1. Pierwiastki stanowiące 98% masy żywych organizmów to: węgiel, wodór, tlen, azot, fosfor, wapń.

2. Co ogranicza rozmiar komórek. Rozmiar komórek jest ograniczony przez stosunek powierzchni do objętości, co umożliwia szybki transport cząsteczek do Komorek i na zewnątrz.

3. Organizmy eukariotyczne i prokariotyczne - podobieństwa i różnice.

Struktura Prokariotyczne eukariotyczne
Ściana komórkowa Obecna Brak u zwierząt i niektórych protistów
Błona komórkowa Obecna Obecna
Jądro komórkowe Brak Obecne
Chromosomy Koliste DNA, niewielka Liniowe DNA połączone
ilość przyłączonych białek z licznymi białkami
Mitochondria Brak Obecne
Chloroplasty Brak Obecne w komórkach fotosyntetyzujących
Siateczka śródplazmatyczna Brak Zwykle obecna
Rybosomy Obecne Obecne
Aparat Golgiego Brak Obecny
Lizosomy Brak Obecne
Wakuole Brak Obecne u roślin, grzybów i niektórych protistów
Cytoszkielet Brak obecny

4. Budowa komórki, metody badania komórek.

Komórka stanowi najmniejszą jednostkę funkcjonalną wszystkich organizmów żywych. Niektóre organizmy są zbudowane tylko z jednej komórki. Kształty i wielkości komórek są bardzo zróżnicowane. Komórkę charakteryzuj także zdolność do rozmnażania, wzrostu i niektórych czynności życiowych takich jak ; odżywianie, oddychanie i wydalanie.

Komórka tworzą dwa elementy : błona komórkowa i protoplast.

Błona komórkowa ogranicza przestrzeń komórki i zbudowana jest z fosfolipidów i białek. Ma charakter półprzepuszczalny dzięki czemu możliwy jest wymiana różnych substancji między komórka a środowiskiem zewnętrznym.

Podstawową cześć protoplastu stanowi cytoplazma, koloid zbudowany z wody ( 90% ) białek i tłuszczów. Cytoplazma wykazuje zdolność do ruchów cyrkulacyjnych, pulsacyjnych i cyrkulacyjnych. Zawieszone są w niej wszystkie organelle komórkowe oraz elementy cytoszkieletu , czyli mikrotubule i mikrofilamenty.

Biofizyczne i biochemiczne metody badania komórek

1. Frakcjonowanie - polega na rozdzieleniu zawartości komórki na poszczególne elementy. Wykorzystuje się zjawisko wirowania, dzięki któremu organelle cięższe opadają na dno, natomiast lekkie pozostają na powierzchni. W ten sposób odkryto wiele organelli komórkowych.

2. Autoradiografia jest to metoda, która służy do:

• lokalizacji pierwiastków i związków chemicznych na terenie komórek

• lokalizacji zachodzenia reakcji chemicznych na terenie komórek

W metodzie tej stosowane są pierwiastki promieniotwórcze wprowadzane do organizmu.

3. Chromatografia jest to metoda służąca do rozdzielenia podstawowych składników wchodzących w skład mieszaniny związków.

4. Elektroforeza jest to metoda rozdziału substancji chemicznych oparta na ładunkach elektrycznych. Substancje chemiczne różnie naładowane w różny sposób poruszają się w polu elektrycznym.

5. Barwienie komórek

5. Organella komórkowe

Organelle komórkowe :

Jądro komórkoweStanowi ono najważniejsze organellom komórki, ponieważ w nim zawarta jest informacja genetyczna dotycząca budowy wszystkich białek danego organizmu. Informacja ta zakodowana jest w genach , które tworzy nić DNA. W jądrze zachodzą pierwsze etapy ekspresji informacji genetycznej.

Chloroplasty. Są to struktury otoczone podwójną błoną komórkową. Wewnątrz nich znajdują się deskowate struktury w których zachodzą procesy fotosyntezy.

Mitochondria. Podobnie ja chloroplasty ograniczone są podwójną błoną komórkową. Błony te tworzą wewnątrz nich skomplikowane struktury ( kristy ) , gdzie odbywają się procesy oddychania komórkowego.

Retikulum endoplazmatyczne i aparat Golgiego stanowią błon tworzących kanaliki i dyski, które biorą udział w chemicznej obróbce białek i ich transporcie.

Rybosomy. Są to kuliste struktury zbudowane z kwasu nukleinowego i białek , biorące bezpośredni udział w syntezie białek.

Lizosomy. To kuliste twory otoczone pojedynczą błona komórkową. W ich wnętrzu zawarte są enzymy trawienne, w związku z czym są narządami trawienia wewnątrzkomórkowego.

Peroksysomy są organellami biorących udział głównie w procesach utleniania komórkowego

6. Białka ruchome (dyneina, kinezyna) - wykorzystują ATP do przesuwania obiektu. Dyneina odpowiada za ruch wici jest na stałe przyłączona do jednej mikrobuli i przesuwa ją. Kinezyna wędruje wraz z pęcherzykami.

