Anna Kozłowska

Temat: Frazeologizmy.

1. Cele nauczania

1. cele główne:

- zapoznanie ucznia ze związkami frazeologicznymi, z ich podziałem oraz ze źródłami

- zapoznanie uczniów z błędami w związkach frazeologicznych

2. cele operacyjne:

Po zakończeniu lekcji uczeń powinien:

- znać pojęcie związku frazeologicznego

- rozróżniać zwroty, frazy i wyrażenia

- znać źródła związków frazeologicznych

- tworzyć związki frazeologiczne różnego typu

- odróżniać związki frazeologiczne zbudowane poprawnie od związków

zbudowanych niepoprawnie

- usuwać błędy w związkach frazeologicznych

2. Metody pracy:

- pogadanka: co to są związki frazeologiczne?

- poglądowa

- ćwiczenia praktyczne

3. Formy pracy:

- indywidualna

- grupowa

4. Środki dydaktyczne:

- materiały ćwiczeniowe dla każdego ucznia opracowane przez nauczyciela

5. Tok lekcji:

1. ogniwo wstępne

- czynności organizacyjne - przywitanie się, sprawdzenie obecności

- zapisanie tematu

- pogadanka: co to są związki frazeologiczne?

2. ogniwo właściwe:

- uczniowie zapisują w zeszycie definicję związku frazeologicznego

- nauczyciel podaje podział związków frazeologicznych: na zwroty, frazy i wyrażenia, a uczniowie zapisują to w zeszycie

- nauczyciel zadaje pytanie: jak myślicie jakie są źródła związków frazeologicznych?

Uczniowie próbują odpowiedzieć. Następnie nauczyciel podaje prawidłowe źródła z przykładami: biblijne, mitologiczne, literackie, historyczne i pochodzące z życia codziennego

- nauczyciel informuje uczniów, że związki frazeologiczne można znaleźć w słowniku frazeologicznym

- uczniowie wykonują zadanie przygotowane przez nauczyciela (załącznik nr 1), po jakimś czasie nauczyciel sprawdza te zadania

- nauczyciel przedstawia rodzaje błędów jakie występują w związkach frazeologicznych, po czym uczniowie wykonują zadania przygotowane przez nauczyciela (załącznik nr 2) - po jakimś czasie następuje sprawdzenie zadań

3. ogniwo końcowe:

- podsumowanie lekcji: uczniowie przypominają co to są związki frazeologiczne, jak je dzielimy i jakie są ich źródła

- uczniowie wykonują zadanie podsumowujące przygotowane przez nauczyciela (załącznik nr 3)

Załącznik nr 1

1A. Utwórz poprawne zwroty frazeologiczne, łącząc wyrazy z grupy A/ z wyrazami z grupy B/

A	B
pójść trafić igrać szukać wziąć się spocząć myśleć nawarzyć	w garść na laurach ze świecą z deszczu pod rynnę z torbami z ogniem piwa o niebieskich migdałach

1B.Uzupełnij zdania zwrotami frazeologicznymi wybranymi z ćwiczenia 4a.

 Przestań dramatyzować, ....................................................... i zacznij się uczyć. Do końca semestru zostało jeszcze dużo czasu, więc zdążysz poprawić oceny.

 Takiego to ........................................................ . Nie dość, że potrafi wszystko zrobić i załatwić, to jeszcze dobrze zarabia..

 ....................................................., a nie o lekcji i o tym, co teraz mówimy.

 ....................................................., to je teraz wypij.

 Jeśli ciągle będziesz wyciągał ode mnie pieniądze, to niebawem .................................................. .

 Nie ............................................, bo będziesz płakał.

 ..................................................., przestałeś się uczyć, więc nie oczekuj ode mnie, że będę pobłażliwa.

 ..................................................., przeprowadzając się do domu, w którym dach przecieka i tynk odpada ze ścian.

Załącznik nr 2

1. Co ci się nie podoba w podanych wyrażeniach? Popraw błędy.

pięta Damoklesa - ...............................................

gordyjskie zwycięstwo - ..........................................

praca Tantala - ....................................................

syzyfowa manna - ...................................................

męki Augiasza - ..................................................

węże Achillesa - ......................................................

stajnia jerychońska - ...........................................

sąd Parysowy - ........................................................

trąba z nieba - ......................................................

miecz Parysa - .........................................................

2. Podkreśl stałe związki frazeologiczne. Popraw błędy.

Kiedy wszedłem do pokoju Stasia, włosy na głowie zrobiły mi dęba. Porozrzucane ubrania i książki, a w środku nasza gwiazdka w głowie, prawdziwy unikatowy kruk: mocno już nadwątlone zębem czasu ilustrowane wydanie Pana Tadeusza. Na ten widok ramiona mi opadły. Zwiesiłem smutnie wzrok na zielonych zasłonach, które pasowały do czerwonego dywanu jak cień do karocy i westchnąłem - trzeba by mieć niebiańską cierpliwość, żeby nauczyć naszego Stasia porządku, a to i tak syzyfowa robota.

Załącznik nr 3

1. Uporządkuj podane frazeologizmy, przypisując je do odpowiedniego źródła. Wyjaśnij znaczenie dwóch wybranych związków (pochodzących z różnych źródeł).

Pyrrusowe zwycięstwo; być albo nie być; owoc zakazany; pójść do Canossy; sól ziemi; mów do mnie jeszcze; męki Tantala; arka przymierza; włożyć coś między bajki; nić Ariadny; prawo drakońskie; paniczny strach

Biblia	mitologia	literatura	historia

2. Wyjaśnij znaczenie dwóch wybranych związków z poprzedniego ćwiczenia.

a) ..................................................................................................................................................

b)..................................................................................................................................................

Wpisz odpowiednie nazwy zwierząt do podanych frazeologizmów:

1. mieć ……………… w nosie

2. zbijać ……………………

3. mieć ………………… w kieszeni

4. patrzeć jak ……………… w gnat

5. zapuszczać …………………….

6. być jak ………………… ogrodnika

7. siedzieć jak ………………. pod miotłą

8. być ślepym jak …………………….

III.    Określ ludzi, o których można powiedzieć w następujący sposób:

1. ma dwie lewe ręce -

2. mól książkowy -

3. czarna owca -