PEDAGOGIKA SPECJALNA

1. Działy pedagogiki specjalnej:

1. Osoby upośledzone umysłowo - OLIGOFRENOPEDAGOGIKA

1. Upośledzenie w stopniu lekkim

2. Upośledzenie w stopniu umiarkowanym

3. Upośledzenie w stopniu znacznym

4. Upośledzenie w stopniu głębokim

2. Osoby nie widome i słabo widzące - TYFLOPEDAGOGIKA

1. Niewidomi od urodzenia

2. Ociemniali

3. Szczątkowo widzący

4. Słabo widzący

3. Osoby głuche i słabo słyszące - SURDOPEDAGOGIKA

1. Głusi od urodzenia

2. Ogłuchli mówiący

3. Głusi z dodatkowymi kalectwami np. głucho niewidomi

4. Słabo słyszący

4. Osoby przewlekle chore i kalekie - PEDAGOGIKA TERAPEUTYCZNA

1. Osoby przewlekle chore somatycznie np. choroby układu krążenia, oddechowego, cukrzyce

2. Osoby z dysfunkcjami narzędzi ruchu np. paraplegia (porażenie poprzeczne polegające na porażeniu dwukończynowym, najczęściej kończyn dolnych), tetraplegia (paraliż czterokończynowy)

5. Osoby z trudnościami w uczeniu się - PEDAGOGIKA REEDUKACYJNA

1. Ten dział zajmuje się dziećmi i młodzieżą z tzw. zaburzeniami koordynacji wzrokowo - ruchowej, lateralizacji (asymetria czynnościowa prawej i lewej strony ciała ludzkiego, która wynika z różnic w budowie i funkcjach obu półkul mózgowych. Wyraża się np. większą sprawnością ruchową prawych kończyn od lewych, a także rejestrowaniem przez mózg większej liczby bodźców zmysłowych z prawej strony ciała, emocjonalnymi itp.)

6. Osoby niedostosowane społecznie - PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA

2. Pedagogika specjalna jako nauka.

Najszersza, najbardziej obszerna z dyscyplin, ponieważ zajmuje się człowiekiem od najwcześniejszego dzieciństwa aż do późnej starości, oraz ponieważ zajmuje się upośledzeniami fizycznymi, psychicznymi i charakterologicznymi.

3. Cele pedagogiki specjalnej:

Wszechstronne przygotowanie jednostki do życia w społeczeństwie:

1. Cel humanitarny - każda jednostka niepełnosprawna ma prawo do godnego życia

2. Cel dydaktyczno - wychowawczy - każda jednostka niepełnosprawna chce zdobyć wykształcenie na miarę swoich możliwości

3. Cel ekonomiczny - każda osoba niepełnosprawna powinna mieć zatrudnienie, po to, aby była niezależna od innych.

4. Zasady pedagogiki specjalnej:

1. Zasada wzajemnego szacunku, serdecznej życzliwości, zaufania, szczerej komunikacji

2. Zasada jedności nauczania z wychowaniem

3. Zasada maksymalnego zaspokojenia potrzeb fizycznych dziecka i aktywizowania go

4. Zasada indywidualizacji oraz szacunku dla dziecka i jego trudu

5. Zasada przystosowania wymagań do możliwości dziecka

6. Zasada terapii w przypadku możliwości choćby minimalnej poprawy stanu zdrowia

7. Zasada oprzyrządowania i protezowania dziecka

8. Zasada realnego optymizmu i wytrwałości

9. Zasada zaangażowanej emocjonalnie współpracy z dzieckiem

10. Zasada współdziałania z rodzicami dziecka

11. Zasada integracji ze społeczeństwem.

Bez stosowania przynajmniej niektórych z tych zasad nie byłby możliwy skuteczny proces rehabilitacji tych osób.