7. Budowa komórki prokariotycznej i eukariotycznej

Komórka prokariotyczne - charakteryzuje się brakiem jądra komórkowego, posiadają natomiast nukleoid. DNA znajduje się w pewnym rejonie od cytoplazmy, nie oddzielony od niej błoną. Cząsteczki DNA w większości komórek prokariotycznych są koliste i połączone z niewielką ilością białek. Prokarioty nie mają takich struktur jak eukarionty - organelle. Komórki są małe(kolka mikrometrów)

Komórka eukariotyczna - posiada jądro komórkowe utworzone przez linowe DNA otoczone przez 2 błony śródplazmatyczne (otoczka jądrowa) DNA eukariotyczny to cząsteczki liniowe z wolnymi końcami, tworzy kompleks z dużą ilością białek. Poza jądrem, komórki eukariotyczne mają wiele rejonów oddzielonych błonami od cytoplazmy (mitochondria, chloroplasty, siateczka śródplazmatyczna) Są to komórki duże (kilkadziesiąt mikrometrów)

8. Budowa błony komórkowej bakterii gram ujemnych i gram dodatnich

Ściana komórkowa bakterii jest sztywna, zbudowana z mureiny, czyli polisacharydu spiętego poprzecznymi łańcuchami peptydowymi. U bakterii gramdodatnich w ramę tę wbudowane są cząsteczki innych polisacharydów i białek, które sprawiają, że ściana tych bakterii jest gruba. Bakterie gramujemne posiadają cieńszą ścianę, ale na zewnątrz otacza ją dodatkowa błona zbudowana z lipidów i białek, która chroni przed działaniem, np. lizozymu, penicyliny. W przypadku bakterii gramujemnych ściana komórkowa jest otoczona dodatkową błoną, tzw. błoną zewnętrzną

9. Endotoksyny bakteryjne - rodzaje

Bakterie produkują dwa rodzaje toksyn: egzotoksyny i endotoksyny.

Egzotoksyny - rozpuszczalne substancje białkowe, które zostają wydalone do środowiska, np. do tkanki organizmu. Wytwarzane są przeważnie przez bakterie Gram-dodatnie. Egzotoksyny powodują głównie zatrucia przewodu pokarmowego - np. toksyny tężca, jadu kiełbasianego działają na układ nerwowy. Są bardzo toksyczne, często śmiertelne. - nie wywołują gorączki - wąglik

Endotoksyny bakteryjne wytwarzane wewnątrz komórki i uwalniają się dopiero po jej rozpadzie . Stanowią składowy składnik ściany bakterii gramujemnych. Mają działanie gorączkotwórcze, wywołują wymioty i biegunkę - Salmonella. Endotoksyny są względnie są słabo toksyczne, mają słabe właściwości antygenowe, ale za to są silnie gorączkotwórcze.

Patogeny:

- inwazyjność - zdolność do podziału w organizmie gospodarza

- toksyczność - zdolność do produkcji substancji chemicznych, które uszkadzają komórki gospodarza.

10. Lizosomalne choroby spichrzeniowe to 30 chorób których cechą charakterystyczną i wspólną są zaburzenia funkcji lizosomów.

Lizosomy zawierają kwaśne hydrolizy, które biorą udział w rozkładzie związków wielkocząsteczkowych do ich podstawowych składników budulcowych takich jak peptydy, aminokwasy, monosacharydy, kwasy nukleinowe, kwasy tłuszczowe. Choroby te charakteryzują się tendencją do stopniowej progresji i zwykle pojawiają się w okresie kilku miesięcy od porodu, stopniowo postępując doprowadzając w większości do zgonu w okresie dzieciństwa lub dojrzewania płciowego.

Choroba spichrzeniowe powinna by podejrzewana u każdego chorego, u którego obserwuje się postępujące zaburzenia neurologiczne, powiększenie wątroby i/lub śledziony, oraz zaburzenia kostnienia szkieletu.

Choroby jest brak enzymu, którego niedobór doprowadza do nadmiernego gromadzenia nierozkładanej substancji i jej gromadzenia 9spichrzenia) w organizmie. Od rodzaju spichrzowego materiału choroby dzieli się na następujące jednostki:

II typ chorób spichrzeniowych - niezdolnośc do rozkladania i osuwania z komórek związków „wycofanych z obiegu” Choroby te ujawniają się później i narastają w miarę gromadzenia się szkodliwych substancji.

11. Budowa i funkcja cytoszkieletu komórki

Cytoszkielet odgrywa kluczową rolę w prawidłowym funkcjonowaniu komórki - do podstawowych funkcji cytoszkieletu należy: zapewnianie odporności mechanicznej, umożliwianie i ukierunkowywanie ruchu komórki, zapewnianie prawidłowego kształtu komórki,rozdzielanie składników komórki podczas jej podziału, zapewnianie mikrokompartmentacji -cytoszkielet pełni rolę "rusztowania" dla wielu enzymów, regulacja metabolizmu, udział w regulacji ekspresji genów, zapewnianie prawidłowej wewnętrznej organizacji komórki oraz transport wewnątrzkomórkowy. Niewielkie nieprawidłowości w budowie oraz funkcjonowaniu cytoszkieletu mają bardzo istotny wpływ na funkcjonowanie całego organizmu. W niniejszym artykule przedstawiono krótką charakterystykę struktur składających się na cytoszkielet -mikrotubul, filamentów aktynowych oraz filamentów pośrednich oraz kilka spośród ogromnej liczby zaburzeń związanych z wadliwym funkcjonowaniem oraz budową cytoszkieletu. W artykule omówiono niedokrwistości, dystrofie oraz choroby związane z wadliwą budową oraz funkcjonowaniem rzęsek.

