40 mln zł halę mieszczącą 3 tys. widzów . -

Konkurs nie jest zamknięty, zakończyła się tylko jego pierwsza

edycja - powiedział Jan Kozłowski. Miasta mogą otrzymać

dofinansowanie w wysokości do 50 proc. inwestycji.

Nieco inaczej wygląda finansowanie dużych stadionów. Na

Stadion Śląski budżet państwa wyłoży w tym roku 33 mln zł. W

sprawie stadionu Wisły nie podpisano jeszcze stosownych

umów.

Źle wygląda także sytuacja Polskiej piłki nożnej. Już 10

godzin i 23 minuty bez strzelonego gola, z czego, cztery mecze

były na konto trenera reprezentacji polskiej-Jerzego Engela.

15

4) Kościoły

i wspólnoty religijne.

Ponad 55 mln osób wyznaje w Niemczech jedną z religii

chrześcijańskich. Jest wśród nich 27,6 mln ewangelików i 27,5

mln katolików. Kościół w Niemczech nie jest instytucją

państwową i nie jest kontrolowany przez państwo. Kościoły

mają status samodzielnych korporacji publiczno-prawnych.

Stosunek między państwem a kościołem jest partnerski.

Kościół Ewangelicki w Niemczech jest wspólnotą 24 kościołów

luterańskich, unickich i zreformowanych. Granice kościołów

krajowych nie pokrywają się z granicami krajów związkowych.

Najwyższym organem ustawodawczym jest synod, a

kierowniczym- Rada EKD. Współdziałanie kościołów krajowych

odbywa się w ramach Konferencji Kościelnej. Urząd Kościelny w

Hanowerze jest centralnym organem administracyjnym EKD.

Kościół ewangelicki utrzymuje ścisłą współpracę z kościołem

rzymsko-katolickim.

Do 1994r. kościół katolicki posiadał 23 diecezje, w tym 5

archidiecezji. Obecnie, po zmianach organizacyjnych

wynikających ze zjednoczenia Niemiec, istnieje 27 diecezji. W

Centralnej Radzie Niemieckich katolików reprezentowanych jest

około 140 związków i instytucji katolickich.

16

W latach 1933-1945 a także w latach poprzednich ewangelicy

i katolicy prowadzili walkę przeciwko nazizmowi. Kościoły

przyczyniły się także do pokojowego przełomu w NRD.

Kościoły w Niemczech oddziaływują na opinię publiczną w

różnorodny sposób. Czynią to przede wszystkim za

pośrednictwem memoriałów i działalności publicystycznej.

Działalnością charytatywną po stronie katolickiej zajmuje się

przede wszystkim organizacja Deutscher Caritasverband, a po

ewangelickiej Diakonisches Werk. Oba kościoły angażują się w

krajach trzeciego świata. Wielkie kościelne akcje pomocy są

finansowane z dobrowolnych ofiar wiernych.

Do innych wspólnot religijnych należą przede wszystkim

kościoły prawosławne, starokatolickie i ewangelickie kościoły

niezależne. Obecność licznych obcokrajowców sprawiła, że na

znaczeniu zyskały w Niemczech wspólnoty religijne, których

dawniej prawie nie było. Dotyczy to w szczególności islamu. W

Niemczech żyje około 2,6 mln muzułmanów.

W Polsce, wybuch II wojny światowej pociągnął za sobą

znaczne zmiany w terytorialnej organizacji Kościoła

katolickiego. Ponad 1,2 tys. Księży polskich zginęło w obozach

koncentracyjnych lub zostało rozstrzelanych. W trakcie II wojny

światowej papież Pius XII nie potępiał jednoznacznie najazdu

Niemiec na Polskę. Nie zostały też potępione zbrodnie

hitlerowskie. Narastającą krytykę wywołała nominacja biskupa

gdańskiego Carla M. Spletta w charakterze administratora

apostolskiego diecezji chełmińskiej w 1939r. gdyż odegrał on

17

czynną rolę w germanizacji Polaków. Natomiast położenie

prawne i faktyczne związków wyznaniowych mniejszości

religijnych w latach II wojny światowej, było bardzo

zróżnicowane. Szczególnie dramatycznie potoczyły się losy

Żydów. Stosunek do nich określała ideologia narodowego

socjalizmu oraz względy polityczne. Od 1941r. przystąpiono do

fizycznej likwidacji ludności żydowskiej.

