1. Jak jest krew po: a) łacinie, b) grecku?
a) sanguis
b) haima
2. Do jakich tkanek zaliczana jest krew i z jakich elementów się składa?
Zaliczana jest to tkanek łącznych. Składa się z płynnej istoty międzykomórkowej (osocza) oraz elementów morfotycznych krwi.
3. Jakie wyróżniamy elementy morfotyczne krwi?
- erytrocyty (krwinki czerwone)
- leukocyty (krwinki białe)
- trombocyty (płytki krwi)
4. Ile % krwi stanowią jej komórki, a ile osocze np. u psa?
Komórki stanowią od 40-50 % krwi, a jej osocze 50-60%.
5. Jakie elementy i w jakiej zawartości procentowej wchodzą w skład osocza (plazmy) krwi?
- woda 90 %
- białka 6-9 %
- hormony, aminokwasy, tłuszcze, enzymy ok. 1 %
6. Jakie białka krwi biorą udział w procesie krzepnięcia?
- fibrynogen
- protrombina
7. Jakie jest najliczniejsze białko osocza i gdzie jest syntetyzowane? Jakie są jego funkcje?
Białkiem tym jest albumina produkowana w wątrobie o następujących funkcjach:
- utrzymuje ciśnienie onkotyczne krwi i reguluje jej objętość
- jest nośnikiem niektórych jonów nieorganicznych jak Ca2+, Mg2+
- przenosi toksyczne metale ciężkie
- transportuje leki, hormony
- stanowi rezerwę białek i aminokwasów
8. Jakie frakcje globulin wchodzą w skład surowicy krwi?
α1, α2, β, i γ-globuliny.
9. Co to są immunoglobuliny?
Są to białka zaliczane do klasy gamma-globulin, których inną nazwą są przeciwciała. Biorą udział w reakcji odpornościowej humoralnej.
10. Jakie klasy przeciwciał wyróżniamy?
IgG, IgA, IgD, IgE i IgM.
11. W jaki sposób bada się krew?
Bada się ją sporządzając rozmazy (preparaty totalne), które analizuje się pod mikroskopem świetlnym.
12. Co to są płytki krwi? Jak je inaczej nazywamy?
Są to bezjądrzaste fragmenty cytoplazmy megakariocytów, które oderwały się od tych komórek i przez rozstępy w śródbłonku wniknęły do krwi. Są to inaczej trombocyty.
13. Jak nazywają się niedojrzałe postacie erytrocytów? Ile % krwi stanowią?
Są to retikulocyty, który we krwi jest 2 %.
14. Jak dzielimy leukocyty?
- granulocyty: kwasochłonne (eozynofile), obojętnochłonne (neutrofile), zasadochłonne (bazofile)
- agranulocyty: limfocyty, monocyty
15. Co to jest roztwór izotoniczny?
Jest to roztwór, w którym wodny, w którym stężenie chlorku sodu wynosi 0,85 %.
16. Czym charakteryzuje się roztwór: a) hipertoniczny, b) hipotoniczny?
a) cechuje go zwiększone ciśnienie osmotyczne i zawiera mniej wody
b) cechuje go zmniejszone ciśnienie osmotyczne i zawiera więcej wody
17. Jak zachowują się erytrocyty w roztworze: a) hipertonicznym, b) hipotonicznym?
a) przybierają postać owocu morwy
b) ulegają hemolizie
18. Jaki kształt mają erytrocyty? Czy mają jądra komórkowe?
Mają kształt dwuwklęsłej soczewki. Dojrzałe postacie erytrocytów ssaków nie mają jąder komórkowych, zaś erytrocyty ryb, płazów, gadów i ptaków posiadają jądra.
19. Co to są: a) makrocyty, b) mikrocyty?
a) erytrocyty większe od tych normalnej wielkości
b) erytrocyty mniejsze od tych normalnej wielkości
20. Jakie rodzaje hemoglobiny wyróżniamy?
HbA1, HbA2, HbF. Ta ostatnia jest hemoglobiną płodową.
21. Co to jest ferrytyna i gdzie występuje?
Jest to białko magazynujące żelazo i występuje w syderosomach makrofagów.
