Przykład 1

Wyznaczanie kursu terminowego sprzedaży na podstawie punktów terminowych

Zakładamy, że jest 19 stycznia 2010 roku. Za miesiąc Bank A ma dokonać wypłaty depozytu denominowanego w euro wraz z odsetkami (załóżmy, że złożony wcześniej depozyt posłużył bankowi do finansowania wyżej oprocentowanego kredytu złotówkowego). Na skutek spadku stóp procentowych w Polsce, od kilku miesięcy systematycznie osłabia się złoty co sprawia, że Bank A chcąc zabezpieczyć się przed wzrostem kursu euro, decyduje się na zawarcie kontraktu terminowego, w którym kupuje 1.025.369 EUR na termin od Banku B.

Kurs kasowy EUR/PLN kształtuje się następująco: 3,9106 - 4,0378

Oprocentowanie 3M depozytów w PLN na rynku międzybankowym: 3,9800% - 4,1300%

Oprocentowanie 3M depozytów w EUR na rynku międzybankowym: 3,1233% - 3,1300%

Wartość punktu terminowego sprzedaży:

P_ts =
=
= 0,009517

Kwotowanie kursu terminowego sprzedaży: 4,0378 +0,009517 = 4,0473

Przykład 2

Wyznaczanie kursu terminowego kupna na podstawie punktów terminowych

Zakładamy, że jest 19 stycznia 2010 roku. Bank A udzielił kredytu obrotowego w EUR, który ma zostać spłacony za 3M. Na skutek wzrostu stóp procentowych na rynku wewnętrznym Bank A obawia się jednak umocnienia złotówki i spadku kursu EUR, co naraziłoby go na straty. Decyduje się więc na zawarcie kontraktu terminowego, w którym sprzedaje EUR na termin Bankowi B:

Kurs kasowy EUR/PLN kształtuje się jak wyżej: 3,9106 - 4,0378

Oprocentowanie 3M depozytów w PLN na rynku międzybankowym: 3,9800% - 4,1300%

Oprocentowanie 3M depozytów w EUR na rynku międzybankowym: 3,1233% - 3,1300%

P_tk =
=
= 0,007717

Kwotowanie kursu terminowego kupna: 3,9106 + 0,007717 = 3,9183

Marża dla powyższych kwotowań:

Dla rynku spot: 4,0378 - 3,9106 = 0,1272

Dla rynku terminowego: 4,0473 - 3,9183 = 0,1290

Przykład 3

Wyznaczanie „fair value” terminowego kursu sprzedaży i kupna

Dla podanych powyżej kwotowa rynku spot ustalić „fair value” kursów terminowych

Średni kurs walutowy
Średnie oprocentowanie dep. 3M w PLN	4,0550%
Średnie oprocentowanie dep. 3M w EUR	3,1267%

P_ts =
=
= 0,008741664

P_tk =
=
= 0,008466282

Kwotowanie kursu terminowego sprzedaży: 4,0378 + 0,008741664= 4,0465

Kwotowanie kursu terminowego kupna: 3,9106 + 0,008466282 = 3,9191

Marża dla rynku terminowego: 0,1274

Kurs terminowy sprzedaży =
=
= 4,046541664

Kurs terminowy kupna =
=
= 3,919066282

Marża terminowa: 0,1274

Terminowy kurs średni = 3,9828 ±0,0636 = {3,9192-4,0464}

Przykład 4

Wycena swapu walutowego

Bank B ustala stopy dla 2-letniego swapu walutowego, w którym Bank A będzie płacił stałą, a otrzymywał zmienną, 3-mies. stopę LIBOR od depozytów eurodolarowych. Ile powinna wynosić stopa procentowa swapu, jeśli wartość kapitału służącego jako podstawa do określania płatności kuponowych to 10 mln USD, kurs spot USD/PLN to 3,22, daty rozliczeń to kwiecień, lipiec, październik i styczeń, a mid-point rate dla depozytów eurodolarowych futures ustalone metodą interpolacji liniowej oraz depozytów złotowych wynoszą odpowiednio:

