KWESTIONARIUSZ POZIOMU MOTYWACJI

Poniżej znajduje się lista problemów związanych z podjęciem i kontynuowaniem terapii odwykowej. Proszę określić, które z tych problemów dotyczą Pana (Panią) zaznaczając krzyżykiem w odpowiedniej rubryce, czy zgadza się Pan (Pani) z danym stwierdzeniem.

Prosimy o szczerość, aby móc zaproponować Panu (Pani) optymalny sposób działania.

Data urodzenia……………… Data badania…………………… Płeć: M K

Wykształcenie……………….. Stan cywilny…………………… Ilość dzieci…………

Wykonywana praca……………………. ………………..Sytuacja zdrowotna: pierwsza wizyta; terapia indywidualna trwająca już…………; terapia grupowa trwająca już………….;

L.p.	Treść stwierdzenia	Zdecydowanie zgadzam się	Raczej zgadzam się	Raczej nie zgadzam się	Zdecydowanie nie zgadzam się
1.	Zgłaszam się na terapię odwykową dlatego, że nalegała na to moja rodzina.
2.	Terapia odwykowa może spowodować, że będę miał kłopoty i przykrości w pracy.
3.	Podejmuję terapię po to, aby rodzina i znajomi zrozumieli, że naprawdę jestem chory.
4.	Podejmuję terapię po to, aby zrozumieć dlaczego nie potrafię kontrolować picia alkoholu.
5.	Piję alkohol od czasu do czasu, ale nie uważam, że jestem od niego uzależniony.
6.	Chcę się leczyć po to, aby uzyskać dobre samopoczucie
7.	Odczuwam niepokój na myśl o terapii odwykowej.
8.	Chcę podjąć terapię odwykową , aby lepiej poznać samego siebie.
9.	Nie jestem uzależniony i żadna terapia nie jest mi potrzebna.
10.	Mam nadzieję, że w trakcie terapii ustąpią nieprzyjemne objawy i dolegliwości.
11.	Obawiam się, że mój udział w terapii odwykowej spowoduje odsunięcie się ode mnie innych ludzi.
12.	Decyduję się na terapię przede wszystkim dlatego, że otoczenie ma dość mojego postępowania.
13.	W czasie terapii chcę zmienić swoje postępowanie tak, aby mieć zadowolenie z życia.
14.	Podejmuję terapię ponieważ chcę, aby otoczenie zrozumiało, że to z powodu uzależnienia od alkoholu nie radzę sobie w życiu.
15.	Uważam, że otoczenie bezpodstawnie wmawia mi, że jestem uzależniony od alkoholu.
16.	Podejmuję terapię ponieważ chcę się uwolnić od takich przykrych stanów jak lęki, przygnębienie itp.
17.	W trakcie terapii chcę zrozumieć jak powstało moje uzależnienie.
18.	Podejmuję terapię odwykową dlatego, że moi bliscy tego żądają.
19.	Podejmuję terapię po to, aby uzyskać pomoc w moich problemach życiowych.
20.	To, że sobie nie radzę wynika z warunków i okoliczności a nie z faktu, że jestem uzależniony.
21.	Podejmuję terapię, aby zlikwidować takie dolegliwości jak: bezsenność, osłabienie, drżenie rąk itp.
22.	Nie chcę, aby ktoś dowiedział się, że jestem uzależniony od alkoholu.
23.	Podejmuję terapię odwykową po to, aby nauczyć się odmawiać picia alkoholu.
24.	Jestem wrażliwy i nerwowy, ale to nie jest uzależnienie od alkoholu.
25.	Podejmuję trapię po to, aby moi bliscy wybaczyli mi moje postępowanie.
26.	Podejmuję terapię , bo chcę się dowiedzieć, dlaczego nie potrafię kontrolować swojego picia tak jak inni ludzie.
27.	Piję alkohol ale uważam, że nie jestem osobą uzależnioną.
28.	Chcę podjąć terapię, aby choć w części uwolnić się od kłopotów.
29.	Piję tyle, ile większość ludzi i uważam, że terapia odwykowa nie jest mi potrzebna.
30.	Uważam, że otoczenie bezpodstawnie uznaje mnie za alkoholika.
31.	Podejmuję terapię, ponieważ chcę mieć jakąś opiekę.
32.	Czasem wypiję więcej, ale to z powodu kłopotów a nie uzależnienia.
33.	W trakcie terapii chcę się dowiedzieć jakie moje cechy sprzyjają piciu alkoholu.
34.	Wstydzę się udziału w terapii odwykowej.
35.	Uważam, że w pełni potrafię kontrolować picie alkoholu.

