Tematyka ćwiczeń z pedagogiki specjalnej

Literatura podstawowa:

W. Dykcik (red.): Pedagogika specjalna. Poznań 2001

Z. Sękowska: Wprowadzenie do pedagogiki specjalnej. Warszawa 1998

D.Piekut-Brodzka, J.Kuczyńska-Kwapisz (red.): Pedagogika specjalna dla pracowników socjalnych. Warszawa 2004

J. Sowa: Pedagogika specjalna w zarysie. Rzeszów 1997

1. Zajęcia wstępne. Omówienie regulaminu i programu zajęć. Podanie i omówienie literatury.

2. Wpływ Marii Grzegorzewskiej na rozwój teorii i praktyki pedagogiki specjalnej. Wycieczka do muzeum M. Grzegorzewskiej.

- Biografia M. Grzegorzewskiej

- Działalność naukowa i społeczna M. Grzegorzewskiej

- Osobowość nauczyciela w aspekcie pedeutologii i deontologii

- Znaczenie M. Grzegorzewskiej dla rozwoju polskiej myśli pedagogicznej

Literatura:

- J. Doroszewska, M. Falski, R. Wroczyński: Maria Grzegorzewska. Warszawa 1972

• M. Grzegorzewska: Wybór Pism. Warszawa 1964

- M. Grzegorzewska: Listy do Młodego Nauczyciela. Warszawa 1988

- O. Lipkowski: WSPS - 1922-1982. Warszawa 1983

- E. Tomasik: Ocalić od zapomnienia... Warszawa 1998

- E. Tomasik (red.): Wybrane zagadnienia z pedagogiki specjalnej. Warszawa 1997

- E. Żabczyńska (red.): Maria Grzegorzewska. Pedagog w służbie dzieci niepełnosprawnych. Warszawa 1995

3. Wybrane zagadnienia z pedagogiki osób niepełnosprawnych intelektualnie

- Definicje upośledzenia umysłowego, kryteria, klasyfikacja, przyczyny

- Charakterystyka dzieci upośledzonych umysłowo (w stopniu lekkim, umiarkowanym, znacznym oraz głębokim)

- Kierunki rewalidacji i adaptacja społeczna osób upośledzonych umysłowo

Literatura:

- M. Piszczek (red.): Edukacja dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim. Warszawa 1996

- J. Pańczyk (red.): Roczniki pedagogiki specjalnej t. III. Warszawa 1997

- J. Wyczesany: Oligofrenopedagogika. Kraków 1998

- J. Grodkowska, Giryński A. (red.): Osobowość. Samorealizacja. Bezpieczeństwo. Autonomia. Teoria, empiria i praktyka w rehabilitacji osób z niepełnosprawnością umysłową od dzieciństwa do późnej dorosłości. APS, Warszawa 2004

4. Wybrane zagadnienia z tyflopedagogiki

• Definicje i klasyfikacje niewidzenia i słabowzroczności

• - Przyczyny inwalidztwa wzroku

• Następstwa uszkodzenia analizatora wzroku (konsekwencje zdrowotne, orientacyjno - poznawcze, psychospołeczne)

• Charakterystyka dziecka niewidomego i słabo widzącego

• Główne kierunki rewalidacji niewidomych i słabo widzących (orientacja w przestrzeni, rehabilitacja wzroku u osób ze słabowzrocznością)

• Rehabilitacja pedagogiczna dzieci niewidomych i słabo widzących (formy i metody kształcenia: pismo dotykowe, zasada poglądowości, ćwiczenia kompensacyjne i korekcyjne)

• System kształcenia niewidomych i słabo widzących

• Sytuacja społeczna niewidomych i słabo widzących.