14. Budowa błon plazmatycznych (rodzaje lipidów i bialek)

BŁONA PLAZMATYCZNA (CYTOPLAZMATYCZNA) -
-błona otaczająca komórke - plazmalemma
-błona otaczająca jądro - kariolemma
- błona otaczająca wodniczke - tonoplast

Jedną błoną otoczone są - lizosomy , wakuole , sferosomy , peryksosomy , struktury Golgiego , siateczka wewnątrzplazmatyczna
Dwoma błonami otoczone są - jądro komórkowe , mitochondria , plastydy
Budowa =
Zbudowane są przed wszystkim z lipidów (40%)oraz białek (60%) Ponadto w jej skład może wchodzić cholesterol i węglowodany

22. Budowa ATP

Kwas adenozynotrifosforowy (ATP) jest cząsteczką zbudowaną z adeniny, rybozy i trzech reszt fosforanowych. ATP jest komórkowym magazynem energii chemicznej. Energia cząsteczki ATP jest zmagazynowana w dwóch wiązaniach wysokoenergetycznych, które łączą pierwszą i drugą oraz drugą i trzecią grupę fosforanową cząsteczki. Rozerwanie jednego wiązania wysokoenergetycznego tej cząsteczki powoduje rozpad ATP do ADP i nieorganicznego fosforanu (Pi) oraz uwolnienie pewnej ilości energii, która może być wykorzystana w procesach metabolicznych komórki.

28. Rodzaje tkanek i ich funkcje

Tkanka to zespół komórek o podobnej budowie i tych samych czynnościach, które są ułożone w swoisty sposób wśród tak zwanej istoty międzykomórkowej

rodzaje tkanek:

nabłonkowa,

łączna - utrzymanie i organizowanie struktury ciała

mięśniowa,

nerwowa - kontroluje prace wszystkich narządów organizmu

29. Budowa i funkcja tkanki nabłonkowej

Powleka zawsze powierzchnię różnych narządów lub wyściela jamy ciała i przewodów. Komórki tworzące tkankę nabłonkową układają się warstwowo i są ze sobą ściśle połączone. Tkanka nabłonkowa nie posiada prawie nigdy naczyń krwionośnych. Jej komórki mogą mieć różny wygląd i budowę w zależności od spełnianego zadania. Np. komórki tkanki nabłonkowej błony śluzowej tchawicy mają zdolność wytwarzania śluzu oraz wyposażone są w drobne rzęski.

Występowanie:

(1) wyściółki zewnętrznej powierzchni organizmu (naskórek) i wewnętrznych powierzchni przewodów (ukł. pokarmowego, oddechowego, moczowego, rozrodczego, naczyń krwionośnych);

(2) gruczoły (skupiska komórek nabłonkowych o funkcji wydzielniczej).

Funkcje:

1. pokrywowo-ochronna (np. naskórek)

2. resorpcyjna (wchłanianie, np. nabłonek jelitowy, kanalików nerkowych)

3. wydzielnicza (gruczoły)

4. barierowa (regulacja transportu, np. śródbłonek naczyń krwionośnych, nabłonek pęcherzyków płucnych)

5. zmysłowa (rzadka, komórki kubków smakowych i ucha wewnętrznego)

30. Rodzaje połączeń międzykomórkowych w tkankach nabłonkowej łącznej

Komórki nabłonkowe bardzo często łączą się ze sobą za pomocą specjalnych struktur obejmujących wyspecjalizowane obszary błony komórkowej - połączeń międzykomórkowych. Połączenie błon sąsiadujących komórek zapewniają specjalne transbłonowe białka łączące się ze sobą w przestrzeni międzykomórkowej.

Z uwagi na funkcje pełnione przez połączenia dzielimy je na:

(1) połączenia mechaniczne - białka łączące powiązane są z cytoszkieletem, dzięki czemu połączenie ma dużą wytrzymałość mechaniczną.

(2) połączenia ścisłe -- białka łączące uszczelniają przestrzeń międzykomórkową i uniemożliwiają niekontrolowane przechodzenie substancji pomiędzy komórkami.

(3) połączenia komunikacyjne -białka łączące tworzą kanały, które umożliwiają przechodzenie małych cząsteczek (np. jonów) bezpośrednio z jednej komórki do drugiej.

Połączenia międzykomórkowe występują we wszystkich tkankach, ale w tk. nabłonkowej są najliczniejsze.

32. Tkanka łączna budowa i funkcja - tkanka łączna spaja i podtrzymuje rozmaite struktury i narządy. Zbudowana jest z komórek zanurzonych w macierzy zewnątrzkomórkowej. Macierz zewnątrzkomórkowa zbudowana jest z włókien białkowych: kolagenu i elastyny. Funkcje- utrzymanie i organizowanie struktury ciała.

33. Białka macierzy zewnątrzkomórkowej - Macierz zewnątrzkomórkowa zbudowana jest z włókien białkowych: kolagenu i elastyny

34.Kolagenozy

Nazwa kolagenozy określa choroby tkanki łącznej - obejmuje różnorodne pod względem obrazu klinicznego i przebiegu schorzenia o podłożu autoimmulnologicznym.
Do najczęściej spotykanych należą: toczeń rumieniowy,twardzina,zapalenie skóry i mięśni

35. Budowa i funkcje proteoglikanów

Proteoglikany występują we wszystkich tkankach organizmu, a głównie w macierzy pozakomórkowej lub substancji podstawowej tkanki łącznej. proteoglikany, glikoproteiny zbudowane z rdzenia białkowego stanowiącego 5-10% masy cząsteczki, połączonego kowalencyjnie z 1 do 100 cząsteczek heteropolisacharydów (→ wielocukry) zawierających aminocukry, czyli → glikozaminoglikanów, tworzących długie, nierozgałęzione łańcuchy; występują we wszystkich tkankach, głównie łącznych, u zwierząt; biorą udział w tworzeniu substancji międzykomórkowej.

