„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

 
 
 
 
 

MINISTERSTWO EDUKACJI 

NARODOWEJ 

 
 
 
 
 
 
Krystyna Kwestarz 
 
 
 
 
 
 
 

Prowadzenie marketingu usług 
723[023].Z3.02 
 
 
 
 
 

Poradnik dla nauczyciela 
 
 
 
 
 
 
 

 
 

Wydawca 

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy 
Radom 2007 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

1 

Recenzenci: 
mgr inż. Tomasz Kacperski  
dr inż. Kazimierz Witosław 
 
 
 
Opracowanie redakcyjne: 
mgr inż. Krystyna Kwestarz 
 
 
 
Konsultacja: 
mgr inż. Andrzej Kacperczyk 
 
 
 

 
 
 
 
Poradnik  stanowi  obudowę  dydaktyczną  programu  jednostki  modułowej  723[03].Z3.02 
,,Prowadzenie marketingu usług”, zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu 
mechanik operator maszyn i pojazdów rolniczych. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Wydawca 

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

2 

 

SPIS TREŚCI 

 

1.  Wprowadzenie 

3 

2.  Wymagania wstępne 

4 

3.  Cele kształcenia 

5 

4.  Przykładowe scenariusze zajęć dydaktycznych 

6 

5.  Materiał nauczania 

10 

5.1. Koncepcje marketingowe 

10 

5.1.1  Ćwiczenia 

10 

5.2. Elementy marketingu: produkt, cena, dystrybucja, promocja 

14 

5.2.1  Ćwiczenia 

14 

5.3. Badanie rynku 

16 

5.3.1  Ćwiczenia 

16 

5.4.  Organizacja marketingu w warsztacie naprawczym, przedsiębiorstwie 

usługowym 

 

18 

5.4.1.  Ćwiczenia 

18 

6.  Ewaluacja osiągnięć ucznia 

20 

7.  Literatura 

32 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

3 

1.  WPROWADZENIE 
 

Przekazujemy  Państwu  Poradnik  dla  nauczyciela,  który  będzie  pomocny  wprowadzeniu 

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie mechanik-operator maszyn i pojazdów 
rolniczych. 

W poradniku zamieszczono: 

– 

wymagania  wstępne,  czyli  wykaz  podstawowych  pojęć  i  umiejętności,  jakie  uczeń 
powinien mieć opanowane, aby mógł bez problemów korzystać z poradnika do realizacji 
tej jednostki modułowej, 

– 

cele  kształcenia  jednostki  modułowej,  wykaz  umiejętności  jakie  uczeń  zdobędzie 
podczas pracy z poradnikiem, 

– 

przykładowe scenariusze zajęć, 

– 

przykładowe  ćwiczenia  ze  wskazówkami  do  ich  realizacji,  zalecanymi  metodami 
nauczania oraz propozycją środków dydaktycznych umożliwiających ich realizację, 

– 

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego, 

– 

wykaz literatury. 

Wskazane  jest,  aby  zajęcia  dydaktyczne  prowadzone  były  różnymi  metodami  ze 

szczególnym  uwzględnieniem  następujących  metod  nauczania,  np.  dyskusji  dydaktycznej, 
tekstu przewodniego, metody projektów oraz ćwiczeń praktycznych. 

Formy  pracy  uczniów  mogą  być  zróżnicowane,  począwszy  od  pracy  samodzielnej  do 

pracy zespołowej. 

Jednostka  modułowa  „Prowadzenie  marketingu  usług”,  zawarta  jest  w  module 

723[03].Z3 i jest zaznaczona na j schemacie. 

 
 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
 

Schemat układu jednostek modułowych

723[03].Z3 

Podstawy działalności gospodarczej 

w rolnictwie 

723[03].Z3.01 

Organizowanie technicznej 

obsługi rolnictwa i warsztatu 

naprawczego  

723[03].Z3.02 

Prowadzenie marketingu usług 

723[03].Z3.03 

Sporządzanie rachunku 

ekonomicznego 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

4 

2.  WYMAGANIA WSTĘPNE 

 

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć: 

– 

charakteryzować struktury organizacyjne przedsiębiorstwa, 

– 

określać działania konieczne do uruchomienia warsztatu naprawczego, 

– 

planować wyposażenie technologiczne do projektowanego warsztatu obsługi i napraw, 

– 

planować i organizować pracę w warsztacie naprawczym, 

– 

stosować zasady zarządzania małym zespołem pracowników, 

– 

wyróżniać rodzaje działalności w przedsiębiorstwie, 

– 

organizować działalność produkcyjną i usługową, 

– 

organizować zaopatrzenie i wybierać dostawców, 

– 

korzystać z różnych informacji, 

– 

korzystać z Internetu, 

– 

współpracować w grupie, 

– 

prezentować efekty własnej pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

5 

3.  CELE KSZTAŁCENIA 
 

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć: 

– 

zdefiniować podstawowe pojęcia i kategorie marketingowe, 

– 

scharakteryzować koncepcje marketingowe, 

– 

skorzystać z różnych źródeł informacji marketingowych, 

– 

przewidzieć popyt na wybraną usługę, 

– 

wyróżnić metody badań rynku, 

– 

dobrać metody badań marketingowych do programu promocji usług, 

– 

zaprojektować reklamę planowanej działalności usługowej, 

– 

zaprezentować i sprzedać usługę na rynku.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

6 

4.  PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ 
 

Scenariusz zajęć 1 

 
Osoba prowadząca:................................................................................................................... 
Modułowy program nauczania: 

Mechanik  operator  maszyn  i  pojazdów  rolniczych 
723[03] 

Moduł: 

Podstawy  działalności  gospodarczej  w  rolnictwie 
723[03].Z3 

Jednostka modułowa:  

 

Prowadzenie marketingu usług 723[03].Z3.02 

 
Temat:    Podstawowe pojęcia marketingowe. 

Cel  ogólny:  Ukształtowanie  umiejętności  poprawnego  stosowania  podstawowych  pojęć 
z zakresu marketingu. 
 
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: 
– 

zdefiniować  następujące  pojęcia:  produkt,  towar,  usługa,  potrzeba,  marketing, 
użyteczność, 

– 

wyjaśnić istotę marketingu, 

– 

schierarchizować potrzeby człowieka zgodnie z teorią Maslowa, 

– 

określić rolę potrzeb w procesie podejmowania decyzji zakupu, 

– 

scharakteryzować rodzaje marketingu, 

– 

wymienić cechy usługi. 

 
Metody nauczania–uczenia się: 
– 

wykład, 

– 

pogadanka, 

– 

inscenizacja, 

– 

gra dydaktyczna. 