5. Pojęcia: niepełnosprawność, rewalidacja, rehabilitacja, resocjalizacja

REWALIDACJA - (termin pochodzi od re - przywracać, validus - zdrowy, mocny, silny), czyli rewalidacja to: termin używany najczęściej zamiennie z pojęciem rehabilitacja. Oznacza on działanie terapeutyczne, wychowawcze, opiekuńcze oraz proces nauczania jednostek, o zaburzonej percepcji rzeczywistości, czyli osób niewidomych, słabo widzących, głuchych, słabo słyszących i upośledzonych umysłowo. Termin rewalidacja znany jest tylko na gruncie polskim. Wprowadziła go Maria Grzegorzewska (rewalidacja niewidomych).

REHABILITACJA - to termin nadrzędny nad rewalidacją. W Polsce bardziej stosowany w znaczeniu medycznym, ale również możemy się nim posługiwać w pedagogice specjalnej. Rehabilitacja jest to: łączne i skoordynowane działanie lecznicze, psychologiczne, pedagogiczne, społeczno - zawodowe, zmierzające do rozwinięcia lub przywrócenia u osoby trwale poszkodowanej na zdrowiu zdolności sprawności i możliwości samodzielnego życia w społeczeństwie.

NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ - osoba niepełnosprawna, to taka, w której uszkodzenie i obniżony stan sprawności organizmu spowodował utrudnienie, ograniczenie lub uniemożliwienie wykonywania zadań życiowych i zawodowych oraz wypełnianie ról społecznych biorąc pod uwagę jej wiek, płeć, oraz czynniki środowiskowe, społeczne i kulturowe.

Biorąc pod uwagę za kryterium podziału rodzaj niepełnosprawności dzielimy osoby niepełnosprawne na 4 grupy:

1. Osoby z niepełnosprawnością sensoryczną

1. Osoby niewidome i słabo widzące

2. Osoby głuche i słabo słyszące

2. Osoby z niepełnosprawnością psychiczną

1. Osoby z niepełnosprawnością intelektualną (upośledzenie umysłowe)

2. Osoby psychicznie chore (z zaburzeniami osobowości)

3. Osoby z epilepsją (padaczka, z zaburzeniami świadomości)

3. Osoby z niepełnosprawnością fizyczną

1. Osoby chore przewlekle somatycznie

2. Kalectwa narządów ruchu

4. Osoby z niepełnosprawnością złożoną (więcej niż 1 niepełnosprawność) np. głucho - niewidome, upośledzone umysłowo i niewidome, głuche i upośledzone umysłowo.

RESOCJALIZACJA- proces modyfikacji osobowości jednostki społecznej w celu przystosowania jej do życia w danej zbiorowości, a w węższym rozumieniu w społeczeństwie polegający na tym, iż poprzez odpowiednie zabiegi kształtuje się jej normy społeczne i wartości, których nie miała ona możliwości przyswoić wcześniej w trakcie socjalizacji jednocześnie powodując, iż rezygnuje ona z przyswojonych do tej pory reguł działania będących sprzecznymi z systemem aksjonormatywnym tej zbiorowości/społeczeństwa. W każdym społeczeństwie istnieją odpowiednie instytucje, dzięki którym może odbywać się resocjalizacja. Funkcję osób dokonujących resocjalizacji mogą pełnić zarówno szamani, księża, pedagodzy jak i psychologowie w zależności od typu zbiorowości do której należy jednostka. Sama resocjalizacja może odbywać się na terenie więzienia, w zakładach poprawczych czy w kościele, lecz także w szkole, rodzinie czy w zakładzie pracy.