22. Jakie funkcje pełni białko spektryna?
Utrzymuje on dwuwklęsły kształt erytrocytu.
23. Co to są ciałka Howella-Jolly'ego i pierścienie Cabota?
Jedne i drugie są patologicznymi pozostałościami po jądrze komórkowym w erytrocytach.
24. Ile dni żyją erytrocyty ssaków i gdzie są niszczone?
Żyją ok. 120 dni i niszczone są w czerwonym szpiku kostnym oraz w śledzionie.
25. Na czym polega niszczenie erytrocytów?
Polega ono na fagocytozie przez makrofagi, przekształceniu hemu w biliwerdynę a następnie w makrofagach wątroby w bilirubinę, z uwolnieniem żelaza i globiny.
26. Jakie są funkcje erytrocytów?
- transportują tlen i dwutlenek węgla w organizmie
- transportują toksyny, leki, hormony, aminokwasy
27. Jak nazywa się utlenowana hemoglobina?
Jest to oksyhemoglobina.
28. Jakie funkcje spełnia tlenek azotu (NO) i przez co jest produkowany?
Bierze udział w powodowaniu rozkurczy naczyń krwionośnych (działa obniżająco na ciśnienie krwi). Kiedy przedostanie się do miocytów gładkich błony środkowej naczynia, uruchamia w nich cyklazę guadenylanową, która syntetyzuje cGMP, który to z kolei zmniejsza ilość jonów wapnia w cytosolu miocytów, co prowadzi w efekcie do rozkurczu. Tlenek azotu produkowany jest przez komórki śródbłonka naczyń krwionośnych.
29. Jak nazywają się białka w błonie komórkowej erytrocytów, przez które przenikają CO2 i HCO3-?
Są to prążki III.
30. Jak nazywa się: a) obniżenie, b) podwyższenie ilości leukocytów we krwi?
a) leukopenia
b) leukocytoza
31. Co to jest diapedeza? Według jakich 2 mechanizmów zachodzi? Jakie znaczenie mają w niej integryny i selektyny?
Jest to proces aktywnego przechodzenia leukocytów przez ściany naczyń krwionośnych. Odbywa się według mechanizmu częstszego, jakim jest przechodzenie białych krwinek przez rozstępy pomiędzy komórkami śródbłonka albo rzadszego, jakim jest ich przechodzenie przez pory w cytoplazmie komórek śródbłonka. Selektyny powodują się, że leukocyty toczą się po powierzchni śródbłonka, zaś integryny powodują związanie leukocytów ze śródbłonkiem i następnie ich przejście przez ścianę naczynia.
32. Które leukocyty mają zdolność do pełzakowatego ruchu?
Granulocyty i monocyty.
33. Które granulocyty są najliczniejsze? Jak dochodzi do ich aktywacji?
Granulocyty obojętnochłonne. Preaktywowane są przez TNFα (czynnik martwicy nowotworów - alfa), co kończy się ich wybuchem oddechowym.
34. Jak wygląda jądro neutrofilu młodego, a jak dojrzałego?
W młodym neutrofilu jest pałeczkowate, zaś w dojrzałym segmentowane.
35. Jak dzielimy ziarenka neutrofili?
- ziarenka swoiste, zawierające bakteriocydy (fagocytyny, laktoferryna)
- ziarenka nieswoiste (azurofilne), zawierające defensyny oraz enzymy
36. Co to jest populacja marginalna granulocytów?
Jest to ta część populacji granulocytów, które tkwią „przycupnięte” przy ścianie naczyń krwionośnych a nie krążą we krwi obwodowej. Granulocyty te wchodzą do krwi po posiłku lub po wysiłku fizycznym, co jest określane mianem przejściowej leukocytozy.
37. Jakie funkcje spełniają granulocyty obojętnochłonne?
- mają zdolność do fagocytozy
- mają zdolność do ruchu
- wydzielają substancje antybakteryjne
38. Co to są chemokiny?
Są to białka, które przyciągają granulocyty.
39. Co to jest wybuch oddechowy?
Jest to gwałtowne zwiększenie zużycia tlenu przez granulocyty obojętnochłonne na skutek ich preaktywacji przez TNFα.
