Bezpieczenstwo Ekologiczne

Słowo bezpieczenstwo wywodzi sie z lacinskiego securitas. W czasach rzymskich oznaczalo uosobienie bezpieczenstwa i ufnosci.

Współczesne definicje słownikowe oznaczają bezpieczeństwo jako stan pewnosci, spokoju, zabezpieczenia oraz wskazuja ze oznacza ona brak zagrożenia oraz ochrone przed niebezpieczenstwami.

Pojęcie bezpieczenstwa ewoluowalo przez wieki. Przełom nastąpil w latach 80 i 90 XX wieku. Wyłoniło się między innymi bezp. ekologiczne, ekonomiczne, energetyczne, informacyjne itp.

Bezpieczenstwo ekologiczne - jest terminem złozonym i wieloznacznym zaleznym od sposobu podejscia poniewaz moze dotyczyc tak ekosystemu jak kraju regionu czy globu. W odniesieniu do ekosystemu przez bezp. eko. powinnismy rozumiec - stan w ktorym ryzyko zaklucen jego składowych jest niewielkie.

2 nurty definiowania bezpieczenstwa:

- jeden podkreslajacy potrzebe dzialan na rzecz likwidacji lub zmniejszczenia do minimum zagrozen spowodowanym przez skazenia i dewaluacje srodowiska (spoleczenstwo - srodowisko - czlowiek)

- drugi wskazujacy potrzebe ochrony przed naturalnymi czynnikami przyrodniczymi, mogacaymi zagrazac przyrodzie( srodowisko - spoleczenstwo)

Zapewnienie bezp. eko. rozumiane jest głownie jako zapobieganie zjawiskom mającym nagły charakter. Katastrofa przemysłowa czy kleska zywiolowa moze powstac nagle. Rozpatrywanie podmiotowe tak rozumianego pojecia bezpieczenstwa eko. umozliwia wydzielenie jego skladowych.

Skladowe bezp. eko.:

- bezp. techniczne

- bezp. pożarowe

- bezp. chemiczne

- bezp. powodziowe

- bezp. atomowe(radiacyjne)

- bezp. epidemiologiczne

Skladowe bezp eko. sa rozwniez elementami bezp. publicznego.

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2007 roku. Prawo chorony srodowiska - najwazniejszy akt prawny regulujacy zagadnienia zwiazane z szeroko pojetym bezp. eko.

W ustawie tej w dziale 4 "powazne awarie" zawarte sa okreslenia dotyczace podmiotow wprowadzanych przepisow ich obowiazki i zadania oraz opis głownych procedur i dokumentow skladajacych sie na calosc systemow przeciwdzialania powaznym awariom przemyslowym.

Klęska żywiołowa - rozumie sie przez to katastrofe materialna lub awarie techniczna ktorych skutki zagrazaja zyciu lub zdrowiu duzej liczby osob, w wielu rozmiarach albo srodowisku na znacznych obszarach a pomoc i ochorna moga byc skutecznie podjete tylko przy zastosowaniu nadzywczajnych srodkow.

Katastrofa naturalna - jest to zdarzenie zwiazane z dzialaniem sily naturalnej w szczegolnosci:

- wyladowania atmosferyczne

- wstrzasy sejsmiczne

- silne wiatry i intensywne opady

- dlugotrwale wystepowanie ekstremalnych temperatur

- osuwiska ziemi. pozary, susze, powodzie

- masowe wystepowanie szkodnikow, chorob roslin i zwierzat

Awaria techniczna - jest to gwaltowne, nieprzewidziane uszkodzenie lub zniszczenie obiektu budowlanego, urzadzenia technicznego lub systemu urzadzen technicznych powodujac przerwe w ich uzywaniu lub utrate ich wlasciwosci.

Katastrofa naturalną badz awaria techniczna moze byc zdarzenie wywolane dzialaniem terrorystycznym.

Na likiwdacje skutków katastrof sklada sie 6 grup, przedsiewziec organizacyjnych i inzynierskich:

1 grupa - prognozowanie klesk zywiolowych na podstawie prognoz meteorologicznych, sejsmicznych, wulkanicznych itp. oraz uzyskanych za pomoca sztucznych satelitow ziemii.

