„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Paweł Krawczak

Posługiwanie się dokumentacją techniczną 812[03].O1.02

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:

mgr inż. Ewa Pogorzelska
mgr inż. Ryszard Łoin

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Paweł Krawczak


Konsultacja:
dr inż. Bożena Zając

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 812[03].O1.02
„Posługiwanie się dokumentacją techniczną”, zawartej w modułowym programie nauczania
dla zawodu operator maszyn i urządzeń odlewniczych.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Scenariusze zajęć

7

5. Ćwiczenia

11

5.1. Normalizacja w rysunku technicznym

11

5.1.1. Ćwiczenia

11

5.2. Szkicowanie i rysowanie linii, okręgów, elips i łuków

13

5.2.1. Ćwiczenia

13

5.3. Rzutowanie aksonometryczne i prostokątne

15

5.3.1. Ćwiczenia

15

5.4. Widoki, przekroje i kłady

17

5.4.1. Ćwiczenia

17

5.5. Wymiarowanie przedmiotów na rysunkach

19

5.5.1. Ćwiczenia

19

5.6. Zapis wymiarów tolerowanych, pasowań i tolerancji. Oznaczanie stanu

powierzchni

21

5.6.1. Ćwiczenia

21

5.7. Dokumentacja technologiczna i konstrukcyjna

23

5.7.1. Ćwiczenia

23

5.8. Rysunki surowego odlewu i form odlewniczych

25

5.8.1. Ćwiczenia

25

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

27

7. Literatura

40

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie operator maszyn i urządzeń
odlewniczych 812[03].

Poradnik dla nauczyciela zawiera informacje i wskazówki niezbędne dla efektywnego

zorganizowania procesu kształcenia w jednostce modułowej. Zamieszczono w nim
następujące części:
–

wymagania wstępne,

–

szczegółowe cele kształcenia,

–

przykładowe scenariusze zajęć,

–

ć

wiczenia,

–

ewaluacja osiągnięć ucznia,

–

literatura.
Wymagania wstępne określają umiejętności, jakie uczeń powinien mieć ukształtowane

przed rozpoczęciem pracy z poradnikiem. Należy zachęcić uczniów, aby zapoznali się
z wymaganiami i ocenili, czy je spełniają. Dotyczą one umiejętności, które uczniowie
ukształtowali podczas dotychczasowej nauki. Spełnienie wymagań wstępnych pozwoli
uczniom na skoncentrowanie się na kształtowaniu nowych umiejętności potrzebnych do
zaliczenia jednostki modułowej.

Szczegółowe cele kształcenia określają umiejętności, jakie uczeń powinien ukształtować

w wyniku procesu kształcenia w tej jednostce modułowej. Przed rozpoczęciem zajęć należy
zapoznać uczniów z celami kształcenia, aby dowiedzieli się, czego się nauczą.

W poradniku zamieszczono także dwa przykładowe scenariusze zajęć. Wskazują one

sposób prowadzenia zajęć dydaktycznych z wykorzystaniem metod zalecanych w programie
jednostki modułowej.

Ć

wiczenia (tożsame z tymi, które znajdują się w poradniku dla ucznia), zawierają

polecenie, wskazówki do realizacji, zalecane metody nauczania – uczenia się oraz środki
dydaktyczne. Wykonując poszczególne ćwiczenia uczeń powinien ukształtować umiejętności
niezbędne do zaliczenia jednostki modułowej,

Ewaluacja osiągnięć ucznia powinna zostać przeprowadzona z pomocą testów osiągnięć

szkolnych: wielokrotnego wyboru lub próby pracy. W poradniku dla nauczyciela
zamieszczono dwa przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego. Wszystkie zadania
zamieszczone w testach obejmują treści objęte programem nauczania oraz sprawdzają, czy
uczeń osiągnął założone w jednostce modułowej cele.

Ostatnim elementem poradnika dla nauczyciela jest wykaz literatury. Zawiera on

zarówno pozycje przydatne uczniowi dla pogłębienia wiedzy z zakresu programu jednostki
modułowej, jak i pozycje metodyczne.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne w jednostce modułowej prowadzone były

różnymi metodami. Podstawowa metodą nauczania powinny być ćwiczenia praktyczne
uzupełnione pokazem oraz dyskusją dydaktyczną. Do pokazów należy wykorzystać modele
oraz eksponaty części maszyn.

Formy organizacyjne pracy powinny być zróżnicowane począwszy od samodzielnej

pracy uczniów do pracy zespołowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

812[03].O1.01

Przestrzeganie wymagań

bezpieczeństwa i higieny pracy,

ochrony przeciwpożarowej

i ochrony środowiska

812[03].O1.02

Posługiwanie się

dokumentacją techniczną

812[03].O1.04

Rozpoznawanie elementów

maszyn i mechanizmów

812[03].O1.05

Analizowanie układów

elektrycznych i automatyki

przemysłowej

812[03].O1.06

Stosowanie podstawowych

technik wytwarzania części

maszyn

812[03].O1

Techniczne podstawy zawodu

812[03].O1.03

Stosowanie materiałów

konstrukcyjnych

i narzędziowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

stosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach dydaktycznych oraz na

stanowiskach pracy,

−

rozpoznawać podstawowe przybory kreślarskie,

−

korzystać z różnych źródeł informacji technicznej, jak: Polskie Normy, poradniki,

−

analizować treść zadania, dobierać metody i plan rozwiązania,

−

komunikować się i pracować w zespole,

−

samodzielnie podejmować decyzje,

−

dokonywać oceny swoich umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

przygotować przybory kreślarskie i materiały rysunkowe do wykonywania szkiców,

–

wykonać szkice brył geometrycznych w rzutach prostokątnych i aksonometrycznych,

–

wykonać szkice typowych części maszyn,

–

zwymiarować szkice części maszyn,

–

wykonać rysunki typowych części maszyn,

–

odczytać uproszczenia rysunkowe,

–

odczytać na rysunkach technicznych oznaczenia chropowatości powierzchni, sposób
obróbki, powłoki ochronne oraz tolerancję kształtu i położenia, pasowanie,

