NARWIAŃSKI PARK NARODOWY

1. Informacje ogólne

- został utworzony na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 lipca

1996 roku; jest jednym z najmłodszych parków

- patrząc od największych do najmniejszych obszarowo parków zajmuje 16. miejsce pod względem wielkości powierzchni wśród parków- ma 6 810 ha (głównie woda), a 15 408 ha stanowi otulina; wcześniej ten obszar zajmował Narwiański Park Krajobrazowy

- ma II kategorię IUCN (International Union for Conservation of Nature and Natural

Resources); Ojcowski i Wigierski mają V, reszta ma też II

2. Położenie

- jest położony w północno-wschodniej części Polski, w województwie podlaskim

- swoim zasięgiem park obejmuje bagienną Dolinę Górnej Narwi, jedną z ostatnich w Europie aktywnych, regularnie zalewanych dolin rzecznych; od miasta Rzędziany do Suraża

3. Historia geologiczna

- rzeźba terenu parku ukształtowała się podczas zlodowacenia środkowopolskiego (czyli ok. 200 000 lat temu)

- wytopienie się największych brył dało początek dzisiejszej dolinie Narwi

- zabagnienie doliny nastąpiło po zmianie koryta meandrującego na wielokorytowe, na przełomie okresu atlantyckiego i subborealnego (ok. 4 5000 lat temu)

- tereny podmokłe, bagienne itp. stanowią ponad 90% powierzchni parku

- obecna dolina rzeki ma od 300 m do 3 km szerokości

- w średniowieczu krajobraz Narwi został zamieniony w użytkowane łąki

4. Dlaczego został założony?

- najważniejszym walorem założenia jest niepowtarzalny charakter Narwi, która została zakwalifikowana do systemu rzek anastomozujących (o systemie rzeki wielokorytowej), unikalnej w Europie

- warunki przyrodnicze Doliny Górnej Narwi spowodowały wytworzenie się układu bardzo różnorodnych środowisk: wodnych, wodno-lądowych, lądowo-bagiennych i lądowych

- Narew na odcinku od Suraża do Rzędzian stanowi do dziś doskonały przykład zachowanej w naturalnym, niezmienionym stanie rzeki płynącej jednocześnie kilkoma korytami

- długość Narwi w granicach parku ma 48 km i jest 2 razy dłuższa od długości doliny

6. Rośliny

- szczególne w NPN jest to, że przenikają się ekosystemy lądowe z ekosystemami

wodnymi

- w wielu miejscach doliny jest poprzeczna strefowość zbiorowisk roślinnych: zb. wodne,

immersyjne, emeryjne, olszyny bagienne

- przeważną część parku zajmuje roślinność bagienna: zbiorowiska wielkoturzycowe,

zbiorowiska szuwarowe (szczególnie szuwary turzycy sztywnej)

- na obrzeżach doliny występują: zbiorowiska łąk, zakrzaczenia wierzbowe, lasy olszowe

- w dolinie lokalnie występują: murawy bliźniczkowe, murawy kserotermiczne (rośliny

wykształcające się na terenach o bardzo silnym nasłonecznieniu), zbiorowiska turzycowo-mszyste

- flora roślin naczyniowych liczy ok. 500 gatunków

- ponad 20 gatunków jest chronionych, rzadkich i zagrożonych

- 128 pomników przyrody - 125 drzew, 2 głazy narzutowe i 1 zlepieniec

- gatunki objęte ochroną całkowitą to: widłak jałowcowaty, widłak goździsty, goździk pyszny,

rosiczka okrągłolistna, goryczka wąskolistna, wielosił błękitny, mieczyk dachówkowaty, kosaciec

syberyjski, stoplamek krwisty, stoplamek plamisty, stoplamek szerokolistny, grążel żółty, grzybień biały

- gatunki objęte ochroną częściową: centuria zwyczajna, miodownik melisowaty, kopytnik pospolity,

porzeczka czarna, kruszyna pospolita, pierwiosnka lekarska, bobrek trójlistkowy, kalina koralowa, kocanki piaskowe, konwalia majowa, goździk kropkowany