6. Pedagogika specjalna w ujęciu historycznym

Praktyka pedagogiki specjalnej kształtowała się wcześniej niż jej teoria. Platon uzasadniał potrzebę organizowania specjalnych domów poprawy dla wykolejonych chłopców. Herondas, poeta grecki, opisał chłopca wykolejonego i podał pierwsze metody rewalidacyjne. W tym okresie w stosunku do upośledzonych fizycznie dominowało prawo selekcji naturalnej. Arystoteles uważał, że ma obowiązywać prawo „ żeby nie chować żadnej kaleki”. W Sparcie pozbawiano się kalek spuszczając ich ze skały, żeby umierały naturalnie. W pierwszych wiekach naszej ery nastąpił znaczący zwrot w stosunku do upośledzonych. Pliniusz Starszy pierwszy w historii pisał o kształceniu mowy u głuchych wydając dzieło „Historia naturalis”. Didymus Aleksandryjski jako pierwszy w świecie opracował wypukły alfabet dla niewidomych. Sam był niewidomy. XVI w naszej ery św. Wincenty a Paulo jako pierwszy w historii stworzył ochronki dla osób niepełnosprawnych i przewlekle chorych. Denis Diderot w 1749 r. napisał list o niewidomych dla użytku widzących. Przekonuje, że człowiek niewidomy jest to człowiek sprawny intelektualnie. W 1784 r. powstała pierwsza szkoła dla niewidomych. W 1809 r. urodził się totalnie niewidomy Brail. Skonstruował pismo punktowe (sześciopunktowy alfabet Braila - alfabet umożliwiający zapisywanie i odczytywanie tekstów osobom niewidomym. Stworzony przez Louisa Braille'a, który w wyniku wypadku oślepł w dzieciństwie. Oparty jest na wojskowym systemie umożliwiającym odczytywanie rozkazów bez użycia światła. Jest jednym z pierwszych przykładów technologii asystujących. Podstawą, z której wyprowadza się cały system Braille'a jest sześciopunkt nazywany znakiem tworzącym. System składa się ze znaków będących kombinacją sześciu wypukłych punktów ułożonych w dwóch kolumnach po trzy punkty w każdej. Lewa kolumna zawiera umownie oznaczone punkty: 1,2,3, zaś prawą stanowią punkty: 4,5,6. Wzajemna kombinacja i rozmieszczenie punktów daje możliwość zapisu sześćdziesięciu trzech znaków. W brajlu można zapisać wszystko - istnieje kilka uzupełniających systemów zapisu brajlowskiego - notacje matematyczna, chemiczna, fizyczna i muzyczna). W 1784 Walenty Hauey otworzył pierwszą szkołę dla niewidomych w Paryżu. W Polsce pierwsza szkoła dla niewidomych powstała w 1842 r. założył ją ks. Szczygielski. Dopiero w 1938 r. Maria Grzegorzewska napisała, że człowiek niewidomy, jest normalnym człowiekiem, tylko wtedy, gdy choroba nie uszkodziła kory mózgowej.

7. Systemy szkolenia specjalnego:

1. Segregacyjny

2. Integracyjny (scalony, łączony)

Ad 1.

Segregacyjny system polega on na tym, że kształcimy i wychowujemy dzieci w oddzielonych placówkach. Tylko dla nich przeznaczonych np. szkoły specjalne dla upośledzonych umysłowo, szkoły życia dla głębiej upośledzonych, szkoły zawodowe dla lekko upośledzonych, przedszkola dla dzieci upośledzonych w stopniu lekkim. Szkół tych jest najwięcej aż 67%, jeśli w nazwie jest „ośrodek” to przy szkole jest internat.

Ad 2.

Integracyjny system polega na tym, że proces wychowania i nauczania uczniów chorych odbywa się razem ze zdrowymi uczniami w szkołach masowych.

Istotnie niższy od przeciętnej tzn. niższy o 2 odchylenia standardowe. Czyli 100-16+16=68 czyli zaliczany jest do debilizmu. Osoba lekko upośledzona dorosła w życia funkcjonuje jako osoba w wieku 17 lat a umysłowo jako 12 latek.