USD	data płatności	zmienna stopa proc. Ft-1, t	PLN	data płatności	zmienna stopa proc. Ft-1, t
1	2009-04-30	6,47%	1	2009-04-30	3,44%
2	2009-07-31	6,06%	2	2009-07-31	3,43%
3	2009-10-30	5,70%	3	2009-10-30	3,40%
4	2010-01-31	5,46%	4	2010-01-31	3,38%
5	2010-04-30	5,30%	5	2010-04-30	3,38%
6	2010-07-31	5,20%	6	2010-07-31	3,37%
7	2010-10-30	5,10%	7	2010-10-30	3,35%
8	2011-01-31	5,08%	8	2011-01-31	3,28%

wartość nominalna swapu = 10 mln USD, kurs walutowy USD/PLN = 3,22
USD
1	2	3	4	5	6	7	9
t	data płatności	lt	zmienna stopa proc. Ft-1, t po zmianie bazy	wartość nomin.	wsp. dysk.	suma zdysk. przepływów (odsetki + kapitał)	wycena stopy swapu wg odp. wzoru
	2009-01-31				1
1	2009-04-30	89	6,56%	32200000,00	0,98426	506 939,31	3,38%
2	2009-07-31	92	6,14%	32200000,00	0,96925	483 334,62
3	2009-10-30	91	5,78%	32200000,00	0,95548	443 293,02
4	2010-01-31	93	5,54%	32200000,00	0,94219	427 924,66
5	2010-04-30	89	5,37%	32200000,00	0,93000	392 377,50
6	2010-07-31	92	5,27%	32200000,00	0,91781	392 731,84
7	2010-10-30	91	5,17%	32200000,00	0,90613	376 143,45
8	2011-01-31	93	5,15%	32200000,00	0,89439	29 177 255,59
						32 200 000,00
PLN
1	2	3	4	5	6	7	8
t	data płatności	lt	zmienna stopa proc. Ft-1, t	wartość nomin.	wsp. dysk.	mianownik dużego ułamka	zdysk. kapitał złotówkowy
	2009-01-31				1
1	2009-04-30	89	3,44%	32200000,00	0,99168	7 786 196,66
2	2009-07-31	92	3,43%	32200000,00	0,98318	7 979 664,70
3	2009-10-30	91	3,40%	32200000,00	0,97492	7 826 585,50
4	2010-01-31	93	3,38%	32200000,00	0,96659	7 930 302,17
5	2010-04-30	89	3,38%	32200000,00	0,95869	7 527 177,59
6	2010-07-31	92	3,37%	32200000,00	0,95062	7 715 366,45
7	2010-10-30	91	3,35%	32200000,00	0,94274	7 568 292,97
8	2011-01-31	93	3,28%	32200000,00	0,93493	7 670 524,51	30 104 746,74502
						62 004 110,55

Wycena swapu: 3,38% ±½ marży rynku spot

Przykład 5

Przykład zarządzania gotówką I

Pewien klient korporacyjny zawiera transakcję terminową na zakup dolarów za PLN po stałym kursie wymiany z terminem rozliczenia za trzy miesiące. W ten sposób klient zabezpieczył się przed ryzykiem walutowym, natomiast bank przejął na siebie ryzyko dostawy dolarów za złotówki po ustalonym kursie w terminie rozliczenia transakcji. Bank jest więc narażony na ryzyko wzrostu kursu dolara, gdyż wówczas, aby dostarczyć tę samą ilość dolarów, będzie musiał zapłacić wyższą cenę w złotówkach. Aby zabezpieczyć się przed ryzykiem wzrostu kursu dolara, bank może:

1. pożyczyć złotówki

2. wykorzystać pożyczone złotówki na zakup dolarów na rynku natychmiastowym

3. złożyć 3M depozyt w dolarach.

