Założenia:

→ województwo: Warmińsko-mazurskie

→ gatunek zwierząt: kury nieśne

→ ilość szt.: 3000

→ rasa: Zielononóżka kuropatwiana

→ wielkość gospodarstwa: 29 hektarów, 1 ha pod budynki gospodarcze.

→ produkcja roślinna: 10 ha pszenicy, 6 ha kukurydzy, 5 ha ziemniaków, 5 ha marchewki, 3 ha wybiegi trawy i rośliny motylkowe,

Zielononóżka kuropatwiana - ma w 20 tygodniu masę ciała wynoszącą: kogut 1,7-2,2 kg, kura 1,5-1,8 kg oraz daje rocznie 180-190 jaj w kremowej skorupie o masie 55-58 g. Upierzenie koguta jest błyszczące, metaliczno-zielone a kury koloru kuropatwianego z grzbietem koloru beżowo-brązowego. Skóra ptaków jest ciemno zabarwiona, a cechą charakterystyczną jest jasno-zielone ubarwienie skoków.

1. W naszym gospodarstwie do produkcji jaj metodami ekologicznymi wykorzystywany będzie taki gatunek jak Zielononóżka Kuropatwiana, ponieważ osiąga w 20 tygodniu masę ciała wynoszącą: kogut 1,7-2,2 kg, kura 1,5-1,8 kg oraz daje rocznie 180-190 jaj w kremowej skorupie o masie 55-58 g. Jest to jedna z ras, która ma małe wymagania środowiskowe. Kształt sylwetki zbliżony jest do trójkąta, są to kury lekkie i cechują się niskim spożyciem paszy.

2. Do produkcji jaj metodami ekologicznymi nadają się również Leghorn, Polbar, Zielononóżka Kuropatwiana

3. Liczba stada podstawowego wynosi 3000 kur

4. Kury będą użytkowane nieśnie w okresie 20 tygodni, kury będą kupowane 4 tygodnie wcześniej aby miały okres przystosowawczy.

5. Podłoga w kurniku będzie pokryta słomą, powierzchnia kurnika wynosi 500m2, szerokość kurnika to 12m, zaś długość 42m. Długość grzęd wynosi 540m(ponieważ wymagane jest 18cm/1 nioskę), ilość gniazd to 375 (ponieważ na 1 gniazdo przewiduje się 8 kur), które są podłączone do taśmociągu którym jaja są transportowane do magazynu.

6. Łączna długość brzegu poideł wynosi 90m(ponieważ przypada 3cm/1 nioskę), natomiast długość brzegu karmidła wynosi 300m, ponieważ wymagane jest ok.10cm/1 nioskę (pasza będzie zadawana automatycznie), łączna powierzchnia okien to 33.3m2, światło naturalne można uzupełniać sztucznym do 16 godzin dziennie z przynajmniej 8-godzinnym, nieprzerwanym okresem wypoczynku nocnego bez sztucznego światła.

7. Łączna powierzchnia wybiegów wynosi 2,4 km2, natomiast powierzchnia jednego wynosi 1,2 km2 i są one użytkowane przemiennie. Wybiegi są pokryte trawą i roślinami motylkowymi. Otwory umożliwiają wchodzenie i wychodzenie kur i są o wielkości odpowiedniej do stanu kur, łączna długość tych otworów jest 20 m na 500m2 powierzchni budynku.

8. Wentylacja jest mechaniczna, ponieważ jest wydajna i utrzymuje dopuszczalny poziom zanieczyszczeń powietrza.

9. Po okresie użytkowania nieśnego, które wynosi 2 lata kury są sprzedawane do pobliskiej ubojni drobiu po obniżonych cenach.

10. W naszym gospodarstwie kury nieśne są kupowane w 18 tygodniu życia, użytkowość nieśna rozpoczyna się około 19 tygodnia życia a jaja do sprzedaży przeznacza się od 22 tygodnia życia gdy osiągną masę powyżej 55g. Rocznie nieśność w naszym gospodarstwie wynosi 155 szt. jaj czyli nieśność wynosi 81,5% w skali roku.

Żywienie drobiu

Pasze wykorzystywane w naszym gospodarstwie:

- pszenica

- marchew pastewna

- kukurydza

- śruta poekstrakcyjna niskotłuszczowa rzepakowa

- śruta poekstrakcyjna sojowa

- ziemniaki

Na 1 kurę dziennie przypada 1 kg paszy.