2 grupa - walka z katastrofami obejmujaca uprzedzenie, ostrzeganie ludnosci i zakladow pracy, ewakuacje ludnosci z obszarow zagrozonych oraz lokalizacje skutkow katastrof

3 grupa - akcja ratunkowa prowadzona w rejonach objetych skutkami katastrof obejmujaca:

- prowadzenei rozpoznania specjalistycznego

- okreslenei zakresu strat i znisczen

- okreslenie rozmiarow stref znisczen, pozarow i zatopien

- okreslenie ktore obiekty i miejsca zamieszkania ludnosci sa zagrozone

- ratowanie ludzi, zwierzat, mienia\

- udzielanie pierwszej pomocy medycznej

- prowadzenie prac zabezpieczajacych

- zapewnienie porzadku i bezpieczenstwa

- ochrona mienia

- wyszukiwanie i chowanie zmarlych

4 grupa - udzielanie niezbednej pomocy poszkodowanym w rejonach objetych skutkami katastrof.

5 grupa - tymczasowe, a nastepnie calkowite odtworzenie, odrestaurowanie i konserwacja zabytkow i dobr kultury a takze budowa nowych budynkow i urzadzen - w miejsce zniszczonych.

6 grupa - przeprowadzenie przedsiewziec inzynieryjno-technicznych zwiekszajacych odpornosc i niezawodnosc funkcjonowania zakladow pracy na wypadek ponownego zaistnienia katastrof, wykonanie prac profilaktycznych zabezpieczajacych budynki i inne urzadzenia przed zniszczeniem w przyszlosci oraz innych przedsiewziec majacych na celu ochrone ludnosci, dobr materialnych i dobr kultury.

Powódz - jest to przejsciowe zjawisko hydrologiczne polegajace na wezbraniu wod rzeczowych lub morskich w ciekach wodnych zbiornikach lub na morzu powodujace po przekroczeniu przez wode stanu brzegowego, zatopienia znacznych obszarow lądu.

Powodzie dziela sie na :

- opadowe - przyczyna sa opady naturalne

- roztopowe - przyczyna sa gwatowne topnienia sniegu

- zimowe - przyczyna jest nasilenie niektorych zjawisk zimowych

- sztormowe

Wielkosc powodzi:

Male - o zasiegu lokalnym

Srednie - o zasiegu regionalnym

duze - o zasiegu krajowym kleska zywiolowa, zaklucaja normalne funkcjonowanie panstwa

Przedsiewziecia zabezpieczajace przed powodzia:

- zalesienia stokow gorskich i stosowanie odpowiednich zabiegow agrotechnicznych na obszarze dorzecza

- obudowa potokow i rzek gorskich chroniacych przed niszczeniem wodami splywowymi przyleglych osiedli, drog komunikacyjnych

- regulacja rzek ulatwiajacych splyw wod

- budowa kanalow ulgi w obrebie wiekszych miast dla ulatwienia splywu wod powodziowych

- budowy walow ochronnych

- budowa zbiornikow retencyjnych

susza - dlugotrwaly okres bez opadow atmosferycznych lub nieznacznym opadem w stosunku do srednich wieloletnich opadow.

Bardzo trudno jest przedwidziec susze z dokladnoscia do miesiaca oraz szczegolowo zlokalizowac obszar jej wystepowania, wyroznia sie susze: atmosferyczna, glebowa i fizjologiczna.

- susza atmosferyczna - ma miejsce gdy przez 20 dni nie wystepuja opady deszczu

- susza glebowa - oznacza niedobor wody w glebie, powodujacy straty w rolnictwie

- susza fizjologiczna - w srodowisku wystepuje woda ale nie moze byc pobrana

Pozar - jest to niekontrolowany proces spalania przebiegajacy w miejscu do tego nieprzeznaczonym stwarzajacy zagrozenie dla zycia i zdrowia oraz powodujacy straty.