Sprawdź, czy zaznaczyłeś (-aś) wszystkie odpowiedzi.

Dziękujemy.

Kwestionariusz Poziomu Motywacji - założenia i opis. (Ryszard Cibor).

Przyjmując, że oddziaływania terapeutyczne mogą być efektywne i ekonomiczne przede wszystkim w stosunku do osób odpowiednio umotywowanych do leczenia odwyko­wego, należałoby właściwy proces terapeutyczny po­przedzić etapem wstępnym, polegającym na wzbudzaniu pożądanych motywów i wygaszaniu niekorzystnych, antymotywacyjnych tendencji.

Problemem istotnym dla praktyki leczenia odwykowego jest w związku z tym identyfikacja motywów pacjenta, określenie ich rodzaju i natężenia oraz ustalenie czynni­ków mogących utrudniać terapię. Chodzi przy tym o uzy­skiwanie danych porównywalnych, mogących stanowić podstawę do ustalania składu grup terapeutycznych, sto­sowania odpowiednich oddziaływań, a przede wszystkim oceny efektów tych oddziaływań.

W oparciu o dane z literatury (1) wyróżniłem następujące grupy motywów towarzyszących decyzji o podjęciu lub nie terapii odwykowej.

Pierwszą grupę motywów stanowi: dążenie do uzyskania ustąpienia dolegliwości towarzyszących chorobie alkoholo­wej. Osoby uzależnione, kierując się głównie takimi motywa­mi oczekują od lekarza wyleczenia chorych narządów we­wnętrznych, usunięcia przykrych objawów takich jak "drżenie mięśniowe, bezsenność, osłabienie, napięcia, lęki itp. nie oczekują natomiast, czy wręcz przeciwstawiają się próbom zmiany ich postaw, stylu życia, zachowania. Na ogół zaprze­czają także, jakoby istniał związek między piciem alkoholu a wymienionymi objawami. Można powiedzieć, że 'pacjent kierujący się tego typu motywami dąży do tego, aby być traktowanym jak chory „somatycznie", ponieważ zwalnia go to od odpowiedzialności za jego stan. Obrazowo przedstawią tę postawę A. Kępiński (2) „...chory „somatycznie" rozumuje mniej więcej w ten sposób; „…czuję się źle, bo mam chorą wątrobę, serce, płuca itp., lekarz to zbada, naprawi i będę czuł się z powrotem dobrze. W ten sposób odcina się jakby od choroby i chorej części ciała, nie on jest chory, ale chore jest serce, wątroba, nerki a nawet mózg.”

Druga grupa motywów obejmuje oczekiwanie uzyskania wtórnych korzyści z leczenia odwykowego w postaci pomocy, socjalnej, opieki zrozumienia i tolerancji ze strony innych (najczęściej rodziny). Pacjent poprzez podjęcie leczenia odwykowego chce złagodzić w pewnym stopniu swoją niekorzystną sytuację społeczną. Także i w tym przypadku dąży do usunięcia objawów choroby alkoholowej, ale w sferze stosun­ków społecznych.

Trzecia grupa motywów obejmuje osoby uzależnione od alkoholu, które dążą do zrozumienia przyczyn i mechaniz­mów uzależnienia. A także z dążenie do poznania i zmiany siebie. Te dwie grupy motywów, prawdo podobnie najbardziej korzystne z punktu widzenia procesu terapeutycznego, dotyczą psychologicznego aspektu choroby alkoholowej i wiążą się z poczuciem niesprawności psychicz­nej (niemożność efektywnego kierowania swoim postępowa­niem).

Najmniej wartościowymi motywami są motywy zewnętrzne (czwarta grupa motywów).

Nakłanianie osoby uzależnionej od alkoholu do poddania się kuracji odwykowej wbrew jej wewnętrznym przekonaniom, prowadzi najczęściej do działań pozorowanych, do podjęcia leczenia tylko w sensie formalnym, „dla świętego spokoju", a stosowanie przymusu leczenia wywołuje odruch buntu przeciwko ograniczeniu wolności osobistej.

Z drugiej strony nawet tak niekorzystne dla terapii odwykowej motywy zewnętrzne o charakterze przymusu, mogą stanowić punkt wyjścia do zmiany struktury motywacji osoby uzależnionej choćby dlatego, że uczestnicząc w spotkaniach terapeutycznych podlega on określonym oddziaływaniom.

