Indywidualne formy ochrony środowiska - służą zachowaniu bądź odtworzeniu lokalnej sieci ekologicznej oraz pozwalają na utrzymanie procesu samoregulacji środowiska, co pozytywnie wpływa również na produkcje rolną.
W Polsce zaliczamy do nich:
- Pomniki przyrody
- Stanowiska dokumentacyjne
- Zespół przyrodniczo - krajobrazowy
- Użytek ekologiczny
Pomnikami przyrody są pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupienia o szczególnej wartości naukowej, kulturowej, historyczno-pamiątkowej i krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami wyróżniającymi je wśród innych tworów. W szczególności są to: sędziwe i okazałych rozmiarów drzewa gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie.
» W Polsce istnieje około 33 tys. pomników przyrody a ich gwałtownie zwiększająca się liczba nastąpiła po przyznaniu samorządom lokalnym prawa do wprowadzenia tej formy ochrony.
Zespół placowo parkowy - plac jest położony w pięknym parku krajobrazowym ze starym drzewostanem. Rosną tu wiekowe dęby, lipy, kasztanowce i inne drzewa.
Polodowcowy głaz narzutowy - został wykopane pryz okazji robot ziemnych Tarnowie.
Maczuga herkulesa - /Pieskowa skala/ wysoka na 30 m wapienna skała szersza u góry, węższa przy podstawie. Jest efektem działania czynników atmosferycznych.
Dąb Bartek - woj. Świętokrzyskie; dąb liczy 1200 lat (wg tradycji) natomiast badania wskazują na około 650 lat. Zaliczany jest do najstarszych drzew w Polsce. Jego obwód przy ziemi to1340cm, a wysokość 30 m.
Innymi pomnikami przyrody maga być np:
jaskinie
Zespół przyrodniczo - krajobrazowy wyznacza się w celu ochrony wyjątkowo cennych fragmentów krajobrazu naturalnego i kulturowego dla zachowania jego wartości estetycznych.
- zespół przyrodniczo krajobrazowy to stosunkowo nowa forma ochrony przyrody. Wprowadzona ustawa z 1991 r.
- w Polsce wyznaczono około 140 zespołów przyrodniczo - krajobrazowych o łącznej pow. 600 tys. ha.
Zespół przyrodniczo - krajobrazowy => /nietoperek/ - Gmina Międzyrzecz, puszcza Notecka
Użytki ekologiczne - to zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów mających znaczenie dla zachowania unikatowych typów środowisk i ich zasobów genowych. Należą do nich torfowiska, bagna, nieużytkowe łąki i sady, drobne zbiorniki śródpolne i śródleśne, kępy drzew i krzewów, skarpy, jary i wąwozy, trzcinowiska.
- za użytek ekologiczny uznano 6200 obiektów o łącznej pow. Ponad 42 tys., ha
Użytek ekologiczny - łąki nowohuckie obok placu centralnego w Nowej Hucie - różnorodność środowisk roślinnych oraz bogactwo świata zwierzęcego powoduje, iż laki są cennym obiektem dydaktycznym.
Stanowisko dokumentacyjne przyrody nieożywionej - to niewyodrębniające się na powierzchni lub możliwe do udostępnienia ważne pod względem naukowym i dydaktycznym, miejsce występowania form geologicznych, nagromadzenie skamieniałości lub tworów mineralnych oraz fragmenty eksploatowane nieczynnych wyrobisk powierzchniowych i podziemnych.
Ochrona gatunkowa - ma na celu zabezpieczenie dziko występujących roślin i zwierząt, a w szczególności gatunków rzadkich lub zagrożonych wyginięciem, oraz zachowanie różnorodności gatunkowej i genetycznej.
- taka forma ochrony jest w Polsce od 1868 r.
- listy chronionych gatunków znajdują się w rozporządzeniach ministra środowiska z 2001 r. możemy je tez znaleźć w tzw. „Czerwonych księgach”
Endemity - rzadkie okazy
Relikty - zagrożone wyginięciem - rzadkie okazy
Czerwona lista - uproszczona forma ewidencji rzadkich i zagrożonych gatunków (ściśle nawiązuje do "Czerwonej Księgi") zawiera tylko wykaz poszczególnych gatunków w poszczególnych grupach tematycznych.
Czerwona księga - opracowanie naukowe flory lub fauny danego kraju zawierająca listę gatunków wraz z ich opisem i mapą rozmieszczenia określającą stopień ich zagrożenia i rzadkość ich występowania.
Rośliny i zwierzęta zagrożone w Polsce => skróty;
Ex - całkowicie wymarłe
Ew - wymarłe na wolności
Cr - krytycznie zagrożone
En - zagrozone
Vu - narażone
NT - podwyższonego ryzyka
Lc - niższego ryzyka
Gatunki mogą być objęte ochroną ścisłą albo częściową
Ochrona ścisła - nie możemy w żaden sposób tych gatunków pozyskiwać ani nimi handlować w kraju i po za jego granicami, dlatego muszą żyć na wolności,
Ochrona częściowa - gatunki wykorzystywane dla celów przemyslowych, medycznych, handlowych, gatunki te można pozyskiwać na określonych obszarach i pod pewnymi warunkami.
”Natura 2000” (Europejska Sieć Ekologiczna) - jest to międzynarodowy system obszarów chronionych, który ma zapewnić trwałą egzystencje florze i faunie, zachowanie cennych a przy tym zagrożonych siedlisk przyrodniczych oraz integracje ochrony przyrody z działalnością człowieka.
System ten nie ma zastepowac systemów krajowych, lecz je uzupełniać.
Podstawę do wybierania i ochrony obszarów zaliczanych do systemu natura 2000 stanowią dwie dyrektywy europejskie:
-Dyrektywa ptasia
-dyrektywa siedliskowa - (habitatowa)
W każdej z ww. dyrektyw jest mowa o wybieraniu obszarów ważnych dla określonych elementów przyrody.
Tworzone są:
Specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO)
Obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO)