EDUKACJA MONOLOGOWA

(SZKOŁA TRANSMISJI KULTUROWEJ)

• Definicja wiedzy - ustrykturyzowany, względnie stały, upubliczniony i obiektywny zbiór wiadomości i umiejętności (wiedza publiczna, deklaratywna).

• Atrybuty wiedzy - jednoznaczna, obiektywna skończona, bez osobistych zniekształceń.

• Forma wiedzy - wiedza w odpowiedziach, silnie sformalizowana.

• Źródła uprawomocnienia wiedzy - wiedza z przekazu społecznego, specjalistyczna, przynależna ekspertom, wartość poszczególnych treści wyznacza oficjalny program kształcenia.

• Wiedza i kompetencje osobiste - wiedza uznawana jako powierzchowna, subiektywna, niepełnowartościowe, pomijana w procesie dydaktycznym.

• Ekspresja wiedzy - ważna dosłowność reprodukcji, nadrzędność reguł języka pisanego.

• Zadania przedszkola/szkoły - przekaz wiedzy publicznej, stała ocena i weryfikacja realizacji tego zadania; sens edukacji - podporządkowanie się.

• Planowanie edukacji - jasne i precyzyjne cele ogólne i zoperacjonalizowane, dokładny pomiar stopnia dostosowania się do poprawnego wzorca.

• Metody nauczania - uczenia się - metody podające - uczenie się przez przyswajanie, ekonomiczność nauczania- max zysku przy min zaangażowania, tok dydaktyczny bez zakłóceń, jedna właściwa droga poznania znana nauczycielowi.

• Nauczyciel i wychowankowie w procesie dydaktycznym - model jednopodmiotowy - władza nauczyciela nad procesami nauczania - uczenia się.

EDUKACJA DIALOGOWA (SZKOŁA INTERAKCYJNA)

• Definicja wiedzy - dynamiczny, skontekstualizowany kulturowo system wzajemnie ze sobą powiązanych znaczeń konstruowanych i rekonstruowanych przez jednostkę w toku ciągłego negocjowania społecznego.

• Atrybuty wiedzy - wieloznaczna, hipotetyczna, problematyczna, uwikłana w konteksty.

• Forma wiedzy - wiedza w pytaniach, język słabo sformalizowany, zindywidualizowany, często w formach narracyjnych i metaforze.

• Źródła uprawomocnienia wiedzy - wiedzę uprawomocnia ludzkie doświadczanie rzeczywistości, umowa społeczne; akceptowane są teorie najbardziej prawdopodobne i wystarczające do skutecznego działania.

• Wiedza i kompetencje osobiste - interakcja miedzy wiedzą osobistą i potoczną; wiedza osobista dziecka traktowana jako podstawa (istotna diagnoza wstępna i aktywacja doświadczeń dziecięcych).

• Ekspresja wiedzy - ważna wielość interpretacji, własne opinie i sądy; liczy się problematyzacja zagadnień, stawianie pytań, odkrywanie niejednoznaczności.

• Zadania przedszkola/szkoły - tworzenie warunków do konstruowania wiedzy przez dzieci; dbałość o indywidualny, pełny rozwój osobowości; sens edukacji - wolność, poczucie sprawstwa.

• Planowanie edukacji - zakłada się względną nieprzewidywalność rezultatów oddziaływań, „miękkie planowanie” - określanie sytuacji edukacyjnych stawianych przed dziećmi.

• Metody nauczania - uczenia się - wielość dróg poznania, zgoda na popełnianie błędów, eksperymentowanie (np. metody problemowe, eksponujące, praktyczne, indywidualizacja zadań, materiału, metody, uczenie się we współpracy).

• Nauczyciel i wychowankowie w procesie dydaktycznym - dwupodmiotowy model kształcenia.

JAK TWORZYĆ WARUNKI KONSTRUOWANIA WIEDZY PRZEZ DZIECI?

1. Ciągła interakcja między wiedzą osobistą i publiczną

• aktywizacja wiedzy osobistej przed kontaktem z wiedzą publiczną

• eksplorowanie wiedzy osobistej na lekcji

• nadawanie nowych znaczeń

• ponowne eksplorowanie doświadczeń osobistych po kontakcie z wiedzą publiczną

2. Poszerzanie repertuaru doświadczeń dziecięcych

• zwiększenie różnorodności sytuacji dydaktycznych

• poszerzenie spektrum tematycznego

• eksponowanie problematyczności zagadnień

3. Zagwarantowanie większej mobilności nośników wiedzy

• rezygnacja z traktowania nauczyciela jako jedynego źródła wiedzy

• eksponowanie wielostronności interpretacji i źródeł wiedzy

• preferowanie opracowań indywidualnych i w małych grupach

4. Tworzenie warunków do „poszukiwania śladu” przez dzieci

• redukcja obowiązku „podążania śladem” nauczyciela

• tworzenie warunków rozwoju twórczości

• tworzenie sytuacji trudnych, gdzie brakuje heurystyk

• gwarancja partnerstwa poznawczego nauczyciela i uczniów

• indywidualizacja metod, treści i zadań

• nastawienie na pytania uczniowskie

IDEA INTEGRACJI W ZREFORMOWANEJ SZKOLE -

PŁASZCZYZNY INTEGRACJI

I. Płaszczyzny integracji w koncepcji M.Kowalik-Olubińskiej i W.Świętek

(„Uczymy inaczej. Nauczanie zintegrowane w klasach niższych”)

1. Integracja treści - scalanie, łączenie treści różnych przedmiotów w logicznie powiązane struktury, tak, by mogły one służyć rozwijaniu wielokierunkowej aktywności uczniów.