W ten sposób bank dokonałby zakupu waluty na rynku natychmiastowym, którą sprzedałby klientowi na rynku terminowym (za trzy miesiące). Takie zabezpieczenie wymaga jednak operacji na rynku pieniężnym: pożyczka w złotówkach i depozyt w dolarach, które będą odzwierciedlone w bilansie banku. Znacznie tańszym rozwiązaniem jest zawarcie swapu kursowego, który nie będzie rejestrowany w bilansie banku. Pierwszą operacją, jakiej dokona bank, będzie pokrycie ryzyka transakcji natychmiastowej. Jeżeli bank zamierza sprzedać dolary na rynku terminowym, powinien je kupić na natychmiastowym. Przy takiej kombinacji bank ma długą pozycję w dolarach na rynku natychmiastowym, lecz krótka na rynku terminowym. Do połączenia rozłożonych w czasie przepływów gotówkowych może posłużyć swap, polegający na sprzedaży USD za złotówki na rynku natychmiastowym oraz zakupie USD za złotówki na termin 3 m-czny. Pierwszy etap swapu finansuje transakcję natychmiastową, zaś etap drugi dostarcza środki na realizację kontraktu terminowego. Przykłąd ten obrazuje przypadek, w jaki sposób bank, wykorzystując swap kurswoy, może zarządzać pozycją powstałą przy zawarciu transakcji terminowej.

Przykład 6

Przykład zarządzania gotówką II

Jest 6 stycznia 2006 r. i operacje dzisiejszego dnia przeprowadzane są z datą rozliczenia transakcji natychmiastowej spot - wszystkie otwarte pozycje dealerów będą więc miały datę rozliczenia 8 stycznia. Gdy podobna transakcja zostanie zawarta następnego dnia, datą rozliczenia będzie 9 stycznia. Za pomocą swapu można przesunąć efektywny termin rozliczenia o jeden dzień. Pierwszy etap takiego swapu ma datę rozliczenia następnego dnia (8 stycznia), drugi etap jest rozliczany dzień po pierwszym terminie (9 stycznia). Zastosowanie takiego swapu jest operacją stosowaną wyłącznie w celu zarządzania gotówką, a jej efektem jest przesunięcie o jeden dzień pierwotnej daty rozliczenia . Motyw spekulacji ma tu niewielkie znaczenie lub wręcz nie ma żadnego.

	6 stycznia	7 stycznia	8 stycznia	9 stycznia
Transakcja natychmiastowa	Zawarcie transakcji		+ USD -PLN
Transakcja t/n		Zawarcie transakcji	-USD + PLN	+USD -PLN
			SWAP KURSOWY

Przykład 7

Przykład spekulacji walutowej wynikające ze wzrostu stóp procentowych I

Bank nie spodziewa się zmian stóp procentowych w ciągu najbliższych trzech miesięcy. Równocześnie przewiduje wzrost kursu EUR, spowodowanego wzrostem inflacji w strefie EUR. Oznacza to, że według jego przewidywań zmniejszy się różnica w poziomie stóp procentowych między złotówką a EUR (EUR - waluta niżej oprocentowana, PLN - waluta wyżej oprocentowana). Bank chce zająć korzystną pozycję. Ma dwie możliwości:

1. zaciągnąć 3-miesięczny kredyt w EUR i codziennie monitorować pozycję. Gdy stopy procentowe wzrosną (bank spodziewa się, że nastąpi to w krótkim terminie), będzie mógł te pieniądze zainwestować po wyższej stopie

2. przerzucić ryzyko stóp procentowych na inny bank, wykorzystując swap kursowy: kupić i sprzedać EUR i codziennie monitorować swoją pozycję.

Obecna sytuacja na rynku przedstawia się następująco:

3-miesięczny swap EUR/PLN 72/73

3-mies. depozyt w EUR 3,22/3,25 3-mies depozyt w PLN 4,21/4,28

Przy 3-mies. swapie kursowym bank kupuje EUR po kursie spot i odsprzedaje je na termin po kursie 72. Jeżeli EBC podwyższy stopy procentowe, zmienią się kwotowania swapów. Załóżmy, że punkty terminowe na datę ustaloną w kontrakcie po podwyżce wyniosą 52/53. Bank może teraz odwrócić swoją pozycję i sprzedać EUR po kursie natychmiastowym oraz odkupić EUR po cenie 53. Na tej operacji zyskuje 19 punktów terminowych (oczywiście minus dwie marże rynku spot) [kupuje na rynku natychmiastowym EUR po niższej cenie, sprzedaje na termin po wyższej, następnie odsprzedaje na rynku natychmiastowym po niższej cenie i odkupuje na termin po wyżej, ponosząc także dodatkowe koszty wynikające z marży pomiędzy kursem kupna i sprzedaży].

Przykład 8

Przykład spekulacji walutowej wynikającej ze wzrostu stóp procentowych II

Jest 21 marca 2006 roku. Bank A zakłada, że w ciągu najbliższych 3 miesięcy oprocentowanie PLN spadnie, natomiast stopy procentowe CHF pozostaną stabilne lub lekko wzrosną. Różnica oprocentowania zatem się zmniejszy. Mamy wyżej oprocentowaną walutę bazową - w takiej sytuacji, punkty terminowe dodajemy, a więc kursy terminowe będą zawsze wyższe niż kursy spot. Jeśli Bank A chce zaspekulować na walutach, musi zgodzić się na warunki banku kwotującego B, któremu w takiej sytuacji opłaca się lokować na długie terminy złotówkę, finansując ją krótkoterminowymi, złotówkowymi pożyczkami, oraz pożyczać na długie terminy CHF, lokując środki w CHF na terminy krótkie. Oznacza to, że Bank B zechce sprzedać CHF na długi termin w zamian za złotówkę oraz kupić CHF w zamian za złotówkę na krótki termin:

sprzedaż CHF i kupno PLN na spot oraz kupnem CHF i sprzedaż PLN za 6M

z jednoczesnym

kupnem CHF i sprzedażą PLN na spot oraz sprzedażą CHF i kupnem PLN za 3M

Bank kwotujący B
spot	3M	6M	Rodzaj operacji
Sprzedaż CHF Kupno PLN		Kupno CHF Sprzedaż PLN	Lokata 6M PLN Pożyczka 6M CHF
Kupno CHF Sprzedaż PLN	Sprzedaż CHF Kupno PLN		Lokata 3M CHF Pożyczka 3M PLN
Bank kwotujący zarabia na operacjach depozytowo-lokacyjnych. Efektywnie została dokonana inwestycja w PLN na dłuższy termin, finansowana krótkoterminowym depozytem w nadziei, że za 3 m-ce oprocentowanie PLN będzie jeszcze niższe, co pozwoli na jeszcze tańsze finansowanie. Rozumowanie dotyczące CHF jest odwrotne: Bank B finansuje krótszą inwestycję w CHF pieniądzem dłuższym, licząc na to, że w perspektywie 3 m-cy stopy procentowe w CHF nie spadną, a mogą wzrosnąć. W całej operacji zakłada, że różnica w oprocentowaniu między tymi walutami zmaleje, z tego względu drugi okres 3 m-czny pozostawia niepokryty.

W Banku A sytuacja wygląda odwrotnie:

Bank A
spot	3M	6M	Rodzaj operacji
Sprzedaż PLN Kupno CHF		Kupno PLN Sprzedaż CHF	Spekulacja na walutach; domknięta jest tylko pozycja na rynku spot; operacje terminowe 3M i 6M pozostają otwarte, w nadziei odpowiednich ruchów kursów w konsekwencji ruchów stóp procentowych.
Kupno PLN Sprzedaż CHF	Sprzedaż PLN Kupno CHF

W operacji 6M, Bank B pożycza niżej oprocentowane CHF na 6M i lokuje wyżej oprocentowane złotówki na 6M. Zyskuje więc na różnicy oprocentowania, którą to różnicę oddaje Bankowi A w postaci wyższego terminowego kursu kupna.

Zwróćmy uwagę, że w operacji 3M, Bank B zaciąga na rynku spot 3M pożyczkę w wyżej oprocentowanych złotówkach i rezygnuje z poszukiwania okazji do uplasowania pożyczonych środków na rynku złotówkowym: zamiast tego kupuje niżej oprocentowane CHF, które następnie lokuje gdzieś na rynku na 3M. Ponosi w ten sposób koszt, który musi przerzucić na Bank A w postaci zakwotowania wyższego terminowego kursu sprzedaży.

