Organizacja - ład, porządek, logikę w jakiejkolwiek dziedzinie działalności lub w zbiorach przedmiotów czy pojęć.
Organizację w znaczeniu atrybutowym (to szczególny rodzaj stosunków części do siebie i złożonej z nich całości, części przyczyniają się do powodzenia całości) i rzeczowym (zbiór elementów powiązanych ze sobą, działających w otoczeniu; składnikami są zasoby, misja, wizja i cel) nazywa J. Zieleniewski organizacją
w znaczeniu rezultatowym. Najpopularniejszą definicją organizacji jest definicja Kotarbińskiego, według której jest ona „pewnym rodzajem całości ze względu na stosunek do niej jej własnych elementów,
a mianowicie taką całością, której wszystkie składniki współprzyczyniają się do powodzenia całości”.
W ujęciu systemowym organizacja utożsamiana jest systemem.
System to zbiór celowo wyodrębnionych elementów w czasoprzestrzeni, na którym zdefiniowano relacje o pewnych właściwościach lub innych ujęciach. System, to zbiór elementów sprzężonych ze sobą albo zbiór elementów w interakcji. Aspekt rzeczowy - organizacja - sens instytucjonalny, konkretna instytucja. Aspekt czynnościowy - organizowanie, sporządzanie celów. Aspekt atrybutowy- współprzyczynianie się części do powodzenia całości.
Zarządzanie - jest to celowe podejmowanie, przez odpowiednie osoby (kadrę), decyzji i
działań prowadzących - dzięki wykorzystaniu posiadanych zasobów - do osiągnięcia złożonych celów w sposób skuteczny i sprawny (racjonalny), lub celowe dysponowanie zasobami. Zarządza się zasobami: ludzkimi, rzeczowymi, finansowymi, technologią, informacją. Zarządzanie zasobami odbywa się poprzez funkcje zarządzania, które najczęściej określa się jako:planowanie (polega na przewidywaniu przyszłego układu warunków i środków działania i na formułowaniu celów działania dostosowanych do tego układu; cele planowania: pozwala organizacji wpływać na kształt przyszłości, określenie celów, kierunków rozwoju, jest podstawą dla wszystkich następnych funkcji) organizowanie (polega na wykonywaniu czynności mających na celu powiązanie różnorodnych działań członków organizacji w pewne bardziej lub mniej trwałe zespoły działań); motywowanie (polega na wywoływaniu u podwładnych właściwego stosunku do powierzonych im zadań, narzędziami motywacji są bodźce motywacyjne, odziaływujące na podwładnych w pozytywny lub negatywny sposób (premie, nagrody, nagany).kontrolowanie (polega na porównywaniu przebiegu lub wyników pewnych działań, tzn. stanu osiągniętego z planowym celem, tzn. ze stanem złożonym- wstępna, bieżąca, doraźna, końcowa)
Szkoły organizacji i zarządzania:
1. Klasyczna: Taylor (jeden z ojców założycieli dyscypliny naukowej, jaką jest zarządzanie. Był twórcą nurtu nazwanego przez siebie „naukowym zarządzaniem”. Zaobserwował, że rewolucja przemysłowa XIX i XX wieku nie szła w parze z rozwojem metod organizacji pracy. Znany jest jego eksperyment z łopatami, w którym zaobserwował, że doświadczeni robotnicy, niezależnie od rodzaju przerzucanego ładunku, nabierają na szuflę10 kg, mniej doświadczeni natomiast nabierali ile się zmieściło, co w dłuższym okresie powodowało znacznie mniej optymalną pracę. Kroki: przesunąć odpowiedzialność za organizację pracy w całości z robotnika na kierownika, opracować i wprowadzić metody naukowe dla każdego zadania, zadania dla pracownikow dobierać wedle ich kompetencji i predyspozycji fizycznych, permanentnie kontrolować robotników, stale edukować i dokształcać pracowników. Adamiecki (opracował między innymi: prawo harmonii - wiążące się z ograniczeniem strat czasu pracy w toku produkcji poprzez uzgadniania - składającego się z:
