KONSPEKT
Temat: Rolnictwo Polski na tle rolnictwa Unii Europejskiej
Klasa II technikum
Cele operacyjne:
Uczeń:
• Potrafi: wymienić cechy polskiego rolnictwa wyróżniając je korzystnie oraz niekorzystnie na tle innych państw Unii Europejskiej
• Rozumie, że przystąpienie Polski do UE daje szanse rozwoju naszego rolnictwa, ale też wymaga zasadniczych zmian w sposobach i strukturze jego produkcji
• Umie ocenić możliwości rozwoju rolnictwa ekologicznego w Polsce.
Metody pracy: praca z książką, burza mózgów, pogadanka, dyskusja.
Formy pracy: indywidualna, grupowa.
Środki dydaktyczne: rocznik statystyczny, atlas geograficzny.
Przebieg lekcji:
1. Czynności organizacyjne (przywitanie, sprawdzenie obecności)
2. Wprowadzenie do lekcji, objaśnienie celów lekcji
3. Porównywanie wybranych wskaźników dotyczących rolnictwa Polski i krajów Unii
Europejskiej (Z tablic statystycznych lub podręczników)
a) wielkość gospodarstw, udział rolnictwa w tworzeniu PKB, zatrudnienie w rolnictwie -
tabelka
Struktura polskiego rolnictwa
Rozdrobniona struktura obszarowa (średnia powierzchnia gospodarstwa w Polsce - 7,8 ha, w Unii Europejskiej - 18 ha) zagraża konkurencyjności polskiego rolnictwa. Większość polskich gospodarstw (56,3%) nie przekracza 5 ha i nie sprzedaje na rynku swych produktów. W ciągu ostatnich ośmiu lat liczba gospodarstw indywidualnych zmniejszyła się o 130 tys., ciągle jednak przekracza dwa miliony. Polskie gospodarstwa powoli zwiększają swą powierzchnię, w latach 1990-1997 o 0,7 ha
b) wielkość plonów wybranych roślin i produkcji zwierzęcej - rocznik statystyczny
c) stopień mechanizacji i chemizacji rolnictwa - atlas geograficzny
4. Podział klasy na 4 grupy. Uczniowie szukają odpowiedzi na pytania:
Jakie jest Polskie rolnictwo? Jakie powinno być?
Dlaczego nie jest tak, jak powinno być? (odpowiedź na ostatnie pytanie to praca domowa)
5. Na czym polega rolnictwo ekologiczne?
Czy w Polsce możliwy jest rozwój takiego rolnictwa? - metoda burzy mózgów uczniowie odpowiadają na pytania.
Warunki produkcji rolniczej
Duża powierzchnia rolna w Polsce (18 608 tys. ha, trzecie miejsce w Europie, po Francji i Hiszpanii) pozwala użytkować ziemię w sposób mniej intensywny, stosować metody produkcji przyjazne środowisku naturalnemu. Przewaga gruntów ornych (76,2% użytków rolnych) umożliwia dostosowanie zasiewów do potrzeb rynku. Znaczna część powierzchni Polski obejmuje regiony mało zanieczyszczone, ekologicznie czyste, dla których szansą jest produkcja zdrowej żywności. Gorsze, w porównaniu z krajami Unii Europejskiej leżącymi w podobnej strefie klimatycznej, warunki rozwoju rolnictwa: słabsza jakość gleb (duży udział nieurodzajnych gleb lekkich) oraz krótki okres wegetacji sprawiają, że polskie rolnictwo jest mniej wydajne.
Zatrudnienie w rolnictwie
W Polsce jest procentowo ponad cztery razy więcej rolników niż w Unii Europejskiej (Polska - 25,8%, UE - 5,5%). Polscy rolnicy są mało wydajni; poziom plonów zbóż w Polsce odpowiada poziomowi, jaki Francja i RFN osiągnęły w latach 1966 -1970. Młody wiek rolników (1/3 właścicieli gospodarstw nie przekroczyła czterdziestu lat, w gospodarstwach powyżej 15 ha - 43%) sprawia, że łatwiej przystosują się do nowych warunków działania. Z kolei niski poziom wykształcenia młodzieży wiejskiej (wysokie koszty nauki w szkołach średnich i wyższych) utrudnia znalezienie nowych miejsc pracy poza rolnictwem.
JAK JEST?
• Zatrudnienie powyżej 20 %
• Niekorzystna struktura wieku: jest dużo osób starszych ok. 25% użytkowników gospodarstw indywidualnych osiągnęło wiek emerytalny. Wskutek migracji do miast brak młodych, pomysłowych reguły najbardziej przedsiębiorczych i otwartych na nowości rolników.
• Niskie wykształcenie rolników. Niski poziom wykształcenia młodzieży wiejskiej (wysokie koszty nauki w szkołach średnich i wyższych) utrudnia znalezienie nowych miejsc pracy poza rolnictwem.
• Słabe przygotowanie do wykonywania zawodu, spowodowane niskim wykształceniem.
• Średnia wydajność rolnictwa. Poziom plonów zbóż w Polsce odpowiada poziomowi, jaki Francja i RFN osiągnęły w latach 1966 -1970. Polski rolnik statystycznie wykonuje prace na powierzchni 4,4 ha, podczas gdy amerykański na powierzchni 135 ha.
• Rozdrobnienie produkcji. Większość polskich gospodarstw (56,3%) nie przekracza 5 ha i nie sprzedaje na rynku swych produktów.
• Nie opłacalność rolnictwa. Obecnie w Polsce występuje zjawisko nadprodukcji żywnościowej, w rezultacie ceny są niskie a opłacalność produkcji niewielka.
• Niedoinwestowanie rolnictwa. Większość budynków gospodarskich wymaga remontów i modernizacji oraz wyposażenia w nowoczesne urządzenia.
• Silne uzależnienie od warunków pogodowych.
JAK BYĆ POWINNO?
• Ludność wiejska powinna mieć większe możliwości lepszego wykształcenia i zdobycia pracy w innych działach gospodarki (np. usługi).
• Większa dostępność do oświaty młodych ludzi ze wsi. Poprzez wykształcenie rolnicze będą mogli zajmować się dużymi gospodarstwami, tworzyć biznespaln, na podstawie których otrzymają kredyty itd.
• Żeby zwiększyć wydajność rolnictwa, trzeba zwiększyć kulturę agrarną, i sprowadzić wysokiej jakości materiał siewny.
• Stworzenie dużych przedsiębiorstw gospodarczych a zlikwidowanie małych znacznie poprawi sytuacje polskiego rolnictwa. Stanie się ono opłacalne, stworzą się nowe miejsca pracy., lepiej będzie wykorzystywany areał, możliwe będzie zastosowanie nowych możliwości technologicznych i nowych metod zarządzania. Umożliwi to także współprace i konkurowanie z innymi przedsiębiorstwami i możliwość eksportu.
• Gospodarstwa powinny specjalizować się w jednej określonej produkcji.