prawo samorządowe, Studia administracja publiczna, Ściagi


GENEZA SAMORZĄDU

1789 - po raz pierwszy wyraźnie określono prawa przyrodzone wszystkich osób (Rewolucja Francuska)

1789. XII. 14 - Konstytuanta uchwaliła umowę dotyczącą Samorządu Terytorialnego - wprowadziła gminy miejskie i wiejskie oraz przyznała im zadania własne (wykonywane samodzielnie, bez nadzoru) i zlecone (na rzecz całego społeczeństwa, wykraczające poza ramy gminy, wykonując je gmina staje się elementem adm. rządowej). Fundamentalne zasady wprowadzone przez te ustawę, występujące w każdym późniejszym samorządzie:

Konstytucja 3 maja 1791 - nie kreowała podstaw samorządności

1802 - dekret o Izbach handlowych we Francji, 22 izby handlu

Konstytucja Napoleona z 21 lipca 1807 - teoretycznie upodmiotowiła wszystkich w Polsce, ale w praktyce nastąpiło to w XIX w.

1848 (Wiosna Ludów) - początek kształtowania się społeczeństwa obywatelskiego

CZYNNIKI MAJĄCE WPŁYW NA TWOREZNIE SIĘ SAMORZĄDÓW:

TEORIE SAMORZĄDU:

  1. TEORIA NATURALISTYCZNA (XVIII / XIX w.)

  1. TEORIA PAŃSTWA (połowa XIX w. W Niemczech)

+ TEORIA PROFESORA PANEJKI / W KONSTYTUCJI DANII Z 1851r./ CD. TEORII PAŃSTWA

  1. TEORIA POLITYCZNA SAMORZĄDU (Anglia, koniec XIX w.)

  1. KONCEPCJA PROF. TADEUSZA BIGO (XX w.)

  1. sposób powstania i członkostwa osób (powstanie organizacji: dobrowolne; z woli państwa; forma przymusu - dla samorządu jeden z 2 ostatnich sposobów); członkostwo może być: dobrowolne; z mocy prawa; obligatoryjne.

Prof. Kulesza: dodatkowo trzeba wziąć pod uwagę obligatoryjność członkostwa, krąg osób, które musza się stać członkami

  1. stosunek do państwa - czyli nadzór i kontrola w stosunku do samorządu / formy nadzoru samorządu i organizacji są do siebie bardzo zbliżone

  2. środki działania (najlepsze kryterium) - przez władztwo publiczno-prawne (administracyjne) / przymus może zostać podjęty bez udziału sądu

Poglądy Prof. Kuleszy:

Kryteria określające publicznoprawność samorządu wg Prof. Kuleszy:

SAMORZĄD W ŚCISŁYM ZNACZENIU - samorząd jako podmiot prawa publicznego to podmiot, któremu powierzono w drodze ustawy zarząd sprawami publicznymi w odniesieniu do określonej dziedziny życia społeczno-gospodarczego; sprawowana przez samych zainteresowanych zorganizowanych przez ustawę w korporacje prawa publicznego. Akty prawne wydawane przez takie organizacje należą do obowiązującego porządku prawa. SAMORZĄD MA BYĆ TWORZONY W DRODZE USTAWY A NIGDY AKTEM NIZSZEGO RZĘDU!!!

KRYTERIA ODZIELAJĄCE ORGANY SAMORZĄDOWE PUBLICZNE OD PRYWATNYCH:

  1. Organy samorządowe prywatne - maja na celu ochronę interesów własnej grupy społecznej czy zawodowej.

  2. Dopuszczalność wykonywania niektórych zadań adm. jako zadań zleconych + możliwość przekazywania zadań innym samorządom, które wykonują je na rzecz i w imieniu zlecających - element prywatyzacji życia publicznego.

  3. Brak możliwości określenia przynależności obowiązkowej. Przynależność do samorządu prywatno-prawnego nie może być obowiązkowa.

  4. Samorządowe podmioty prawa prywatnego samodzielnie zarządzają swoimi sprawami poprzez osoby wybierane przez członków samorządu - tu jest zbieżność z samorządem terytorialnym. Organizacja samorządu prywatno-prawnego sama określa swoje zadania.

4 MOŻLIWOŚCI WYKONYWANIA ADMINISTRACJI PRZEZ PODMIOTY PRAWA PRYWATNEGO:

  1. Ustawowe zobowiązanie pewnych osób do przynależności do organizacji prywatno-prawnych i wyposażenie tych org. w pewne zadania.