8. Argumenty przemawiające za i przeciw integracji.

Argumenty za:

1. Dziecko wychowuje się bez odrywania od rodziny

2. Dzięki integracji zapobiegamy instytucjonalizacji kształcenia i wychowania niepełnosprawnych

3. Dzięki integracji dziecko ma możliwość uczenia się tzw. technik społecznego bytowania

4. Dzięki integracji jest możliwość uczenia się dobrych, pozytywnych postaw wobec niepełnosprawnych

5. Umożliwia likwidowanie stereotypów

6. Istnieje możliwość internalizacji sposobów odgrywania ról rodzinnych

Argumenty przeciw:

1. Zbyt liczne klasy

2. Nieprzygotowana kadra

3. Brak pomocy dydaktycznych

4. Trudności w dojazdach dzieci do szkół

5. Niższa pozycja socjometryczna w klasie, stawianie niższych wymagań dziecku niepełnosprawnemu

6. Stosunek dzieci zdrowych do niepełnosprawnych

9. Rodzaje (formy) integracji

Formy kształcenia:

- klasy specjalne w szkołach masowych,

- klasy integracyjne,

- szkoły integracyjne,

- przedszkola integracyjne.

10. Warunki rozwoju autonomii osób niepełnosprawnych

Autonomia - coś co decyduje o niezależności osobistej człowieka, jego tożsamość, samodzielność, samorealizacja.

Autonomie u osoby niepełnosprawnej nie zawsze jest łatwo osiągnąć. Mogą blokować ten rozwój 2 czynniki:

1. biologiczne

2. ekologiczne

Ad a) biologiczne

Stan układu nerwowego człowieka i stan zdrowia somatycznego.

Czynniki biologiczne mogą w dużym stopniu ograniczyć autonomie:

- w upośledzeniu umysłowym - upośledzona kora mózgowa

- jak dziecko ma ślepote uwarunkowaną genetycznie - minimalne szanse żeby widziało

- podobnie głuchota - choroby przewlekłe - cukrzyca - ograniczony rozwój

Ad b) ekologiczne

Szeroko pojętne środowisko w którym wychowuje się, wzrasta, uczy się, żyje.

Warunki ekologiczne rozwoju autonomii osoby niepełnosprawnej.

MPDZ (kliniczne mózgowe porażenie dziecięce)- czynnik okołoporodowy.

Co i kto decyduje o jego rozwoju:

- rodzice (brak wczesnej interwencji, brak ośrodków wczesne interwencji)

11. Postawy wobec osób niepełnosprawnych i ich uwarunkowania (Larkowa, Sękowski)

Postawy wobec osób niepełnosprawnych ciągle są raczej negatywne niż pozytywne. Postawy możemy podzielić na 3 grupy: pozytywne, negatywne i pośrednie niezdecydowane.

W każdej z 3 grup wyróżniamy 3 wskaźniki: uczuciowy, intelektualny, wolicjonalny.

Na postawy ma wpływ wiele czynników:

- czynniki psychologiczne

- osobowościowe

- świadomości

- dostępu do informacji o osobach niepełnosprawnych

- wykształcenie

- płeć

- wiek

- uwarunkowanie środowiskowe

Koncepcja postaw wobec osób niepełnosprawnych wg Larkowej:

1. Pozytywne:

1. Uczuciowe: życzliwość, serdeczność, uczucie akceptacji, dobroć

2. Intelektualne: pozytywna ocena cech inwalidy

3. Wolicjonalny: chcę nawiązać kontakt z inwalidą i dłużej go utrzymać

2. Negatywne:

1. Uczuciowe: odraza, niechęć, obrzydzenie, nie akceptacja, złośliwość

2. Intelektualne: negatywnie oceniamy cechy i możliwości osoby niepełnosprawnej

3. Wolicjonalne: świadomie nie chcemy nawiązać kontaktu z inwalidą

3. Pośrednie niezdecydowane:

1. Uczuciowe: litość, obojętność

2. Intelektualne: oceniamy inwalidę i pozytywnie i negatywnie - niezdecydowanie

3. Wolicjonalne: wahanie się, że niby chcemy ten kontakt utrzymywać, ale coś nas powstrzymuje.

Larkowa podzieliła postawy wobec osób niepełnosprawnych jeszcze inaczej: pozytywne, negatywne i antywalentne.

