Teorie B. Bettelheima
- Najważniejsze, a zarazem najtrudniejsze zadanie w wychowaniu dzieci to pomaganie im w znajdowaniu sensu własnego życia.
- Jeśli dana książka ma wzbogacić życie dziecka, musi:
pobudzać jego wyobraźnię,
pomóc w rozwijaniu inteligencji i porządkowaniu uczuć,
mieć związek z jego lękami
umożliwić mu pełne rozeznanie własnych trudności
podać możliwe sposoby rozwiązywania nękających je problemów.
- najlepsza po temu jest wywodząca się z folkloru baśń
- Przyjmuje ona psychoanalityczny model osobowości ludzkiej, kierując doniosłe przekazy do świadomej, przedświadomej i nieświadomej sfery umysłu,
- Opowieści te dotyczą uniwersalnych problemów człowieka, zwłaszcza tych, które zajmują umysł dziecka,
- Mówią o dręczących je konfliktach wewnętrznych oraz podają przykłady wyjścia z opresji wewnętrznych.
- kontrowersyjne składniki są potrzebne (brutalność w Czerwonym Kapturku np.), a wręcz niezbędne- dorośli przejawiają tendencję do ukrywania przed dzieckiem tego, że ludzie bywają źli.
- Baśń pozwala dziecku zetknąć się ze złem w bezpiecznej formie, ze złem, które zostaje pokonane.
Bettelheim uważa, że:
Baśń ludowa oddziałuje na psychikę dziecka głównie za sprawą identyfikacji z bohaterem.
- jasno określone postawy bohaterów baśniowych.
- postacie baśniowe są biegunowo przeciwstawne. (zgoda z dziecięcym sposobem postrzegania świata, w którym wszystko jest albo dobre albo złe).
- dziecko identyfikuje się z tą postacią, która budzi jego największą sympatię. A sympatię budzi ten bohater, który znajduje się w podobnym położeniu.
Baśń ludowa konfrontuje dziecko z podstawowymi problemami egzystencjalnymi.
- podobieństwo doświadczeń dziecka z losami bohaterów baśniowych.
- mowa tu o wewnętrznych problemach człowieka i sposobach radzenia sobie z nimi.
- baśnie pomagają dziecku rozpoznać jego wewnętrzne trudności i od razu podsuwają ich rozwiązanie.
- porządkują jego chaotyczne emocje.
- pomagają w odkrywaniu własnej tożsamości dziecka i nadawaniu sensu jego życiu.
Baśnie Wspierają dziecko w trudnościach związanych z psychologicznymi problemami dorastania oraz integracji osobowości.
Baśnie zachęcają do aktywnego pokonywania trudności i nawiązywania przyjaznych kontaktów ze światem przyrody.
- przekonują dziecko, iż nawet gdyby kiedykolwiek pozostawiono je samemu sobie, może ono liczyć na pomoc przyrody.
W baśniach przekazywana jest tradycja naszej kultury, poprzez obcowanie z nimi dziecko poznaje jej źródła i poszczególne wątki.
Książka wyjątkowa (Czarnecki), książka powiernik
„Książka wyjątkowa”:
- wywołuje nieoczekiwane reakcje u czytelnika
- bardzo silny wpływ książki na czytelnika zaobserwować można w wieku dojrzewania
„Książka powiernik”:
- książka zgodna z postawami, przemyśleniami młodego człowieka
- sięga się do niej w różnych sytuacjach życiowych
- wpływ książki realizuje się do pewnego wieku (ok. 20 lat)
- pewne grupy są dłużej podatne na ten wpływ (studenci kierunków humanistycznych)
- u dorosłych lektura utrwala ich postawy i stanowiska
Linie zainteresowań w rozwoju dziecka:
baśniowa (aż do 11 roku życia)
przygodowa, przyrodnicza, historyczna (11-14 rok życia)
realistyczna (14-16 rok życia)
(zaczytane w „Metodyce(…)” Wajdy)
Etapy rozwoju umysłowego (Thinker):
myślenie spostrzeżeniowo- ruchowe = postrzeganie świata (do 2 lat)
myślenie przedoperacyjne = reprezentowanie świata przez słowo lub obraz (2-7 lat)
- rozróżnianie znaczeń od desygnatów
- podatność na zawarte w tekstach pouczenia i wskazówki
- ok. 5 roku życia- umiejętność wnioskowania
myślenie operacyjno-konkretne (7-11 lat)
- umiejętność posługiwania się symbolami
- sztuka samodzielnego czytania
- 10. rok życia- kryzys czytelniczy- zainteresowania wybiegają poza krąg dostępnej literatury
myślenie formalne = abstrakcyjne (11-15 lat)
- myślenie hipotetyczno-dedukcyjne
- problematyka psychologiczna i obyczajowa
operacje logiczne (pow. 16 lat)
- względnie trwałe postawy czytelnicze