  2. Org. prywatno-prawnym przekazuje się ustawowo pewne zadania, które wykonuje albo wobec członków albo wobec osób spoza niej.

  3. Wyposażenie organizacji prawa prywatnego w zadania, które wykonuje ona tylko wobec osób dobrowolnie przynależących do tej organizacji, bo owbec innych osób zadania te wykonuje organ adm. pub.

  4. Brak przekazywania zadań; przyznanie zadań samopomocowych podmiotom prawa publicznego (o charakterze korporacyjnym) oraz uprawnień do reprezentowania tych osób wobec adm. publicznej (innych władz) - jest to forma dominująca!

SAMORZĄD W ZNACZENIU FORMALNYM - gdy ustawa określa, że dany samorząd jest podmiotem prawa publicznego to jest także samorządem; określa ustawa.

SAMORZĄD W ZNACZENIU MATERIALNYM - nie jest ważna ustawa i jej zapisy, ważne jest jakie zadania wykonuje, bo to one decydują czy jest to podmiot prawa publicznego.

KRYTERIA FORMALNE (F) I MATERIALNE (M) SAMORZĄDU:

SEKTOR GOSPODARKI A SAMORZĄD - wpisuje się do kategorii organizacji pozarządowych , którym można fakultatywnie przekazać pewne zadania.

HISTORIA SAMORZĄDÓW SPECJALNYCH

Wyróżnia się 4 źródła powstawania organizacji samorządowych:

1.Rzymskie kolegia rzemieślnicze. 2. Były tez izby. 3. Potem podział na syndykaty (monopolizacja reprezentacji zawodowej różnych osób; przynależność obowiązkowa) i 4. korporacje (łączyły się w nie syndykaty ze względu na cykl produkcyjny; były elementem adm. rządowej).

GENEZA I HISTORIA SAMORZĄDU W POLSCE

  1. XIII w. - CECHY zrzeszające rzemieślników

  2. XIX w. - powstanie typowego SAMORZĄDU. Odrębnie rodził się s. gospodarczy, s. rzemieślniczy i s. rolniczy.

1850 - powstanie pierwszej IZBY PRZEMYSŁU I HANDLU we Lwowie, Krakowie i Brodach

1851 - IZBA PRZEMYSŁU I HANDLU w Poznaniu potem w Bydgoszczy i Grudziądzu

IZBA we Lwowie - największe znaczenie; założyła giełdę towarowo-walutową oraz akademię handlową

W zaborze rosyjskim nie było ani samorządu handlowego, ani rolniczego, ani rzemieślniczego.

W zaborze austriackim istniał samorząd rolniczy i słaby samorząd rzemieślniczy.

1895 - powstały IZBA ROLNICZA w Poznaniu (zabór pruski)

Poł. XIX w. - IZBY RZEMIEŚLNICZE w zaborze pruskim

1900 - pierwsze Izby w Bydgoszczy i Poznaniu

1918 - transponowano statuty do prawa krajowego

KONSTYTUCYJNE PODSTAWY SAMORZĄDU:

1.Konstytucja marcowa 1921 roku: art. 68 - zasady samorządu gospodarczego:

2. Konstytucja kwietniowa 1935 roku:

19.VII. 1939 - USTAWA O IZBACH RZEMIESLNICZYCH

3. Konstytucja PRL lipca 1952:

Art. 15 - PRL w trosce o wyżywienie Narodu popiera rozwój samorządu rolniczego: Kółka Rolnicze (Koła Gospodyń Wiejskich) i Spółdzielnie Rolnicze (gdzie rolnicy wnosili swój wkład) miały być traktowane na równi z PGR. W praktyce dyskryminacja indywidualnych rolników -brak samorządu i jego popierania

Art. 5 - RP gwarantuje swobodę działalności innych form samorządu poza samorządem terytorialnym. Charakter samorządu nie został przesądzony. Przed uchwaleniem tej zmiany zostały jednak uchwalone zmiany w ustawach o samorządzie gospodarczym i rzemieślniczym.

4. Konstytucja RP 2 kwietnia 1997:

REGULACJE SAMORZĄDU GOSPODARCZEGO W POLSCE. IZBY PRZEMYSŁOWO-HANDLOWE:

15.VII.1927 - Rozporządzenie Prezydenta RP w/s Izb Przemysłowo-Handlowych