Literatura:

• M. Grzegorzewska: Wybór Pism. Warszawa 1964

- A. Hummel: Rehabilitacja wzroku słabowidzących w: U. Eckert, K Poznański (red.) Pedagogika specjalna w Polsce. Warszawa 1992

- J. Kuczyńska-Kwapisz, J. Kwapisz: Orientacja przestrzenna i poruszanie się niewidomych oraz słabowidzących. Warszawa 1990

- J. Kuczyńska-Kwapisz: Edukacja i rehabilitacja osób niewidomych słabo widzących. Przewodnik metodyczny. Warszawa 1996

• M. Walkiewicz: Funkcjonalna ocena wzroku i proces wspomagania rozwoju widzenia u dzieci słabowidzących z niesprawnością złożoną. Warszawa 2000

5. Wybrane zagadnienia z surdopedagogiki

• Definicje i klasyfikacje upośledzeń słuchu

• Charakterystyka dziecka z uszkodzonym słuchem (rozwój psychiczny, rozwój poznawczy, rozwój społeczny)

• Rozwój mowy przy uszkodzonym słuchu.

• Metody porozumiewania się osób niesłyszących (język migowy, język palcowy, mowa dźwiękowa, fonogesty, porozumiewanie totalne ...)

• Główne kierunki rewalidacji osób głuchych i słabo słyszących. System kształcenia dzieci z uszkodzonym słuchem

Literatura:

- U. Eckert: Metody stymulacji dojrzałości szkolnej dziecka z wadą słuchu w: U. Eckert (red.): Niektóre metody i techniki pracy pedagoga specjalnego. Warszawa 1994

• T. Gałkowski, J Smoleńska: Psychologia dziecka głuchego. Warszawa 1980

• O. Perier: Dziecko z uszkodzonym narządem słuchu. Warszawa 1992

• B. Szczepankowski: Niesłyszący, głusi, głuchoniemi. Warszawa 1999

6. Wybrane zagadnienia z pedagogiki terapeutycznej

• Pojęcie przewlekłej choroby i kalectwa

• Wpływ przewlekłej choroby na rozwój psychiczny dziecka

• Specyfika rozwoju dziecka niesprawnego ruchowo

• Cele i formy terapii wychowawczej

• Zadania pedagoga pracującego z dzieckiem przewlekle chorymi i kalekim

Literatura:

• J. Doroszewska: Pedagogika specjalna t. II. Warszawa 1988

• Obuchowska (red.) Dziecko niepełnosprawne w rodzinie. Warszawa 1995

• J. Sowa: Pedagogika specjalna w zarysie. Rzeszów 1997

7. Wychowanie i rewalidacja dziecka z autyzmem - wybrane zagadnienia

• Pojęcie terminu i jego geneza, autyzm wczesnodziecięcy - zespół objawów.

• Diagnozowanie zaburzeń autystycznych

• Przyczyny zaburzeń autystycznych

• Charakterystyka dziecka autystycznego (rozwój emocjonalny, mowy, intelektualny, motoryczny, funkcjonowanie społeczne)

• Terapia osób z autyzmem (orientacja behawioralna, terapia niedyrektywna, psychoterapia indywidualna)

Literatura

• W. Dykcik (red.): Pedagogika specjalna. Poznań 1997

• T. Gałkowski: Dziecko autystyczne w środowisku rodzinnymi szkolnym. Warszawa 1995

• J. Obuchowska (red.): Dziecko niepełnosprawne w rodzinie. Warszawa 1995

• E. Pisula: Autyzm u dzieci. Diagnoza. Klasyfikacja. Etiologia. Warszawa, 2000

8. Rewalidacja dzieci z upośledzeniem sprzężonym

• Definicje i klasyfikacje sprzężeń

• Charakterystyka wybranych sprzężeń (osoby upośledzone umysłowo z wadą słuchu, osoby z upośledzeniem umysłowym i z wadą wzroku, osoby głuchoniewidome, z mózgowym porażeniem dziecięcym, osoby niedostosowane społecznie i jednocześnie upośledzone umysłowo)

• Główne kierunki rewalidacji w upośledzeniach sprzężonych, system kształcenia

Literatura

• A. Lowe: Przygarnij mnie. Warszawa 1993

• I. Obuchowska (red.): Dziecko niepełnosprawne w rodzinie. Warszawa 1995

• E. Tomasik (red.) Wybrane zagadnienia z pedagogiki specjalnej. Warszawa 1997

• T. Majewski: Edukacja i rehabilitacja osób głuchoniewidomych. Warszawa 1995

• E. Mazanek: Mózgowe porażenie dziecięce. Problemy psychologiczno-pedagogiczne. Warszawa 2001