 
Środki dydaktyczne: 
– 

foliogramy z definicjami poszczególnych pojęć, 

– 

schemat piramidy potrzeb Maslowa, 

– 

opis sytuacji, którą mają uczniowie przedstawić, 

– 

poradnik dla ucznia, 

– 

szablon krzyżówki (ćwiczenie 1, Poradnik dla nauczyciela – str. 11). 

 
Formy organizacji pracy uczniów: 
– 

praca indywidualna z poradnikiem dla ucznia, 

– 

praca w trzyosobowych grupach podczas wykonywania ćwiczenia. 

 
Czas trwania: 3 godz. Dydaktyczne. 
 
Przebieg zajęć: 
1.  Czynności organizacyjne: sprawdzenie listy obecności, sprawdzenie gotowości do zajęć. 
2.  Wyjaśnienie tematu i określenie celu zajęć. 
3.  Wprowadzenie do tematu: 

–  nauczyciel  przeprowadza  wykład  informacyjny,  którego  celem  jest  wyjaśnienie  roli 

marketingu w gospodarce rynkowej. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

7 

4.  Realizacja tematu: 

–  nauczyciel 

kontynuuje 

wykład, 

definiując 

podstawowe 

pojęcia 

związane 

z marketingiem, 

–  nauczyciel  prezentuje  schemat  piramidy  potrzeb  Maslowa  i  przestawia  jego  teorię, 

nauczyciel  zadaje  pytanie  uczniom  –  Jaką  rolę  pełnią  potrzeby  człowieka 
w podejmowaniu decyzji o zakupie? 

–  nauczyciel do odpowiedzi typuje uczniów, odpowiedzi są rejestrowane na tablicy, 
–  nauczyciel  wyznacza  dwa  dwuosobowe  zespoły  do  przeprowadzenia  inscenizacji, 

uczniowie  otrzymują  opis  granych  przez  siebie  ról  (akwizytor  –  sprzedawca  oleju 
silnikowego  i klient  nie  posiadający  pojazdu;  akwizytor  –  sprzedawca  oleju 
silnikowego i klient posiadający pojazd), uczniowie formułują wnioski, 

–  nauczyciel przypomina pojęcie usługi i poleca zapoznanie się z cechami usług – praca 

indywidualna  z  poradnikiem  dla  ucznia,  nauczyciel  określa  czas  wykonania  zadania, 
cechy usług opisują wskazani przez nauczyciela uczniowie. 

5.  Realizacja ćwiczenia: 

–  praca w zespołach 3–4 osobowych, 
–  nauczyciel dokonuje podziału grupy na zespoły, 
–  każdy zespół otrzymuje szablon krzyżówki (ćwiczenie 1, Poradnika dla nauczyciela), 
–  nauczyciel 

wyjaśnia 

zasady 

prowadzenia 

gry: 

zespół 

wyznacza 

lidera 

reprezentującego zespół, lider w imieniu zespołu losuje pytanie i udziela odpowiedzi, 

–  nauczyciel  określa  limit  czasu  na  udzielenie  odpowiedzi  i  kontroluje  go  w  czasie 

prowadzenia gry, 

–  zespół za poprawną odpowiedź otrzymuje 1 punkt, 
–  punkty rejestruje nauczyciel na tablicy. 

6.  Podsumowanie zajęć: 

–  po  wpisaniu  wszystkich  haseł  do  szablonu  krzyżówki  zespoły    zapisują  rozwiązanie 

krzyżówki. 

7.  Ewaluacja osiągnięć uczniów: 

–  nauczyciel ocenia pracę każdego zespołu stosownie do ilości otrzymanych punktów. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

8 

Scenariusz zajęć 2 

 
Osoba prowadząca:....................................................................................................................... 
Modułowy program nauczania: 

Mechanik  operator  maszyn  i  pojazdów  rolniczych 
723[03] 

Moduł: 

Podstawy  działalności  gospodarczej  w  rolnictwie 
723[03].Z3 

Jednostka modułowa:  

 

Prowadzenie marketingu usług 723[03].Z3.02 

 

Temat:  Opracowanie  projektu  prowadzenia  marketingu  usług  wybranego  warsztatu 

naprawczego maszyn i pojazdów rolniczych. 
Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności konstruowania planu marketingowego. 
 
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: 
– 

wymienić elementy planu marketingowego, 

– 

opracować założenia planu, 

– 

sporządzić  opis  w  działalności  warsztatu,  który  powinien  zawierać:  nazwę,  określenie 
formy  organizacyjnej,  opis  lokalizacji,  strukturę  organizacyjną,  charakterystykę 
wyposażenia  technicznego,  opis  zakresu  świadczonych  usług,  charakterystykę  firm 
konkurencyjnych, opis dostawców, określenie rynku docelowego, 

– 

opracować analizę SWOT, 

– 

określić cele działań marketingowych, 

– 

opracować narzędzia działań marketingowych, 

– 

zaprezentować projekt. 

 
Metody nauczania–uczenia się: 
– 

metoda projektów. 

 
Środki dydaktyczne: 
– 

foliogramy z elementami planu marketingowego, 

– 

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu, 

– 

prasa zawierające ogłoszenia np. ANONSE. 

 
Formy organizacji pracy uczniów: 
– 

praca w 3–4 osobowych zespołach. 

 
Czas trwania: 5 godz. dydaktycznych. 
 
Przebieg zajęć: 
1.  Czynności organizacyjne: sprawdzenie listy obecności, sprawdzenie gotowości do zajęć. 
2.  Wyjaśnienie tematu i określenie celu zajęć. 
3.  Faza I 
 
Wprowadzenie do tematu: 
–  przypomnienie elementów marketingu, 
–  określenie zasad opracowywania planu marketingowego. 
4.  Faza II 
Określenie zasad realizacji projektu: 
Praca w zespołach 3–4 osobowych, 
– 

nauczyciel dokonuje podziału grupy na zespoły, 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

9 

– 

uczniowie zapoznają się z treścią zadania do wykonania, 

– 

nauczyciel wyjaśnia zasady opracowania planu marketingowego, 

– 

nauczyciel zapisuje schemat planu marketingowego na tablicy. 

5.  Faza III 
Realizacja projektów: 
– 

uczniowie wykonują zadanie wg schematu przestawionego przez nauczyciela, 

– 

nauczyciel w czasie pracy uczniów udziela im rad i wskazówek. 

6.  Faza IV 
Prezentacja projektów: 
– 

po wykonaniu projektów przedstawiciele zespołów prezentują wyniki pracy. 

7.  Faza V 
Podsumowanie zajęć: 
– 

nauczyciel ocenia wyniki pracy poszczególnych zespołów i uzasadnia ocenę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

10 

5.  ĆWICZENIA 

 

5.1.  Koncepcje marketingowe 

 

5.1.1  Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Rozwiąż krzyżówkę. 
 
Wskazówki do realizacji: 

– 

przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  przedstawić  zasady 
pracy  grupowej  (skład  grup,  określić  limit  czasu  na  udzielenie  odpowiedzi,  określić 
sposób rejestracji punktów otrzymanych przez poszczególne grupy), 

– 

podczas  wykonywania  ćwiczenia  szczególną  uwagę  powinien  zwrócić  uczeń  na  numer 
losowanego  pytania  przez  inne  grupy  oraz  na  limit  czasowy  związany  z  udzieleniem 
odpowiedzi, 

– 

ćwiczenie powinno być wykonywane w trzech grupach. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  współuczestniczyć w zorganizowaniu pracy w grupie (wybór lidera, wyznaczenie osoby 

do zapisywania haseł w szablonie krzyżówki, monitorowanie czasu odpowiedzi), 

2)  aktywnie uczestniczyć w wyborze numeru hasła, 
3)  słuchać uważnie określenia danego hasła podawanego przez nauczyciela, 
4)  przyporządkować  hasło  odpowiadającemu  mu  numerowi  wiersza  krzyżówki  zarówno 

w przypadku hasła wybranego przez twoją grupę jak również przez grupy konkurencyjne, 

5)  umieścić w każdej kratce krzyżówki tylko jedną literę wpisując hasło do krzyżówki, 
6)  odszukać  pola  oznaczone  cyframi  w/g  kolejności  po  wpisaniu  wszystkich  haseł  do 

krzyżówki, 

7)  wpisać  do  kolumn  odczytane  litery  z  pól  oznaczonych  cyframi  wg  kolejności 

stanowiących rozwiązanie krzyżówki, 

8)  zdefiniować hasło stanowiące rozwiązanie krzyżówki. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

gra dydaktyczna. 

 

Środki dydaktyczne: 

1)  szablon krzyżówki, 
2)  szablon rozwiązania krzyżówki, 
3)  określenia haseł: 

−

 

efekt procesu produkcji, 

−

 

produkt przeznaczony na sprzedaż, 

−

 

twórca piramidy potrzeb, 

−

 

jedna z potrzeb fizjologicznych, 

−

 

użyteczna czynność, 

−

 

charakteryzuje się nią usługa, 

−

 

różnorodność usług, 

−

 

stan braku czegoś, 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

11 

−

 

zapotrzebowanie na usługi, 

−

 

ilość usług oferowanych klientom, 

−

 

wartość usługi, 

−

 

związany jest z nim zakup usługi, 

−

 

jest na szczycie piramidy Maslowa, 

−

 

rynek, któremu przedsiębiorstwo oferuje swoje usługi, 

−

 

nie ma charakteru rzeczowego 

 

Szablon krzyżówki: 
 
1 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2 

 

 

 

 

3 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3 

1 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4 

9 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5 

 

 

 

 

 

2 

 

 

 

 

 

 

 

 

6 

8 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

7 

 

 

 

 

 

 

7 

 

 

 

 

 

 

 

8 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

9 

 

 

 

 

6 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

10 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

11 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

12 

 

 

 

 

4 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

13 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

14 

 

 

 

5 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

15 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 
Szablon rozwiązania krzyżówki: 
 
Rozwiązanie krzyżówki: 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

9 

 
.......................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................... 

 

Ćwiczenie 2 

Uporządkuj  wymienione  poniżej  potrzeby  zgodnie  z  hierarchią  Maslowa:  potrzeba 

zaspokojenia  głodu,  potrzeba  mieszkania  w  czystym  środowisku  naturalnym,  potrzeba 
przynależności  do  partii  politycznej,  potrzeba  uznania  przez  grupę  rówieśniczą,  potrzeba 
wyprawy dookoła świata. 
 

Wskazówki do realizacji: 

– 

przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  wyjaśnić  zasady 
wykonania ćwiczenia, 

– 

ćwiczenie powinno być w zespołach 3–4 osobowych. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  przeczytać uważnie nazwy potrzeb, 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

12 

2)  przyporządkować każdą potrzebę określonej grupie zgodnie z hierarchią Maslowa, 
3)  umieścić potrzeby w załączonym schemacie piramidy. 

 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

– 

ćwiczenie przedmiotowe. 

 

Środki dydaktyczne: 

– 

nazwy potrzeb, 

– 

schemat piramidy. 

 
 

 

 
 
 
 
 

 
 
 

 

 

 

 

 
Ćwiczenie 3 

Spośród wymienionych przedsiębiorstw: hurtownia części zamiennych, warsztat naprawy 

maszyn  rolniczych,  stacja  paliw  ,  dębickie  zakłady  produkcji,  biuro  rachunkowe,  kancelaria 
notarialna,  warsztat  wulkanizacyjny,  warszawskie  zakłady  produkcji  ciągników,  dealer 
ciągników  rolniczych,  rafineria  płocka,  stacja  diagnostyczna,  „Plus”;  wyodrębnij 
przedsiębiorstwa  prowadzące  działalność produkcyjną, usługową  oraz  handlową  oraz  nazwij 
działalność prowadzoną przez każde z tych przedsiębiorstw. 

 

Wskazówki do realizacji: 

– 

przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  wyjaśnić  zasady 
wykonania ćwiczenia, 

– 

ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  zidentyfikować wymienione przedsiębiorstwa, 
2)  wyodrębnić przedsiębiorstwa prowadzące działalność produkcyjną, 
3)  nazwać działalność prowadzoną przez określone przedsiębiorstwo, 
4)  wyodrębnić przedsiębiorstwa prowadzące działalność usługową, 
5)  nazwać działalność prowadzoną przez określone przedsiębiorstwo usługowe, 
6)  wyodrębnić przedsiębiorstwa prowadzące działalność handlową, 
7)  nazwać działalność prowadzoną przez określone przedsiębiorstwo, 
8)  przedstawić efekty ćwiczenia w tabeli, wg podanego wzoru: 

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

13 

Rodzaje prowadzonej działalności 

Przedsiębiorstwa prowadzące 
działalność produkcyjną 

Przedsiębiorstwa prowadzące 
działalność handlową 

Przedsiębiorstwa prowadzące 
działalność usługową 

Nazwa 
przedsiębiorstwa 

Nazwa 
działalności 

Nazwa 
przedsiębiorstwa 

Nazwa 
działalności 

Nazwa 
przedsiębiorstwa 

Nazwa 
działalności 

 

 

 

 

warsztat 
naprawy maszyn 
rolniczych 

naprawa 
maszyn 
rolniczych 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

– 

ćwiczenie przedmiotowe. 