Funkcje proteoglikanów [edytuj]

• są składnikiem macierzy pozakomórkowej

• oddziałują z białkami adhezyjnymi takimi jak np. fibronektyna, lamina

• wiążą polikationy i kationy. Dzięki temu dochodzi do hydratacji tkanki łącznej i nadania jej odpowiedniego napięcia

• posiadają właściwości żelujące dzięki czemu "jak sita" wyłapują cząsteczki

• w kłębuszkach nerkowych modulują właściwości filtrujące poprzez wyłapywanie kationów

• jako białka niekolagenowe tworzą strukturę kości (biglikan, dekorin)

• wpływają na ściśliwość chrząstki (agrekan)

• mogą występować również wewnątrz komórki

• specyficznie oddziałują z kolagenami i elastyną

Źródło: "http://pl.wikipedia.org/wiki/Proteoglikany"

36. Budowa i funkcje skóry

Na powierzchni skóry znajduje się ważny dla jej prawidłowej funkcji płaszcz lipidowy. Pod tą warstwą ochronną leży wielowarstwowy naskórek a jeszcze głębiej skóra właściwa i tkanka podskórna. W skórze znajduje się wiele przydatków (gruczoły łojowe, gruczoły potowe, mieszki włosowe, paznokcie), skomplikowany układ krwionośny odpowiedzialny za regulację cieplną, układ naczyń chłonnych i nerwowy.
Skóra odgrywa ważną rolę w wielu procesach ochronnych i metabolicznych

- chroni przed wpływem czynników mechanicznych, fizycznych, chemicznych i bakteryjnych,
- uczestniczy w regulacji cieplnej,
- w czynności wydzielniczej i regulacji równowagi wodno-elektrolitowej,
- w czynności resorpcyjnej (wchłanianie przez skórę),
- jako narząd czucia,
- uczestniczy w metabolizmie białek, lipidów, węglowodanów, witamin,
- w procesach odpornościowych ustroju.

37. Rodzaje tkanki łącznej i charakterystyka:

Kośc - macierz zewnątrzkomórkowa wzmocniona przez fosforan wapnia, który odkłada się w kościach. Jest to tkanka dynamiczna stale powstająca i przebudowywana pod wpływem czynników hormonalnych i fizycznych

Tkanka tłuszczowa- tkanka łączna- magazynuje krople tłuszczu

Krew - tkanka łączna płynna zbudowana z komórek zanurzonych w plazmie, wypełnia naczynia krwionośne w całym organizmie.

38. Budowa kości, komórki występujące w kościach

Kośc - najbardziej złożony rodzaj tkanki łącznej charakteryzujący się sztywnością i twardością

Spełnia 4 podstawowe funkcje:

- stanowi mechaniczną podporę (żebra)

- pozwala się porusza - kości długie

- stanowi ochronę - czaszka

- pelni funkcję metabolicznego magazynu soli mineralnych (wapnia,fosforu)

Składniki tkanki kostnej: 70% elementy nieorganiczne i 30% organiczne. Częśc organiczna składa się z komórek i macierzy kostnej utworzonej z włókien kolagenu i glikozaminoglikanów, białek wiążących wapń, osteokalcyny

Rodzaje komórek kostnych:

Osteocyty - przekształcone w wyniku mineralizacji osteoblasty otoczone zmineralizowaną istota międzykomorkową

Osteoblasty - komórki tworzące koś (kościotwórcze) występują tam gdzie jest wzrost tkanki kostnej, wytwarzają częśc organiczną macierzy kostnej.

Osteoklasty - komórki kościogubne uczestniczące w procesie przebudowy tkanki kostnej posiadające zdolnośc rozpuszczania tkanki kostnej. Ich zadaniem jest niszczenie (fagocytowanie) kości

Dojrzała tkanka kostna składa się z blaszek kostnych które łącząc się ze sobą tworzą dwie struktury:

Tkanka kostna gąbczasta (nasada górna i dolna, wypełnia kości płaskie) zbudowana jest z blaszek kostnych, które łącząc się ze sobą tworzą beleczki kostne. Układ beleczek jest przestrzenny dzięki czemu tworzą się zapewniającą kości maksymalną sztywność i odporność na działanie sił odkształcających. Między beleczkami istnieją przestrzenie, które są przedłużeniem jamy szpikowej. Wewnątrz beleczek leżą osteocyty a na powierzchni osteoklasty i osteoblasty.

Tkanka kostna zbita (trzon kości długich oraz zewnętrzna warstwa płaskich) zbudowana jest z blaszek kostnych, które tworzą bardzo zwartą konstrukcję (są upakowane) Jednostką strukturalną kości jest system Haversa. W centrum systemu jest kanał Haversa przez które przechodzą naczynia krwionośne odżywiające kości i nerw. Naczynia wszystkich systemów łączą się ze sobą.

Kośc zbudowana jest z trzonu i 2 nasad. Wewnątrz trzonu przebiega jama szpikowa wypełniona szpikiem kostnym - jest to tkanka krwiotwórcza. Od zewnątrz koś otoczona jest okostną.

39. Osteoporoza to postępujący ubytek masy kostnej i dezorganizacja struktury przestrzennej kości. Niezależnie od przyczyny choroby jej mechanizm na poziomie komórkowym sprowadza się do niedostatecznego tworzenia kości przez osteoblasty w stosunku do ilości tkanki kostnej niszczonej przez osteoklasty. Kośc staje się porowata i krucha. W zaawansowanej fazie choroby występuje tzw zwiększona łamliwoś kości. Kości są bardzo podatne na złamania nawet przy lekkich urazach i niewielkich obciążeniach. Kości są tak osłabione że dochodzi nawet do złamań samoistnych - najczęściej w nadgarstku, a także szyjce kości udowej.