Współcześnie 70% Polaków to chrześcijanie. Kościół katolicki

w Polsce odgrywa dużą rolę w życiu społeczeństwa i

oddziaływuje na opinię publiczną. Działalnością charytatywną

po stronie katolickiej zajmuje się caritas. Pomoc dla dzieci,

ubogich i potrzebujących finansowana jest przede wszystkim z

ofiar chrześcijan.

Obecnie w Polsce działa około 300 różnych ruchów

religijnych. Nie sposób usystematyzować je według jednego

klucza; w wielu z nich występuje pomieszanie różnych prądów

myślowo-religijnych, wiele z nich ukrywa swą tożsamość, są

ruchami trudnymi do opisania ze względu na to, że bardzo

mało, lub nic o nich nie wiemy. Pierwszą grupę stanowią ruchy,

które wywodzą się z chrześcijaństwa. Należą do niej:

Adwentyści Dnia Siódmego, wszystkie grupy Badaczy Pisma

Świętego, w tym Świadkowie Jehowy, Kościół

Zielonoświątkowców, Kościół Nowoapostolski. Do tej grupy

zalicza się również Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach

Ostatnich, czyli tzw. Mormoni. Jest jeszcze wiele innych ruchów

religijnych, czy też parareligijnych, które swą naukę opierają o

interpretacje Pisma Świętego, lecz w późniejszym okresie

18

indoktrynacji odchodzą od niego, na rzecz pism swego

założyciela. Tu możemy wymienić Kościół Zjednoczenia zwany

też Kościołem Moona, oraz sektę Rodzina Miłości wcześniej

zwaną Dzieci Boga. Drugą grupę stanowią ruchy wywodzące się

z nurtu antychrześcijańskiego. Przede wszystkim są to

wszystkie odmiany ruchów satanistycznych: Kościół Szatana

założony przez Antona LaVeya, Światynia Seta i wiele innych,

wliczając w to młodzieżową formę satanizmu. Jako

antychrześcijańska uznana została również organizacja

Wolnomularzy, czyli masoneria, która w swych obrzędach

wykorzystuje różne formy kultów religijnych, przede wszystkim

okultyzm. Kolejną grupę ruchów religijnych stanowią ruchy

obce nam kulturowo, przede wszystkim wywodzące się z religii

wschodnich: z islamu, buddyzmu, hinduizmu.

19

5) Mass media

i opinia publiczna.

Artykuł 5 Ustawy Zasadniczej gwarantuje prawo do

wolności słowa, wolność prasy oraz prawo do informowania się

ze źródeł powszechnie dostępnych. Cenzura nie istnieje. RFN

jest jednym z nielicznych krajów, w których państwo respektuje

silną pozycję wolnościowej prasy.

Obywatel może dokonać wyboru spośród wielu różnych

mediów. Sama tylko prasa codzienna sprzedawała pod koniec

1997r. po 25,2 mln egzemplarzy dziennie. W Niemczech

produkowanych jest ponad 230 programów radiowych.

Przeciętna liczba programów telewizyjnych, odbieranych w

Niemczech przez każde gospodarstwo domowe, przekracza 30.

Obecnie zarejestrowanych jest ponad 33 mln odbiorników

telewizyjnych i 37 mln radiowych. Przeciętnie Niemcy powyżej

14 roku życia przeznaczają codziennie ponad 5,5 godziny na

czytanie gazet, słuchanie radia i oglądanie telewizji. Tylko do

1% nie dociera żadne z mediów.

Środki masowego przekazu czerpią swoje informacje z

krajowych i zagranicznych agencji informacyjnych. Stacje

radiowe i telewizyjne mają swoje biura we wszystkich

ważniejszych miejscach na świecie. Podobnie ma się rzecz z

wielkimi gazetami. Poza agencjami dopływ informacji dla

środków masowego przekazu zapewniają rzecznicy prasowi

20

stowarzyszeń, urzędów, przedsiębiorstw i partii. Rolę

pośrednika między rządem a opinią publiczną pełni Urząd Prasy

i Informacji Rządu Federalnego.

Ważnym instrumentem przyczyniającym się do poznania

zasadniczych postaw, oczekiwań, nadziei i życzeń

społeczeństwa jest badanie opinii publicznej. Jest ono w

Niemczech przeprowadzane wyłącznie przez instytucje

prywatne.