–

odczytać rysunki konstrukcyjne i technologiczne,

–

rozróżnić rysunki techniczne: wykonawcze, złożeniowe, zestawieniowe, montażowe,
zabiegowe, operacyjne,

–

odczytać rysunek surowego odlewu i formy odlewniczej,

–

skorzystać z norm rysunku technicznego,

–

posłużyć się dokumentacją Techniczno – Ruchową, konstrukcyjną, technologiczną,
warsztatową.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

…………………………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Operator maszyn i urządzeń odlewniczych. 812[03]

Moduł:

Techniczne podstawy zawodu 812[03].O1

Jednostka modułowa:

Posługiwanie się dokumentacją techniczną 812[03].O1.02

Temat: Szkicowanie i rysowanie typowych części maszyn

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności szkicowania i rysowania rysunków typowych części

maszynowych

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

dobrać papiery rysunkowe i przybory do rysowania typowych części maszyn,

−

rozróżnić i zastosować znormalizowane linie rysunkowe,

−

posłużyć się skalą podczas wykonywania rysunku,

−

wykonać szkic prostego modelu, części lub maszyny,

−

wykonać rysunek techniczny prostego modelu części lub maszyny.

Metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenia praktyczne,

−

metoda tekstu przewodniego.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

indywidualna.

Czas: 45 minut.

Środki dydaktyczne:

−

instrukcja do wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania (tekst przewodni
do wykonania ćwiczenia),

−

modele lub części maszynowe,

−

arkusze papieru,

−

przybory kreślarskie,

−

ołówki,

−

gumka.

Przebieg zajęć:

Zadanie dla ucznia

Przedmiotem ćwiczenia jest wykonanie rysunku części maszynowej.

FAZA WSTĘPNA
Czynności organizacyjno-porządkowe, podanie tematu zajęć, zaznajomienie uczniów
z pracą metodą tekstu przewodniego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

FAZA WŁAŚCIWA

INFORMACJE
Pytania prowadzące:
1.

Jakie znasz formaty arkuszy rysunkowych?

2.

Jakie znasz rodzaje znormalizowanych linii rysunkowych?

3.

W jaki sposób rysuje się tabelkę rysunkową?

4.

W jaki sposób wykonuje się szkic?

5.

W jaki sposób wykonuje się rysunki techniczne?

PLANOWANIE
Sporządź plan pracy z uwzględnieniem następujących czynności:
1.

Ustal wielkość arkusza rysunkowego.

2.

Ustal podziałkę rysunkową.

3.

Dobierz przybory kreślarskie.

4.

Zaplanuj czynności związane z wykonaniem rysunku.

UZGODNIENIE
1.

Omów wszystkie punkty z fazy planowania z nauczycielem.

2.

Odnieś się do uwag i propozycji nauczyciela.

WYKONANIE

1.

Wykonaj rysunek techniczny części maszynowej.

2.

Zwróć uwagę na prawidłowość i dokładność twojej pracy.

3.

Przygotuj się do zaprezentowania swojej pracy.

SPRAWDZANIE
1.

Czy prawidłowo ustalono wielkość arkusza rysunkowego?

2.

Czy prawidłowo dobrano podziałkę rysunku?

3.

Czy prawidłowo dobrano linie rysunkowe?

4.

Czy prawidłowo wykonano rysunek?

ANALIZA

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy ćwiczenia sprawiły im najwięcej

trudności. Nauczyciel podsumowuje całe ćwiczenie, wskazuje jakie nowe, ważne
umiejętności zostały wykształcone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać
w przyszłości.

FAZA KOŃCOWA

Zakończenie zajęć

Praca domowa

Odszukaj w literaturze wiadomości na temat rzutowania. Na podstawie zgromadzonych

informacji przygotuj się do wypowiedzi na temat: Jaka jest różnica pomiędzy rzutowaniem
aksonometrycznym a prostokątnym?

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności

podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

…………………………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Operator maszyn i urządzeń odlewniczych. 812[03]

Moduł:

Techniczne podstawy zawodu 812[03].O1

Jednostka modułowa:

Posługiwanie się dokumentacją techniczną 812[03].O1.02

Temat: Rysunki surowego odlewu i form odlewniczych

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności czytania rysunków surowego odlewu i form odlewniczych

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

−

odczytać informacje zawarte na rysunku surowego odlewu,

−

odczytać informacje zawarte na rysunku formy odlewniczej.

Metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

grupowa.

Czas: 45 minut.

Środki dydaktyczne:

−

instrukcja do wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania,

−

Polskie Normy,

−

rysunki surowego odlewu,

−

rysunki form odlewniczych,

−

duże arkusze papieru,

−

mazaki,

−

tablica flip - chart.

Przebieg zajęć:
1.

Sprawy organizacyjne.

2.

Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.

3.

Omówienie rysunków odlewu i form odlewniczych z wykorzystaniem przykładowej

dokumentacji.

4.

Przedstawienie zadania do wykonania.

5.

Rozdanie dokumentacji.

6.

Realizacja tematu:

−

uczniowie wykonują ćwiczenie w grupach, zgodnie z instrukcją zamieszczoną
w poradniku dla ucznia,

−

zapoznają się z otrzymanymi rysunkami odlewów i form odlewniczych,

−

dokonują analizy rysunków,

−

odczytują informacje zawarte na rysunkach,

−

prezentują efekt swojej pracy nauczycielowi.

7.

Nauczyciel analizuje prace ucznia i dokonuje oceny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Zakończenie zajęć

Praca domowa

Napisz w zeszycie notatkę będącą odpowiedzią na pytanie: Rozpoznanie, jakich

informacji na rysunkach było dla Ciebie najtrudniejsze i dlaczego?