Nioski: żywienie letnie

Masa ciała 1,5-1,8 lekkie

Wiek kur 18-40 tygodni

Zapotrzebowanie:

Białko ogólne 16 - 17%

Włókno do 4%

Energia metaboliczna 11,3 - 11,5MJ

→ pszenica = 0,4kg

- 4,76% białko

- 1,16% włókno

- 5,12 MJ EM

→ kukurydza = 0,35kg

- 3,3% białko

- 1% włókno

- 4,8 MJ EM

→ śruta poekstrakcyjna niskotłuszczowa rzepakowa = 0,15 kg

- 5,7% białko

- 1,7% włókno

- 1% MJ EM

→ trawy i rośliny motylkowe = 0,1 kg

- 2,7% białko

- 2,4% włókno

- 0,63 MJ EM

Łącznie w 1 kg paszy:

- białko 16,46%

- włókno 5,26%

- EM 11,55 MJ

Nioski: żywienie zimowe

Masa ciała 1,5-1,8 lekkie

Wiek kur 18-40 tygodni

Zapotrzebowanie:

Białko ogólne 14,5 - 15%

Włókno do 4,5%

Energia metaboliczna 11,3 - 11,5 MJ

→ pszenica = 0,4kg

- 4,76% białko

- 1,16% włókno

- 5,12 MJ EM

→ kukurydza = 0,35kg

- 3,3% białko

- 1% włókno

- 4,8 MJ EM

→ śruta poekstrakcyjna sojowa = 0,15 kg

- 5,3% białko

- 1,53% włókno

- 1,2% MJ EM

→ marchew pastewna = 0,1 kg

- 0,32% białko

- 0,07% włókno

- 0,23 MJ EM

Łącznie w 1 kg paszy:

- białko 14,68%

- włókno 3,76%

- EM 11,35 MJ

5.1. Profilaktyka i dezynfekcja

Zakres dopuszczalnych zabiegów profilaktycznych w chowie ekologicznym jest

podyktowany ochron„ ptaków przed infekcjami bakteryjnymi (kolioza), wiruso-

wymi i pierwotniakowymi (kokcydioza) oraz przed inwazj„ pasożytów przewodu

pokarmowego (glistnice) i dróg oddechowych (syngamoza). Korzystanie z wybie-

gu, szczególnie wybiegu ograniczonego oraz w okolicy gdzie bytuj„ liczne ptaki

wolno żyj„ce, powstaje możliwość zwiŚkszonego zakażenia oraz przenoszenia

chorób. T„ drog„ możliwe jest zakażenie kur patogenami w rodzaju Salmonella

sp., Camphylobacter jejuni lub pasożytami (Syngamus trahei) i innymi oraz po-

wstanie zagrożenia chorobowego dla konsumenta jaj.

W warunkach produkcji ekologicznej zakres zabiegów profilaktycznych jest si‡„

rzeczy ograniczony. Rozporz„dzenie Rady (WE) nr 1804/1999 z dnia 19 lipca

1999 r. dopuszcza do czyszczenia i dezynfekcji skóry ptaków oraz pomieszczeć

myd‡o, wodŚ i parŚ wodn„, mleko wapienne, wapno gaszone i niegaszone, wy-

bielacz nadchloran sodu, wodorotlenek sodu, wodorotlenek potasu, wodŚ utle-

nion„, naturalne olejki roślinne, kwasy organiczne (cytrynowy, octowy, mrów-

kowy, mlekowy, octowy), alkohol etylowy, wŚglan sodu. W przedstawionym

zestawie, na szczególn„ uwagŚ przy myciu i odkażaniu pomieszczeć zas‡uguje

użycie gor„cej pary wodnej, której wytwornice s„ dostŚpne w handlu. Ze środ-

ków odkażaj„cych, nadaj„cych siŚ do wprowadzenia per os na uwagŚ zas‡uguj„

naturalne olejki i wyci„gi roślinne maj„ce w‡asności hamowania rozwoju pato-

genów. Preparaty zwiŚkszaj„ce odporność kurcz„t na kokcydiozŚ, koliozŚ i inne

infekcje s„ obecnie wprowadzane na rynek krajowy i mog„ znaleźć dobre zasto-

sowanie w ekologicznej produkcji jaj.

5.2. Dozwolone zabiegi

Podstawowym elementem utrzymania kur w warunkach produkcji ekologicz-

nej jest dostŚp do wybiegu i żywienie spe‡niaj„ce stosowne wymogi oraz elimina-

cja czynników powoduj„cych nieuzasadnione cierpienie ptaków. Niedopuszczal-

ne jest, wiŚc trzymanie kur pod zamkniŚciem na brudnej śció‡ce, kszta‡towanie

dziobów i wymuszone karmienie.