40. Jak działają: a) defensyny, b) lizozym, c) laktoferryna?
a) wbudowują się w błony drobnoustrojów, wytwarzają w nich kanały dla jonów nieorganicznych, znoszą polaryzację błony i uśmiercają je. Przyciągają również neutrofile.
b) trawi glikozaminoglikany ścian komórek bakteryjnych
c) zabiera drobnoustrojom żelazo, co prowadzi do ich śmierci
41. Jak działają leukotrieny i lipoksyny?
- działają chemotaktycznie na inne leukocyty
- rozszerzają światło naczyń krwionośnych
- zwiększają przepuszczalność ścian naczyń krwionośnych
- przyspieszają diapedezę
- wydzielają interleukiny
42. Ile żyją neutrofile i co się później z nimi dzieje?
Żyją we krwi 8-12 h, po czym przechodzą do tkanki łącznej, gdzie przebywają 1-2 dni, po czym wydalane są z kałem, moczem, śliną.
43. Jak wygląda jądro komórkowe dojrzałych eozynofili?
Jest segmentowane (4-5 segmentów).
44. Co to eotaksyny?
Są to chemokiny przyciągające granulocyty kwasochłonne.
45. Co wydzielają eozynofile i w jakich chorobach występują szczególnie licznie?
Wydzielają histaminazę i arylosulfatazy. Szczególnie dużo jest ich w chorobach alergicznych oraz w robaczycach.
46. Co znajduje się w ziarenkach bazofili?
- histamina
- heparyna
- enzymy proteolityczne
47. Co bazofile uwalniają ze swoich błon?
- prostaglandyny
- leukotrieny
48. Jakie funkcje spełniają bazofile?
Mają zdolność do ruchu, do fagocytozy (choć mniejszą) oraz wydzielają substancje przeciwbakteryjne.
49. Jaka jest ultrastruktura limfocytu?
Jest komórką kulistą o dużym, okrągłym jądrze zajmującym prawie całą objętość komórki. W cytoplazmie ma szorstką siateczkę śródplazmatyczną, mitochondria i lizosomy i aparat Golgiego.
50. Jak dzielimy limfocyty ze względu na ich funkcję?
Limfocyty B, T i NK.
51. Gdzie powstają a gdzie różnicują się limfocyty B?
Limfocyty B powstają i różnicują się w czerwonym szpiku kostnym.
52. Do jakiej reakcji odpornościowej zaliczamy odpowiedź limfocytów B na antygeny?
Do reakcji humoralnej.
53. Co to jest przeciwciało monoklonalne?
Jest to przeciwciało powstałe z jednego klonu limfocytów powstałych z kolei z limfocytu uczulonego przez jeden konkretny antygen.
54. Jakimi dwiema substancjami pobudza się limfocyty do podziałów?
- fitohemaglutynina
- lektyna
55. Jak dzielimy limfocyty T?
- T pomocnicze
- T supresorowe
- T cytotoksyczne
56. Co wydzielają limfocyty NK?
Wydzielają interleukiny i TNF.
57.Które z komórek krwi są największe i gdzie powstają?
Największe są monocyty powstające w czerwonym szpiku kostnym.
58. Jaka jest ultrastruktura monocytu? Jaka jest jego funkcja?
Jest to komórka owalna, mająca nerkowate jądro komórkowe, a w cytoplazmie mitochondria, lizosomy, aparat Golgiego. Ich funkcją jest fagocytoza drobnoustrojów, szkodliwych substancji chemicznych, skrawków obumarłych tkanek a także wydzielanie interleukin i leukotrienów.
59. Gdzie powstają płytki krwi?
Płytki krwi powstają w czerwonym szpiku kostnym.
60. Ile żyją trombocyty?
Żyją ok. 10 dni.
61. Co nadaje płytce krwi charakterystyczny dyskoidalny kształt?
Nadają go jej obwodowo i okrężnie ułożone mikrotubule.
62. Jaka jest budowa płytki krwi?
Płytka krwi jest bezjądrzastym fragmentem cytoplazmy megakariocytu. Ma cytosol, w którym znajdują się swoiste ziarenka, lizosomy, mitochondria, ziarenka glikogenu oraz rozmieszczone obwodowo i okrężnie mikrotubule.