Rodzaj i kierunek tych postaw zależy od: wiedzy na temat niepełnosprawności, od częstości kontaktów z tymi osobami, im częstsze kontakty tym stosunek bardziej pozytywny oraz od wyglądu zewnętrznego tych osób.

Sękowski podał 2 grupy czynników, które warunkują postawy wobec osób niepełnosprawnych:

1 grupa - cechy osobowościowe i umiejętności samych osób niepełnosprawnych

- umiejętności społeczne,

- kompetencje tych osób,

- umiejętność komunikowania się z innymi,

- sprawność fizyczna

2 grupa - cechy osobowości osób trzecich

- wysoka samoocena,

- wysoki poziom inteligencji,

- ich zdolności twórczych,

- preferencje w zakresie niezależności od pola danych,

- preferencje wartości takich jak moralne, społeczne i religijne.

12. Czy możemy się uczyć postaw?

Postaw wobec osób niepełnosprawnych możemy się też uczyć.

Kazimierz Pospieszył powiedział, że postaw możemy się uczyć przez:

- rozwijaniu i scalaniu reakcji wyuczonych we wczesnym dzieciństwie i młodości (kontynuacja modelu wychowania, to co dzieko zobaczyło, usłyszało, to jak się odnosi do tych ludzi, to dziecko te postawy kształtuje i przenosi do swojego życia)

- konsekwencje sytuacji urazowych czyli jeśli w swoim życiu mamy jakieś wydarzenie traumatyczne to lepiej rozumiemy te osoby, jesteśmy bardziej empatyczni.

- przyswajanie zachowań innych

13. Czy możemy postawy modyfikować?

Postawy wobec osób niepełnosprawnych możemy też modyfikować, czyli zmieniać i najlepiej to robić na etapie szkoły podstawowej.

Jak możemy modyfikować?

- biblioterapie - przez czytelnictwo

- odgrywanie ról - drama

- organizowanie pracy w małych grupach o charakterze integracyjnym

- organizowanie zajęć pozaszkolnych o charakterze integracyjnym

- poprzez rozmowy, pogadanki

- wykorzystanie filmów edukacyjnych.

14. Oligofrenopedagogika - upośledzenie umysłowe (definicja, klasyfikacja, przyczyny, charakterystyka stopni)

Pojęcie upośledzenie umysłowe używane jest zamiennie z terminem niedorozwój umysłowy lub niepełnosprawność intelektualna inaczej OLIGOFRENIA.

Zdaniem Sękowskiej pojęcie upośledzenie umysłowe jest bardzo szerokie zarówno ze względu na zróżnicowanie stopnia upośledzenia umysłowego, które obejmuje, jak i ze względu na zaburzenia zachowania, motywacji, emocjonalności i dysfunkcje jakie im towarzyszą.

Najogólniej określenie terminu „upośledzenie umysłowe” to „stan niedostatecznej sprawności intelektualnej wskutek niedorozwoju lub uszkodzenia we wczesnym dzieciństwie tkanki mózgowej”

Upośledzenie umysłowe, określane mianem „mental retardation”, jest definiowane jako istotnie niższy przeciętny ogólny poziom funkcjonowania intelektualnego, któremu towarzyszą istotne ograniczenia w funkcjonowaniu przystosowawczym.

Definicja upośledzenia umysłowego zawiera się w kilku aspektach:

- upośledzenie powstaje w okresie rozwojowym

- ma różnorodną etiologię

- odnosi się nie tylko do niższego ogólnego poziomu funkcjonowania intelektualnego, lecz obejmuje również całą osobowość

- upośledzenie umysłowe ogranicza zdolność przystosowania społecznego.

Klasyfikacja upośledzenia umysłowego (na podst. Ilorazu inteligencji)

Do lat 70 tych istniał trójpodział:

- od 0 do 19/24 - idiotyzm

- od 20/25 do 49 - imbecylizm

- od 50 do 69 - debilizm.