Ubytek masy kostnej w ciągu życia:

Kobiety 30-40%

Mężczyźni 20-30%

Regularny wysiłek kobiet w wieku 25-35 lat zmniejsza ryzyko wystąpienia osteoporozy pomenopauzalnej. 30 min zajęc rekreacyjnych 70-80latków zmniejsza tempo ubytku masy kostnej.

Profilaktyką są regularne cwiczenia fizyczne

40. Choroby zwyrodnieniowe stawów - osteoartroza - zniekształcenie i upośledzenie funkcji stawów na skutek przeciążeń (mikrourazów) jakim stawy są poddawane każdego dnia (szczególnie u ludzi otyłych lub osób z nadwagą) . Do zniszczenia stawu dochodzi na skutek przewlekłego zapalenia błony maziowej stawu. Najczęściej choroba zwyrodnieniowa stawów atakuje stawy biodrowe, kolanowe, międzypalcowe i kręgosłup. Charakterystyczne przy tej chorobie jest:

• ból - głównie podczas ruchu, który maleje lub ustępuje podczas spoczynku

• sztywność stawów - szczególnie po okresie dłuższego bezruchu.

• obrzęk - wokół stawów palców występują guzki nasilające obrzęk i stan zapalny

• ograniczenie ruchomości stawów - wskutek ubytku mazi stawowej (rodzaju ”smaru” minimalizującego tarcie w stawach) dochodzi do kłopotów z wykonywaniem prostych ruchów.

• bolesne napięcie mięśni

Choroby: zapalenie kostnostawowe patologiczne - przerost kości i nadżerka chrząstki, reumatoidalne zapalenie stawów RZS - choroba przewlwkła charakteryzująca się stanem zapalnym błony maziowej stawów i postępującym uszkodzeniem chrząstki i kości, zwyrodnienie kręgosłupa - prowadzi do zniszczenia krążków międzykręgowych (dysków) i ich przesuwania, powodując przemieszczenie trzonów kręgowych co wywołuje ucisk na nerwy wychodzące z kręgosłupa (rwa kulszowa)

Stawy to ruchome połączenia między koścmi. Powierzchnie stawowe pokryte są chrząstką stawową i są względem siebie odpowiednio dopasowane. Stawłym elementem budowy jest torebka stawowa utworzona z tkanki łącznej, w odrębie której znajduje się jama stawowa wypełniona mazią stawową. Dodatkowymi strukturami stabilizującymi staw są więzadła - połączenie kostno-kostne z tkanki łącznej

41. Rodzaje tkanki tłuszczowej i funkcje:

Tkanka tłuszczowa magazynuje tłuszcz - zawiera liczne komórki tłuszczowe adipocyty, które gromadzą tłuszcz.

Rodzaje:

- tkanka tłuszczowa jednopęcherzykowa: (tt biała lub żółta) - zawiera głównie krople tłuszczu - funkcja podporowa i magazynowanie energii. TT zawiera receptory hormonów: wzrostu, tarczycy, insuliny, noradrenaliny.

- tkanka tłuszczowa wielopęcherzykowa (tłuszcz brunatny) występuje głównie u noworodków i jej funkcja polega na wytwarzaniu ciepła z metabolizowanego tłuszczu. W tłuszczu brunatnym znajduje się białko zwane termogeniną, produkuje ciepło z protonów przepływających przez błonę mitochondrialną a nie ATP.

42. Funkcja krwi. Główna funkcja krwi to utrzymanie stałego środowiska wewnętrznego:

- transport tlenu między układem oddechowym a tkankami.

- transport dwutlenku węgla między tkankami a układem oddechowym

- udział w procesach odpornościowych

- dostarczanie substancji odżywczych, hormonów i innych związków biologicznie czynnych do wszystkich tkanek ustroju

- udział w regulacji temperatury ciała

- usuwanie produktów przemiany materii

- wyrównuje ciśnienie osmotyczne i stężenie jonów wodorowych (ph) we wszystkich tkankach

43. Krew - składniki krwi, rola osocza, funkcje komórek krwi:

Krew - tkanka łączna płynna zbudowana jest z komórek zawieszonych w osoczu. Wypełnia naczynia krwionośne w całym organizmie.

Komórki:

- krwinki czerwone (erytrocyty) - przenoszą tlen z płuc do tkanek obwodowych

- krwinki białe (leukocyty) - funkcja obronna niszczą wnikające do ustroju bakterie i wirusy usuwają martwe i uszkodzone tkanki.

- płytki krwi (trombocyty) - biorą udział w procesie krzepnięcia krwi

- osocze (plazma) - roztwór białek i soli w którym zawieszone są komórki, rozprowadza w organizmie substancje odżywcze, metabolity, przeciwciała, białka układu krzepnięcia krwi i inne cząsteczki.

44. Budowa i rola hemoglobiny - jest tetrametrem zawierającym 4 cząsteczki hemu. Cząsteczka hemu wiąże cząsteczkę tlenu.

Białko nadające krwi czerwoną barwę:

- wiąże krew w płucach - krew przyjmuje barwę jasnoczerwoną

- oddaje tlen w tkankach - krew przyjmuje barwę ciemnoczerwoną

Odtleniona hemoglobina trafia do płuc gdzie ponownie wiąże się z tlenem.