UdostŚpnienie kurom k„pieli piaskowej (piasek systematycznie dezynfekowa-

ny przez ogrzewanie) daje im komfort ulgi i umożliwia pozbycie siŚ pasożytów

skóry i piór (wszo‡y, piórojady). Warunki do grzebania i przemieszczania siŚ w kur-

niku i na wybiegu pomagaj„ w utrzymaniu w‡aściwej d‡ugości pazurów. Warto

jeszcze raz wspomnieć o celowości udostŚpnienia kurom mieszaniny żwiru (kwar-

cowego) oraz żwiru wapiennego (punkt 4.2.)

5.3. Dozwolone środki lecznicze

W produkcji metodami ekologicznymi zabronione jest stosowanie leków we-

terynaryjnych. Dopuszczone s„ natomiast środki lecznicze pochodzenia zio‡owe-

go oraz preparaty homeopatyczne.

Użycie leków wet. jest uzasadnione tylko w razie konieczności ratowania

życia zwierzŚcia lub ulżenia w cierpieniu. W tym jednak przypadku obowi„zuje

dwa razy d‡uższy okres karencji przy pozyskiwaniu surowców zwierzŚcych niż

okres zalecany przez producenta leku. Kury leczone wymagaj„ odpowiedniego

oznakowania.

5.4. Usuwanie odchodów i ich zagospodarowanie

Rozporz„dzenie określa limit na zawartość azotu w odchodach zwierz„t przy-

padaj„cych na jednostkŚ area‡u wynosz„cy 170 kg N/1 ha/rok. Oznacza to, że do-

puszczalna obsada kur niosek na 1 ha ziemi wynosi 230 sztuk. W przypadku, gdy

ferma kur nie posiada w‡asnego area‡u ziemi możliwe jest przekazywanie pomiotu

jako naturalnego nawozu - określonemu odbiorcy, najlepiej agrotechnicznemu go-

spodarstwu ekologicznemu.

Pomiot winien być usuwany z kurnika wraz ze śció‡k„ po zakoćczeniu nieśności

i przed wstawieniem nowej stawki kur. Zależnie od organizacji zielonych wybiegów

przy kurniku powstanie także potrzeba systematycznego oczyszczania ich powierzchni

z nadmiaru pomiotu. Pomiot winien być zgromadzony na suchym terenie, zabezpie-

czony przed zalewaniem wod„ opadow„ oraz przed dostŚpem dziko żyj„cych pta-

ków, usytuowany z dala od naturalnych i sztucznych cieków wodnych. Przy d‡uż-

szym przechowywaniu zaleca siŚ przesypywanie pryzmy wapnem palonym.

Odchody z ekologicznej produkcji mog„ być zużyte do produkcji kompostu

razem z odpadami roślin pochodz„cymi z gospodarstwa ekologicznego. Kompost

taki nadaje siŚ do stosowania jako naturalny nawóz w ekologicznej produkcji ro-

ślinnej. Przy produkcji kompostu celowe jest wprowadzenie organizmów wspo-

magaj„cych przebieg procesu, np. dżdżownicy kalifornijskiej (Eisenia foetida).

Efektywność nieśności. W ekologicznej produkcji jaj spożywczych i wylęgowych zakłada się osiąganie niższej efektywności w porównaniu z produkcją intensywną. Wynika to z innego celu tej produkcji, skoncentrowanego na pozyskaniu jaj w warunkach zbliżonych do naturalnego bytowania ptaków i przy eliminacji z żywienia wielu popularnie stosowanych pasz wysokobiałkowych (śruty poekstrakcyjne) oraz dodatków paszowych.

6.1. Uzyskiwane wyniki produkcyjne

Ilość i wielkość pozyskiwanych jaj w produkcji ekologicznej będzie zależeć w dużej mierze od wyboru rasy, warunków utrzymania oraz metody żywienia. W przypadku ras rodzimych należy się spodziewać uzyskanie nieśności na poziomie zbliżonym do 180 jaj rocznie. W przypadku kur z krzyżówek towarowych, w odchowie ekologicznym można przewidywać spłaszczenie krzywej nieśności. Możliwe jest osiągnięcie szczytowego poziomu nieśności 85% i utrzymanie go do 40-45 tygodnia życia, a następnie powolny spadek ilości pozyskiwanych jaj. Można przyjść pozyskanie 200-220 jaj od sztuki rocznie. Przyjście bardziej rygorystycznej wersji żywienia ekologicznego może spowodować, że wyniki nieśności mogą być niższe. Pobranie mieszanki paszowej przez nioski w warunkach żywienia do woli będzie wyższe niż w warunkach produkcji intensywnej, sięgając 140 i więcej g paszy/szt/dzień. Można przewidywać, że zużycie paszy treściwej na produkcję 1kg jaj w chowie ekologicznym będzie na poziomie 3-3,5 kg , a w przeliczeniu na 1 jajo 180 do 220 g.