harmonii doboru - czyli im dokładniej się dobrane współpracujące ze sobą organy, tym lepszy jest skutek ekonomiczny
harmonii działania - przy współpracy poszczególnych organów otrzymuje się większą sprawność, gdyż czasy działania są ze sobą uzgodnione
harmonii duchowej - łączenie emocjonalne jednostek ludzkich współpracujących w jednym, zdrowym organizmie, jakim jest zakład wytwórczy
prawo przeciwdziałania (reguła przekory) - wprowadzenie zmian powinno odbywać się stopniowo, zgodnie z racjonalnymi procedurami prowadzącymi do zmniejszenia przeciwdziałań i kosztów, pamiętając o tym że: „każda zmiana budzi opór”
administracyjne zarządzanie - dotyczy zarządzania całą organizacją, poszczególnymi jej działaniami i czynnościami), Gantt (rozgłos zdobył jako samodzielny doradca organizacyjny, dzięki opracowaniu czasowo -premiowego systemu płac, znanego pod nazwą bonusowego systemu Gantta, oraz graficznych metod planowania i kontroli wykonania pracy w czasie — słynnych „wykresów Gantta". U podstaw koncepcji czasowo-premiowego systemu wynagradzania leżało dążenie do syntezy zalet dwóch kla-sycznych systemów płac: akordu i dniówki, przy jednoczesnej eliminacji istotnych wad tych systemów. Chodziło głównie o to, by zachować bodziec wydajności, właściwy dla akordu, ograniczając równocześnie tendencję do ponoszenia nadmiernych wysiłków. Gantt zaproponował system, który przewidywał 30-procentową premię za wykonanie odpowiednio wysokiej normy czasowej. W wypadku niewykonania normy pracownik otrzymywał jedynie płacę odstawową, podobnie jak w systemie dniówkowym), Fayol (twórca tego nurtu, który w swojej głównej pracy „Administracja przemysłowa i handlowa” z 1916r.
zarządzanie określił jako administrację, rozumianą jako uniwersalny zbiór funkcji (planowania, organizowania, rozkazywana, koordynowania i kontrolowania)
dowiódł, że zarządzanie jest wspólne dla różnych rodzajów działalności w biznesie, administracji państwowej, w instytucjach i w gospodarstwie domowym
działania składające się na zakres zarządzania, podzielił na sześć czynności:
techniczne, handlowe, finansowe, ochronne, rachunkowe i administracyjne (kierownicze) oraz umiejętność - zarządzenie z ich wykonaniem). 2. Behawioralna - (powstała około lat 60) - bierze pod uwagę ludzi, ich zachowania i postawy oraz relacji między nimi i współdziałanie grupy (człowiek społeczny). H Majo (1880-1949) - prowadzi tzw. Eksperyment w Hawtherne, który dotyczył warunków pracy, wydajności i wynagrodzenia grupy osób.Wyniki wskazywały, że zachowanie pracowników kształtuje grupa, pracują dobrze, jeśli są zadowoleni z pracy i mają przeświadczenie, że kierownictwo dba o warunki pracy i poświęca im uwagę (emocjonalna reakcja łańcuchowa). Abraham Maslow. Stworzył model 5 grup potrzeb: samorealizacji, uznania, społeczne, bezpieczeństwa, fizjologiczne. Wg niego człowiek jest motywowany przez dążenia do zaspakajanie potrzeb układających się w hierarchię. U dołu tej hierarchii znajdują się potrzeby fizjologiczne i bezpieczeństwa , u jej szczytu zaś potrzeby ego ( np., potrzeba szacunku )i samorealizacji (np. potrzeba znaczenia i rozwoju osobowości). Ogólnie biorąc potrzeby wyższe są odczuwalne dopiero po zaspokojeniu potrzeb niższych. 3. Szkoła ilościowa (matematyczna) - koncentruje się na opracowaniu modeli matematycznych, będących uproszczeniem organizacji i zachodzących tam procesów (modele, symulacja, scenariusze) służących do podejmowania decyzji. Szkoła ta rozpatruje problemy zarządzania pod kątem wyboru najlepszej decyzji . Do swych rozważań teoretycznych wprowadza cybernetykę - jako narządzie ułatwiające podejmowanie słusznej decyzji.
