W stali zaeutektoidalnej, o zawartości np. 1,2% C, w temperaturze otoczenia, o strub-turze perlityczno-cementytowej, po nagrzaniu do Aci, perlit w opisany sposób przemienia się w austenit. Natychmiast po przekroczeniu tej temperatury stal ma strukturę austeni-tyczno-cementytową. Dalszemu nagrzewaniu towarzyszy stopniowe rozpuszczanie się cementytu, co powoduje stopniowe wzbogacanie austenitu w węgiel. Według prawa dźwigni, w temperaturze ponad Aci można określić zawartość węgla w austenicie (rys. 5.22). Proces trwa aż do punktu Ac cm (nasycenia roztworu), w której stal osiąga jednofazową strukturę austenityczną o zawartości 1,2% C.

W rzeczywistości przemiana odbiega od przedstawionego modelu, zwłaszcza w zakresie temperaturowym. Rzeczywiste szybkości nagrzewania w wyniku bezwładności cieplnej powodują przegrzanie, tzn. podnoszą temperatury graniczne przemiany. Następnie roz­puszczanie się cementytu w austenicie i wyrównywanie stężenia węgla w sąsiednich objętoś-ciach austenitu sprowadzają się do dyfuzji węgla, której szybkość w temperaturach prze­miany jest stosunkowo niewielka. W rezultacie temperatura Acs lub Accm me oznacza fak­tycznego zakończenia przemiany, tzn. otrzymania austenitu o wyrównanym stężeniu węgla.

Rzeczywisty przebieg przemiany eutektoidalnej podczas nagrzewania stali o zawartości 0»8 % C, uwzględniając wpływ szybkości nagrzewania, przedstawiono poglądowo na rys. 5.23. Dzięki półlogarytmicznej skali wykresu krzywe obrazujące szybkość nagrzewania można zastąpić w przybliżeniu liniami prostymi. Jak z rys. 5.23 wynika, małe szybkości nagrzewania »i sprawiają, że temperatury przemiany nieznacznie odbiegają od temperatur równowagowych, ale przebiega ona bardzo wolno. Natomiast duże szybkości nagrzewania <»a powodują znaczne podwyższanie temperatur przemiany w stosunku do warunków rów­nowagowych, ale zapewniają szybki jej przebieg.

log czasu Rys. 5.23. Wpływ szybkości nagrzewania na przemiany w stali

Ważną dla praktyki cechą przemiany eutektoidalnej przy nagrzewaniu jest zmniejsze­nie wielkości ziarna austenitu w stosunku do ziarna perlitu (rys. 5.24). Przy szybkości nagrzewania zbliżonej do warunków równowagi austenit osiąga wielkość, pierwotnego ziarna/charakterystyczną dla wytopu stali i określoną jego warunkami (rozdz. 5.2.1). Bardzo duże szybkości nagrzewania (np. grzanie indukcyjne) powodują silniejsze rozdrob-

---