Ćwiczenia 3 9.11.2007
Gwarancje zasady powszechności prawa wyborczego
- konieczność ustalania wyborów w dzień wolny od pracy
- tworzenie
- obwodów wyborczych wg zasady terytorialności
- okręgów wyborczych specjalnych (szpitale, więzienia, areszty, placówki dyplomatyczne)
- wybory trwają od 6.00 do 20.00
- rejestry i spisy wyborców (prowadzi je Urząd Gminy) - zamieszcza się osoby zameldowane na stałe na terenie objętym jurysdykcją tego Urzędu
- są jawne - możemy złożyć zażalenie na brak w spisie, a następnie w razie niepomyślnego rozstrzygnięcia złożyć wniosek do sądu
- zaświadczenia o możliwości głosowania z Urzędu Gminy
- Obwodowa Komisja Wyborcza może dopisać do spisu wyborców w dniu głosowania:
- obcokrajowca
- osobę z zaświadczeniem
- osobę która może udokumentować dowodem osobistym zamieszkanie na terenie gminy i dowód o możliwości głosowania
- bezdomni najpóźniej 10 dni przed wyborami muszą złożyć wniosek o dopisanie do rejestru wyborców w miejscu właściwym dla swojego przebywania
- możliwość pomocy osobom niepełnosprawnym w dotarciu do lokalu
- możliwość zaskarżenia sposobu przeprowadzenia wyborów
- gwarancje zasada powszechności prawa wyborczego są ustalone w Konstytucji
- utrata możliwości głosowania może mieć miejsce tylko na drodze sądowej
W innych krajach także:
Belgia, Grecja, Turcja - głosowanie jest obowiązkiem
Przymus wyborczy - niespełnienie obowiązku wyborczego podlega grzywnie
Problem grzywny:
- problem określenia wysokości (zbyt niska niczego nie zmieni)
- koszt egzekucji grzywny jest wysoki
- słaba ściągalność grzywien
Problem celowości podnoszenia frekwencji wyborczej:
Za:
- zadośćuczynienie funkcji legitymizacji władzy, poziom legitymizacji władzy wzrasta
- może się zdarzyć lepsze odzwierciedlenie woli narodu w kształcie parlamentu ale nie musi
Przeciw:
Teorie elitarystyczne - np. Janusz Korwin Mikke „dwóch meneli spod budki z piwem ma dwa głosy a profesor uniwersytecki tylko jeden głos”
- większość osób dokonuje wyboru pod wpływem emocji, w zasadzie nie znając się na polityce, społeczeństwem łatwo manipulować
Metody podnoszenia frekwencji wyborczej:
- dłuższy czas głosowania - np. dwa dni
- kampania społeczna
- sposoby głosowanie nieosobistego:
- internet - dodatkowa możliwość, (problemy: nie wszyscy mają Internet; atak innego państwa (atak cybernetyczny Rosji na Estonię 2006); problem zachowania tajności głosowania) - np. wybory w Estonii (skorzystało 1% wyborców), w wyborach municypalnych w USA.
- poczta - może nie dojść, zaginąć - (wg. NIK Poczta gubi około 20% przesyłek) - w USA Stan Oregon - tylko głosowanie za pomocą poczty (listonosz przynosi kartę i zabiera do komisji). Poczta powinna być dodatkową możliwością, dla pewnej grupy wyborców (chorzy, niepełnosprawni -problem z ustaleniem którzy są dostatecznie chorzy i dostatecznie niepełnosprawni; emigranci - organizacja lokali wyborczych za granicą jest kosztowne i uciążliwe - w Anglii i Irlandii w 2007 tylko 6 lokali a głosowało 70 tys. osób).
- pełnomocnik - nie ma gwarancji że pełnomocnik zagłosuje zgodnie z wolą uprawniającego (w Polsce była taka propozycja w 2000 roku, ale SLD się nie zgodziło, gdyż korzystaliby z tego głównie osoby starsze będące pod wpływem kościoła, Radia Maryja, organizacji społecznych o prawicowej orientacji).
- ruchoma urna - np. w PRL, Chorwacja (wyborca, który nie może dotrzeć do lokalu - urna dojeżdża do niego)
Instytut Praw Publicznych -
Ostatnie wybory prezydenckie we Francji - 80% frekwencji, w Wielkiej Brytanii - około 70%. W Polsce międzywojennej około 70%.
Przesłanki biernego prawa wyborczego
- posiadanie czynnego prawa wyborczego
- ukończenie wieku:
a) Wybory samorządowe
- do rad - 18
-do organów wykonawczych 25
b) Sejm i Europarlament - 21
c) Senat - 30
d) Prezydent - 35
- w. samorządowe - do Rad - trzeba mieszkać na obszarze działania organu do którego się kandyduje (cenzus domicylu).
Kiedyś cenzus domicylu obowiązywał w wyborach Prezydenckich ze względu na casus Stana Tymińskiego. Obecnie jest zniesiony ale są poglądy, że powinien być przywrócony.
- w. samorządowe i do Parlamentu Europejskiego - zakaz kandydowania osób karanych za przestępstwa popełnione z winy umyślnej ścigane z oskarżenia publicznego.
- w. samorządowe i do Parlamentu Europejskiego mogą kandydować obywatele Unii
Zakaz kandydowania osób karanych za przestępstwa popełnione z winy umyślnej ścigane z oskarżenia publicznego nie został wprowadzony w wyborach do Sejmu gdyż nie znalazła się większość, której by na tym zależało.
Zasadność zakazu:
- osoby nie respektujące prawa państwa nie powinny mieć możliwości wpływania na to prawo
- tylko przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego bo do prywatnych zaliczamy zniesławienie więc mogłoby to spowodować nadmierne kłopoty dla wielu posłów
Przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego:
- naruszenie nietykalności osobistej
- zniesławienie
itd.
Zasada tajności
swoboda selekcji bez możliwości doświadczenia przymusu. Zasada nakłada na państwo taki obowiązek zorganizowania procedur aby wyborca mógł oddać głos tajnie:
Gwarancje zasady tajności:
- kotary
- urna zapieczętowana do zamknięcia lokalu
- brak podpisu na kartach
- karty są jednakowe
- próba zapoznania się wbrew woli głosującego z treścią głosu podlega odpowiedzialności karnej
Głosowanie tajne jest obowiązkiem ale prawo nie przewiduje żadnych konsekwencji gdy wyborca nie głosuje tajnie a więc w praktyce wyborcy nie głosują tajnie.
Obowiązek głosowania tajnego służy temu by nie wywierano presji na wyborcę.
Włochy - jeśli wyborca nie chce głosować tajnie nie zagłosuje w ogóle - uzasadnienie: włoska mafia.
Przykłady wywierania wpływu:
95r w Polsce - zbiórka żołnierzy, grupowe głosowanie, pilnowali oficerowie.
Ukraina - ostatnie wybory - presja na studentów.
2