W Europie wyrżnie zarysowuje się dwubiegunowy układ: rolnictwo Europy Zachodniej i rolnictwo Europy Wschodniej. Do najistotniejszych czynników warunkujących tą złożoność i różnorodność europejską można zaliczyć:

1) zróżnicowanie warunków przyrodniczych oraz

2) zróżnicowanie struktury agrarno-własnościowej i techniczno-produkcyjnej.

Ad. 1)

W państwach Europy Wschodniej najlepsze gleby występują na Ukrainie. Są to czarnoziemy. W pozostałych państwach przewaga gleb bielicowych, bielic, ewentualnie gleb brunatnych i płowych.

Na przeważającej części omawianego obszaru panują przeciętne warunki klimatyczno-glebowe, a na Ukrainie dobre. Dominuje klimat kontynentalny z ciepłym latem i chłodną zimą.

1. Jednym z państw Europy Wschodniej jest Rosja. Większość terenów rolniczych tego państwa znajduje się w części europejskiej (ok. 75%)

2. Głównymi regionami rolniczymi są Centalnoczarnozniemny, Północnokaukaski, Powołża i Uralski

3. Sektor rolny jest w Rosji słabo rozwinięty i boryka się z dużymi problemami związanymi z restrukturyzacją i prywatyzacją nieefektywnych gospodarstw spółdzielczych (KOŁCHOZÓW) i państwowych (SOWCHOZÓW)

4. Reprywatyzacja przebiega bardzo powoli gdyż:

1. był długi okres kolektywizacji (od lat 30)

2. została zniszczona prywatna infrastruktura rolna

3. zanikła tendencja prowadzenia gospodarstw rolnych.

Ad. 2)

W Europie Wschodniej pomimo rozpadu systemu komunistycznego i przywrócenie własności prywatnej tam, gdzie została ona zniesiona, zaledwie ok. 10% areału ziem uprawnych użytkowanych jest w ramach indywidualnych gospodarstw. Stan taki związany jest głównie z niskim stopniem zaawansowania procesu prywatyzacji tego sektora gospodarki w Rosji, na Białorusi i Ukrainie.

Z punktu widzenia produktywności rolnictwo zachodnioeuropejskie dzieli od rolnictwa wschodnioeuropejskiego ogromna przepaść, gdyż przedmiotowy wskaźnik w większości państw Europy Wschodniej jest co najmniej kilkunastokrotnie niższy.

Ta przepaść zarysowuje się chociażby w sposobie wykorzystywania koni w gospodarstwach rolnych. W gospodarstwach rolnych państw wschodnioeuropejskich konie stanowią często wyłącznie źródło siły pociągowej, w przeciwieństwie do państw zachodnioeuropejskich, gdzie ich funkcja związana jest z rekreacją i wypoczynkiem.

---