63. Jak dzielimy ziarenka trombocytów i co poszczególne z nich zawierają?
- ziarenka gęste: ADP (adenozynodifosforan), serotonina, jony wapnia
- ziarenka α: PDGF (płytkopochodny czynnik wzrostu), TGF (transformujący czynnik wzrostu), czynnik von Willebranda, tromboplastynę i fibrynogen.
64. Gdzie w organizmie występuje fibrynogen i tromboplastyna?
- w osoczu krwi
- w płytkach krwi
65. Co to jest trombostenina i gdzie się znajduje?
Jest to kompleks aktyny i miozyny obkurczający agregaty płytek krwi. Znajduje się w ich cytosolu.
66. Jakie białka znajdują się w błonie płytek krwi?
- selektyna P
- integryny
- białka receptorowe dla: fibrynogenu, trombiny, lamininy, ADP
67. Jaka substancja wydzielana przez komórki śródbłonka utrzymuje płytki krwi nieaktywne?
Tą substancją jest prostacyklina PGI2.
68. Pod wpływem jakich czynników zachodzi aktywacja płytek krwi?
Po związaniu ich receptorów:
- kolagenem
- trombiną
- ADP
69. Co to jest tromboksan A2?
Jest to substancja uwalniania z błon płytek krwi, która wzmaga uwalnianie ziarenek z płytek, dalszą ich agregację i kurczy naczynie krwionośne.
70. Jaki czynnik powoduje przejście protrombiny i w trombinę?
Powoduje to tromboplastyna w obecności jonów wapnia.
71. Jaką rolę w procesie krzepnięcie krwi pełnią a) ADP, b) serotonina?
a) powoduje dalszą, gwałtowną agregację płytek krwi
b) obkurcza ścianę naczynia krwionośnego
72. Jaką funkcję spełnia trombina?
Powoduje przejście rozpuszczalnego fibrynogenu w nierozpuszczalną fibrynę (włóknik).
73. Czym jest czynnik krzepnięcia krwi: a) IV, b) VIII?
a) jony wapnia
b) białko von Willebranda
74. Jakie są 3 etapy krzepnięcia krwi?
- wytworzenia czynnika X krzepnięcia krwi zależnego od witaminy K
- przejście protrombiny w trombinę pod wpływem tromboplastyny i Ca2+
- przejście fibrynogenu w fibrynę pod wpływem trombiny
75. Do czego może doprowadzić powstawanie skrzepów wewnątrz naczyń krwionośnych?
- do zakrzepicy
- do miejscowego niedokrwienia
- do zawałów
Pytania dodatkowe
76. Co to jest surowica? Podaj występujące w niej białka.
Jest to osocze krwi pozbawione fibrynogenu, które nie może zakrzepnąć. Jej białka to albuminy i globuliny.
77. W jakiej postaci znajduje się chromatyna płciowa w granulocycie zasadochłonnym?
W postaci pałeczki dobosza.
78. Jaki jest związek limfocytu B i plazmocytu?
Plazmocyty powstają w wyniku różnicowania się limfocytów B, które uległy aktywacji na skutek zetknięcia się z antygenem. Oba syntetyzują immunoglobuliny.
79. Jak zbudowany jest granulocyt?
Granulocyty mają okrągły kształt, segmentowane jądro (2-5 segmentów) oraz dużo ziarnistości w cytoplazmie.
80. Gdzie powstają i jaką funkcję pełnią limfocyty B?
Limfocyty B powstają w czerwonym szpiku kostnym, skąd przedostają się z krwią do różnych narządów. Po zetknięciu się z antygenem ulegają aktywacji i różnicowaniu się do komórek plazmatycznych, których główną funkcją jest produkcja przeciwciał.
81. Co to znaczy, że limfocyty T są grasiczozależne?
Oznacza to, że limfocyty te różnicują się w grasicy.
82. Jakie wyróżnia się rodzaje: a) limfocytów T, b) granulocytów?
Limfocyty T:
- cytotoksyczne
- pomocnicze
- supresorowe
Granulocyty:
- obojętnochłonne (neutrofile)
- kwasochłonne (eozynofile)
- zasadochłonne (bazofile)