W Polsce instytucją publiczną powołaną przez ośrodki władzy

państwowej do kontroli systemu medialnego oraz właścicieli

podmiotów medialnych jest Krajowa Rada Radiofonii i

Telewizji. Transformacja systemu komunikowania masowego w

Polsce jest nierozerwalnie związana z przełomem politycznym,

jaki dokonał się w 1989r. Przejście do demokracji i głębokie

przeobrażenia ustrojowe wymusiły zmianę systemu medialnego

i w konsekwencji wpłynęły na procesy przeobrażeń systemu

komunikowania masowego.

Jednym z pierwszych ważnych wydarzeń, które formalnie

uruchomiły procesy zmian, były obrady Okrągłego Stołu i

zawarte tam porozumienia dotyczące środków masowego

przekazu. To, co udało się wówczas opozycji wywalczyć, to

jedynie możliwość emisji programów w ramach czasu

antenowego przeznaczonego dla organizacji opozycyjnych,

NSZZ „Solidarność”, Kościoła katolickiego i innych wyznań oraz

mniejszości narodowych.

21

Główny trend w przemianach mediów masowych w Polsce to

przejście od monopolu do pluralizmu. Środki masowego

przekazu, pomimo dziesięciu lat trwającej transformacji, dalej

znajdują się w fazie przejściowej. Można jednak już dostrzec

pierwsze objawy konsolidacji systemu medialnego.

Procesy zmian, zachodzące na rynku mediów drukowanych i

elektronicznych, przebiegały i przebiegają w różnym tempie. Od

połowy 1989r. do końca 1992r. dokonały się zasadnicze zmiany

w prasie. Dopiero wprowadzenie w życie ustawy o radiofonii i

telewizji z 29 X 1992r. spowodowało rewolucję mediów

elektronicznych.

22

6) Prasa.

Lektura gazet cieszy się w Niemczech dużą popularnością.

Pod względem ilości gazet na 1000 mieszkańców Niemcy

plasują się na siódmym miejscu w Europie. 80% obywateli

czyta gazetę codziennie, przeciętnie przez 30 min. Na rynku

prasowym dominują dzienniki lokalne i regionalne. W dni

powszednie ukazuje się 369 gazet z prawie 1580 wydaniami

lokalnymi i regionalnymi. Sprzedawany nakład ogólny wynosi

25,2 mln egzemplarzy. Gazeta „Bild” osiąga najwyższy nakład-

4,5 mln egzemplarzy.

Niemiecki rynek czasopism jest bardzo zróżnicowany,

wliczając wszystkie czasopisma fachowe oferuje się na nim

prawie 10 tys tytułów. Najsilniejszym segmentem są

czasopisma fachowe. Natomiast liczba samodzielnych gazet

stale spada.

Prawo prasowe regulują krajowe ustawy prasowe. W

punktach zasadniczych zawierają one jednakowe rozwiązania.

Należy do nich obowiązek umieszczania stopki redakcyjnej,

obowiązek rzetelności, prawo do odmawiania zeznań przez

dziennikarzy oraz prawo do sprostowania nieprawdziwych

informacji. Organem samokontroli wydawców i dziennikarzy

jest Niemiecka Rada Prasowa, która zajmuje się wykroczeniami

przeciwko obowiązkowi rzetelności i etyki dziennikarskiej. Jej

stanowisko nie jest jednakże wiążące.

23

Po wkroczeniu na teren Polski we wrześniu 1939r, Niemcy

zlikwidowali wszystkie polskie wydawnictwa prasowe. Jednak

dziennikarze i działacze konspiracyjni wydawali prasę tajną.

Była to jedna z ważniejszych form, polskiego ruchu oporu.

Ogółem znanych jest ok. 1400 tytułów czasopism powielanych

nielegalnie. Po wyzwoleniu odbudowa prasy utrudniona była

zniszczeniami bazy poligraficznej i dewastacją przemysłu

papierniczego. Pierwsze gazety na wyzwolonych terenach to:

„Trybuna Wolności”, „Rzeczpospolita”, „Życie Warszawy” i „Głos

Ludu”.