Główne zadania hemoglobiny:

- transport tlenu z płuc do tkanek

- transport dwutlenku węgla z tkanek do płuc

- udział w buforowaniu jonów wodorowych

45. Efekt Bohra - wpływ pH i stężenia CO2 na wiązanie i uwalnianie tlenu przez hemoglobinę.

Wzrost zakwaszenie (obniżenie pH) spowodowane przemieszczeniem CO2 z tkanek przyspiesza oddawanie tlenu w tkankach.

Efekt Bohra ma znaczenie:

- podczas wysiłku fizycznego pobieranie tlenu jest lepsze dzięki obniżeniu pH i podwyższeniu temperatury.

- przebywania na dużych wysokościach

46.Hemofilia, anemia sierpowata

Hemofilia to genetyczne zaburzenie krzepnięcia krwi związane z brakiem lub niedoborem czynnika krzepnięcia. Ryzyko krwotoku istnieje przy wszelkich zabiegach.

Objawy
Choroba charakteryzuje się trwającą przez całe życie, skłonnością do nadmiernych krwawień samoistnych, lub wywołanych niewielkimi urazami. Krwawienie następuje zwykle do stawu, co wywołuje ból, obrzęk i skurcze okolicznych mięśni. Powtarzające się epizody prowadzą do trwałych uszkodzeń stawów i kalectwa.
Leczenie
Leczenie polega na dożylnych iniekcjach brakującego VIII lub IX czynnika krwi, otrzymanego z krwi dawcy.

Anemia sierpowata to rodzaj wrodzonej anemii (niedokrwistości) polegającej na wadzie budowy hemoglobiny. Pod wpływem mutacji dochodzi do zmiany struktury białkowej.Zmutowana hemoglobina słabiej wiąże cząsteczki tlenu, a także tworzy długie włókna deformujące czerwone krwinki, które zamiast okrągłego przybierają kształt półksiężyców (sierpowaty). Stają się one sztywne i łatwo ulegają rozpadowi.Objawy choroby są związane z anemią i zlepianiem się sierpowatych erytrocytów, które blokują przepływ krwi w naczyniach. Drobne zatory krwi zwiększają ryzyko lokalnej martwicy tkanek, co może prowadzić do zawału, udaru mózgu, oraz uszkodzenia różnych narządów.Chorobie towarzyszą napady bólów kości, pleców i stawów, a także porażenia. Duże jest także ryzyko groźnych infekcji. Anemia sierpowata występuje głównie u rasy czarnej, oraz w rejonie Morza Śródziemnego.

47. Przyczyny niedokrwistości

Niedokrwistość, potocznie nazywana anemią to zespół objawów chorobowych, który polega na stwierdzeniu niższych od normy wartości hemoglobiny i erytrocytów i ich następstw.Do najczęstszych przyczyn niedokrwistości zalicza się: niedobór żelaza, miedzi, kobaltu, choroby przebiegające z hemolizą krwinek czerwonych, krwotoki zewnętrzne i wewnętrzne, inwazje pasożytnicze, nowotwory. Jej przyczyną może być zmniejszenie liczby krwinek czerwonych np. po krwotokach czy w zaburzeniach erytropoezy, może też być wynikiem wad wrodzonych w budowie he­mioglobiny
OBJAWY KLINICZNE
Najbardziej widocznym objawem niedokrwistości jest bladość błon śluzowych, zmniejszenie wydolności wysiłkowej, osłabienie, osowiałość, utrata apetytu, przyspieszone tętno i oddechy, przy krwotokach niedociśnienie i wstrząs

48. Rola płytek krwi w krzepnięciu krwi.

Krzepnięcie krwi - naturalny, fizjologiczny proces zapobiegający utracie krwi w wyniku uszkodzeń naczyń krwionośnych. Płytki krwi (trombocyty) są odpowiedzialne za naprawę uszkodzonych naczyń krwionośnych i prawidłowe krzepnięcie krwi.

Płytki krwi (w procesach zapalnych) dostarczają licznych mediatorów zapalnych uwalniających czynniki zwiększające przepuszczalność komórek śródbłonka, aktywujące dopełniacz i przyciągające leukocyty (w procesach krzepnięcia krwi) inicjują kaskadę krzepnięcia krwi, w których płytki z udziałem osoczowych czynników krzepnięcia tj rozpuszczonych w surowicy białek wywołują powstanie skrzepu. Powstanie skrzepu stanowi końcowy etap w procesie krzepnięcia. Niedobór tylko jednego z osoczowych czynników krzepnięcia może prowadzi do poważnych zaburzeń krzepnięcia krwi.

Obok płytek ważną rolę w procesie hamowania krwawienia odgrywają białkowe substancje rozpuszczone we krwi - tzw. osoczowe czynniki krzepnięcia. W wyniku aktywacji kolejnych bialek tego układu dochodzi do przepojenia nitkami tzw. włóknika (fibryną) wytworzonego wcześniej czopu płytkowego.

49. Grupy krwi ABO - jakie cukry determinują grupy AiB

Wyróżnia się 4 rodzaje grup krwi: A, B, AB oraz 0.

50. Grupa Rh - konflikt Rh

51. Hemostaza - całokształt mechanizmów zapobiegających wypływowi krwi z naczyń krwionośnych (zarówno w warunkach prawidłowych, jak i w przypadkach ich uszkodzeń), a zarazem zapewniających jej przepływ w układzie krwionośnym.

