Każdy kwas nukleinowy składa się z powtarzających się podjednostek nazywanych nukleotydami i ich liczba jest charakterystyczna dla danego kwasu. Budowa nukleotydu- każdy nukleotyd posiada 5-cio węglowy cukier tzw, pentozę połączona jest z nim resztą fosforanową oraz zasada azotowa Kwasy nukleinowe dzielimy na:+ I DNA (kwas deoksyrybonukleinowy) a) lokalizacja DNA w komórce: *jądro komórkowe, *mitochondrium, b)funkcja DNA:przechowanie informacji genetycznej (a nie kodu genetycznego) w DNA zapisane są wszystkie cechy danego organizmu. c)budowa DNA: *jest dwuniciowy, * nici są spiralnie zaplecione, *każdy nukleotyd w DNA posiada(cukier dezoksyryboza, resztę fosforanową, zasada azotowa) *Zasady azotowe w DNA to(adenina, cytozyna, guanina, tymina) *na przeciwko adeniny jest zawsze tymina, naprzeciwko cytozyny jest zawsze guanina ( jest to tzw, komplementarność) *pomiędzy adeniną a tyminą występują zawsze podwójne wiązania wodorowe, między guaniną a cytozyna zawsze potrójne. Dzięki temu wiązania DNA otrzymują się blisko siebie. II RNA (kwas rybonukleinowy) a) lokalizacja RNA: powstaje w rybosomach także w jądrze z którego wydostaje się do cytoplazmy, b) funkcja RNA: umożliwia wytwarzanie białek na podstawie inf, zapisanej w DNA. Proces w jakim uczestniczy RNA to translacja. c)budowa RNA: *jest jednoniciowe, *nici nie muszą być zaplecione, *każdy nukleotyd zawiera (cukier ryboza pięcio węglowy, resztę fosforanową, zasadę azotową) *zasady azotowe: cytozyna,guanina,adenina,uracyl. Porównanie budowy DNA i RNA: Cecha: ilość nici: dwuniciowe/ jednoniciowe, Cukier: deoksyryboza/ ryboza, Różniące się zasady: tymina/ uracyl Budowa nici: spiralna/ inny niż spiralny lub spiralny wiązania wodorowe: obecne/ brak Replikacja jest semikonserwatywna- kopiowana cząsteczka DNA zostaje rozpleciona do każdego ze starych nici zostają wówczas dobudowane nici nowe. Odbywa się to zgodnie z regułą komplementarności Przebieg replikacji: a) rozplatanie- w rozplataniu nici uczestniczą enzymy (helikazy) rozplatają one nic od miejsca 0 -miejsce inicjacji replikacji. Aby nici nie zaczęły się ponownie zaplatać doczepiają się do nici białka destabilizują spirale. b) kopiowanie- w kopiowaniu uczestniczy enzym nazywany polimerazą DNA, enzymy te przemieszczają się za helikazami i do każdej ze starych nici dobudowują nici nowe. Jedna z dobudowanych nici nazywa się nicią wiodącą (powstaje ona w sposób nie przerwany) druga dobudowywana nić tzw opóźniona tworzona jest z krótkich fragmentów które nazywamy fragmentami okazaki na początku nici wiodącej i każdego fragmentu okazaki znajduje się starter będący nicią RNA. c) po skopiowaniu całej cząsteczki DNA startery zostają wycięte , fragmenty okazaki łączą się ze sobą odrywają się białka destabilizujące, helikazy i polimerazy, każda z dwóch cząsteczek DNA ulega zapleceniu. Transkrypcja- jest to przepisywanie DNA na RNA przepisywana nie jest jednak cała nić ale tylko jej fragment tzw gen. Różnice między transkrypcją a replikacją: * w replikacji do każdej adeniny w nici matrycowej doczepiana jest tymina w nici komplementarnej, w transkrypcji wklejany jest uracyl zamiast tyminy. *w replikacji przepisywana jest cała nić DNA w transkrypcji tylko fragment zawierający gen, *W replikacji na pods nici DNA tworzona jest nowa nić DNA w transkrypcji na podstawie nici Dna tworzona jest nić RNA. * W replikacji uczestniczy enzym polimeraza DNA w transkrypcji uczestniczy polimeraza RNA. Przebieg transkrypcji a ) rozplatanie- helikazy rozplatają DNA na odsinku zawierającym dany gen. Białka destabilizujące zapobiegają zaplataniu się nici. b)kopiowanie- kopiowanie zaczyna się od przyłączenia polimerazy RNA do miejsca nazywanego promotorem. Promotor znajduje się na nici matrycowej bezpośrednio przed genem . Polimeraza dobudowuje nić RNA komplementarną do nici matrycowej w DNA. Przed RNA nie trzeba wstawiać startera. c) po skopiowaniu nici DNA i RNA doczepia się od kopiowanego genu nić DNA ponownie się zaplata. Wytworzone RNA nie jest jeszcze gotowe do dalszego wykorzystania i musi uleć obróbce potranskrypcyjnej. d) obróbka potranskrypcyjna- wytworzona podczas transkrypcji cząsteczka RNA nazywana jest pre mRNA. Zawiera ona eksony oraz introny. Eksony kodują białko, introny nie zawierają żadnej inf. Obróbka potranskrypcyjna polega na wycięciu intronów i połączeniu ze sobą eksonów powstaje w ten sposób mRNA (matrycowy RNA)zawiera on informacje o tym jak ma wyglądać dane białko.