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

5. ĆWICZENIA

5.1. Normalizacja w rysunku technicznym

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wypisz litery alfabetu łacińskiego pismem technicznym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Przygotować
Polskie Normy rysunkowe.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,

2)

zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,

3)

wpisać alfabet łaciński,

4)

zaprezentować wykonane ćwiczenie,

5)

dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

Polskie Normy,

−

ołówki,

−

papier milimetrowy,

−

gumka.

Ćwiczenie 2

Masz do dyspozycji obcięty arkusz A4. Narysuj ramkę rysunku. Zaprojektuj tabliczkę

rysunkową i narysuj ją w formatce. Następnie posługując się pismem technicznym wpisz
dane w tabliczkę rysunkową.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Przygotować
arkusze papieru formatu A4.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zapoznać się z dokumentacją zadania i instrukcją wykonania ćwiczenia,

2)

zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

3)

wykreślić ramkę formatu A4 na papierze,

4)

narysować tabliczkę rysunkową,

5)

opisać pismem technicznym tabliczkę rysunkową,

6)

zaprezentować wykonane ćwiczenie,

7)

dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

instrukcja do wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania,

−

papier rysunkowy,

−

przybory kreślarskie,

−

ołówki,

−

gumka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

5.2. Szkicowanie i rysowanie linii, okręgów, elips i łuków

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj szkic przedmiotu przedstawionego na rysunku.

Rysunek do ćwiczenia 1 [3, s. 43]

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Przygotować
instrukcję do wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zapoznać się z dokumentacją zadania i instrukcją wykonania ćwiczenia,

2)

zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,

3)

dobrać odpowiedni format arkusza rysunkowego,

4)

dobrać przybory kreślarskie,

5)

naszkicować przedmiot przedstawiony na rysunku,

6)

zaprezentować wykonane ćwiczenie,

7)

dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

metoda tekstu przewodniego,

–

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

instrukcja do wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania,

–

arkusz papieru,

–

przybory kreślarskie,

–

gumka,

–

ołówki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Ćwiczenie 2

Wykonaj szkic przedmiotu przedstawionego na rysunku.

Rysunek do ćwiczenia 2 [1, s. 52]

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Przygotować
instrukcję do wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zapoznać się z dokumentacją zadania i instrukcją wykonania ćwiczenia,

2)

zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,

3)

dobrać odpowiedni format arkusza rysunkowego,

4)

dobrać przybory kreślarskie,

5)

naszkicować przedmiot przedstawiony na rysunku,

6)

zaprezentować wykonane ćwiczenie,

7)

dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

metoda tekstu przewodniego,

–

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

instrukcja do wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania,

–

arkusz papieru,

–

przybory kreślarskie,

–

gumka,

–

ołówki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

5.3. Rzutowanie aksonometryczne i prostokątne

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Otrzymasz model bryły. Narysuj ten model w rzucie aksonometrycznym.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Przygotować
modele brył, narzędzia pomiarowe i instrukcje do ćwiczeń (tekst przewodni do wykonania
zadania).

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z dokumentacją zadania i instrukcją wykonania ćwiczenia,
2)

zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,

3)

zmierzyć wymiary modelu,

4)

dobrać format arkusza rysunkowego,

5)

posługując

się

przyborami

kreślarskimi

narysować

przedmiot

w

rzucie

aksonometrycznym,

6)

narysować i wypełnić tabliczkę rysunkową,

7)

zaprezentować wykonane ćwiczenie,

8)

dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

metoda tekstu przewodniego,

–

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

instrukcja do wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania,

−

modele brył,

−

narzędzia pomiarowe,

−

arkusze papieru,

−

przybory kreślarskie,

−

ołówki,

−

gumka.

Ćwiczenie 2

Otrzymasz model bryły. Narysuj ten model za pomocą rzutowania prostokątnego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Przygotować
modele brył, narzędzia pomiarowe i instrukcje do ćwiczeń (tekst przewodni do wykonania
zadania).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zapoznać się z dokumentacją zadania i instrukcją wykonania ćwiczenia,

2)

zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,

3)

zmierzyć wymiary modelu,

4)

dobrać format arkusza rysunkowego,

5)

posługując się przyborami kreślarskimi narysować przedmiot w rzucie prostokątnym,

6)

narysować i wypełnić tabliczkę rysunkową,

7)

zaprezentować wykonane ćwiczenie,

8)

dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

metoda tekstu przewodniego,

–

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

instrukcja do wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania,

−

modele brył,

−

narzędzia pomiarowe,

−

arkusze papieru,

−

przybory kreślarskie,

−

ołówki, gumka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

5.4. Widoki, przekroje i kłady

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Otrzymasz model tulei. Narysuj ten model w wybranym przez Ciebie przekroju zgodnie

z instrukcją wykonania ćwiczenia.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Przygotować
modele tulei, narzędzia pomiarowe i instrukcje do ćwiczeń (tekst przewodni do wykonania
zadania).

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zapoznać się z treścią zadania (tekst przewodni do wykonania ćwiczenia),

2)

zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,

3)

wykonać pomiary modelu,

4)

dobrać format arkusza rysunkowego,

5)

posługując się przyborami kreślarskimi narysować przedmiot w przekroju,

6)

narysować i wypełnić tabliczkę rysunkową,

7)

zaprezentować wykonane ćwiczenie,

8)

dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

metoda tekstu przewodniego,

–

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

instrukcja do wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania,

−

modele brył,

−

narzędzia pomiarowe,

−

arkusze papieru,

−

przybory kreślarskie,

−

ołówki,

−

gumka.