Dziedziny organizacji:produkcja - przebieg produkcji, logistyka, sprzedaż,aktywa, techniczne przygotowanie produkcji, gospodarka firmowa. Zarządzanie finansami: obniżka kosztów, maksymalizacja zysków - oznacza podejmowanie decyzji finansowych i inwestycyjnych, dotyczących rozdysponowania kapitału na różne aktywa rzeczowe, po to aby zrealizować podstawowy cel organizacji. Cele organizacji to zbiór wzajemnie powiązanych dążeń, aspiracji i efektów o różnym stopniu konkretności.
Cele najwyższego rzędu (główne, organizacyjne) - przetrwanie i rozwój - dostęp do koniecznych zasobów.
Cele zrównoważone funkcjonalnie:
a) maksymalizacja zysku (organizacje rynkowe)
b)maksymalizacja budżetu (organizacje niedochodowe) - dotowane i minimalizacja kosztów
Cele - wytwarzanie dóbr i usług (spełnienie funkcji wobec otoczenia)
Cele niższego rzędu - realizacja zamierzeń, przedsięwzięć zadań, działań.
(Organizowanie, gra, negocjacje, walka, grupy) ostateczna odpowiedzialność ciąży na menadżerach).
System zarządzania przez cele:
a) analiza kluczowych obszarów działania
b) opracowanie arkuszy celów dla stanowisk kierowniczych
c) prowadzenie specyficznej kontroli
Sprawne działanie to takie, które jest skuteczne, korzystne i ekonomiczne,. Wg Kotarbińskiego - oznacza ogół walorów sprawności razem wziętych, działa się tym sprawniej w tym rozumieniu im działanie bliższe jest posiadania w sobie wszystkich walorów dobrej roboty i to w jak najwyższym wymiarze. Należy jednak wyłączyć powodzenia przypadkowe, gdyż nie ma powodu uważać za sprawne takich działań, które doprowadziły do zamierzonego wyniku, tylko dzięki nieprzewidzianemu korzystnemu zabiegowi okoliczności. Działanie skuteczne to takie, które prowadzą do skutku zamierzonego jako cel.Skuteczność - jej miarą jest stopień przybliżenia do osiągnięcia celu podstawowego i celów ubocznych. Ujmuje się to jako relację przewidywanej sumy cenności celu albo summy cenności celów do cenności skutku rzeczywistego. Korzystność - działanie które przyniosło korzyść, a działanie niekorzystne to takie, które spowodowało stratę netto.Ekonomiczność działania - jakość działania oceniana w aspekcie porównywania dochodów uzyskanych z osiągnięcia celu działania z kosztami tego działania. Wraz ze wzrostem skuteczności działania wzrastają zazwyczaj dochody z tego tytułu płynące. Nie oznacza to jednak, że wzrost skuteczności działania prowadzi zawsze do wzrostu jego ekonomiczności. Zwiększenie skuteczności np. dzięki zainstalowaniu niezawodnego urządzenia może zmniejszyć ekonomiczność wskutek wzrostu kosztów produkcji. Tak więc, działania o jednakowej skuteczności nie muszą być jednakowe ekonomicznie, jak też działania o tej samej ekonomiczności nie muszą być jednakowo skuteczne. Cykl życia projektu: Jedna z metod, która znakomicie ilustruje najważniejsze cechy cyklu życia projektu, opiera się na sześciu funkcjach, do których odnosimy się w trakcie realizacji projektu: wybór projektu, planowanie, realizacja, kontrola, ocena i zakończenie. 1. Proces inicjujący, 2. Proces planowania, 3. Proces wykonawczy/ Proces kontroli, 4. Proces zamykający.