www.wojsk-lek.org

1

Leki mukolityczne i przeciwkaszlowe

Leki mukolityczne

Wskazaniami do stosowania leków mukolitycznych, czyli wykrztuśnych i rozrzedzających
wydzielinę oskrzelową, jest kaszel z wykrztuszeniem plwociny w przebiegu ostrej choroby
układu oddechowego

Celem leczenia preparatami o działaniu wykrztuśnym jest:

zmniejszenie lepkości i gęstości wydzieliny

upłynnienie wydzieliny

poprawa transportu śluzowo-rzęskowego

B

ROMHEKSYNA

Mechanizm działania: Zmniejsza lepkość wydzieliny przez depolimeryzację kwaśnych
polisachardyów i pobudzanie komórek gruczołowych do wydzielania obojętnych
polisacharydów

Przeciwwskazania: Zaburzenia ze strony układu pokarmowego

Formy leku:

• Flegamina
• Bisolvon tabletki ,ampułki ,syrop

Dawkowanie:

 Doustnie 32-64 mg/dobę w 3-4 dawkach podzielonych

 Dożylnie lub domięśniowo 4 mg 3 x dziennie

A

MBROKSOL

Mechanizm działania: Pochodna bromheksyny o silniejszym działaniu wykrztuśnym. Działa
na gruczoły oskrzelowe, zmniejsza lepkość wydzieliny

Formy leku:

• Mucosalvan – tabletki, syrop

• Ambroksol – syrop

Dawkowanie:
30 mg 2 x dziennie

A

CETYLOCYSTEINA

Mechanizm działania:

Zmniejsza lepkość glikoprotein

Modyfikuje skład wydzieliny oskrzelowej, powodując jej większe uwodnienie

Dzięki zawartości grup SH niszczy mostki dwusiarczkowe i powoduje fragmentację

śluzu.

Ma zdolność odtwarzania glutationu w wątrobie

Działanie kliniczne:

Silne działanie wykrztuśne i mukolityczne, upłynnienie wydzieliny.

Jest lekiem z wyboru w zatruciach paracetamolem

www.wojsk-lek.org

2

Przeciwwskazania:
Choroba wrzodowa

Formy leku:
ACC- tabletki
Tussicom- granulat
Mucolina- syrop

Dawkowanie:
600 mg/ dobę w 2-3 dawkach podzielonych
ACC 600- jedna dawka/ dobę


J

ODEK POTASU

(10% kalium iodatum)

Mechanizm działania:

działa bezpośrednio i za pomocą odruchu żołądkowo-oskrzelowego na gruczoły

oskrzelowe.

rozwadnia wydzielinę i działa wykrztuśnie

gromadzi się w gruczole tarczowym i śliniankach

Przeciwwskazania:

choroby tarczycy

nadwrażliwość na jod

ciąża

choroba wrzodowa

Formy leku:
Roztwory wodne 1,5;3;5;10%

Dawkowanie:
25-300 mg 3x dziennie

M

ESNA

Mechanizm działania:
Rozbijanie dwusiarczkowych wiązań mukoproteid. Lek podawany w postaci nebulizacji i
wlewów dooskrzelowych

Przeciwwskazania:

Stany skurczowe oskrzeli

astma

Formy leku:
Mistabron - roztwór do nebulizacji

Dawkowanie:
3x dziennie 1 amp.w nebulizacji lub wlew do oskrzeli, bez rozcieńczania lub w rozcieńczeniu
1:1 z 0,9 % NaCl

www.wojsk-lek.org

3

G

WAJAKOL

,

GWAJAKOSULFONIAN POTASU

,

GWAJAFENEZYNA

Mechanizm działania:

Zwiększa wydzielanie śluzu w oskrzelach

Upłynnia zalegającą wydzieliną

Przeciwwskazania:
Zaburzenia ze strony układu pokarmowego

Formy leku:
Guajazyl- syrop
Kalium guajacosulfonicum- syrop, tabletki
Robitussin expectorans- syrop (lek dostępny bez recepty)