Ćwiczenie 2

Otrzymasz model płytki z wykonanymi otworami. Narysuj płytkę w przekroju

stopniowym zgodnie z instrukcją wykonania ćwiczenia.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Przygotować
modele płytek, narzędzia pomiarowe i instrukcje do ćwiczeń (tekst przewodni do wykonania
zadania).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zapoznać się z treścią zadania (tekst przewodni do wykonania ćwiczenia),

2)

zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,

3)

wykonać pomiary modelu,

4)

dobrać format arkusza rysunkowego,

5)

posługując się przyborami kreślarskimi narysować przedmiot w przekroju stopniowym,

6)

narysować i wypełnić tabliczkę rysunkową,

7)

zaprezentować wykonane ćwiczenie,

8)

dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

metoda tekstu przewodniego,

–

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

instrukcja do wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania,

−

modele brył,

−

narzędzia pomiarowe,

−

arkusze papieru,

−

przybory kreślarskie,

−

ołówki, gumka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

5.5. Wymiarowanie przedmiotów na rysunkach

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Otrzymasz rysunek techniczny części maszynowej. Zwymiaruj rysunek zgodnie

z zasadami wymiarowania i instrukcją wykonania ćwiczenia.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Przygotować
rysunki i instrukcje do ćwiczeń (tekst przewodni do wykonania zadania).

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zapoznać się z treścią zadania (tekst przewodni do wykonania ćwiczenia),

2)

zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,

3)

posługując się przyborami kreślarskimi zwymiarować rysunek,

4)

zaprezentować wykonane ćwiczenie,

5)

dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

metoda tekstu przewodniego,

–

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

instrukcja do wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania,

−

rysunek części maszynowej,

−

narzędzia pomiarowe,

−

arkusze papieru,

−

przybory kreślarskie,

−

ołówki,

−

gumka.

Ćwiczenie 2

Otrzymasz rysunek techniczny części maszynowej. Sprawdź poprawność naniesionych

wymiarów na rysunku i wskaż ewentualne błędy oraz nanieś wymiary zgodnie z zasadami
wymiarowania.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Przygotować
rysunki i instrukcje do ćwiczeń (tekst przewodni do wykonania zadania).

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

dobrać partnerów do pracy w grupie,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

2)

zapoznać się z rysunkiem,

3)

dokonać analizy rysunku,

4)

wskazać błędnie naniesione wymiary,

5)

dokonać korekty błędnie naniesionych wymiarów,

6)

uporządkować wyszukane błędy,

7)

zaprezentować efekty pracy grupy na forum grupy,

8)

brać udział w podsumowaniu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

metoda tekstu przewodniego,

–

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

instrukcja do wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania,

−

rysunek części maszynowej,

−

arkusze papieru,

−

przybory kreślarskie,

−

ołówki,

−

gumka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

5.6. Zapis wymiarów tolerowanych, pasowań i tolerancji.

Oznaczanie stanu powierzchni

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Otrzymasz rysunek wykonawczy części. Zapoznaj się z rysunkiem i udziel odpowiedzi

na następujące pytania: Jakie tolerancje kształtu i położenia oznaczone są na rysunku? Jakie
chropowatości powierzchni oznaczono na rysunku? Czy są wymiary tolerowane? Czy
powinna być wykonana obróbka cieplno-chemiczna?

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Przygotować
rysunki wykonawcze części mechanicznych i instrukcje do ćwiczeń.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

dobrać partnerów do pracy w grupie,

2)

zapoznać się z rysunkiem,

3)

dokonać analizy rysunku,

4)

odpowiedzieć na pytania podane w treści zadania,

5)

uporządkować odpowiedzi,

6)

zaprezentować efekty pracy grupy na forum grupy,

7)

brać udział w podsumowaniu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

dyskusja dydaktyczna.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

instrukcja do wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania,

−

rysunek wykonawczy,

−

Polskie Normy,

−

arkusze papieru,

−

pisaki.

Ćwiczenie 2

Otrzymasz rysunek techniczny części maszynowej. Nanieś znaki chropowatości

powierzchni, tolerancji kształtu i położenia oraz wymiarów tolerowanych zgodnie z zasadami
i instrukcją wykonania ćwiczenia.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Przygotować
rysunki wykonawcze części mechanicznych i instrukcje do ćwiczeń (tekst przewodni do
wykonania zadania).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zapoznać się z treścią zadania (tekst przewodni do wykonania ćwiczenia),

2)

zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,

3)

posługując się przyborami kreślarskimi oznaczyć chropowatości powierzchni, tolerancji
kształtu i położenia oraz wymiarów tolerowanych,

4)

zaprezentować wykonane ćwiczenie,

5)

dokonać oceny ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

tekst przewodni,

–

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

instrukcja do wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania,

−

rysunek części maszynowej,

−

Polskie Normy,

−

arkusze papieru,

−

przybory kreślarskie,

−

ołówki,

−

gumka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

5.7. Dokumentacja technologiczna i konstrukcyjna

5.7.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Otrzymasz rysunek złożeniowy zespołu. Zapoznaj się z rysunkiem i udziel odpowiedzi na

następujące pytania: Jak nazywa się zespół przedstawiony na rysunku? W jakiej podziałce
został narysowany? Z ilu składa się elementów? Jakie są wymiary gabarytowe zespołu
przedstawionego na rysunku?

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Przygotować
rysunki złożeniowe i instrukcje do ćwiczeń.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

dobrać partnerów do pracy w grupie,

2)

zapoznać się z rysunkiem,

3)

dokonać analizy rysunku,

4)

odpowiedzieć na pytania podane w treści zadania,

5)

uporządkować zapisane pomysły,

6)

zaprezentować efekty pracy grupy na forum grupy,

7)

brać udział w podsumowaniu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

dyskusja dydaktyczna.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

instrukcja do wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania,

−

rysunek złożeniowy,

−

Polskie Normy,

−

arkusze papieru,

−

pisaki.

Ćwiczenie 2

Otrzymasz rysunek wykonawczy części. Zapoznaj się z rysunkiem i udziel odpowiedzi

na następujące pytania: Jak nazywa się część przedstawiona na rysunku? W jakiej podziałce
została narysowana? Z jakiego materiału powinna być wykonana? Jakie są wymiary
gabarytowe części przedstawionej na rysunku?