W 1968 r. WHO przyjęła dla całego świata 4 stopniową klasyfikację:

- lekki niedorozwój umysłowy - 52 - 67, między dwoma i trzema odchyleniami standardowymi,

- umiarkowany niedorozwój umysłowy - 36 - 51, między trzema i czterema odchyleniami standardowymi,

- znaczny niedorozwój umysłowy - 20 - 50, między czterema i pięcioma odchyleniami standardowymi,

- głęboki niedorozwój umysłowy - 0 - 19, między pięcioma i sześcioma odchylenia standardowymi.

Przyczyny upośledzenia umysłowego

I przyczyny dziedziczne

- nieprawidłowości genów, które powstają w komórkach rodziców lub odległych przodków

- choroby dominujące

- choroby recesywne (rodzice spokrewnieni)

II przyczyny wrodzone (okres ciąży)

- choroby wirusowe w I okresie ciąży (różyczka)

- promienie rtg

- konflikt serologiczny

- czynniki chemiczne (leki, używki)

- alkoholizm

- urazy mechaniczne (uderzenie w brzuch)

III przyczyny okołoporodowe

- długotrwałe porody (niedotlenienie dziecka)

- zbyt szybkie porody

- dzieci wcześniaki

- krwawienie podczas ciąży

IV przyczyny poporodowe

- zapalenie opon mózgowych

- urazy głowy

- choroby dziecięce

- zaniedbania środowiskowe.

Charakterystyka upośledzeń

Upośledzenie w stopniu lekkim:

Lekki niedorozwój umysłowy/ upośledzenie umysłowe
• to taki poziom funkcjonowania intelektualnego i społecznego, który mieści się między 2,1 a 3 odchyleniem standardowym…55-69 (werschlera)
•jako osoby dorosłe nie przekraczają ogólnego poziomu rozwoju dziecka w wieku 10lat i 11miesięcy o prawidłowym rozwoju umysłowym
•jako osoby dorosłe nie przekraczają na ogół poziomu dojrzałości społecznej 17-latków o prawidłowym rozwoju intelektualnym
•wśród ogólnej populacji stanowią 2,6%, wśród osób umysłowo upośledzonych 89,0%
•dobrze rozumieją złożone polecenia
•mówią złożonymi zdaniami
•opanowują umiejętności czytania, pisania oraz rozwiązywania prostych zadań matematycznych
•zdobywają wiedzę o świecie w zakresie 4 do 6 klasy szkoły masowej, w czasie pobytu w szkole specjalnej
•ujawniają bogactwo potrzeb psychicznych oraz potrzebę samourzeczywistnienia
•potrafią dbać o higienę osobistą, o swój ubiór i wygląd
•zdobywają zawód, zarabiają i biorą udział wżyciu społecznym

Upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym

•to taki poziom funkcjonowania intelektualnego i społecznego, który mieści się między 3,01 a 4.00 odchylenia standardowego
•jako osoby dorosłe przekraczają poziom rozwoju intelektualnego dziecka w wieku 8lat i 12 miesięcy o prawidłowym rozwoju
•myślenie ma charakter konkretno- obrazowy
•gdy dorosną rzadko przekraczają poziom rozwoju społecznego 10-letniego dziecka o prawidłowym rozwoju umysłowym, posiadają jednak bogatsze doświadczenia życiowe niż dzieci w wieku 10 lat
•rozumieją złożone polecenia, mówią zdaniami, potrafią opanować umiejętność i pisania prostych tekstów
•potrafią radzić sobie w prostych życiowych czynnościach :
- ubierania się i rozbierania
- troska o czystość osobistą
- ścielenie łóżka
- przygotowanie prostych posiłków
- sprzątanie
- mycie naczyń
- robienie drobnych zakupów
- korzystanie z telefonu
- chodzenie po mieście i samodzielny powrót do domu
Wykonywanie prac zarobkowych