W czasach współczesnych, rynek prasowy i wydawniczy był tą

częścią systemu medialnego, która najszybciej i najefektowniej

zaczęła dostosowywać się do zmian politycznych i

ekonomicznych. W procesie transformacji prasy należy wyróżnić

trzy etapy: (1) między obradami Okrągłego Stołu a przyjęciem

ustawy o likwidacji Robotniczej Spółdzielni Wydawniczej „Prasa-

Książka-Ruch” w dniu 22 III 1990r.; (2) od wejścia w życie

Ustawy do zakończenia prac Komisji ds. likwidacji RSW, i

procesu likwidacyjnego; (3) od początku 1992r. do chwili

obecnej.

Cechą pierwszego okresu było żywiołowe powstawanie

nowych tytułów prasowych. Do końca 1991r.sądy wojewódzkie

rejestrowały przeciętnie około 100 nowych pism miesięcznie.

Ogólnokrajowy rejestr odnotował około 7 tys. założonych

tytułów. Zdecydowany sukces odniosły pisma kobiece,

poradnicze i sensacyjne jak „Nie”, „Skandale”, „Poradnik

24

Domowy” i inne. Dużo trudniej było znaleźć swoje miejsce

dziennikom. Wyjątkiem pozostaje „Gazeta Wyborcza”, która do

chwili obecnej utrzymuje pozycję lidera na rynku w zakresie

dzienników ogólnopolskich.

Drugi okres transformacji rynku prasowego charakteryzuje

kontynuacja żywiołowego procesu powstania nowych

periodyków i proces likwidacji koncernu RSW, który miał 244

tytuły prasowe i 82 przedsiębiorstwa. „Gazeta Robotnicza” i

„Zwierciadło” trafiły do sprzedaży przetargowej. Jedną z

niewielu wzorcowych spółdzielni pracy pozostaje do dzisiaj

redakcja „Polityki”.

W trzeciej fazie transformacji rynku prasowego mamy do

czynienia już z nową jakością. Prasa zaczęła podlegać zwykłym

mechanizmom gry rynkowej, stała się towarem, który należało

jak najlepiej sprzedać. Zniknął ostatecznie monopolista. W

trzeciej fazie widać wyraźnie ustabilizowanie się rynku. Tytuły

znalazły swoich odbiorców, a ci, którym się nie udało zawiesili

swoją działalność.

7) Radio i telewizja.

25

W 1997r. na terenie RFN istnieje jedenaście krajowych

ośrodków radiowo-telewizyjnych, jedna rozgłośnia prawa

federalnego i stacja telewizyjna ZDF. Największym ośrodkiem

radiowo-telewizyjnym jest Westdeutscher Rundfunk, który

zatrudnia 4400 pracowników. Każdy krajowy ośrodek radiowo-

telewizyjny produkuje kilka programów radiowych dla różnych

grup słuchaczy. Pod koniec 1996r. oferta ośrodków

współpracujących w ARD obejmowała 51 niemieckojęzycznych

programów radiowych. Do tego doszły dwa ogólnoniemieckie

programy DeutschlandRadio. Oferują one całą gamę audycji o

charakterze informacyjnym, politycznym, rozrywkowym,

muzycznym, sportowym itd. W programach telewizyjnych ARD i

ZDF wiele miejsca zajmują przede wszystkim aktualne

informacje dnia, informacje polityczne, dokumentacja krajowa i

zagraniczna oraz teatr, film i rozrywka. Trzecie programy

telewizyjne nadawane są przez ośrodki zrzeszone w ARD

regionalnie oraz dodatkowo poprzez satelitę i kabel.

Wydatki publiczno-prawnych ośrodków radiowo-telewizyjnych

są w pierwszej linii finansowane z opłat abonamentowych

słuchaczy i telewidzów. Niektóre programy zdane są na

dochody z reklam. W publiczno-prawnych ośrodkach radiowo-

telewizyjnych czas na reklamę jest bardziej ograniczony niż w

stacjach prywatnych. Dziś prawa do audycji sportowych są

bardzo drogie i często są sponsorowane przez firmy, których

26

symbole są uwidocznione w ekranie telewizora. Do

telewizyjnych stacji prywatnych należą: PRO7, RTL i RTL2,

VOX, VIVA, SAT1 i wiele innych. Za pośrednictwem satelity i

kabla można w całym kraju odbierać szereg zagranicznych

programów.