6.2. Przeznaczenie jaj i marketing

Produkty ekologiczne, jako nowy element na rynku artykułów spożywczych wymagają reklamy oraz uświadomienia konsumentów i wypracowania w społeczeństwie nawyków do zdrowego odżywiania się. Działania te powinny iść w parze z rozwojem produkcji ekologicznej. Wzrost popytu na jaja ekologiczne będzie stanowił zachętę dla producentów do podejmowania tej niełatwej gałęzi produkcji drobiarskiej. Ważne jest również rozpropagowanie za granicą ekologicznej żywności produkowanej na ziemiach polskich i pozyskanie rynków zbytu. Potencjalnym odbiorcą jaj z produkcji ekologicznej będą wybrane grupy społeczne o wysokich wymaganiach pokarmowych i możliwościach finansowych. Niekiedy wymagania te będą wynikać przede wszystkim z dysponowania znacznymi środkami na luksusowe odżywienie i względami prestiżowymi u elitarnych grup społecznych. Produkty te będą także włączane do jadłospisu ekskluzywnych restauracji oraz hoteli.

Znaczna część konsumentów jaj produkowanych w warunkach ekologicznych będzie jednak należeć do grup społecznych o wysokim stopniu świadomości w zakresie odżywiania człowieka lub grup zagrożonych określonymi schorzeniami. W tym przypadku konsumentami będą przede wszystkim dzieci oraz osoby starsze z średnio sytuowanych grup społecznych. Można przewidywać, że w warunkach trudności ekonomicznych ogół konsumentów w kraju nie będzie zainteresowany droższą żywnością ekologiczną, lub będzie korzystać z produktów ekologicznych na miejscu, przy okazji spędzania urlopu w gospodarstwach agroturystycznych. Z uwagi na znaną za granicą czystość wielu rejonów Polski powstaje też duża możliwość zorganizowania eksportu jaj ekologicznych do zamożnych krajów europejskich.

6.3. Uwarunkowania opłacalności produkcji jaj

Podstawowym warunkiem opłacalności w produkcji ekologicznych jaj spożywczych będzie popyt na ten produkt - kształtujący ceny. Ceny jaj ekologicznych będą wyższe niż towarowych jaj spożywczych z uwagi na wyższe koszty produkcji. Zwiększone koszty wynikać będą przede wszystkim z ceny mieszanki ekologicznej, zużycia paszy ja jednostkę uzyskanego produktu, ceny zakupu kurcząt hodowlanych, nakłady na utrzymanie budynku i wybiegów, koszty niezbędnych zabiegów. Obniżenie plonu ziarna zbóż oraz nasion strączkowych i oleistych w warunkach ekologicznych można oszacować na około 20%. Uwzględniając inne dodatkowe nakłady poniesione w roślinnej produkcji ekologicznej (w tym także certyfikacja), w porównaniu ze standardowymi mieszankami paszowymi, można przyjąć wzrost ceny ekologicznej mieszanki paszowej o 25-30%. Do tego należy dodać niższą wydajność nieśną kur, wyższe zużycie mieszanki w produkcji jaj, wydatki na utrzymanie budynków i pastwiska (wybiegu), dodatkowe nakłady robocizny na organizację żywienia i utrzymania, opiekę weterynaryjną, dozwolone preparaty polepszające zdrowotność, opakowanie, reklamę, certyfikację itp. Szacunkowo można przyjąć przynajmniej podwojenie kosztów produkcji. W tej sytuacji cena jaja wyprodukowanego w warunkach ekologicznych może być, co najmniej dwukrotnie większa niż standardowego jaja spożywczego. Na koszty produkcji rzutować będzie też wybór mniej lub bardziej restrykcyjnych warunków utrzymania i żywienia. Należy założyć, że produkt spełniający najwyższe wymagania ekologiczne będzie mógł liczyć na najlepszą cenę i największy zbyt

---