Dawkowanie:
4 x 200 mg dziennie

Leki przeciwkaszlowe

Leki przeciwkaszlowe

A)

Leki hamujące

B)

leki pochodzenia

C)

Leki hamujące

ośrodek kaszlu roślinnego odruch kaszlowy

w CUN

Kodeina śluzy roślinne: Okseladyna

Dekstrometorfan korzeń prawoślazu Pentoksyweryna

babka lancetowata

Leki przeciwkaszlowe są w zasadzie przeciwwskazane gdy kaszel jest produktywny, z
wykrztuszaniem, gdyż w tym przypadku kaszel spełnia pozytywną rolę, umożliwiając
oczyszczenie drzewa oskrzelowego z zalegającej wydzieliny

Ad A: Leki hamujące ośrodek kaszlu w OUN

K

ODEINA

Mechanizm działania:
Kodeina jest pochodną morfiny. Hamuje ośrodek kaszlu w CUN poprzez podniesieni progu
pobudliwości

Działanie kliniczne:

Silne działanie przeciwkaszlowe

Działanie przeciwbólowe, uspakajające, narkotyczne

www.wojsk-lek.org

4

Długotrwałe podawanie leku może prowadzić do uzależnienia.

U dzieci obniża próg drgawkowy

U osób w starszym wieku może wywierać hamujący wpływ na ośrodek oddechowy

Przeciwwskazania:

1. kaszel z wykrztuszaniem wydzieliny
2. astma
3. rozszerzenie oskrzeli

Należy zachować dużą ostrożność przy stosowaniu leku u dzieci i osób w starszym wieku

Formy leku:
Codeinum phosporicum
tabletki 20 mg
Dawkowanie:
20-40 mg max 4x /dobę

D

EKSTROMETORFAN

Mechanizm działania:
Pochodna morfiny.
Działa hamująco na ośrodek kaszlowy, podnosząc próg jego pobudliwości

Działanie kliniczne:

 silne, porównywalne z kodeiną działanie przeciwkaszlowe

 nie wywołuje uzależnienia

 nie wpływa depresyjnie na ośrodek oddechowy

 nie ma działania przeciwbólowego

Przeciwwskazania:

1. kaszel z wykrztuszaniem
2. astma
3. kaszel o nieznanej przyczynie

Formy leku:
dostępny bez recepty Robitussin antitussicum- syrop
Acodin- występuje także w mieszankach leków

Dawkowanie:
Robitussin 30 mg (20 ml syropu) 4 x dziennie

Ad B: Leki hamujące odruch kaszlowy

O

KSELADYNA

Mechanizm działania:
Zmniejsza ilość pobudzeń przekazywanych z receptorów przez nerwy do ośrodka kaszlowego
Działa jednocześnie wykrztuśnie

Przeciwwskazania:

1. Astma
2. Kaszel z wykrztuszaniem
3. Zaleganie wydzieliny w drogach oddechowych

Formy leku:
Oxeladin- tabletki, syrop

www.wojsk-lek.org

5

Dawkowanie:
10-20 mg 3-4 x dziennie


P

ENTOKSYWERYNA

Mechanizm działania:
Zmniejsza ilość pobudzeń przekazywanych z receptorów przez nerwy do środka kaszlowego
Działa cholinolitycznie i miejscowo znieczulająco

Przeciwwskazania:

1. Astma
2. Kaszel z wykrztuszanie
3. Zaleganie wydzieliny w drogach oddechowych

Formy leku:
Toclase- tabletki, syrop

Dawkowanie:
25 mg 3-4 x dziennie

Ad C: Leki pochodzenia roślinnego

Ś

LUZY ROŚLINNE

:

KORZEŃ PRAWOŚLAZU

,

BABKA LANCETOWATA

Mechanizm działania:
Działanie miejscowe, osłonowe w górnych drogach oddechowych

Przeciwwskazania:
Nadwrażliwość na lek

Formy leku:
syrop

Dawkowanie:
4 x dziennie