Upośledzenie umysłowe w stopniu znacznym

•poziom funkcjonowanie intelektualnego i społecznego mieści się między 4.1 a 5.00 odchyleniem standardowym
•jako osoby dorosłe nie przekraczają ogólnego poziomu rozwoju intelektualnego dziecka w wieku 5 lat i 6 miesięcy o prawidłowym rozwoju umysłowym
•gdy dorosną rzadko przekraczają poziom dojrzałość społecznej 1-8 letniego dziecka o prawidłowym rozwoju umysłowym, choć mają bogatsze od nich doświadczenia życiowe i społeczne
•wśród ogólnej populacji stanowią 0,1%, a wśród upośledzonych 3,5%
•mówią prostymi zdaniami, często występują u nich wady wymowy
•nie potrafią opanować umiejętności pisania, potrafią przeczytać proste wyrazy
•przerysowują koło, trójkąt, kwadrat, ale nie potrafią rombu
•ujawniają potrzeby fizjologiczne, bezpieczeństwa, przynależności miłości oraz szacunku
•samodzielnie:
- jedzą
- ubierają się
- dbają o czystość i higienę osobistą
•podczas nauki w szkole opanowują proste czynności zawodowe, które po podjęciu pracy wykonują w zakładzie pracy chronionej

Upośledzenie umysłowe w stopniu głębokim:

•poziom funkcjonowania intelektualnego i społecznego poniżej 5.00 odchylenia standardowego
•jako osoby dorosłe nie przekraczają ogólnego poziomu rozwoju dziecko 3 lat i 2 miesięcy o prawidłowym rozwoju intelektualnym
•w ogólnej populacji stanowią 0,05%, wśród upośledzonych umysłowo 1,5%
•rozumieją proste zwroty, ale nie porozumiewają się z otoczeniem przy pomocy słów
•rzadko jedzą samodzielnie, nie potrafią się ubrać i rozebrać
•niekiedy myją się samodzielnie i potrafią wykonać drobne prace porządkowe i proste zadania (pod kontrola)

15. Surdopedagogika, Tyflopedagogika
SURDOPEDAGOGIKA:-
• to dział pedagogiki specjalnej, który zajmuje się:
-wychowaniem i nauczaniem dzieci głuchszy i niedosłyszących
- zaburzeniami mowy wynikającymi z wad słuchu

Na odbiór dźwięku składają się 2 układy:
1)ucho
2)ośrodek w mózgu

1) osoby głuche pod względem intelektualnym są normalnymi ludźmi, którzy maja normalne możliwości rozwoju
2) rozwój umysłowy głuchych jest jednak opóźniony o 3 lata ( wykazano jednak, że osoby głuche mają przeciętny poziom inteligencji)
3) osoby głuche preferują myślenie konkretne
4) stwierdzono, że 22% rodziców dzieci głuchych jest nadopiekuńczych
5) 4% rodziców unika dzieci głuchych…
6) dziecko, z którym matka nie znajduje sposobu porozumiewania się jest w takiej samej sytuacji psychicznej jak dzieci odrzucone, otrącane
7) iloraz uspołecznienia wypada o 20% niższy od normy
8) spostrzeżenia maja charakter całościowy ( synkretyczny)
9) lepsza jest spostrzegawczość wzrokowa, problem z spostrzeganiem istotnych elementów w różnych rzeczach. Spostrzeganie niesłyszących jest niepełne, co powoduje fałszywą interpretacje zjawisk
10) pamięć odtwarzana jest słaba, gdyż występuje problem z przypomnieniem sobie znaczenia słów

KLASYFIKACJA OSÓB Z WADĄ SŁUCHU ZALEŻNIE DO KRYTERIUM

a) ze względu na czas wystąpienia wady:
• prelingwalną- gdy uszkodzenie nastąpiło przed okresem nabycia mowy ustnej
• interlingwalną- gdy dziecko zaczęło uczyć się mowy, ale nie opanowało jeszcze całego systemu symboli słownych i związków międzywyrazowych, tworzących strukturę gramatyczną języka
• postlingwalną- gdy uszkodzenie nastąpiło po opanowaniu mowy.
Osoby takie określa się tez jako ogłuchłe!!