2. Integracja celów - łączne realizowanie celów poznawczych, kształcących i wychowawczych, przenikanie się procesu nauczania i wychowania.

3. Integracja metodyczna - stosowanie różnorodnych, wzajemnie się uzupełniających metod i form pracy uczniów w celu stymulowania wszechstronnego rozwoju uczniów.

4. Integracja organizacyjna - naprzemienne stosowanie różnych rodzajów aktywności uczniów w odcinkach czasowych regulowanych możliwościami, potrzebami, rytmem biologicznej sprawności dzieci.

II. Płaszczyzny integracji e koncepcji E.Misiornej

(„Zintegrowana edukacji w klasach I-III”)

1. „Integracja w dziecku”

1. Podstawą tak rozumianej integracji jest założenie, że każde dziecko stanowi niepowtarzalną całość, jest indywidualnością, której potrzeby, zainteresowania, możliwości i tempo rozwoju muszą być uwzględnione w organizacji procesu dydaktyczno-wychowawczego.

2. Dziecko uznawane jest za aktywnego „twórcę” swojego systemu wiedzy. Wewnętrzne struktury psychiczne dziecka organizują się na bazie całościowego doświadczania otaczającej rzeczywistości. Ma tutaj miejsce poznawanie poprzez działania intelektualne i praktyczne, przeżywanie, uruchamianie zmysłów, intuicję. W procesie tym decydującą rolę odgrywa język jako narzędzie konstruowania wiedzy i porozumiewania się.

2. Integracja personalna

1. Integracja odbywa się poprzez osobę nauczyciela, który uwzględniając indywidualność każdego dziecka organizuje i koordynuje ich wszechstronną aktywność. Nauczyciel jest więc inicjatorem i stymulatorem procesów rozwojowych i edukacyjnych.

2. Kształcenie zintegrowane zakłada dwupodmiotowy model w relacjach nauczyciel-uczeń (nauczyciel włącza się w linię działania ucznia, wciąga go w swoją linię działania lub oba podmioty wspólnie konstruują swoja aktywność).

3. Integracja ofert edukacyjnych

Edukacyjne propozycje szkoły winny być w łączone w z ofertą innych placówek, zajmujących się w mniejszym lub większym stopniu wspomaganiem rozwoju dzieci i młodzieży. Integracji w tym obszarze musi towarzyszyć świadomy wybór i pogłębiona refleksja nauczyciela.

4. Integracja zespołu klasowego

Indywidualne działania dziecka powinny być wkomponowane w poczynania całego zespołu klasowego, bowiem rówieśnik stanowi bardzo istotne źródło wsparcia w konstruowaniu wiedzy przez uczniów klas młodszych.

5. Integracja środowisk życia dziecka

Szkoła, dom i grupa rówieśnicza oddziałują na dziecko łącznie i tkwią w tym samym środowisku lokalnym. Zajęcia lekcyjne, domowe i czynności podejmowane w czasie wolnym stanowią całość, bo integruje je osoba dziecka.

6. Integracja wszystkich podmiotów

Szkoła musi być miejscem integracji, nauczycieli, uczniów i ich rodziców

Inne płaszczyzny integracji,

stanowiące uzupełnienie powyższej propozycji

7. Integracja dzieci pełnosprawnych z dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyjnych

8. Integracja wielokulturowa

9. Integracja wychowania przedszkolnego i wczesnoszkolnego (wspólna podstawa programowa edukacji elementarnej)

III. Płaszczyzny integracji w koncepcji M.Żytko

(„Kształcenie zintegrowane - problemy teorii i praktyki”)

1. Integracja treściowa - koncentrowanie aktywności uczniów wokół tematu, sytuacji czy problemu (np. poznawanie najbliższej okolicy).

2. Integracja kompetencyjna - koncentracja treści i aktywności uczniów wokół rozwijania wybranych kompetencji społecznych, emocjonalnych czy poznawczych (np. myślenie krytyczne, umiejętność komunikowania się).

3. Integracja poznawcza - koncentracja działań uczniów wokół procedur efektywnego uczenia się i poznawania świata (np. wykonywanie eksperymentów, obserwacje, czytanie).

MODELE KSZTAŁCENIA ZINTEGROWANEGO

1. Model monodyscyplinarny (jednoprzedmiotowy) - zachowana jest odrębność przedmiotów; nauczyciel podczas realizacji zagadnień na „swoim” przedmiocie korzysta z innych dziedzin wiedzy.

2. Model multidyscyplinarny (wieloprzedmiotowy) - określone zagadnienia tematyczne są realizowane w tym samym czasie na różnych przedmiotach.

3. Model interdyscyplinarny (międzyprzedmiotowy) - określone zagadnienie tematyczne skupia treści z różnych dziedzin wiedzy; są one realizowane przez jednego nauczyciela.

---