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Przygotować
rysunki wykonawcze i instrukcje do ćwiczeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

dobrać partnerów do pracy w grupie,

2)

zapoznać się z rysunkiem,

3)

dokonać analizy rysunku,

4)

odpowiedzieć na pytania podane w treści zadania,

5)

uporządkować zapisane pomysły,

6)

zaprezentować efekty pracy grupy na forum grupy,

7)

brać udział w podsumowaniu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

dyskusja dydaktyczna.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

instrukcja do wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania,

−

rysunek wykonawczy,

−

Polskie Normy,

−

arkusze papieru,

−

pisaki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

5.8. Rysunki surowego odlewu i form odlewniczych

5.8.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Otrzymasz rysunek surowego odlewu. Zapoznaj się z rysunkiem i udziel odpowiedzi na

następujące pytania: Jak nazywa się część odlewana przedstawiona na rysunku? Z jakiego
materiału będzie odlana? Jaka jest klasa dokładności odlewu? W którym miejscu przebiega
powierzchnia podziału formy odlewniczej? Jakie są pochylenia ścian i zbieżności?

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Przygotować
rysunki surowego odlewu i instrukcje do ćwiczeń.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

dobrać partnerów do pracy w grupie,

2)

zapoznać się z rysunkiem,

3)

dokonać analizy rysunku,

4)

odpowiedzieć na pytania zawarte w treści zadania,

5)

uporządkować zapisane odpowiedzi,

6)

zaprezentować efekty pracy grupy na forum grupy,

7)

brać udział w podsumowaniu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

burza mózgów.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

instrukcja do wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania,

−

rysunek surowego odlewu,

−

Polskie Normy,

−

arkusze papieru,

−

pisaki.

Ćwiczenie 2

Otrzymasz rysunek formy odlewniczej. Zapoznaj się z rysunkiem i udziel odpowiedzi na

następujące pytania: Z jakiego materiału będzie wykonana forma? Jakie są wymiary skrzynek
formierskich? Jakie są wymiary rdzeni formierskich? Wskaż sposób i kolejność montażu
rdzeni w formie oraz sposób składania formy.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania oraz zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Przygotować
rysunki formy odlewniczej i instrukcje do ćwiczeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

dobrać partnerów do pracy w grupie,

2)

zapoznać się z rysunkiem,

3)

dokonać analizy rysunku,

4)

odpowiedzieć na pytania zawarte w treści zadania,

5)

uporządkować zapisane odpowiedzi,

6)

zaprezentować efekty pracy grupy na forum grupy,

7)

brać udział w podsumowaniu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

burza mózgów.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

instrukcja do wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania,

−

rysunek formy odlewniczej,

−

Polskie Normy,

−

arkusze papieru,

−

pisaki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test

dwustopniowy

do

jednostki

modułowej

„Posługiwanie

się

dokumentacją techniczną”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 3, 5, 6, 7, 8, 9, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 19, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 2, 4, 10, 11, 18 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań - uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

-

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,

-

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

-

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

-

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz do odpowiedzi: 1. a, 2. b, 3. a, 4. c, 5. c, 6. a, 7. a, 8. b, 9. b, 10. a, 11. c,

12. c, 13. a, 14. c, 15. b, 16. c, 17. a, 18. c, 19. a, 20. b.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Określić wymiary formatu A4

B

P

a

2

Określić elementy składowe dokumentacji
technicznej

C

PP

b

3

Zdefiniować pojęcie: rysunek techniczny

A

P

a

4

Dobrać rodzaj linii do kreskowania przekrojów

C

PP

c

5

Zdefiniować pojęcie: schemat

A

P

c

6

Zdefiniować pojęcie: rzut aksonometryczny

A

P

a

7

Zdefiniować pojęcie: widok

A

P

a

8

Rozpoznać przekrój cząstkowy

A

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

9

Rozpoznać przekrój rozwinięty

A

P

b

10 Określić formę graficzną wymiaru rysunkowego

C

PP

a

11

Wyjaśnić, na czym polega zasada pomijania
wymiarów oczywistych

C

PP

c

12 Zdefiniować pojęcie: rysunek wykonawczy

A

P

c

13 Zdefiniować pojecie: rysunek złożeniowy

A

P

a

14 Rozpoznać oznaczenie chropowatości

A

P

c

15 Rozpoznać oznaczenie tolerancji równoległości

A

P

b

16 Rozpoznać oznaczenie tolerowanych wymiarów

A

P

c

17 Wskazać rzut prostokątny poziomy

A

P

a

18 Obliczyć wymiary w danej podziałce

C

PP

c

19 Rozpoznać kład

A

P

a

20

Rozpoznać oznaczenie tolerancji
prostoliniowości

A

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.

2.

Przed rozpoczęciem sprawdzianu przedstaw uczniom zasady przebiegu testowania.

3.

Podkreśl wagę samodzielnego rozwiązania zadań testowych.

4.

Rozdaj uczniom przygotowane dla nich materiały (instrukcję, zestaw zadań testowych,
kartę odpowiedzi).

5.

Udzielaj odpowiedzi na pytania formalne uczniów.

6.

Przypomnij o upływającym czasie na 10 i 5 minut przed końcem sprawdzianu.

7.

Po upływie czasu sprawdzianu poproś uczniów o odłożenie przyborów do pisania.

8.

Zbierz od uczniów karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj dokładnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Odpowiedzi udzielaj wyłącznie na karcie odpowiedzi.

4.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

5.

Test zawiera 20 zadań.

6.

Do każdego zadania podane są cztery odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa.

7.

Zaznacz prawidłową według Ciebie odpowiedź wstawiając literę X w odpowiednim
miejscu na karcie odpowiedzi.

8.

W przypadku pomyłki zaznacz błędną odpowiedź kółkiem, a następnie literą X zaznacz
odpowiedź prawidłową.

9.

Za każde poprawne rozwiązanie zadania otrzymujesz jeden punkt.

10.

Za udzielenie błędnej odpowiedzi, jej brak lub zakreślenie więcej niż jednej odpowiedzi -
otrzymujesz zero punktów.

11.