 

Środki dydaktyczne: 

– 

arkusz z wzorem tabeli, 

– 

przybory do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

14 

5.2.  Elementy marketingu: produkt, cena, dystrybucja, promocja 

 

5.2.1. Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Określ  kwotę,  jaką  zapłaci  właściciel  ciągnika,  któremu  w  zakładzie  naprawczym 

wymieniono  olej  silnikowy.  Do  wymiany  zużyto  7  l  oleju,  który  właściciel  zakładu  zakupił 
bezpośrednio od producenta w cenie 3000 zł/100l. Oferując olej w ramach usługi, właściciel 
zakładu stosuje 20% marżę handlową. Koszty pracy związane z wykonaniem usługi wynoszą 
30 zł. 

 
Wskazówki do realizacji: 

– 

przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia,  nauczyciel  powinien  wyjaśnić  zasady 
wykonania ćwiczenia, 

– 

ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  przeczytać uważnie treść zadania, 
2)  obliczyć koszt oleju zużytego do wymiany, 
3)  określić kwotę, jaką zapłaci właściciel ciągnika za wykonanie usługi, 
4)  zaprezentować wyniki obliczeń. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

–  ćwiczenia praktyczne. 
 

Środki dydaktyczne: 

– 

arkusz z treścią ćwiczenia, 

– 

kalkulator, 

– 

poradnik ucznia. 

 
Ćwiczenie 2 

Scharakteryzuj  i  porównaj  opakowania  oleju  silnikowego.  Które  z  otrzymanych 

opakowań oleju silnikowego spełnia Twoje oczekiwania i dlaczego? 

 
Wskazówki do realizacji: 

– 

przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia,  nauczyciel  powinien  wyjaśnić  zasady 
wykonania ćwiczenia, 

– 

ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  obejrzeć otrzymane opakowania, 
2)  określić poszczególne cechy wg skali: 

– 

bardzo dobry poziom badanej cechy opakowania – 3 pkt, 

– 

dobry poziom badanej cechy opakowania – 2 pkt, 

– 

słaby poziom badanej cechy opakowania – 1 pkt, 

wykorzystując załączony szablon: 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

15 

 
 
 
 
Cechy 
opakowania 

 

W

ie

lko

ść

 op

ako

w

an

ia

 

 

Ł

at

wo

ść

 t

ra

n

spo

rtu

 

 

Ł

at

wo

ść

 o

tw

ie

ra

n

ia

 

O

dpo

rno

ść

 

n

a 

u

sz

kod

ze

n

ia 

m

ec

h

an

icz

ne

 

 

 

Wp

ły

w

 n

a 

śr

odo

w

is

ko

 

   

K

o

lo

ry

st

yka

 

K

o

m

p

le

tno

ść

 

in

fo

rm

ac

ji 

u

mi

es

zcz

on

ej

 n

a 

et

yk

iec

ie

 

 

C

ena

 

O

ce

n

a 

w

ar

to

śc

i u

ży

tko

w

ej 

op

ako

w

an

ia

 

(ilo

ść

 

punków

 

raze

m)

 

Opakowanie 
oleju A 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Opakowanie 
oleju B 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 
3)  dokonać oceny opakowania. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

– 

ćwiczenia praktyczne. 

 

Środki dydaktyczne: 

– 

opakowania oleju silnikowego, 

– 

arkusz z treścią ćwiczenia, 

– 

szablon do wykonania ćwiczenia. 

 
Ćwiczenie 3 

Zidentyfikuj usługi, na które popyt jest zaspokojony. 
 
Wskazówki do realizacji: 

– 

przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia,  nauczyciel  powinien  wyjaśnić  zasady 
wykonania ćwiczenia, 

– 

ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  dokonać analizy materiału źródłowego, 
2)  określić wielkość popytu na określone usługi oraz wielkość podaży, 
3)  wybrać usługi, na które popyt został zaspokojony. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

– 

ćwiczenie przedmiotowe. 

 

Środki dydaktyczne: 

– 

arkusz z treścią ćwiczenia, 

– 

załącznik z materiałem źródłowym, 

– 

poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

16 

5.3.  Badanie rynku 

 

5.3.1. Ćwiczenia 

 

Ćwiczenie 1 

Przedstaw w kolejności etapy procesu badania rynku oraz określ czynności wykonywane 

w poszczególnych etapach. 
 

Wskazówki do realizacji: 

– 

przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia,  nauczyciel  powinien  wyjaśnić  zasady 
wykonania ćwiczenia, 

– 

ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  określić etapy procesu badawczego, 
2)  uporządkować je w kolejności, 
3)  sprecyzować czynności wykonywane podczas prowadzenia badania rynku, 
4)  przyporządkować poszczególne czynności do odpowiedniego etapu, 
5)  wyniki ćwiczenia przedstawić w tabeli wg załączonego wzoru. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

–  ćwiczenia przedmiotowe. 
 

Środki dydaktyczne: 

– 

poradnik dla ucznia. 

– 

arkusz ze schematem tabeli: 

 

L.p. 

Rodzaj etapu badawczego 

Czynności  wykonywane  w  ramach  etapu 
badawczego 

1 

 

 

2 

 

 

3 

 

 

4 

 

 

 

Ćwiczenie 2 

Wskaż pytania otwarte oraz zamknięte zawarte w kwestionariuszu ankiety.

 

 

Wskazówki do realizacji: 

– 

przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia,  nauczyciel  powinien  wyjaśnić  zasady 
wykonania ćwiczenia, 

– 

przed  zajęciami  należy  przygotować  ankietę,  zawierającą  różnego  rodzaju  pytania  dla 
każdego ucznia, 

– 

ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  przeczytać uważnie pytania zawarte w przygotowanym przez nauczyciela kwestionariusz 

ankiety, 

2)  wyodrębnić pytania otwarte, 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

17 

3)  wyodrębnić pytania zamknięte, 
4)  zaprezentować wyniki ćwiczenia. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

–  ćwiczenia przedmiotowe. 
 

Środki dydaktyczne: 

– 

kwestionariusz ankiety, 

– 

poradnik dla ucznia, 

– 

arkusze do prezentacji wyników ćwiczenia. 

 
Ćwiczenie 3 

Opracuj  kwestionariusz  ankiety  badawczej,  której  celem  jest  zebranie  informacji 

w zakresie  zapotrzebowania  na  świadczenie  usług  technicznych  dla  rolnictwa  w  Twojej 
okolicy. 

 

Wskazówki do realizacji: 

– 

przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia,  nauczyciel  powinien  wyjaśnić  zasady 
wykonania ćwiczenia, 

– 

ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  opracować  metryczkę  ankiety  (listę  pytań,  które  określą  cechy  osoby  wypełniającej 

ankietę), 

2)  opracować listę pytań (co najmniej dwadzieścia) zgodnie z treścią ćwiczenia, 
3)  zaprezentować wyniki pracy. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

– 

ćwiczenia praktyczne. 

 

Środki dydaktyczne: 

– 

arkusze papieru, 

– 

poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

18 

5.4.  Organizowanie marketingu w warsztacie naprawczym, 

przedsiębiorstwie usługowym 

 
5.4.1. Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Wykonaj analizę działalności marketingowej warsztatu naprawy maszyn rolniczych. 

 

Wskazówki do realizacji: 

– 

przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia,  nauczyciel  powinien  wyjaśnić  zasady 
wykonania ćwiczenia, 

– 

ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  wskazać,  w  materiale  źródłowym,  opis  działań  marketingowych  warsztatu  naprawy 

maszyn rolniczych, 

2)  określić w oparciu o materiał źródłowy: 

–  strukturę organizacyjną przedsiębiorstwa (czy jest wyodrębniony dział marketingu?), 
–  określić rodzaj świadczonych usług i ich poziom, 
–  określić pozycję przedsiębiorstwa na rynku, 
–  ocenić poziom cen świadczonych usług, 
–  wymienić sposoby promocji stosowane przez warsztat naprawy maszyn rolniczych, 

3)  sformułować wnioski, 
4)  zaprezentować wyniki. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

– 

ćwiczenia praktyczne. 

 

Środki dydaktyczne: 

– 

materiał z tekstem źródłowym, 

– 

poradnik dla ucznia, 

– 

arkusze A4. 

 
Ćwiczenie 2 

Opracuj projekt działań marketingowych dla warsztatu naprawy maszyn rolniczych. 

 
Wskazówki do realizacji: 

– 

przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia,  nauczyciel  powinien  wyjaśnić  zasady 
wykonania ćwiczenia, 

– 

ćwiczenie powinno być wykonywane w 3–4 osobowych zespołach. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

– 

wypisać elementy planu marketingowego, 

– 

opracować poszczególne elementy planu: 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

19 

–  przedstawić  aktualną  sytuację  warsztatu  (lokalizacja,  struktura  organizacyjna,  zakres 

i poziom świadczonych usług, sytuację ekonomiczną, konkurencję), 

–  wykonać analizę SWOT, 
–  sformułować cel strategiczny przedsiębiorstwa, 
–  opracować strategię marketingową, 
–  sporządzić zakres i harmonogram działań operacyjnych, 

4)  zaprezentować rezultaty ćwiczenia. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

– 

metoda projektów. 

 

Środki dydaktyczne: 

– 

poradnik dla ucznia, 

– 

stanowisko komputerowe z dostępem do internetu, 

– 

arkusze do prezentacji wyników ćwiczenia. 

 
Ćwiczenie 3 

Opracuj  program  promocji  (z  uwzględnieniem  reklamy  prasowej)  wybranej  usługi  oraz 

określ koszt jego realizacji. 
 

Wskazówki do realizacji: 

– 

przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia,  nauczyciel  powinien  wyjaśnić  zasady 
wykonania ćwiczenia, 

– 

ćwiczenie powinno być wykonywane indywidualnie. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  wybrać rodzaj usługi, 
2)  opracować projekt ogłoszenia reklamowego w prasie (np. ANONSE), 
3)  opracować projekt innych działań promocyjnych, 
4)  sporządzić kosztorys realizacji tego projektu. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

–  ćwiczenia praktyczne. 
 

Środki dydaktyczne: 

– 

stanowisko komputerowe z dostępem do internetu, 

– 

ogłoszenia prasowe (ANONSE), 

– 

cennik ogłoszeń prasowych i innych działań promocyjnych, 

– 

kalkulator, 

– 

poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

20 

6.  EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA 
 

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego 
 

Test  dwustopniowy  do  jednostki  modułowej  „Prowadzenie  marketingu 
usług” 

 

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których: 

−

  zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10, 11, 13, 14, 15, 19, 20 są z poziomu podstawowego, 

−

  zadania 9, 12, 15, 16, 17, 18 są z poziomu ponadpodstawowego. 

 

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt 

 
Za każdą prawidłową odpowiedz uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak 

uczeń otrzymuje 0 punktów. 
 

Proponuje  się  następujące  normy  wymagań  –  uczeń  otrzyma  następujące 
oceny szkolne: 

−

  dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego, 

−

  dostateczny – a rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego, 

−

  dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego, 

−

  bardzo  dobry  –  za  rozwiązanie  18  zadań,  w  tym  co  najmniej  5  z  poziomu 

ponadpodstawowego. 

 

Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. b, 3. b, 4. d, 5. b, 6. d, 7. b, 8. d, 9. d, 10. c, 11. b, 
12. b, 13. a, 14. a, 15. a, 16. b, 17. a, 18. d, 19. c, 20. a. 
 
Plan testu 

Nr 

zadania 

 

Cel operacyjny 

(mierzone osiągnięcia ucznia) 

Kategoria 

celu 

Poziom 

wymagań 

Poprawna 

odpowiedź 

1 

Zdefiniować pojecie marketingu 

A 

P 

d 

2 

Wyjaśnić pojęcie potrzeby 

B 

P 

b 

3 

Zhierarchizować potrzeby człowieka zgodnie 
z teorią Maslowa 

B 

P 

b 

4 

Wyjaśnić działalność usługową 

B 

P 

d 

5 

Określić cechy usługi 

B 

P 

b 

6 

Wyjaśnić rodzaje marketingu 

B 

P 

d 

7 

Wyjaśnić rodzaje koncepcji marketingowych 

B 

P 

b 

8 

Zdefiniować elementy marketing mix 

A 

P 

d 

9 

Scharakteryzować funkcje opakowania 

C 

PP 

d 

10 

Zinterpretować wykres cyklu życia produktu 

B 

P 

c 

11 

Wyjaśnić fazy cyklu życia produktu 

B 

P 

b 

12 

Scharakteryzować poziom popytu na rynku 

C 

PP 

b 

13 

Wyjaśnić pojęcie ceny równowagi rynkowej 

B 

P 

a 

14 

Scharakteryzować metody ustalania cen 

C 

P 

a 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

21 

15 

Rozróżnić rodzaje kanałów dystrybucyjnych 

A 

P 

a 

16 

Scharakteryzować rodzaje dystrybucji 

C 

PP 

b 

17 

Wskazać źródła informacji marketingowych 

B 

P 

a 

18 

Scharakteryzować narzędzia pomiarowe 

C 

PP 

d 

19 

Rozróżnić rodzaje planów 

A 

P 

c 

20 

Scharakteryzować istotę monitoringu 

C 

PP 

a 

 

Przebieg testowania 
 

Instrukcja dla nauczyciela 

1.  Ustal  z  uczniami  termin  przeprowadzenia  sprawdzianu  z  wyprzedzeniem  co  najmniej 

jednotygodniowym. 

2.  Wyjaśnij uczniom cel stosowania pomiaru dydaktycznego. 
3.  Poinformuj  uczniów  o  rodzajach  zadań  podanych  w  zestawie  oraz  o  zasadach 

punktowania. 

3.  Przygotuj odpowiednią liczbę testów. 
4.  Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań. 
5.  Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia 
6.  Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij. 
7.  Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test. 
8.  Kilka  minut  przed  zakończeniem  testu  przypomnij  uczniom  o  zbliżającym  się  czasie 

zakończenia udzielania odpowiedzi. 

 

Instrukcja dla ucznia 

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję. 
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 
3.  Przeczytaj zestaw zadań testowych. 
4.  Test zwiera 20 zadań, z poziomu podstawowego i ponadpodstawowego. 
5.  Do każdego zadania dołączone są cztery możliwości odpowiedzi. Tylko jedna odpowiedź 

jest  prawidłowa.  Udziel  odpowiedzi  tylko  na  załączonej  karcie  odpowiedzi,  wstawiając 
w odpowiedniej  rubryce  znak  X.  W  przypadku  pomyłki  należy  błędną  odpowiedź 
zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zaznaczyć odpowiedź prawidłową. 

6.  Pracuj samodzielnie. 
7.  Na rozwiązanie testu masz 35 minut. 

Powodzenia! 

Materiały dla ucznia: 

−

  instrukcja, 

−

  zestaw zadań testowych, 

−

  karta odpowiedzi. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

22 

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 

 

1.  Marketing jest to zespół 

a)  działań związanych z dystrybucją produktu. 
b)  działań w celu wytworzenia określonego produktu. 
c)  działań związanych wytworzeniem i dystrybucją produktu. 
d)  zintegrowanych  działań  mających  na  celu  rozpoznanie  potrzeb  klienta  i zaspokojenie 

ich z zyskiem. 

 
2.  Stan braku  czegoś,  co  jest  niezbędne danej  osobie  do  prawidłowego  jej  funkcjonowania 

nazywamy 
a)  podażą. 
b) potrzebą. 
c)  popytem. 
d) produktem. 

 
3.  Podstawę piramidy Maslowa stanowią potrzeby 

a)  społeczne. 
b)  fizjologiczne. 
c)  samorealizacji. 
d)  bezpieczeństwa. 

 
4.  Usługą jest 

a)  produkcja opon. 
b)  sprzedaż oleju napędowego. 
c)  sprzedaż części zamiennych. 
d)  zamontowanie instalacji gazowej. 

 

5.  Usługa posiada następujące cechy: 

a)  ma charakter rzeczowy, jest nienamacalna. 
b)  jest nietrwała, nie można jej przechowywać. 
c)  jest wytwarzana i konsumowana jednocześnie, jest trwała. 
d)  nie ma charakteru rzeczowego, można ją przechowywać. 

 

6.  Zespół działań mających na celu zaoferowanie klientowi usługi nazywamy 

a)  marketingiem towarów. 
b)  marketingiem produkcji. 
c)  marketingiem sprzedaży. 
d)  marketingiem usług. 

 

7.  Przedsiębiorstwo  koncentrujące  swoje  działania  na  osiągnięciu  wysokiej  wydajności 

produkcji i szerokiej dostępności produktu przy niskiej jego cenie stosuje koncepcję 

a)  produktu. 
b)  produkcji. 
c)  sprzedaży. 
d)  marketingową. 

 
8.  Marketing mix obejmuje następujące elementy: 

a)  popyt, cenę. 
b)  usługę, potrzebę. 
c)  podaż, dystrybucję. 
d)  produkt, promocję. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

23 

9.  Częścią produktu ułatwiającą jego obrót towarowy jest 

a)  logo. 
b)  marka. 
c)  etykieta. 
d)  opakowanie. 

 
10.  Wykres przedstawia 

 

a)  krzywą popytu. 
b)  krzywą podaży. 
c)  cykl życia produktu. 
d)  cenę równowagi rynkowej. 

 
11.  Zahamowanie tempa sprzedaży produktu następuje w fazie 

a)  spadku. 
b)  dojrzałości. 
c)  wzrostu sprzedaży. 
d)  wprowadzania produktu na rynek. 

 
12.  Popyt na określony produkt jest zaspokojony wtedy gdy podaż 

a)  substytutów jest mniejsza niż popyt. 
b)  produktu jest większa niż popyt na ten produkt. 
c)  produktu jest mniejsza niż popyt na ten produkt. 
d)  dóbr komplementarnych jest mniejsza niż popyt. 

 
13.  Ceną równowagi rynkowej nazywamy cenę 

a)  przy której popyt jest równy podaży. 
b)  przy które popyt jest mniejszy niż podaż. 
c)  przy której popyt jest większy niż podaż. 
d)  która gwarantuje zwrot producentowi poniesionych kosztów. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

24 

 

14.  Metodę  ustalania  poziomu  ceny  uwzględniającą  poniesione koszty  produkcji  nazywamy 

metodą 

a)  kosztową. 
b)  popytową. 
c)  porównawczą. 
d)  analizy cen konkurencji. 

 
15. Najkrótszym kanałem dystrybucyjnym jest 

a)  sprzedaż hurtowa. 
b)  sprzedaż bezpośrednia. 
c)  Producent – hurtownik – konsument. 
d)  Producent – hurtownik – detalista – konsument. 

 
16. Przedsiębiorstwo  ograniczające  liczbę  pośredników  na  określonym  szczeblu  kanału 

dystrybucyjnego stosuje dystrybucję 
a)  masową. 
b)  wyłączną. 
c)  bezpośrednią. 
d)  nieograniczoną. 

 
17. Podstawowym źródłem informacji o preferencjach nabywców są 

a)  badania rynku. 
b)  strony internetowe. 
c)  dane zwarte w Roczniku Statystycznym. 
d)  dokumenty finansowe przedsiębiorstwa. 

 
18. Najczęściej  stosowanym  narzędziem  pomiarowym  wykorzystywanym  do  badania  rynku 

jest 
a)  ankieta. 
b)  wywiad. 
c)  obserwacja. 
d)  kwestionariusz ankiety. 

 
19.  Całościowy plan organizacji działań marketingowych w przedsiębiorstwie zawiera 

a)  plan finansowy. 
b)  plan inwestycyjny. 
c)  plan marketingowy. 
d)  plan organizacji produkcji. 

 
20.  Monitorowanie cen usługi oznacza 

a)  analizę cen określonych usług. 
b)  informowanie klientów o cenach produktów. 
c)  dostosowanie poziomu cen do możliwości klienta. 
d)  ustalanie cen z wykorzystaniem metody kosztowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

25 

KARTA ODPOWIEDZI 

 
Imię i nazwisko............................................................................... 

 

Prowadzenie marketingu usług 
 

Zakreśl poprawną odpowiedź. 
 

Nr  

zadania 

Odpowiedź 

Punkty 

1 

a 

b 

c 

d 

 

2 

a 

b 

c 

d 

 

3 

a 

b 

c 

d 

 

4 

a 

b 

c 

d 

 

5 

a 

b 

c 

d 

 

6 

a 

b 

c 

d 

 

7 

a 

b 

c 

d 

 

8 

a 

b 

c 

d 

 

9 

a 

b 

c 

d 

 

10 

a 

b 

c 

d 

 

11 

a 

b 

c 

d 

 

12 

a 

b 

c 

d 

 

13 

a 

b 

c 

d 

 

14 

a 

b 

c 

d 

 

15 

a 

b 

c 

d 

 

16 

a 

b 

c 

d 

 

17 

a 

b 

c 

d 

 

18 

a 

b 

c 

d 

 

19 

a 

b 

c 

d 

 

20 

a 

b 

c 

d 

 

Razem: 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

26 

Test nr 2 
Test  dwustopniowy  do  jednostki  modułowej  „Prowadzenie  marketingu 
usług” 

 

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których: 

−

  zadania 1, 2, 5, 6, 7, 9, 10, 13, 15, 16, 17, 18, 19, 20 są z poziomu podstawowego, 

−

  zadania: 3, 4, 8, 11, 12, 14 są z poziomu ponadpodstawowego. 

 

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt 

 
Za każdą prawidłową odpowiedz uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak 

uczeń otrzymuje 0 punktów. 
 

Proponuje  się  następujące  normy  wymagań 

–

  uczeń  otrzyma  następujące 

oceny szkolne: 

−

  dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego, 

−

  dostateczny – a rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego, 

−

  dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego, 

−

  bardzo  dobry  –  za  rozwiązanie  18  zadań,  w  tym  co  najmniej  5  z  poziomu 

ponadpodstawowego. 

 

Klucz  odpowiedzi: 1. c, 2. a,  3. c, 4. b, 5. c, 6. c, 7. d, 8. c, 9. b, 10. a, 11. c, 
12. b, 13. d, 14. d, 15. d, 16. b, 17. d, 18. a, 19. c, 20. b. 
 
Plan testu 

Nr 

zadania 

 

Cel operacyjny 

(mierzone osiągnięcia ucznia) 

Kategoria 

celu 

Poziom 

wymagań 

Poprawna 

odpowiedź 

1 

Wyjaśnić istotę marketingu 

B 

P 

c 

2 

Rozróżnić pojęcie towary 

A 

P 

a 

3 

Scharakteryzować rolę potrzeb 
w życiu człowieka 

C 

PP 

c 

4 

Scharakteryzować działalność 
usługową 

C 

PP 

b 

5 

Wyróżnić rodzaje marketingu 

A 

P 

c 

6 

Wyjaśnić koncepcje marketingowe 

B 

P 

c 

7 

Zdefiniować produkt w ujęciu 
marketingowym 

A 

P 

d 

8 

Scharakteryzować fazy cyklu życia 
produktu 

C 

PP 

c 

9 

Rozróżnić elementy marketing mix 

A 

P 

b 

10 

Scharakteryzować elementy marketing 
mix 

C 

P 

a 

11 

Scharakteryzować istotę 
dyskryminacji cenowej 

C 

PP 

c 

12 

Scharakteryzować poziom sprzedaży 
w zależności od fazy cyklu życia 
produktu 

C 

PP 

b 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

27 

13 

Określić czynniki decydujące 
o długości kanału dystrybucyjnego 

B 

P 

d 

14 

Scharakteryzować instrumenty public 
relations 

C 

PP 

d 

15 

Wyróżnić etapy badania rynku 

A 

P 

d 

16 

Wyróżnić  rodzaje  pytań  stosowanych 
w kwestionariuszu ankiety 

B 

P 

b 

17 

Rozróżnić 

czynniki 

decydujące 

o pozycji firmy na rynku 

A 

P 

d 

18 

Scharakteryzować analizę SWOT 

C 

P 

a 

19 

Wyróżnić  metody  ustalania  poziom 
wydatków na promocję 

A 

P 

c 

20 

Określić  sposób  dostarczenia  usługi 
klientowi 

B 

P 

b 

 

Przebieg testowania 

 

Instrukcja dla nauczyciela 

1.  Ustal  z  uczniami  termin  przeprowadzenia  sprawdzianu  z  wyprzedzeniem  co  najmniej 

jednotygodniowym. 

2.  Wyjaśnij uczniom cel stosowania pomiaru dydaktycznego. 
3.  Poinformuj  uczniów  o  rodzajach  zadań  podanych  w  zestawie  oraz  o  zasadach 

punktowania. 

4.  Przygotuj odpowiednią liczbę testów. 
5.  Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań. 
6.  Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia. 
7.  Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij. 
8.  Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test. 
9.  Kilka  minut  przed  zakończeniem  testu  przypomnij  uczniom  o  zbliżającym  się  czasie 

zakończenia udzielania odpowiedzi. 

 

Instrukcja dla ucznia 

1.  Przeczytaj uważnie instrukcje. 
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 
3.  Przeczytaj zestaw zadań testowych. 
4.  Test zwiera 20 zadań, z poziomu podstawowego i ponadpodstawowego. 
5.  Do każdego zadania dołączone są cztery możliwości odpowiedzi.  
6.  Tylko  jedna  odpowiedź  jest  prawidłowa.  Udzielaj  odpowiedzi  na  załączonej  karcie 

odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce znak X.  

7.  W  przypadku  pomyłki  należy  błędną  odpowiedz  zaznaczyć  kółkiem,  a  następnie 

ponownie zakreślić odpowiedz prawidłowa. 

8.  Pracuj samodzielnie. 
9.  Na rozwiązanie testu masz 35 min. 

Powodzenia! 

Materiały dla ucznia: 

−

  instrukcja, 

−

  zestaw zadań testowych, 

−

  karta odpowiedzi. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

28 

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 

 
1.  Istotą działań marketingowych jest 

a)  sprzedaż produktu. 
b)  organizowanie dystrybucji produktów. 
c)  rozpoznanie potrzeb klienta i ich zaspokojenie. 
d)  oferowanie klientowi produktu wysokiej jakości. 

 
2.  Towarem jest olej napędowy 

a)  w stacji paliw. 
b)  w ciągniku rolnika. 
c)  w zakładzie transportowym. 
d)  produkowany przez rafinerię płocką. 

 
3.  Motywacją działań człowieka są 

a)  nawyki. 
b)  pieniądze. 
c)  potrzeby. 
d)  zainteresowania. 