Podzial pozarow:

- blokowy - obejmujacy kilka kondygnacji jednego obiektu lub pozar zespolu obiektow

- otwarty - pozar rozwijajacy sie i rozprzestrzeniajacy sie na odkrytej przestrzenie z oznakami żarzenia lub swiecenia

- powierzchniowy - pozar glebszych warstw gruntowych najczesciej na terenie lak i lasow

- ukryty - pozar ktory rozwija sie i rozprzestrzenia w pustych przestrzeniach stropu, stropodachach, scian, podlog itp. bez oznak swiecenia i żarzenia.

- wewnetrzny - pozar rozwijajacy sie wewnatrz budynków

- przestrzenny - obejmuje wiele obiektow, pozar lasow, łąk itp

- wewnetrzny ukryty - w pustych przestrzeniach

- wewnatrz ----- - w przestrzeni zamknietej z widocznym ogniskiem

- wierzcholkowy - pozar calkowity drzewostanu lasu

- w zarodku - nie rozprzestrzenil sie poza miejsce powstania

- zewnetrzny - rozwija sie i rozprzestrzenia na zewnatrz obiektu lub obszar budynku

Przedsiewziecia zabezpieczajace przed pozarami:

- planowanie miast, osiedli i obiektow przemyslowych z uwzglednieniem ochrony przeciwpozarowej

- stosowanie w budownictwie miejskim i wiejskim wylacznie materialow niepalnych i trudno zapalnych

- przygotowanie stosowanych zbiornikow wodnych do celow gasniczych

- tworzenie pasow ochronnych w lasach

- szkolenie ludnosci i zalog zakladow pracy w zakresie ochrony przeciwpozarowej

- systematyczny nadzor nad stanem ochrony przeciwpozarowej, zakladow pracy, budynkow i urzadzen publicznych i innych obiektow

Głowne powody pozarow:

- palenie tytoniu w miejsach niedozwolonych

- uzywanie otwartego ognia

- naprawa bezpiecznikow topikowych

- eksploatacja instalacji i urzadzen elektrycznych w sposob odmienny od przeznaczenia i zalecen producentow

- brak dozoru przy eksploatacji urzadzen niemechanicznych co doprowadza do szybkiego wzrostu temperatury powoduje iskrzenie i samozaplon

- stosowanie cieczy i gazow palnych w sposob niefachowy lub niekontrolowany

- wypalanie suchych traw slomy, palenie ognisk w lesie, pozostawianie niezgaszonego ogniska

Moment sejsmiczny - wrazliwosc trzesienia z parametrami fizycznymi w szczegolnosci wynosi on Mo = EAu gdzie:

E - moduł sztywnosci osrodka skalnego w ktorym dochodzi do trzesienia

A - powierzchnia uskoku jaka zostaje rozerwana w wyniku wstrzasu

U - srednie przesuniecie mas skalnych podczas trzesienia

Oprocz skali RICHTERA do okreslenia intensywnosci trzesienia ziemi uzywa sie skali Mercellego. Wloski naukowiec stworzyl ja w roku 1902. Intensywnosc trzesienia podzielono wg. wartosci przyspieszenia na 12 stopni. Trzesienie ziemi jest tym silniejsze im wieksze jego przyspieszenie, czyli im wyzszy jest okres drgan w stosunku do amplitudy.

Stopnie skali Mercellego oznacza sie cyframi rzymskimi. Pierwotna 10-stopniowa skala zostala rozszerzona do 12 stopni.

Osuwisko powstaje w wyniku niespodziewanych lub powolnych zmian w skladzie i strukturze zbocza. Są to z reguly zdarzenia wtorne ale w specyficznych wypadkach moga rowniez byc przyczyna nowego zagrozenia. Zrodlami powstania osuwisk sa zmiany w strukturze materialu lub oddzialywanie mechaniczne.

Przewidzenei osuwiska jest mozliwe dzieku uprzednio przeprowadzonym penetracjom obszaru zagrozonego i zrobienia takze map zagrozenia osuwiskami. Ocena niebezpieczenstwa dokonywana jest na podstwaie zdarzen historycznych, badan geologicznych, hydrologicznych, geomerfologicznych.