Uważnie czytaj treść zadań i proponowane warianty odpowiedzi.

12.

Nie odpowiadaj bez zastanowienia; jeśli któreś z zadań sprawi Ci trudność – przejdź do
następnego. Do zadań, na które nie udzieliłeś odpowiedzi możesz wrócić później.

13.

Pamiętaj, że odpowiedzi masz udzielać samodzielnie.

14.

Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Format rysunkowy A4 posiada wymiary
a)

210 x 297mm.

b)

180 x 277 mm.

c)

420 x 330 mm.

d)

210 x 277 mm.

2.

Szkic jest częścią dokumentacji
a)

technologicznej.

b)

konstrukcyjnej.

c)

techniczno - ruchowej.

d)

technicznej.

3.

Rysunek techniczny jest to
a)

informacja podana na nośniku informacji, przedstawiona graficznie zgodnie
z przyjętymi zasadami i zazwyczaj w podziałce.

b)

rysunek wykonany na ogół odręcznie i niekoniecznie w podziałce.

c)

rysunek, w którym zastosowano symbole graficzne w celu pokazania funkcji części
składowych układu i ich współzależność.

d)

schemat elektryczny.

4.

Do rysowania kreskowania przekrojów na rysunku technicznym stosuje się linię
a)

grubą ciągłą.

b)

cienką kreskową.

c)

cienką ciągłą.

d)

grubą kreskową.

5.

Schemat, jest to rysunek w którym
a)

przedstawiono wzajemne usytuowanie i kształt zespołu na wyższym poziomie
strukturalnym zestawianych części.

b)

przedstawiono wszystkie zespoły i części całego urządzenia elektrycznego.

c)

zastosowano symbole graficzne w celu pokazania funkcji części składowych układu
i ich współzależność.

d)

zawarto wszystkie informacje wymagane do określenia budowy urządzenia
elektrycznego.

6.

Rzut aksonometryczny jest to
a)

poglądowe przedstawienie przedmiotu na jednej płaszczyźnie, dające trójwymiarowe
wyobrażenie rysowanego obiektu.

b)

graficzne przedstawienie przedmiotu, wykonanego według ustalonego sposobu
rzutowania.

c)

rzutowanie na trzy rzutnie.

d)

rzutowanie na cztery rzutnie.

7.

Widoki są to
a)

rzuty odwzorowujące przedmioty widziane z zewnątrz.

b)

rysunki odzwierciedlające wewnętrzną budowę przedmiotu.

c)

rzuty przedmiotu na trzy rzutnie.

d)

powiększenia szczegółów rysunku narysowane w podziałce.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

8.

Rysunek przedstawia
a)

półprzekrój,

b)

przekrój cząstkowy.

c)

przekrój złożony.

d)

półwidok.

9.

Rysunek przedstawia przekrój
a)

wygięty.

b)

rozwinięty.

c)

łukowy.

d)

kołowy.

10.

Formę graficzną wymiaru rysunkowego stanowi zespół
a)

linii, znaków i liczb.

b)

linii i liczb.

c)

znaków i liczb.

d)

linii i znaków.

11.

Zasada pomijania wymiarów oczywistych polega na

a)

grupowaniu wymiarów dotyczących tego samego szczegółu konstrukcyjnego
przedmiotu.

b)

nie podawaniu tego samego wymiaru przedmiotu więcej niż jeden raz, bez
względu na liczbę rzutów.

c)

nie podawaniu wymiarów takich jak kąt 0

°

lub 90

º

oraz podziałki elementów

równomiernie rozmieszczonych na okręgu.

d)

pomijaniu jednego z wymiarów przyjętego jako wypadkowy w łańcuchu
wymiarowym.

12.

Rysunki wykonawcze są to
a)

rysunki zespołów mechanicznych.

b)

rysunki operacji technologicznych.

c)

osobne rysunki poszczególnych części danego mechanizmu.

d)

rysunki urządzeń elektrycznych.

13.

Rysunek złożeniowy przedstawia
a)

złożenie poszczególnych części mechanizmu, maszyny lub urządzenia oraz ich
wzajemne usytuowanie.

b)

szczegółowo opracowany pod względem rysunkowym, wymiarowym oraz
technologicznym rysunek części lub zespołu.

c)

oznaczenia stanu powierzchni, tolerancje kształtu i położenia, pasowania itp.

d)

szkic mechanizmu lub urządzenia elektrycznego.

14.

Symbol chropowatości informuje, że chropowatość powierzchni powinna być
uzyskana
a)

bez zdjęcia warstwy materiału,

b)

przez zdjęcie lub bez zdjęcia warstwy materiału.

c)

przez zdjęcie warstwy materiału,

d)

dowolnym sposobem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

15.

Rysunek przedstawia tolerancję
a)

prostopadłości.

b)

równoległości.

c)

symetrii.

d)

współosiowości.

16.

Rysunek przedstawia tolerowanie wymiarów
a)

mieszane.

b)

liczbowe.

c)

symbolowe.

d)

literowe.

17.

Wskaż prawidłowy rzut poziomy bryły przedstawionej na rysunku.

a)

b)

c)

d)

18.

Jeżeli prostokąt o wymiarach a = 20mm i b = 10mm przedstawimy na rysunku
w podziałce 2:1, to jego wymiary po narysowaniu będą wynosić

a)

a = 10mm i b = 5mm.

b)

a = 30mm i b = 15mm.

c)

a = 40mm i b = 20mm.

d)

a = 50mm i b = 25mm.

19.

Rysunek przedstawia
a)

kład.

b)

przekrój cząstkowy.

c)

półwidok.

d)

półprzekrój.

20.

Rysunek przedstawia tolerancję
a)

płaskości.

b)

prostoliniowości.

c)

walcowości.

d)

liniowości.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ..................................................................................................

