Ćwiczenia 6 7.12.2007

Formalne warunki zasady proporcjonalności

- wielopartyjność

pluralizm polityczny a wielopartyjność

Pluralizm polityczny to szersze pojęcie dotyczące:

- zasad tworzenia partii

- niezależności aparatu państwowego

Są państwa gdzie istnieje wielopartyjność ale nie można mówić o pluralizmie politycznym np. Rosja.

- okręgi wielomandatowe (okręgi powinny być raczej więcej niż 6 mandatów).

- obecna ordynacja ustala liczbę mandatów w okręgu na minimum 7

Podział liczby mandatów w systemie proporcjonalnym zależy od:

- wielkość okręgów wyborczych (im większy okręg tym większa szansa dla małych ugrupowań)

- metody rozdziału mandatów

- Metoda d'Hondta - korzystniejsza dla dużych

- Metoda St League - korzystniejsza dla średnich ale niezła dla dużych (większe dzielniki pozwalają na uzyskanie większej liczby mandatów przez średnie partie)

- Metoda St League Skandynawska - z pierwszym dzielnikiem przez 1,4 - lepsza dla dużych partii niż zwykłe St League

- Harry-Nemeyer - suma wszystkich ważnych głosów na partie które przekroczyły próg

- próg wyborczy (klauzula zaporowa)

- progi wyborcze w skali kraju (np. Polska):

- 5% - partia

- 7% - koalicje

- 5% - komitet wyborczy

- progi wyborcze w skali okręgu - mandaty zdobywają te partie, które przekroczyły próg w danym okręgu

- próg wyborczy wywiera nacisk psychiczny na:

- wyborców - np. wyborcy UPR nie głosują na UPR bo nie wierzą, że przekroczy próg wyborczy

- partie - gdy partie raz się nie dostaną bo zabraknie im głosów zaczynają zawiązywać koalicje

Samo przekroczenie progu nie gwarantuje mandatu. Np. Unia Pracy miała w wyborach 4,9x%, ale nawet jakby zdobyła 5% to miałaby tylko 1 posła, bo przewaga konkurencji byłaby tak duża.

Wady systemu proporcjonalnego

- możliwa niestabilność rządów

- rozdrobnienie parlamentu

- sprzyja rozdrobnieniu sceny politycznej (jest partyjnogenny) - w systemie większościowym podział partii to decyzja praktycznie samobójcza natomiast w proporcjonalnym nie koniecznie

Możliwości geografii wyborczej systemu proporcjonalnego

I

południowy wschód - prawica

północny zachód - lewica

Założenia:

16 mandatów południowy-wschód i 16 północny zachód

Poparcie dla partii politycznych jest podobne procentowo ale odwrotne.

Jeśli południowy wschód podzielimy na 4 okręgi 4 mandatowe, może się okazać że prawica zdobędzie tam w sumie jeszcze więcej niż gdy był tam okręg niepodzielony.

II

kartka

W Polsce najmniejszy okręg to 7 mandatowy a największy (Warszawa - ze względu na liczone tam głosy polonii) to 21.

Wielkość okręgu a liczba mandatów

Wielkość okręgów	Wynik	Ilość mandatów	Liczba mandatów
6	35% (30 tys. ludzi)	60%-75%	4
7-11	35%	40%-50%	4
12-16	35% (120 tys. ludzi)	35%-40%	4

W małych okręgach (wieś) silne duże partie - a duże partie na wsi to PSL itd.

Prawo wyborcze jest podatne na instrumentalizacje ze względu na znaczące konsekwencje przyjmowanych rozwiązań. Jest to także widoczne w Polsce.

W systemie proporcjonalnym przy stosowaniu niektórych reguł można osiągnąć podobne efekty jak w większościowym.

Przykład niedokończony

1993 - załóżmy, że bez progu

d'Hondta - SLD I PSL większość ale nie konstytucyjna

St League - większość ale nieznaczna

Systemy mieszane

Irlandzki system wyborczy

- małe okręgi -3,4,5 mandatowe

Zalety:

- głosuje się na określonego kandydata a nie na listy partyjne

- umożliwia start niezależnym kandydatom (np. mającym siłę przebicia lub osiągnięciami regionalnymi)

- można ustalić swoje preferencje

- zwiększa odpowiedzialność posła przed wyborcami

- minimalizuje zjawisko straconych głosów

- eliminuje problem tego, że swoim głosem popieramy osoby z tej samej listy a których nie lubimy

- wzmaga konkurencję

- skład parlamentu lepiej odzwierciedla poglądy społeczeństwa

- akcentuje kampanię pozytywną

- likwiduje zjawisko głosowania taktycznego

Minusy:

- dłużej liczy się głosy

Na karcie wyborczej stawiamy kolejne cyfry (tyle, ile mandatów jest do zdobycia w okręgu) przy kandydatach określając swoje preferencje.

Obliczamy wynik w ten sposób, że liczbę oddanych głosów w okręgu plus jeden dzielimy przez liczbę mandatów plus jeden otrzymując iloraz wyborczy.

Jeżeli któryś z kandydatów uzyskał więcej głosów niż iloraz wyborczy zostaje posłem. Jeśli nie obsadzimy w ten sposób wszystkich mandatów liczymy głosy oddane na tego pierwszego posła względem wstawionych „2”. Nadwyżkę głosów na pierwszego nad iloraz wyborczy rozdzielamy między pozostałych stosując proporcję uzyskaną ze zliczenia wszystkich „2” w głosach na pierwszego wybranego.

System wyborczy w Niemczech

- 1 głos na osobę wybieraną przez jednomandatowe okręgi wyborcze (248 mandatów)

- 1 głos na listę partyjną landowi bez preferencji osobowej (248 mandatów)

Zwycięzcy z jednomandatowych okręgów stają się posłami automatycznie natomiast głosy oddane na listy są rozdzielane wg specjalnych wzorów. W ten sposób otrzymujemy dwa rodzaje mandatów w Izbie

Podział mandatów na listę partyjną zależy tylko od „głosów drugich” (tych na listy partyjne).

W Niemczech nie ma stałej liczby parlamentarzystów!

P.D.

organy wyborcze, protesty wyborcze, zgładzanie kandydatów, orzeczenie sądu najwyższego 1995 o ważności wyborów prezydenckich Kwaśniewski Wałęsa + zdania odrębne i argumenty sędziów przeciwnych uznaniu ważności wyborów.

Konkretny przepis ustawy o wyborze prezydenta, który wtedy obowiązywał - brzmienie obecne i poprzednie.

3

---