Utrzymanie płynności krwi, dzięki wielu procesom fizjologicznym (procesy krzepnięcia i fibrynolizy i mechanizmy ich kontroli)

52. Budowa neuronu bez osłonki mielinowej i z osłonką

Działanie układu nerwowego zależy od neuronów pracujących razem czyli sieci nerwowej. Najprostsza się nerwowa zbudowana jest z 3 komórek: neuronu czuciowego połączonego z neuronem motorycznym który jest połączony z komórką mięśniową. Neurony i synapsy w mózgu człowieka podzielone są na tysiące współdziałających sieci, które funkcjonują równolegle. Funkcja neuronu: błona komórkowa neuronów wytwarza krótkie sygnały elektryczne zwane impulsami nerwowymi lub potencjałami czynnościowymi.

Większość neuronu zbudowana jest z 4 regionów: ciała komórki, dendrytów, aksonu i zakończeń presynaptycznych.

Dendryty - odbierają bodźce od innych neuronów i komorek czuciowych i przekazują je do ciała komórki

Ciało komórki zawiera jądro i organella komórkowe

Wzgórek aksonu integruje informacje zbierane przez dendryty i inicjuje impuls nerwowy

Akson przewodzi impuls nerwowy od ciała komórkowego dalej do innych neuronów, mięśni, gruczołów.

Zakończenia presynaptyczne połączone z komórka docelową - uwalniają neurotransmitery (chemiczne przekaźniki) do synapsy.

Z osłonką mielinową: wielobiegunowa komórka nerwowa. Akson jest otoczony oslonką mielinową.

Włókna nerwowe - wypustki kom. nerwowej (neuryty). Dł. ok. 1 metra. Jedne włókna mają osłonkę białkowo-lipidową (mielina) i są to włókna rdzenne które dzielimy na jednoosłonkowe i dwuosłonkowe. Inne jej nie posiadają i nazywają się wł. bezrdzennymi. Te z kolei dzielima na nagie (nie posiadające osłonki) lub tylko z jedną osłonką.

Mielina - tworzy przewężenia Ranviera. Odcinek pomiędzi dwoma przewężeniami Ranviera zawiera tylko 1 lemocyt. Na osłonce mielinowej znajduje się oslonka kom. zwana neurolemą lub oslonką Schwanna (utworzona przez lemocyty). Mielina powstaje w wyniku wniknięcia aksonu do cytoplazmy lemocytu powodując zdwojenie jego błony. Zdwojenie to okrężnie owija się wokół włókna osiowego co powoduje nawarstwianie się błony lemocytu w postaci koncentrycznie ułożonych blaszek. Ostatnia blaszka zawiera cytoplazmę i jądro kom. Stanowi zarazem neurolemę wł. nerwowego. W skłąd mieliny wchodzą rożne lipidy (np. cholesterol, fosfolipidy). Pełni funkcję izolatora. Obecność przew. Ranviera umożliwia skokowy przekaz impulsów nerwowych ( od przewężenia do przewężnia) co jest o wiele szybsze od rozprzestrzeniania się falowego w włók bezrdzennym.
. Włókna nerwowe- Włókno jest wypustką komórki nerwowej, zwaną włóknem osiowym. Jest to akson lub rzadziej długi dendryt. Od zewnątrz otaczają go jedna lub dwie osłonki - rdzenna, czyli mielinowa, oraz glejowa, czyli neurolema. Obie są wytworami komórek glejowych. Osłonki dobrze izolują włókno osiowe od środowiska zewnętrznego, zapewniając tym samym korzystne warunki do przewodzenia bodźców. W pewnych okolicach ośrodkowego układu nerwowego oraz w zakończeniach nerwowych można spotkać włókna bezrdzenne (bezmielinowe), pozbawione osłonki rdzennej. Z reguły jednak akson jest okryty osłonką rdzenną (mielinową) Tego typu włókna okre­śla się mianem włókien rdzennych (mielinowych).

53. Obwodowy i ośrodkowy układ nerwowy

Układ nerwowy możemy podzielić na:

• ośrodkowy (centralny), należy tu:

• mózgowie, które z kolei dzieli się na:

• mózg,

• móżdżek.

• międzymózgowie,

• śródmózgowie,

• most,

• rdzeń przedłużony;

• rdzeń kręgowy;

• obwodowy, do którego należy układ nerwów oraz zakończeń nerwowych razem z narządami zmysłu.

Funkcją obwodowego układu nerwowego jest przewodzenie informacji od narządów i tkanek do ośrodkowego układu nerwowego oraz w drugą stronę, natomiast w ośrodkowym układzie nerwowym dochodzi do gromadzenia i przetwarza tym informacji, w ten sposób, by organizm mógł na te bodźce odpowiednio zareagować.

54. Komórki glejowe i ich funkcja.

Tkanka nerwowa zbudowana jest z 2 typów komórek: komórki nerwowe oraz komórki glejowe (astrocyty, oligodendrycyty, mikroglejowe) których funkcją jest odżywianie i osłanianie komorek nerwowych

FUNKCJE:

- pełnią funkcje podporową i orientują neurony

- tworzą wokół aksonów warstwę izolacyjną

- usuwają (fagocytoza) fragmenty komórek i obce cząsteczki z tkanki nerwowej

- odżywiają neurony i utrzymują wokół nich balans jonowy

Komórki glejowe zwane astrocytami tworzą wokół naczyń krwionośnych barierę krew-mózg, która chroni mózg przed przedostaniem się toksycznych związków z krwi do mózgu.

Komorki Schwanna - osłaniają komórki nerwowe w obwodowym układzie nerwowym (ObUN) i tworzą wokół nich ochronne warstwy. Oligodendrycyty - tworzą oslonki wokół włókien nerwowych w ośrodkowym układzie nerwowym (OUN) Mielina - osłonka produkowana przez komórki Schwanna i oligodendrycyty

55. Definicje

Neurony - pobudliwe komórki, które odpowiadają na fizyczne i chemiczne bodźce, które powodują zmiany potencjału spoczynkowego (wytwarzają i przewodzą impulsy nerwowe)

Potencjał membrany - różnica w ładunku elektrycznym (napięciu) pomiędzy komórką nerwową a jej błoną komórkową. Może by mierzony za pomocą elektrod.