W zakresie radiofonii w 1991r. istniało już 100 rozgłośni

prywatnych. W 1996r. ich liczba wzrosła do 180. Według

Federalnego Trybunału Konstytucyjnego rozgłośniom

prywatnym nie wolno wywierać jednostronnego wpływu na

opinię publiczną. Prywatne stacje radiowe-telewizyjne

podlegają prawnemu nadzorowi ze strony krajowych urzędów

ds. mediów.

Ośrodki publiczno-prawne i prywatne stacje telewizyjnie

oferują „wideotekst”. Jest to gazeta telewizyjna emitowana za

pośrednictwem normalnego sygnału telewizyjnego. W

programie jest dziś 26 niemieckojęzycznych ofert

teletekstowych, obejmujących około 10 tys stron. Informacje

na temat wszystkich stacji i programów oferowane są również

w Internecie.

Historia radia w Polsce sięga 1918r., kiedy Wojsko Polskie

przyjęło radiostację dowództwa niemieckiego w Cytadeli

warszawskiej. W 1925r. spółka „Polskie Radio” otrzymała

koncesję na nadawanie programu radiowego do powszechnego

odbioru. Po wojnie polska radiofonia po raz drugi rozpoczynała

pracę od podstaw. W 1944r. rozpoczęła nadawanie regularnego

programu zwanego „Pszczółką”. Natomiast pierwsza

27

eksperymentalna stacja telewizyjna w Polsce została

uruchomiona w 1938r. w Warszawie. Wybuch II wojny

światowej przerwał doświadczenia, sprzęt i urządzenia zostały

zniszczone. W 1948r. eksperymenty wznowiono w Państwowym

Instytucie Telekomunikacji. W 1956r. powstał pierwszy

terenowy ośrodek telewizyjny w Łodzi. W tym samym roku

oddano do użytku Telewizyjny Ośrodek Transmisyjny i nową

stację nadawczą z masztem na Pałacu Kultury i Nauki.

Przeobrażenia rynku radiofonicznego i telewizyjnego w

czasach współczesnych, przebiegały w innym tempie, niż to

miało miejsce w przypadku prasy. W procesie transformacji

można tu wyróżnić trzy fazy: (1) od przełomu politycznego w

1989r. do przyjęcia ustawy o radiofonii i telewizji w dniu 29 XII

1992r., (2) od wejścia w życie ustawy do końca 1994r., (3) od

początku 1995r. do chwili obecnej.

Proces wchodzenia zagranicznych nadawców na rynek

telewizyjny można było zaobserwować pod koniec 1992r. W

1993r. KRRiT podjęła działania zmierzające w kierunku

przekształcenia państwowej radiofonii i telewizji w publiczne.

We wrześniu powołano W. Walendziaka na funkcję prezesa

telewizji, K. Michalskiego zaś- na prezesa radia. 1 I 1994r.

przestała istnieć instytucja Radiokomitetu. Jej miejsce zajęły

dwie spółki akcyjne: Telewizja Polska S.A. i Polskie Radio S.A.

Żywiołowo następował rozwój telewizyjnych sieci kablowych.

Powstało także wiele programów ogólnopolskich takich jak

Polsat, RTL7, Polonia. Pod koniec 1994r. zaczęły powstawać

28

pierwsze w Polsce płatne telewizje kodowane jak Canal Plus a

następnie Wizja.

Istotne zmiany zachodziły także na rynku radiofonii.

Spontanicznie powstające lokalne rozgłośnie radiowe

skutecznie odbierały słuchaczy programu Polskiego Radia. Do

końca 1993r. Radio RMF FM z Krakowa i Radio Zet z Warszawy

otrzymały koncesje.

29

III) LITERATURA.

3) Urząd Prasy i Informacji Rządu Federalnego: „Niemcy w

świetle faktów i liczb”, Germany 1999.

4) Praca zbiorowa pod redakcją Sławomiry Wronkowskiej i

Marii Zmierczak: „Kompendium wiedzy o społeczeństwie,

państwie i prawie”, Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa

1995r.

5) Marian Kallas: „Historia ustroju Polski X-XXw.”,

Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997r.

6) Wielka Encyklopedia Powszechna PWN: „Polska”, przedruk

hasła z 9 tomu, Warszawa 1970r.

7)

Bogusława Dobek - Ostrowska: „Współczesne systemy

komunikowania”,

Wydawnictwo

Uniwersytetu

Wrocławskiego, Wrocław 1998r.

30