Wykład: pedagogika przedszkolna z elementami metodyki - 19.04.2008 r.

„Czytanie”

Są dwie grupy (a wg Brzezińskiej jeszcze trzeci) definicji określających czytanie:

1. w aspekcie technicznym - ujęcie lingwistyczne; (Pytanie: Jak dziecko czyta?)

• wg H. Materowej: czytanie wymaga umiejętności rozpoznawania, różnicowania drobnych elementów pod względem kształtu, kierunku i eliminowania cech nie istotnych (t, l, ł - dla dziecka trudne bo różnią się te litery tylko jednym elementem, a jeden zostaje tu i tu ten sam; inne gdzie orientacja ”przestrzenna” ma znaczenie: u, n, o, a, j, i)

• wg Alkonina: czytanie jest to tworzenie dźwiękowej formy słowa na podstawie jego obrazu graficznego (czytanie w pojęciu lingwistów polega na transponowaniu grafemów (najmniejsza cząstka pisana) na fonemy (najmniejsza cząstka mówiona) oraz wyrazów zapisanych na słowa mówione;

2. w aspekcie semantycznym (znaczeniowy) - podejście psychologiczne (Pytanie: Co dziecko czyta?)

• wg R. Więckowskiego: istotą umiejętności czytania jest zdolność dziecka do tłumaczenia albo rozszyfrowywania znaków języka pisanego a podstawą umiejętności czytania jest rozumienie czytanego tekstu i związana z nim technika czytania

3. w rozwoju umiejętności czytania Brzezińska wyróżnia jeszcze trzeci aspekt krytyczno-twórczy (Pytanie: Jak co i po co dziecko czyta?)

• w tym aspekcie zasadniczo jest najbardziej istotne to czy osoba która czyta tekst wykazuje się refleksyjnym stosunkiem do tekstu, czy potrafi mieć własną krytyczną postawę do czytanego tekstu

Gotowość do czytania i pisania

Ten stan gotowości: to właściwy poziom rozwojowy w zakresie funkcji decydujących o prawidłowym przebiegu nabywania umiejętności czytania i pisania; jest efektem dojrzewania procesów psychomotorycznych i jest też efektem treningu. Jest to taki stan, w którym dziecko może się uczyć z łatwością i bez napięcia emocjonalnego

Gotowość psychomotoryczna jest to umiejętność rozpoznawania różnicowania symboli graficznych kojarzenia nazw graficznych z dźwiękami, odwzorowywanie znaków; dla tej gotowości bardzo ważna jest prawidłowa wymowa dziecka Dla rozwoju tej gotowości jest ważne też ustalona lateralizacja. Dziecko musi mieć też dobrze rozwiniętą percepcję wzrokowo-ruchową oraz percepcję słuchową.

Gotowość słownikowo-pojęciowa dziecko posługuje się bogatym zasobem pojęć; rozumie pojęcia wieloznaczne, nie boi się rozmawiać.

Gotowość emocjonalno-motywacyjna wyraża się w tym że dziecko jest zainteresowane czytaniem, wie, że w czytaniu można zakodować pewne informacje, bawi się w czytanie książek, zadaje pytania do tekstu

Właściwości dziecka wg Taylor są następujące:

• Dziecko powinno uświadomić sobie co to jest czytanie na czym ono polega że za pomocą znaku albo wyrazu można zakodować pewne informacje np. kot, że to nie jest tyko obrazek ale i krótkie słowo, powinno rozumieć jak się czyta w jego języku (że w języku polskim czyta się od lewej do prawej);

• Dziecko powinno wiedzieć po co jest czytanie , do czego jest to potrzebne;

• Dziecko powinno mieć bogate słownictwo;

• Dziecko powinno posiadać umiejętności różnicowania i rozpoznawania kształtów.

W Polsce w pracy dydaktyczno-metodycznej występują 2 etapy czytania i pisania:

I ETAP: Wyrabianie gotowości do nauki czytania. Zadania rozwojowe:

• rozwijanie spostrzegawczości rozwojowej;

• rozwijanie mowy ze szczególnym naciskiem na poprawne wymawianie wszystkich głosek;

• rozwijanie słuchu jako podstawowego warunku możliwości dokonywania pełnej analizy i syntezy wyrazów;

II ETAP: Wprowadzanie elementarnej nauki czytania od 5 - 6 roku życia.

Właściwą naukę czytania możemy zacząć już od 5 roku życia:

I etap: czytanie globalne (pokazywanie dzieciom całych słów pisanych pismem drukowanym i na przedstawieniu ich w formule (np: tu jest napisane drzewo, wprowadzamy napisy w różnych kącikach Ala, Ola Marta, lasek, pasek…

II etap: wprowadzanie liter:

1. przygotowywanie do poznania wyrazu podstawowego

2. zwrócenie uwagi na wyraz podstawowy;

3. analiza wyrazu podstawowego (podział wyrazu na sylaby klaszcząc, i na głoski wyliczając na palcach)

4. zbudowanie schematu wyrazu z białych cegiełek

5. zbudowanie schematu wyrazu z kolorowych cegiełek

6. wyodrębnienie pierwszych głosek

7. pokaz litery małej i drukowanej i analiza kształtu litery

8. wyszukiwanie nowo poznanej litery wśród innych liter

9. wyszukiwanie słów, które rozpoczynają się na taką samą głoskę