 
4.  Warsztat naprawy maszyn rolniczych prowadzi działalność 

a)  handlową. 
b)  usługową. 
c)  produkcyjną. 
d)  inwestycyjną. 

 
5.  Koncepcję,  której  istotą  jest  uwzględnienie  w  działaniach  marketingowych  interesu 

ogólnospołecznego nazywamy marketingiem 

a)  mix. 
b)  sprzedaży. 
c)  cenowym. 
d)  społecznym. 

 
6.  Przedsiębiorstwo  koncentrujące  swoje  działania  na  organizacji  sprzedaży  realizuje 

koncepcję 

a)  produktu. 
b)  produkcji. 
c)  sprzedaży. 
d)  marketingowa. 

 
7.  Ciecz  wykorzystywana  do  silnika  nazywana  olejem  w  ujęciu  marketingowym  stanowi 

produkt 

a)  globalny. 
b)  materialny. 
c)  dodatkowy. 
d)  podstawowy. 

 
 
 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

29 

8.  Najwyższy poziom sprzedaży produktu występuje w fazie 

a)  spadku. 
b)  wzrostu. 
c)  dojrzałości. 
d)  wprowadzania produktu na rynek. 

 
9.  Marketing mix nie obejmuje 

a)  ceny. 
b)  potrzeb. 
c)  produktu. 
d)  dystrybucji. 

 
10. Najbardziej zmiennym elementem marketing mix jest 

a)  cena. 
b)  produkt. 
c)  potrzeba. 
d)  dystrybucja. 

 
11. Dyskryminacja cenowa polega na 

a)  obniżeniu ceny w związku z wysoką podażą. 
b)  wprowadzeniu wyższej ceny w związku z wysokim popytem. 
c)  zróżnicowaniu ceny na ten sam produkt w zależności od grupy odbiorców. 
d)  stosowaniu ceny promocyjnej przy wprowadzaniu produktu na rynek. 

 
12. Największy wzrost tempa sprzedaży produktu następuje w fazie 

a)  spadku. 
b)  wzrostu. 
c)  dojrzałości. 
d)  wprowadzania produktu na rynek. 

 
13. Długość kanału dystrybucyjnego jest uzależniona od 

a)  rodzaju produktu. 
b)  wielkości popytu. 
c)  wielkości podaży. 
d)  liczby pośredników. 

 
14. Instrumentem public relations jest 

a)  pokaz. 
b)  degustacja. 
c)  rabat cenowy. 
d)  akcja charytatywna. 

 
15. Czynności polegające na określeniu celu badania, jego zakresu, doborze próby badawczej, 

opracowaniu instrumentu pomiarowego wykonywane są na etapie 

a)  analizy wyników. 
b)  zbierania informacji. 
c)  opracowywania narzędzia badawczego. 
d)  przygotowania badań marketingowych. 
 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

30 

16. Pytanie z narzuconą formą odpowiedzi nazywamy pytaniem 

a)  otwartym. 
b)  zamkniętym. 
c)  półotwartym. 
d)  retorycznym. 

 
17. Do zewnętrznych czynników decydujących o pozycji firmy na rynku należą 

a)  lokalizacja firmy i struktura zatrudnienia. 
b)  kwalifikacje pracowników i wyposażenie techniczne. 
c)  organizacja zaopatrzenia i zakres działań promocyjnych. 
d)  intensywność konkurencji na rynku i obowiązujące przepisy podatkowe. 

 
18. Analizę polegającą na określeniu słabych i mocnych stron firmy oraz jej szans i zagrożeń 

nazywamy analizą 

a)  SWOT. 
b)  ekonomiczną. 
c)  marketingową. 
d)  wskaźnikową. 

 
19. Metodą ustalania poziomu wydatków na reklamy jest metodą 

a)  kosztową. 
b)  popytową. 
c)  „na co nas stać”. 
d)  porównawczą. 

 
20. W przypadku sprzedaży usług najczęściej wykorzystywanym kanałem jest 

a)  sprzedaż hurtowa. 
b)  sprzedaż bezpośrednia. 
c)  producent – hurtownik – konsument. 
d)  producent – hurtownik – detalista – konsument. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

31 

KARTA ODPOWIEDZI 

 
Imię i nazwisko............................................................................... 

 

Prowadzenie marketingu usług 
 

Zakreśl poprawną odpowiedź 
 

Nr  

zadania 

Odpowiedzi 

Punkty 

1 

a 

b 

c 

d 

 

2 

a 

b 

c 

d 

 

3 

a 

b 

c 

d 

 

4 

a 

b 

c 

d 

 

5 

a 

b 

c 

d 

 

6 

a 

b 

c 

d 

 

7 

a 

b 

c 

d 

 

8 

a 

b 

c 

d 

 

9 

a 

b 

c 

d 

 

10 

a 

b 

c 

d 

 

11 

a 

b 

c 

d 

 

12 

a 

b 

c 

d 

 

13 

a 

b 

c 

d 

 

14 

a 

b 

c 

d 

 

15 

a 

b 

c 

d 

 

16 

a 

b 

c 

d 

 

17 

a 

b 

c 

d 

 

18 

a 

b 

c 

d 

 

19 

a 

b 

c 

d 

 

20 

a 

b 

c 

d 

 

Razem: 

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

32 

7.  LITERATURA 
 

1.  Belka  M.:Ekonomia  stosowana.  Fundacja  Młodzieżowej  Przedsiębiorczości,  Warszawa  

2005 

2.  Cholewicka  –  Goździk  K.:  Marketing  produktów  rolno  –  żywnościowych.  Centrum 

Doradztwa i Edukacji w Rolnictwie, Warszawa 1997 

3.  Dobiegała  –  Korona  B.:  Marketing.  Przesłanki  i  narzędzia  decyzji  marketingowych. 

Wydawnictwa Prywatnej Wyższej Szkoły Businessu i Administracji, Warszawa 1996 

4.  Encyklopedia Multimedialna. PWN 2000 
5.  Garbarski L., Rutkowski I., Wrzosek W.: Marketing. PWE, Warszawa 2000 
6.  Kłeczek R. i inni: Strategiczne planowanie marketingowe. PWE. Warszawa 1999 
7.  Mazur J., Sznajder A.: Marketingowa orientacja przedsiębiorstwa. First Business College 

2000 

8.  Merta T.: Z ekonomią na ty. Centrum Edukacji Obywatelskiej, Warszawa 2004 
9.  Mazur J.: Decyzje marketingowe w przedsiębiorstwie. Difin, Warszawa 2002 
10.  Wiśniewski A.: Marketing. WSiP, Warszawa 2001 
 
Literatura metodyczna 
 
1.  Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom 2000 
2.  Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. ITeE, Radom 1995