Potencjał spoczynkowy - różnica między ładunkiem wewnątrz komórki i na jej powierzchni w neuronach nie stymulowanych (pozostających w stanie spoczynku)

Potencjał czynnościowy - nagła i gwałtowna zmiana napięcia w poprzek części błony komórkowej. Wnętrze komórki przez 1-2 milisekundy staje się bardziej dodatnie niż na zewnątrz. Potencjał czynnościowy jest przewodzony wzdłuż aksonu z szybkością 100m/s

Impulsy nerwowe - potencjały czynnościowe przenoszone wzdłuż aksonu

56. Rola pompy sodowo-potasowej i kanałów jonowych w przewodzeniu impulsu nerwowego.

57. Depolaryzacja i hiperpolaryzacja błony komórki nerwowej

Depolaryzacja błony komórkowej - zmniejszenie różnic potencjałów pomiędzy wnętrzem neuronu (mniej negatywne) a błoną komórkową w stosunku do potencjału spoczynkowego, depolaryzacja zwięsza pobudliwośc neuronu.

Hiperpolaryzacja błony komórkowej - zwiększenie różnicy potencjałów pomiędzy wnętrzem neuronu (bardziej negatywne) a bloną komórkową w stosunku do potencjału spoczynkowego hiperpolaryzacja zmniejsza pobudliwośc neuronu (hamuje)

58. Przewodzenie impulsu nerwowego wzdłuż aksonu ciągłe i skokowe:

Silny bodziec wywołuje lokalnie depolaryzację błony komórkowej dendrytu. Impuls jest przenoszony w postaci fali depolaryzacji która przemieszcza się wzdłuż aksonu.

W aksonach posiadających osłonkę mielinową impuls przeskakuje wzdłuż aksonu pomiędzy kolejnymi ….Przewodzenie skokowe jest 50razy szybsze niż przewodzenie ciągłe i wymaga mniej energii.

59. przewodzenie synaptyczne, rodzaje synaps

Synapsa- Jest to połączenie pomiędzy dwoma neuronami lub neuronem a efektorem . Ze względu na sposób przekazywania bodźców synapsy dzieli się na: chemiczne elektryczne. W każdym połączeniu synaptycznym wyróżnią się dwie części: presynaptyczną (przedsynaptczną) i postsynaptyczną (zasynaptyczną).

Neuron presynaptyczny - Komorka, której zakończenie dochodzi do określonej synapsy i wysyła wiadomoś

Neuron postsynaptyczny - Komorka która bierze początek w synapsie i odbiera wiadomoś.

Synapsy elektryczne - sąsiadujące komórki łączą się za pośrednictwem kanalika białkowego zwanego koneksonem, impuls jest przekazywany na drodze transmisji elektrycznej

Synapsy chemiczne - sąsiadujące komorki łączą się za pośrednictwem szczeliny synaptycznej (20nm) impuls dociera do kolbki synaptycznej w zakończeniu aksonu presynaptycznego stymuluje wydzielanie chemicznego przekaźnika nerwowego - neurotransmitera

61. Rodzaje tkanki mięśniowej

Jest to tkanka posiadająca zdolność kurczenia się . Mięsień jest kompozycją

różnych elementów- tkanki mięśniowej, nerwowej, łącznej, naczyń krwionośnych.

dzielimy ją na :

tkankę mięśniową gładką

tkankę mięśniową poprzecznie prążkowaną szkieletową

tkankę mięśniową poprzecznie prążkowaną sercową

Między tymi typami tkanki mięśniowej występują znaczne różnice :

=> mięśnie gładkie - nie podlegają woli; kurczą się powoli i wytrwale

=> mięśnie poprzecznie prążkowane szkieletowe - kurczą się szybko okresowo

=> mięsień sercowy kurczy się ciągle niezależnie od woli

Substancja międzykomórkowa.
Złożona jest z substancji podstawowej oraz włókien. Substancja podstawowa występuje w postaci blaszek bądź galaretowatego śluzu o zmiennej gęstości. Głównym jej składnikiem są mukopolisacharydy - śluzowielocukrowce. Włókna tkanki łącznej stanowią upostaciowaną część substancji międzykomórkowej.
Wyróżniamy następujące włókna :
* włókna kolagenowe (klejodajne) - zbudowane są z substancji białkowej, zwanej kolagenem. Wykazują poprzeczne prążkowanie. Występują przeważnie w postaci pęczków. Włókna te wykazują nieznaczną rozciągliwość przy jednoczesnej bardzo dużej wytrzymałości na działanie sił mechanicznych. W czasie gotowania zmieniają się w żelatynę.
* włókna elastynowe (sprężyste) - zbudowane są z białka elastyny. Nie wykazują poprzecznego prążkowania. Cechują się dużą sprężystością (do 150% długości wyjściowej).
* włókna retikulinowe (srebrochłonne) - bardzo delikatne i cienkie włokienka, zbudowane z białka retikuliny. Tworzą one sieci oplatające naczynia krwionośne, włókna mięśniowe i nerwowe.
Ze względu na budowę i funkcję tkankę łączną dzielimy na 2 zasadnicze grupy : grupę tkanek łącznych właściwych oraz grupę tkanek łącznych oporowych.

---