b) ze względu nastąpień uszkodzenia słuchu:
• niesłyszące- głuche. Są to osoby z tak znaczną wadą słuchu, która uniemożliwia odbieranie mowy za pomocą słuchu w sposób naturalny.
• Niedosłyszące- słabo słyszące. Są to osoby, u których wada słuchu ogranicza odbiór mowy drogą słuchową. Obraz informacji słownej jest pełniejszy przy stosowaniu aparatu słuchowego.
Słabo słyszący w odróżnieniu od niesłyszących mogą opanować mowę ustną drogą naturalną poprzez słuch.

c) ze względu na dodatkowe uszkodzenia:
• głuchoniewidomi
• osoby z wadą słuchu i upośledzeniem umysłowy
• osoby z wadą słuchu i kalectwem narządu ruchu

d) ze względu na miejsce uszkodzenia
Określa się tą część analizatorem słuchowym, który ulega uszkodzeniu lub zniszczeniu
• zaburzenia słuchu obwodowe
• zaburzenia słuchu centralne

e) ze względu na czas wystapienia przyczyn powodujących wadę słuchu:
• wady wrodzone ( konflikt serologiczny, czynniki genetyczne, choroba matki i leki przyjmowane w czasie ciąży)
• wady nabyte ( ostre i przewlekłe choroby ucha, choroby zakaźne, choroby wysokogorączkowe, zapalenie opon mózgowych, antybiotyki, urazy mechaniczne lub psychiczne)

Głuche osoby to te które mają powyżej 90 decybeli. Najważniejsze jest nauczenie ich mowy dźwiękowej. Najważniejsza jest akceptacja społeczna i komunikowanie się.

TYFLOPEDAGOGIKA

Tyflopedagogika
• dział pedagogiki specjalnej
• zajmuje się: -
- wychowaniem i uczeniem dzieci niewidomych i niedowidzących

Czynności wzrokowe:

1) widzenie centralne ( ośrodkowe) czyli plamka żółta znajdujacasię w środku siatkówki
• dotyczy widzenia bardzo małych przedmiotów liter, cyfr itp.
• Bywa nazywane ostrością wzroku

2) Widzenie obwodowe, umożliwiające widzenie dużych przedmiotów, będących w ruchu zjawisk w całej jej zmienności
bywa nazywane widzeniem komunikacyjnym ponieważ umożliwia orientacje przestrzenną
• widzenie stereoskopowe -,trójwymiarowe , widzenie perspektywy, głębi i horyzontu
• widzenie barw
• widzenie nocne, dzięki adaptacji receptorów wzrokowych

PRZYCZYNY WAD WZROKU
*dziedziczność (20%)
*urazy mechaniczne
*choroby oczu
1) niewidomi- brak wrażeń wizualnych
2)ociemniali- utracili wzrok, mają wrażenie wizualne gdy tracą wzrok po 5 roku życia 3)niedowidzący- przy pomocy korekcji mogą funkcjonować
4) niedowidzący z upośledzeniem umysłowym
5)niewidomi z dodatkowym kalectwem
6)niedowidzący kalecy

O ślepocie decydują 2 kryteria: ostrość wzroku oraz pole widzenia. W ślepocie pole widzenia jest określone w odległości przestrzennej zawartej w 20 stopniach. Wśród osób niewidomych większość to osoby szczątkowo widzące. Najmniej jest osób które nic nie widzą. U niewidomych ważne są procesy kompensacyjne, czyli zastępstwo zmysłów.

Warunkiem rewalidacji osób niewidomych jest:

- przygotowanie ich pod kątem orientacji przestrzennej

- umożliwienie im zatrudnienia aby byli niezależni od innych

- akceptacja ich i pozytywny stosunek osób zdrowych do nich.

---