Kod genetyczny jest to sposób zapisu informacji o budowie białka w materiale genetycznym Kod genetyczny nie jest jednak informacja lecz sposobem jej zaszyfrowania. Cechy kodu genetycznego: #uniwersalność-tzn. wszystkie organizmy mają identyczny kod genetyczny świadczy to o ich wspólnym pochodzeniu. #trójkowość- tzn. ze każde trzy nukleotydy leżące obok siebie tworzą KODON (triplet) oznacza on jaki aminokwas ma być wbudowany w cząsteczkę białka. #bezprzecinkowość- tzn. poszczególne kodony nie są oddzielone od siebie żadnymi dodatkowymi nukleotydami. #niezachodzący- tzn 3 nukleotydy wchodzące w skład jednego kodonu nie może być elementami sąsiednich kodonów. #jednoznaczność- tzn jeden kodon to jeden aminokwas. #zdegenerowanie- tzn niektóre aminokwasu kodowane są niezależnie przez kilka różnych trójek nukleotydów. Translacja- jest to proces tworzenia białka aby translacja mogła się odbyć poprzedzić musi ją transkrypcja. Powstaje wówczas cząsteczki RNA na bazie informacji zawartej w DNA. Do Translacji potrzebne są 3 odmiany RNA: mRNA (matrycowy), tRNA(transportowy), rRNA(rybosomalny). Rodzaje i funkcje poszczególnych typów RNA#rRNA- tworzy on rybosomy są one elementami komórki w których odbywa się proces translacji tworzenia białek. mRNA- ma postać nici w której znajdują się liczne kodony od kolejności kodonów uzależniona jest budowa danego białka mRNA zaczyna się zawsze od kodonu AUG- start, na końcu jest zawsze jeden z 3 kodonów oznaczających stop: UAA, UAG, UGA. tRNA- zajmuje się dostarczaniem aminokwasów potrzebnych od produkcji białka, 2 cząsteczka tRNA połączony jest odpowiedni aminokwas. Aby został on w odpowiednie miejsce wklejone cząsteczka tRNA rozpoznaje kodon w mRNA za pomocą posiadanego przez siebie antykodonu. Przebieg translacji: #inicjacja- rozpoczyna się od połączenia mRNA z małą podjednostką rybosomy. Nastepnie do kodonu startowego doczepia się tRNA którego antykodon dopisany jest do kodonu. tRNA dostarcza aminokwas metionine. Do małej podjednostki rybosomy doczepia się ostatecznie duża podjednostka i powstaje aktywny rybosom. #elongacja- tRNA przenoszący metionine znajduje się w miejscu „P” miejsce ”A” w dużej podjednostce jest wolne. Jeżeli pojawi się tRNA którego antykodon pasuje do kodonu to to zostaje włączony do miejsca „A”. aminokwas metinine łączy się z aminokwasem dostarczonym do miejsca „A”. Cząsteczka tRNA która była w miejscu „P” zwalnia to miejsce, po zwolnieniu miejsca :p: cała nić mRNA i połączone z nią elementy posuwają się o jeden kodon. Do zwolnionego miejsca „A” dołączyć może się kolejna cząsteczka tRNA z aminokwasem i cały proces powtarza się. #terminacja- jeżeli w miejscu „A” znajdzie się kodon oznaczającu stop to kończy się proces translacji. Kodon stop daje sygnał do rozpadu rybosomy. Dwie podjednostki rozłączają się odrywa się utworzone białko oraz mRNA. A=T, C=G- DNA, U=T, U=A - RNA,

---