Podjęcie decyzji o zgłoszeniu się do leczenia odwykowego jest wypadkową oddziaływania dwóch przeciwstawnych grup czynników: motywacyjnych i antymotywacyjnych. W przypadku choroby alkoholowej można wyróżnić co najmniej dwie grupy czynników, które utrudniają lub uniemożliwiają podjęcie decyzji leczenia odwykowego, albo też w poważnym stopniu zakłócają przebieg terapii i czynią ją mniej efektywną.

Do pierwszej grupy czynników antymotywacyjnych można zaliczyć tendencję do unikania leczenia ze względu na lęk przed terapią i przewidywanie negatyw­nych konsekwencji społecznych. Lęk przed terapią może mieć różne źródła j najczęściej jednak wynika z nieznajomości metod leczniczych, błędnego przekonania o przewadze me­tod awersyjnych, niechęci pobierania środków farmakolo­gicznych itp. Szczególnie jednak istotnym czynnikiem przeciw­działającym zgłaszaniu się do Poradni Odwykowej lub szpita­la jest obawa przed otrzymaniem etykietki „alkoholika” z chwilą podjęcia leczenia odwykowego. O ile pijący, nawet nadmiernie, jest co najmniej tolerowany, o tyle ten sam pijący, który zgłosił się do leczenia odwykowego, uznany jest za dewianta - nałogowego alkoholika (3).

Druga grupa czynników antymotywacyjnych dotyczy tendencji do zaprzeczania temu, że jest się uzależnionym od alkoholu. Idzie tu m.in. o brak ukształtowania się „obrazu własnej choroby alkoholowej", co stanowi złożony, wymagający osob­nego opracowania, problem. W uproszczeniu można powiedzieć, że osoby te nie łączą objawów zaburzeń w sferze biologicznej, psychicznej i społecznej w łańcuch przyczynowo-skutkowy z nadużywaniem alkoholu oraz, że cechuje je brak elementarnych wiadomości dotyczących przejawiania się choroby alkoholowej.

Trudno wymagać, aby człowiek, który nie czuje się chory, przejawiał motywację do leczenia. Często jednak zaprzeczenie istnienia choroby alkoholowej stanowi wyraz stosowania prymitywnych mechanizmów obronnych.

Kwestionariusz „Poziomu Motywacji” jest narzędziem do szybkiego ustalenia struktury motywacji do leczenie odwykowego osób, które mają „problemy alkoholowe”.

Pozwala na dokonanie pomiaru w ramach następujących skal i podskal:

Skala I. Czynniki motywujące do podjęcia terapii uzależnienia od alkoholu.

1. Dążenie do poznania i zmiany siebie ( w tym także zrozumienia przyczyn i mechanizmów po­wstania nałogu alkoholowego) - (twierdzenia: 4,8,13,17 ,23,26,33)

2. Dążenie do uzyskania ustąpienia dolegliwości towarzy­szących chorobie alkoholowej (twierdzenia: 6, 10, 16, 21).

3. Dążenie do uzyskania wtórnych korzyści z terapii odwykowej (twierdzenia: 3, 14, 19, 28, 31).

4. Naciski otoczenia (twierdzenia: 1, 12, 18)

Skala II. Czynniki antymotywacyjne, utrudniające podjęcie i przebieg terapii uzależnienia od alkoholu.

1. Lęki i obawy związane z podjęciem terapii odwykowej (twierdzenia: 2, 7, 11, 22, 34)

2. Zaprzeczanie uzależnieniu (twierdzenia: 5, 9, 15, 20, 24, 27, 29, 30, 32, 35).

Badany ocenia trafność poszczególnych stwierdzeń stawiając znak „x” w jednej z czterech rubryk: „zdecydowanie zgadzam się” (3 punkty); „raczej zgadzam się” (2 punkty); „raczej nie zgadzam się” (1 punkt); „zdecydowanie nie zgadzam się” (0 punktów).

Podstawę określenia struktury i natężenia motywacji do terapii odwykowej stanowią sumy w poszczególnych skalach i podskalach (ponieważ normy są w przygotowaniu, można prowizorycznie ustalać strukturę motywacji obliczając dla każdej ze skal (podskal) średnią z twierdzeń, które je konstytuują.

GPE Psychotronics

---