Huragany - wiatr ktory sieje na swojej drodze spustoszenie, lamie lub wyrywa z korzeniami drzewa, niszczy budowle itp. Siła nizszego huraganu jest porownywalna z sila wybuchow termojadrowych.

Huragan jest nazwa stosowana do zjawisk wystepujacyach nad obszarem oceanu Atlantyckiego

Tajfun - jest nazwą stosowaną do zjawisk wystepujacyach nad obszarem oceanu Indyjskiego, Spokojnego

Skala Saffira-Simpsona - skala opracowana w 1968 przez H. Saffira i B. Simpsona w celu klasyfikacji huraganow wg. intensywnosci wiatrow ciaglych. Sluzy ona do oszacowania potencjalnych szkod, powstalych w momencie wejscia huraganu na lad

Kategoria I - wiatr ciagly 33-42 m/s (119-153 km/h) - brak silniejszych zniszczen

Kategoria II - wiatr ciagly 43-49 m/s (154-177 km/h) - potencjalne zniszczenia(dachow, okien)

Kategoria III - wiatr ciagly 50-58 m/s( 178-209 km/h) - znisczenia budynkow

Kategoria IV - wiatr ciagly 59-69 m/s( 210-249 km/h) - zniszczenie dachow, erozja nabrzeza, mozliwosc podtopienia znacznych obszarow w glab ladu

Kategoria V - wiatr ciagly >250 km/h - calkowite zerwanie dachow z domow, powodzie na duzym terenie

Trzesienia ziemi:

Moga miec charakter tektoniczny, wulkaniczny, antropogeniczny.

- Tektoniczne trzesienia ziemi to podziemne wstrzasy skorupy ziemskiej wytworzone rozlamaniem lub przemieszczaniem plyt litosferycznych odczuwane na powierzchni ziemi w postaci wstrzasow i kolysania. Podczas trzesienia ziemi wydobywa sie olbrzymia energia rozprzestrzeniajaca sie w postaci fali sejsmicznej.

Skala Richtera - skala logarytmiczna okreslajaca wielkosc trzesienia ziemi na podstawie amplitudy drgan wstrzasow sejsmicznych wprowadzona w 1935. przez Charlesa F. Richtera. Wielkosc te okresla sie za pomoca magnitudy.

Do zjawisk wywolujacych osuwiska naleza:

- podciecie stoku przez erozje

- nadmierne obciazanie stoku

- wibracje zwiazane z robotami ziemnymi

- trzesienia ziemi

Głowne elementy osuwiska:

- nisza osuwiskowa

- jezor osuwiskowy

- powstanie poslizgu

- taras osuwiskowy

- sczelina osuwiskowa

Bezp. eko. i trwaly rozwoj jako podstawowe zadanie polityki ekologicznej. Bezpieczenstwo eko. a rozwoj zrownowazony:

Podstawowym celem polityki ekologicznej jest zapewnienie bezp. eko. kraju (ludzie, infrastruktura spoleczna, szkoly, zasoby przyrodnicze)

Bezp. eko. jest zjawiskiem zlozonym na ktore skladaja sie:

- bezposrednie bezp. eko. - negatywne oddzialywanie zmian ekologicznych na zdrowie i zycie ludzi

- napiecia i konflikty pomiedzy panstwami w wyniku internacjonalizacji i globalizacji zagrozen ekologicznych, dostep do zasobow naturalnych

- bezposrednia pozytywna wspolpraca tworzaca nowe obszary miedzynarodowych i transnarodowych interakcji, wiezi pomiedzy panstwami i narodami w celu stabilizacji srodowiska naturalnego - biosfery.

Trwaly rozwoj (zrownowazony) - koncepcja trwalosci - normatywna przenicka cala gospodarke, nauke, polityke. W koncepcji trwalego i zrownowazonego rozwoju zaczeto wyrozniac nastepujace zakresy: ekologiczny( ekonomiczny, przyrodniczy, spoleczno-kulturowy) czasami wyroznia sie rowniez: przestrzenny, instytucjonalno - polityczny - 1987.

Zapewnia realizacje potrzeb obecnego pokolenia bez zmniejszania tych potrzeb dla przyszlych pokolen.