Posługiwanie się dokumentacją techniczną

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedzi

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

ZADANIE TYPU PRÓBA PRACY

Próba pracy ma w zamierzeniu spełnić dwa zadania:

1)

sprawdzić stopień opanowania jednej z umiejętności praktycznych, jakie uczniowie
powinni zdobyć przy realizacji tego modułu,

2)

przygotować uczniów do zdawania części praktycznej egzaminu zewnętrznego,
potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie operator maszyn i urządzeń odlewniczych.

W tym celu zadanie praktyczne musi być przygotowane w takiej formie, z jaką uczniowie
spotkają się na egzaminie. Oznacza to konieczność opracowania zadania w sposób
umożliwiający kryterialne ocenianie wykonywanych przez ucznia czynności w czterech
obszarach: planowania, organizowania, wykonywania i prezentowania. Nauczyciel powinien
przygotować dokumentację zadania wraz z rysunkiem. Po pracy nauczyciel szczegółowo
omawia wykonane zadanie przez uczniów.

Ocenianie:

niedostateczny do 9 pkt.
dopuszczający

10 - 11 pkt.

dostateczny

12 - 13 pkt.

dobry

14 - 15 pkt.

bardzo dobry

16 pkt.

Wyposażenie stanowiska do przeprowadzenia próby pracy:

Wyposażenie na stanowisku

Polskie Normy

Stanowisko kreślarskie

Przybory kreślarskie

Model części maszynowej

Arkusze papieru

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

Informacja dla ucznia

1.

Sprawdź, czy otrzymałeś kompletny arkusz do wykonania zadania. Ewentualne braki
stron lub inne usterki zgłoś nauczycielowi.

2.

Na arkuszu PLAN DZIAŁANIA wpisz swój numer ewidencyjny PESEL, datę urodzenia
i numer stanowiska.

3.

Zapoznaj się z treścią zadania praktycznego, instrukcją do jego wykonania, stanowiskiem
roboczym i jego wyposażeniem. Masz na to 10 minut.

4.

Czas rozpoczęcia i zakończenia zadania nauczyciel zapisze w widocznym dla Ciebie
miejscu (czas wykonania zadania wynosi 80 minut).

Pamiętaj, że podczas wykonywania zadania jesteś oceniany przez nauczyciela, który
obserwuje wykonywane przez Ciebie czynności i nie będzie udzielać Ci żadnych wskazówek.
Nauczyciel interweniuje tylko w przypadku naruszenia przez Ciebie przepisów bhp, ochrony
przeciwpożarowej i może w takim przypadku przerwać wykonywanie zadania.

Powodzenia!

Zadanie

Na podstawie modelu wykonaj rysunek wykonawczy wałka. Na rysunku nanieś: linie

wymiarowe, tolerancje kształtu (okrągłość i walcowość) i położenia (prostopadłość
i współosiowość) oraz znaki chropowatości powierzchni (znak zbiorczy i dwa znaki na
dowolnych powierzchniach walcowych). Powierzone zadanie wykonaj dokładnie i zgodnie
z zasadami rysunku technicznego. Na wykonanie zadania masz 80 minut.

Instrukcja wykonania zadania
Aby bezpiecznie i poprawnie wykonać zadanie:
1.

Przeanalizuj dokładnie treść zadania.

2.

Zapisz w formularzu PLAN DZIAŁANIA:
a)

czynności związane z wykonaniem zadania, w kolejności ich wykonywania,

b)

symbole graficzne tolerancji kształtu,

c)

symbole graficzne tolerancji położenia,

d)

znaki chropowatości powierzchni.

3.

Przystąp do zorganizowania stanowiska pracy:
a)

zgromadź i rozmieść na stanowisku pracy przyrządy kreślarskie, model i instrukcje
niezbędne do wykonania zadania,

b)

zgromadź na stanowisku pracy Polskie Normy niezbędne do wykonania zadania.

4.

Dobierz format arkusza rysunkowego.

5.

Dobierz rodzaj i grubość linii rysunkowych.

6.

Wykonaj rysunek wałka.

7.

Zwymiaruj rysunek.

8.

Oznacz tolerancje kształtu.

9.

Oznacz tolerancje położenia.

10.

Oznacz chropowatość powierzchni.

11.

Sprawdź jakość wykonanej pracy w odniesieniu do dokumentacji zadania.

12.

Po zakończeniu pracy uporządkuj stanowisko pracy.

13.

Zgłoś gotowość do prezentacji wykonanego zadania.

14.

Zaprezentuj sposób wykonania zadania: uzasadnij dobór symboli graficznych tolerancji
i oceń jakość wykonywanej pracy w odniesieniu do dokumentacji zadania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

Zawód: operator maszyn i urządzeń odlewniczych
Symbol cyfrowy zawodu 812[03]
Oznaczenie tematu: …….
Oznaczenia zadania: ………

PESEL

Data urodzenia

Numer stanowiska

dzień miesiąc

rok

PLAN DZIAŁANIA

1. Zapisz czynności związane z wykonaniem zadania, w kolejności ich wykonywania
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………….

2. Symbole graficzne tolerancji kształtu:
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………….

3. Symbole graficzne tolerancji położenia:
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

4. Znaki chropowatości powierzchni:
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

Zadanie praktyczne

Na podstawie modelu wykonaj rysunek wykonawczy wałka. Na rysunku nanieś: linie

wymiarowe, tolerancje kształtu (okrągłość i walcowość) i położenia (prostopadłość
i współosiowość) oraz znaki chropowatości powierzchni (znak zbiorczy i dwa znaki na
dowolnych powierzchniach walcowych). Powierzone zadanie wykonaj dokładnie i zgodnie
z zasadami rysunku technicznego. Na wykonanie zadania masz 80 minut.

O

b

sz

ar

st

an

d

ar

d

CZYNNOŚCI OCENIANE I KRYTERIA WYKONANIA

Liczba

pkt

0-1

Czynność 1: zapisanie kolejnych czynności związanych z wykonaniem

zadania

Kryterium wykonania: 1 pkt - jeżeli uczeń zapisał czynności związane
z wykonaniem zadania

Czynność 2: Zapisanie graficznie symboli tolerancji kształtu

Kryterium wykonania: 1 pkt. - jeżeli uczeń prawidłowo narysował symbole
okrągłości i walcowości

Czynność 3: Zapisanie graficznie symboli tolerancji położenia

Kryterium wykonania: 1 pkt - jeżeli uczeń prawidłowo narysował symbole
prostopadłości i współosiowości

I.