9. Metody komunikacji alternatywnej: założenia, zakres zastosowania

- System Blissa

- Słownik Makaton

- Piktogramy

Literatura

M Piszczek (red.): Edukacja dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim Warszawa 1996

M. Piszczek (red): Metody komunikacji alternatywnej w pracy z osobami niepełnosprawnymi. Warszawa 1997

W. Dykcik, B. Szychowiak (red.): Nowatorskie i alternatywne metody w teorii i praktyce pedagogiki specjalnej. Przewodnik metodyczny. Poznań 2001

10. Wybrane zagadnienia z pedagogiki resocjalizacyjnej i profilaktyki niedostosowania społecznego

• Pojęcie niedostosowania społecznego, objawy i przyczyny.

• Stadia i typologia nieprzystosowania społecznego diagnozowania

• Pojęcie resocjalizacji, fazy oddziaływań resocjalizacyjnych, modele resocjalizacji, metody pracy resocjalizacyjnej

• System opieki nad dziećmi i młodzieżą nieprzystosowaną społecznie.

• Resocjalizacja w środowisku otwartym (kuratela sądowa, kuratorskie ośrodki pracy, młodzieżowe ogniska wychowawcze).

• Pojęcie profilaktyki niedostosowania społecznego, makro- i mikroprofilaktyka, rodzaje

(kreatywna, uprzedzająca, szkolna, stymulująca, społeczna).

Literatura:

S. Górski: Metodyka pracy resocjalizacyjnej. Warszawa 1995

O. Lipkowski: Resocjalizacja. Warszawa 1980

K. Pospiszyl, E. Żabczyńska: Psychologia dziecka niedostosowanego społecznie. Warszawa 1980

L. Pytka: Pedagogika resocjalizacyjna. Wybrane zagadnienia teoretyczne i metodyczne. Warszawa 1993

11. Pomoc dzieciom z deficytami rozwojowymi i zaburzeniami mowy

• Pojęcie fragmentarycznych deficytów rozwojowych.

• Przyczyny trudności i niepowodzeń szkolnych

• Charakterystyka fragmentarycznych deficytów rozwojowych

• Terapia dzieci z trudnościami w czytaniu i pisaniu

• Przyczyny zaburzeń w rozwoju mowy i metody pracy logopedycznej

Literatura:

I. Czajkowska. Herda: Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne w szkole. Warszawa

1989

J.Pańczyk (red.) Roczniki pedagogiki specjalnej, t.VIII Warszawa 1997

H. Spionek: Psychologiczna analiza trudności i niepowodzeń szkolnych, PZWS, Warszawa 1970

M. Bogdanowicz: Leworęczność u dzieci, WSiP, Warszawa 1989

E. Gruszczyk - Kolczyńska: Dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się matematyki. Przyczyny, diagnoza, zajęcia korekcyjno - wyrównawcze, WSiP, Warszawa 1997

12. Sieroctwo społeczne jako problem pedagogiki specjalnej

Pojęcie sieroctwa społecznego

— Kryteria sieroctwa społecznego

- Sieroctwo jako zjawisko społeczne

- Objawy oraz konsekwencje sieroctwa społecznego

- Rodzaje sieroctwa

• Formy opieki nad dzieckiem sierocym w Polsce

• Zapobieganie skutkom sieroctwa (adopcja, rodziny zastępcze, rodzinne domy dziecka, rodziny zaprzyjaźnione).

- Sieroctwo jako problem pedagogiki specjalnej

Literatura

• Andrzejewski: Domy na piasku. Poznań 1997

• S. Kozak: Sieroctwo społeczne. Warszawa 1984

• A. Szymborska: Sieroctwo społeczne. Warszawa 1969

• I. Wagner: Sieroctwo społeczne. Przyczyny, następstwa, formy kompensacji. Częstochowa 1997

• E. Żabczyńska: Sieroctwo społeczne jako problem pedagogiki specjalnej

E. Tomasik: (red.) Wybrane zagadnienia pedagogiki specjalnej. Warszawa 1997

1

4

---