Cele ekologiczne:

- ochrona atmosfery ziemskiej

- funkcjonowanie przyrody

- laczenie z ochrona powierzchni ziemi i ochrona gatunkow zwierzat

- chronienie zasobow naturalnych

- ochrona ludzkiego zdrowia

Cele ekonomiczne:

- pelne zatrudnienie przy mozliwej do akceptacji jakosci pracy

- odpowiednie dochody i gospodarczy rozwoj

- rownowaga w stosunkach miedzynarodowych

- stabilnosc cenowa

Cele spoleczno-kulturowe:

- bezpiczenstwo spoleczne

- demokracja i panstwo prawa

- bezp. zewn. i wewn.

- integracja spoleczna i sprawiedliwosc

- jakosc zycia i zdrowia

Organizacja ratownictwa w polsce - aktualnie w polsce ratownictwo zorganizowane jest w 2 systemach:

- Krajowy system Ratowniczo-Gasniczy(KSRG)

- Panstwowe Ratownictwo Medyczne(PRM)

Celem dzialania KrajSsysRatGaś jest ochrona zdrowia, zycia, mienia lub srodowiska poprzez:

- walke z pozarem

- walke z kleskami zywiolowymi

- ratownictwo techniczne

- ratownictwo chemiczne

- rat. ekologiczne

- rat. medyczne przedlekarskie

Walka z pozarami obejmuje:

- rozpoznawanie i analizowanie zagrozen pozarowych

- ocena rozmiarow pozaru i prognozowanie rozwoju

- ratowanie ludzi i zwierzat

- dostosowanie sprzetu oraz technik gasniczych do sytuacji

- lokalizowanie pozaru

- gaszenie pozaru

Do walki z kleskami zywiolowymi sa przeznaczone wszystkie podmioty systemu w zakresie wynikajacym z ich mozliwosci sprzetowo-technicznych ze szczegolnym uwzglednieniem srodkow ochrony osobistej.

Glowne zadania ratownictwa technicznego to:

- analizowanie awarii oraz katastrof technicznych i budowlanych

- ocena rozmiarow zdarzenia i prognozowanie rozwoju

- dostosowanie sprzetu oraz wdrazanie technik w celu poszukiwania, uwalniania i ewakuacji ludzi oraz zwierzat

- ratowanie zycia ludzi oraz zwierzat zagrozonych awaria techniczna

- wykonywanie przejsc i dojsc do poszkodowanych

Zadania ratownictwa chemicznego i ekologicznego:

- rozpoznawanie zagrozen oraz ocena i prognozowanie ich rozwoju

- analizowanie powstalych awari oraz katastrof chemicznych i ekologicznych

- ratowanie zycia ludzi i zwierzat zagrozonych skazeniem

- identyfikacja substancji stwarzajacej zagrozenie

- prognozowanie rozwoju skazenia srodowiska i ocena rozmiarow zagrozenia

- ograniczenie parowania substancji niebezpiecznej

Ratownictwo medyczne przedlekarskie - obejmuje zespol dzialan planistyczno-organizacyjnych i stosowanie technik z zakresu pomocy medycznej na poziomie przedlekarskim majacym na celu ratowanie zycia i zdrowia podczas zdarzen prowadzacych do naglej grozby utraty zycia lub zdrowia ludzkiego.

W KSRG wyroznia sie trzy poziomy zarzadzania:

- powiatowy

- wojewodzki

- centralny/kraju

Na poziomie powiatowym wykonuje sie wszystkie podstawowe zadania systemu zwiazane z obszarem powiatu. Poziomy wojewodzki i centralny spelniaja role wspomagajaca i koordynujaca w sytuacjach wymagajacych uzycia sil spoza obszaru danego powiatu lub wojewodztwa.