P

L

A

N

O

W

A

N

IE

Suma punktów w obszarze - I. Planowanie

Czynność 4: zgromadzenie na stanowisku pracy niezbędnych przyrządów
kreślarskich, modelu i instrukcji do wykonania zadania

Kryterium wykonania: 1 pkt - jeżeli uczeń zgromadził i rozmieścił na
stanowisku pracy:

–

przyrządy kreślarskie,

–

model,

–

instrukcję do wykonania zadania.

Czynność 5: zgromadzenie na stanowisku pracy Polskich Norm niezbędnych
do wykonania zadania

Kryterium wykonania: 1 pkt. - jeżeli uczeń zgromadził na stanowisku pracy
Polskie Nory niezbędne do wykonania zadania

II

.

O

R

G

A

N

IZ

O

W

A

N

IE

Suma punktów w obszarze II. Organizowanie

W

Y

K

O

N

Y

W

A

N

I

Czynność 6: dobieranie formatu arkusza rysunkowego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli zdający prawidłowo dobrał format
arkusza rysunkowego

Czynność 7: dobieranie rodzaju i grubości linii rysunkowych

Kryterium wykonania: 1 pkt - jeżeli uczeń prawidłowo dobrał rodzaj
i grubości linii rysunkowych

Czynność 8: wykonanie rysunku

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń wykonał rysunek zgodnie
z zasadami rysunku technicznego

Czynność 9: wymiarowanie rysunku

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń zwymiarował rysunek zgodnie
z zasadami rysunku technicznego

Czynność 10: oznaczenie tolerancji kształtu

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń oznaczył tolerancje kształtu
zgodnie z zasadami rysunku technicznego

Czynność 11: oznaczenie tolerancji położenia

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń oznaczył tolerancje położenia
zgodnie z zasadami rysunku technicznego

Czynność 12: oznaczenie chropowatości powierzchni

Kryterium wykonania: 1 pkt – jeżeli uczeń oznaczył chropowatość
powierzchni zgodnie z zasadami rysunku technicznego

Czynność 13: sprawdzenie jakości pracy

Kryterium wykonania: 1 pkt - jeżeli uczeń po wykonaniu zadania sprawdził

jakość wykonanej pracy w odniesieniu do dokumentacji zadania

Czynność 14: porządkowanie stanowiska pracy

Kryterium wykonania: 1 pkt - jeżeli uczeń po zakończeniu zadania

uporządkował stanowisko pracy odłożył instrukcje do ćwiczeń i Polskie
Normy na miejsce przechowywania oraz uporządkował przyrządy
kreślarskie

Suma punktów w obszarze III. Wykonywanie

Czynność 15: uzasadnienie doboru symboli graficznych tolerancji

Kryterium wykonania: 1 pkt - jeżeli zdający uzasadnił wybór symboli
graficznych elektrycznych

Czynność 16: ocena jakości wykonanej pracy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

Kryterium wykonania: 1 pkt - jeżeli uczeń ocenił jakość wykonanej pracy
odnosząc się dokumentacji zadania

Suma punktów w obszarze IV. Prezentowanie

RAZEM

Czynność wykonana – 1 pkt., niewykonana – 0 pkt.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

40

7.

LITERATURA

1.

Buksiński T., Szpecht A., Rysunek techniczny. WSiP, Warszawa 1998

2.

Dobrzański T.: Rysunek techniczny maszynowy.

WNT, Warszawa 2005

3.

Lewandowski T.: Rysunek techniczny dla mechaników. WSiP, Warszawa 2003

4.

Paprocki K.: Rysunek techniczny. WSiP, Warszawa 1999

5.

Waszkiewiczowie E. i S.: Rysunek zawodowy. WSiP, Warszawa 1999

6.

PN-ISO 10209-1:1994 Dokumentacja techniczna wyrobu – Terminologia – Terminy
dotyczące rysunków technicznych: ogólne i rodzaje rysunków

7.

PN-EN ISO 5457:2002 Dokumentacja techniczna wyrobu – Wymiary i układ arkuszy
rysunkowych

8.

Normę PN-EN ISO 7200 Dokumentacja techniczna wyrobu – Pola danych
w tabliczkach rysunkowych i dokumentacyjnych

9.

PN-EN ISO 3098 – Dokumentacja techniczna wyrobu – Pismo – Część 0: Zasady ogólne

10.

PN-EN ISO 5456–1:2002 Rysunek techniczny – Metody rzutowania – Część 1:
Postanowienia ogólne

11.

PN-EN ISO 5456–2:2002 Rysunek techniczny – Metody rzutowania – Część 2:
Przedstawianie prostokątne

12.

PN-EN ISO 5456–3:2002 Rysunek techniczny – Metody rzutowania – Część 3:
Przedstawianie aksonometryczne

13.

PN-EN ISO 5456–4:2006 Rysunek techniczny – Metody rzutowania – Część 4:
Rzutowanie środkowe

14.

PN-EN ISO 129:1996 Rysunek techniczny – Wymiarowanie – Zasady ogólne
– Definicje – Metody wykonania i oznaczenia specjalne

15.

PN-ISO 128-44:2006 Rysunek techniczny – Zasady ogólne przedstawiania – Część 44:
Przekroje i kłady na rysunkach technicznych maszynowych

16.

www.czajek3.republika.pl

17.

www.zkue.ime.pw.edu.pl

Literatura metodyczna
1.

Dretkiewicz-Więch J.: ABC nauczyciela przedmiotów zawodowych. Operacyjne cele
kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994

2.

Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia zawodowego. BKKK, Warszawa 1997

3.

Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom, 2001