7. Fauna - na terenie doliny występuje wiele gatunków zagrożonych w skali światowej, europejskiej lub znajdujących się w wykazie Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt

8. Ssaki

- na terenie parku jest ok. 40 gatunków ssaków

- dość szeroka dolina rzeczna jest ważnym szlakiem dla biebrzańskiej populacji łosia

- ssaki kopytne reprezentują: dzik, sarna, jeleń, łoś (gat. zagrożony)

- ssaki drobne: kret, ryjówka aksamitna, ryjówka malutka, rzęsorek rzeczek, nornica ruda, karczownik, nornik północny, nornik bury, nornik zwyczajny, mysz domowa, szczur wędrowny, badylarka, mysz polna i mysz zaroślowa

- gryzonie nadrzewne: wiewiórka pospolita

- gryzonie nadwodne: bóbr europejski (duża liczebność) i piżmak

- ssaki drapieżne: lis, jenot, borsuk, wydra, kuna leśna, kuna domowa, tchórz zwyczajny, gronostaj, norka amerykańska, łasica łaska

- nietoperze: gacek brunatny i nocek rudy

9. Ptaki

- na terenie NPN stwierdzono 203 gatunki ptaków, z czego 154 to gatunki lęgowe a pozostałe są spotykane na przelotach w trakcie wędrówek (lata badań 1979-2000); liczba wyraźnie się zmniejsza

- o odmienności ornitofauny narwiańskiej w porównaniu z innymi obszarami bagiennymi świadczy występowanie rokitniczek, potrzos, brzęczek, trzcinniczek, krzyżówek stanowiących 60% ornitofauny

- charakterystyczne dla doliny ptaki są związane z szuwarami bagiennymi: błotniak stawowy (symbol NPN), rybitwa czarna, kropiatka, zielonka, bąk

10. Płazy i gady

- w dolinie Narwi odnotowano łącznie 13 gatunków płazów (żaba trawna, moczarowa,

jeziorowa, wodna i śmieszka; ropucha szara, zielona i paskówka; rzekotka drzewna, grzebiuszka

ziemna, kumak nizinny, traszka zwyczajna i grzebieniasta)

- i 3 gatunki gadów (jaszczurki zwinka i żyworodna oraz zaskroniec zwyczajny)

- wszystkie są objęte ochroną prawną

11. Ryby

- dogodne warunki: starorzecza przepływowe (jezioro leżące na dnie doliny rzecznej), rozlewiska,

bogata sieć koryt rzecznych z urozmaiconą szatą roślinną znalazły dla siebie 22 gatunki ryb (płoć, okoń, szczupak, jaź, krąp, słonecznica, lin, karaś, boleń, ciernik, jazgarz, jelec, kiełb, leszcz, miętus, sum i wzdręga) i 1 gatunek minoga

- ochroną gatunkową są objęte: minóg ukraiński, koza, piskorz, różanka i śliz

12. Bezkręgowce

- występuje 150 gatunków pająków, co stanowi 19% ogólnej liczby pająków w Polsce

- grupa motyli dziennych składa się z 40 gatunków; wchodzą w nie cenne gatunki ze

względu na występowanie w określonych siedliskach jak również 3 gatunki objęte

ochroną prawną

- 16 gatunków komarów

- 24 gatunki ważek

- 34 gatunki skorupiaków planktonowych

- 4 gatunki skorupiaków bentosowych

13. Turystyka

- jest najrzadziej odwiedzanym z parków, tylko 3 tys. turystów w ciągu roku, cały czas rośnie

- szlaki:

pieszy - łącznie ok. 248 km; żółty, czerwony, zielony, niebieski

rowerowy - łącznie ok. 360 km; żółty, czerwony, zielony, niebieski

- 4 trasy łączące punkty spoza NPN: Białowieski i Biebrzański

wodny - razem 55 km; płynąc nimi można podziwiać panoramę oraz miasta