Zadania poszczegolnych rodzajow ratownictwa realizuja:

- jednoski ratowniczo-gasnicze PSP i inne jednoski ochrony przeciwpozarowej

- organizacje pozarzadowe w tym ochotnicze straze pozarne

- jednoski ochrony zdrowia w tym szpitale, oddzialy ratunkowe

- sluzby, inspekcje oraz straze oraz instytucje i specjalisci w sprawach ratownictwa

W sklad powszechnego systemu ratowniczego wchodza

- ratownictwo gornicze

- Morska sluzba poszukiwawczo-ratownicza

- wydzielone sily ratownicze jednostek ochrony zdrowia

- wydzielone sily ratownicze Sil Zbrojnych

- org. pozarzadowe i spoleczne org. ratownicze

- wolontariusze

- przedsiebiorstwa

Instytucje krajowe:

- Instytut Meteorologi i Gospodarki Wodnej

Glowne zadania IMGW:

- prowadzenie systematycznych pomiarow i obserwacji

- zbieranie, przechowywanie, przetwarzanie i udostepnianie materialow pomiarowych i obserwacyjnych

- opracowywanie i rozpowszechnianie prognoz i ostrzezen dla ochrony ludnosci

- prognozowanie jakosci zasobow wodnych i zanieczysczen atmosfery

Podsystem obserwacyjno pomiarowy składa się:

-naziemna siec obserwacyjno-pomiarowa,hydrologiczna,metrologiczna i specjalizowana

Łącznie ponad 2000 punktów pomiarowych

-8radarów meteorologicznych

-3 stacje coślogiczne

-system, wykrywania i lokalizacji burz

-stacja odbioru danych satelitarnych

-morski statek badawczy

Inspekcja ochorny środowiska-organ kontroli przestrzegania przepisów i prawa ochrony środowiska bada stan środowiska, funkcje tego organu w aspekcie prawnym pełni główny inspektor ochrony środowiska

Głos kierujący działalnością inspekcji ochrony środowiska jest centralnym organem administracji rządowej – powoływanymi i odwoływanymi przez prezesa – Rady Ministrów

Zadania IOŚ

-kontrola przestrzegania prawa

-badanie stanu środowiska w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska

-przeciwdziałanie nadzwyczajnym zagrożeniom –weryfikacja rozpoznanych źródeł

-przeciwdziałanie importowi odpadów-przeciwdziałania nielegalnemu obrotowi odpadów

Państwowa inspekcja sanitarna:

Główny inspektorat sanitarny ustala ogólne kierunki działania PIS

Inspektoratami kieruje główny Inspektor sanitarny który jest centralnym organem administracji rządowej podległej Ministrowi Zdrowia

W każdym województwie działa wojewódzka stacja sanitarno-epidemiologiczna której podlegają stacje powiatowe i graniczne. Każda stacja kieruje:

-państwowy wojewódzki inspektor sanitarny

-państwowy powiatowy inspektor sanitarny

-państwowy graniczny inspektor sanitarny

Dwa ministerstwa (MON i MSWIA) posiadają własne inspekcje sanitarne. Odpowiednio:

-Wojskową inspekcje Sanitarna

-Państwową inspekcje Sanitarna MSWIA

Zadania PIS:

-higiena środowiska

-higiena pracy w zakładach pracy

-higiena radiacyjna

-higiena procesów nauczania

-higiena wypoczynku i rekreacji

-zdrowotnymi żywnościowymi i żywienia

Główny Urząd Nadzoru Budowlanego - centralnym organem administracji rządowej w sprawach określanych w ustawach: Prawo Budowlane i o wyrobach budowlanych. Jest główny inspektor nadzoru Budowlanego (GUNB) wykonuje zadania przy pomocy Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego.

Główny inspektor Nazdoru Budowlanego jest powoływany i odwoływany przez prezesa Rady Ministrów

Zadania GUNB

-pełni funkcje organu wyższego stopnia w stosunku do wojewodów i wojewódzkich inspektorów nadzoru budowlanego oraz sprawowanie nadzoru nad ich działalnością

-kontroluje działania organów administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego

-prowadzenie centralnych rejestrów

-prowadzenie Krajowego Wykazu Zakwestionowanych wyrobów budowlanych (KWZWB)

Inne instytucje zajmujące się bezp. Ekologicznym:

- Inspekcja weterynaryjna

-Urząd komunikacji elektronicznej

-Policja

-Państwowa Straż pożarna

-Instytut Badaczy Leśnictwa