Przyjmijmy następujące dane rynkowe CHF/PLN:

Kurs spot: 2,2855 - 66

Oprocentowanie 3M CHF - 1,36% - 1,40%

Oprocentowanie 3 M PLN - 4,20% - 4,36%

Oprocentowanie 6M CHF - 1,39% - 1,42%

Oprocentowanie 6M PLN - 4,39% - 4,55%

W okresie od 21 marca do 21 czerwca jest 92 dni

W okresie od 21 marca do 21 września jest 184 dni

Punkty terminowe (swapowe) 3M i 6M to zatem:

3M:

P_tk =
=
= 0,0160

P_ts =
=
= 0,0171

6M:

P_tk =
=
= 0,0337

P_ts =
=
= 0,0359

Ponieważ waluta obca jest oprocentowana niżej, punkty terminowe należy dodać.

Rezultat powyższych transakcji jest następujący:

W operacji 6M Bank A kupił CHF po niższej, sprzedał po wyżej cenie, zarabiając
337 pkt - 0,0011 (marża rynku spot)

W operacji 3M Bank A sprzedał CHF po niższej, odkupił po wyższej cenie, tracąc
171 pkt + 0,0011 (marża rynku spot)

Za trzy miesiące sytuacja jest następująca:

Kurs spot: 2,2900 - 2,2911

Oprocentowanie 3M CHF - 1,40% - 1,45%

Oprocentowanie 3 M PLN - 3,00% - 3,20%

Stąd punkty terminowe 3M:

P_tk =
= 0,0088

P_ts =
= 0,0102

Zamykając operację po trzech miesiącach, Bank A sprzedaje CHF za PLN na rynku spot i kupuje EUR za PLN na 3 m-czny termin. Znów sprzedaje CHF taniej, a odkupuje drożej. Tym razem jego koszt to 0,015 + 0,032 (nowa marża rynku spot). A więc ostateczny bilans wszystkich operacji terminowych:

0,0337 - 0,0011 - 0,0171 - 0,0011 - 0,0102 - 0,0011 = 0,0031

Jeśli przedmiotem wymiany są duże kwoty, na każdym milionie operacja przynosi efektywnie 3,1 tys. PLN zysku. Przykład powyższy pokazuje, że w operacjach zamiennych to nie kurs spot decyduje o wartości zysku lub straty, a różnica w oprocentowaniu dwóch walut.

W tego typu transakcjach należy pamiętać o tym, na co gramy: w tym wypadku na nieznaczny wzrost oprocentowania w CHF i jego umocnienie się oraz na znaczne spadki oprocentowania w PLN. Jeśli spadek oprocentowania w PLN będzie tylko nieznaczny, lub porównywalny do wzrostu oprocentowania w CHF, wynik całej operacji może być ujemny!!! Swoje robi także marża.

Np.

Za trzy miesiące sytuacja jest następująca:

Kurs spot: 2,2900 - 2,2911

Oprocentowanie 3M CHF - 1,40% - 1,45%

Oprocentowanie 3 M PLN - 3,80% - 4,00%

Stąd punkty terminowe 3M:

P_tk =
= 0,0134

P_ts =
= 0,0148

Ostateczny bilans wszystkich operacji terminowych:

0,0337 - 0,0011 - 0,0171 - 0,0011 - 0,0148 - 0,0011 = -0,0015

Spadek stóp PLN okazał się niewystarczający by pokryć straty z tytułu różnic w spreadzie rynku spot (gdybyśmy nie uwzględniali spreadu, wynik byłby dodatni).

Przykład 9

Przykład świadczenia usług na rzecz klientów

Pewna niemiecka korporacja chce zakupić części zapasowe do maszyny u amerykańskiego producenta. Faktura będzie zatem wystawiona w dolarach. Przedsiębiorstwo niemieckie może zawrzeć bezwarunkową transakcję terminową na zakup dolarów za EUR na termin 3 m-czny. Wyobraźmy sobie, ze nadchodzi termin realizacji transakcji, przedsiębiorstwo otrzymuje dolary, za które płaci w EUR, a od producenta przychodzi wiadomość o miesięcznym opóźnieniu w dostawie części do maszyny. W takiej sytuacji, wykorzystanie swapu kursowego (sprzedaż USD za EUR na rynku natychmiastowym oraz odkup USD za EUR na termin 1 m-czny) umożliwia korporacji przesunięcie terminu realizacji transakcji o dodatkowy miesiąc.

Por. G. Białek, Podstawy zarządzania pieniądzem w banku komercyjnym, Twigger SA, Warszawa 1994, s. 55-60.

10

---