Kontakt: E-mail: mtw@psych.uw.edu.pl ; tel. (22) 55 49 744 ( wtorek i czwartek 10 -14)
PROBLEMY ETYCZNE ZAWODU PSYCHOLOGA
Wykład; V rok studia stacjonarne
30 godzin
rok akademicki 2008/2009; semestr zimowy
Cel zajęć:
poznanie podstawowych problemów etycznych związanych z uprawianiem zwodu psychologa, prowadzenia naukowych badań psychologicznych oraz nauczania psychologii;
ćwiczenie umiejętności dostrzegania dylematów etycznych związanych z wykonywaniem zawodu psychologa;
projektowanie zabezpieczeń przed naruszeniem zasad etycznych (wykorzystując reguły postępowania zawarte w istniejących kodeksach etycznych)
Podstawą zaliczenia przedmiotu jest egzamin, który składa się z dwóch części:
pracy pisemnej oddawanej przed zakończeniem semestru
egzaminu testowego
Zaliczenie pracy jest warunkiem przystąpienia do testowej części egzaminu.
Praca pisemna:
Praca polega na analizie eksperymentu psychologicznego* lub przypadku konkretnych oddziaływań psychologicznych opisanych w literaturze psychologicznej lub zaczerpniętych z własnych doświadczeń. Analiza powinna dotyczyć złamania lub nieprzestrzegania zasad postępowania, sformułowanych w kodeksie etyczno-zawodowym psychologa.
Praca powinna składać się z trzech części:
krótki opis analizowanego przypadku (maksimum 1 strona maszynopisu) ze wskazaniem źródła (bibliografia);
wskazanie błędów wraz z ich oceną (z odwołaniem się do kodeksu)
propozycje sposobów uniknięcia naruszenia kodeksu.
Maksymalna objętość całej pracy 5 stron maszynopisu, z podwójnym odstępem i marginesem + strona tytułowa zawierająca nazwisko autora (w lewym górnym rogu), datę oraz tytuł wskazujący na tematykę analizowanego przypadku (np. eksperyment w szkole, psychoterapia, diagnoza sądowa, itp.). Proszę nie oprawiać prac – można je zszyć lub spiąć spinaczem.
* nie należy poddawać analizie eksperymentów Zimbardo, Milgrama ani Watsona (Albert)
Egzamin : 40 pytań z jednokrotnym wyborem. Pytanie przykładowe:
Dylemat etyczny to wybór:
między dobrym a złym rozwiązaniem
między dobrym a dobrym rozwiązaniem
między rozwiązaniami niezgodnymi z obowiązującym prawem
między złym i złym rozwiązaniem
PROGRAM ZAJĘĆ:
25.02.08. Etyka jako dziedzina filozofii, podstawowe teorie etyczne. Pojęcie kodu etycznego i jego funkcjonowanie. Naczelne wartości zawodu psychologa. .
03.03.08. Podstawowe zasady formułowane w kodeksach etycznych: autonomia,
podmiotowość, prawo do prywatności, integralność. Kodeksy etyczne psychologów:
ich rodzaje, różnice i podobieństwa. Kodeksy etyczne zawodów pokrewnych.
10.03.08. Zasady etyczne w diagnostyce psychologicznej: zawieranie kontraktu, uzyskiwanie zgody, badania przymusowe.
17.03.08. Badania diagnostyczne: warunki badania, stosowanie technik diagnostycznych.
31.03.08.Zakończenie badań, informacja zwrotna o wynikach. Zasady opracowywania opinii i ekspertyz.
07.04.08.Pomoc psychologiczna. Zasady ustalania kontraktu.
14.04.08.Specyfika relacji psycholog-pacjent w psychoterapii. Ideologiczne pułapki psychoterapii. Kontrakt. Zakończenie psychoterapii.
21.14.08.Udzielanie pomocy psychologicznej na odległość: telefon, Internet, porady w prasie.
28.04.08. Kompetencje zawodowe psychologa, wypalenie zawodowe i jego konsekwencje. Dbałość o kondycje psychiczną i własny rozwój jako postulat etyczny.
05.05.08.Wyzwania i dylematy stojące przed psychologiem w biznesie. Nieetyczne praktyki rekrutacyjne i diagnostyczne.
12.05.08. Problemy etyczne w działalności naukowej: uczestnicy badania i ich zgoda, instrukcje maskujące, informacje zwrotne. Społeczne konsekwencje badań naukowych w dziedzinie psychologii i ich publikacji.
19.05.08. Psycholog w kontakcie z mediami, jego rola. Propaganda i reklama, zalecenia etyczne.
26.05.08.Problemy etyczne związane z nauczaniem psychologii. Psychologia dla nie-psychologów.
14. 02.06.08. Dziecko – szczególny klient psychologa, ochrona jego dobra.
15. 09.06.08. Odpowiedzialność prawna i dyscyplinarna psychologa. Przykłady
dylematów i sposoby ich rozwiązania.
Literatura:
Andrzejewski M (2007): Dziecko jako podmiot ochrony prawnej ( zarys problematyki dla psychologów). (W) A. Brzezińska, Z. Toeplitz (red): Problemy etyczne w badaniach i interwencji psychologicznej wobec dzieci i młodzieży. „Academica „ wyd. SWPS str25-60.
Brzeziński J.(2004) Psycholog wobec osób uczestniczących w badaniach psychologicznych –
między poprawnością metodologiczną i poprawnością etyczną. (w):
J. Brzeziński. M. Toeplitz-Winiewska (red.) Praktyka psychologiczna w świetle
standardów etycznych, ‘Academica” wyd. SWPS str. 11-25
Czarnota-Bojarska J. (1999). Selekcja zawodowa. Warszawa: Pracownia Testów
Psychologicznych PTP, część I, rozdz. 2. (Pozycja psychologa-selekcjonera)
J. Hołówka: Etyka w działaniu, część I, rozdział I; Prószyński i S-ka, Warszawa 2001
Kodeks etyczno-zawodowy psychologa (1994). Warszawa: Polskie Towarzystwo
Psychologiczne
Poznaniak W. (1994) Diagnozowanie a etykietowanie (stygmatyzowanie) ludzi. w:
J. Brzeziński, W. Poznaniak (red.) Etyczne problemy działalności badawczej i
praktycznej psychologów. Poznań: Wydawnictwo Humaniora
Poznaniak W. (1994). Podmiotowe i przedmiotowe aspekty pomagania psychologicznego.
w: J. Brzeziński, W. Poznaniak (red.) Etyczne problemy działalności
badawczej i praktycznej psychologów. Poznań : Wydawnictwo Humaniora
Sęk H. (1994) Problemy etyczne psychologów kontakcie z pacjentem psychiatrycznym –
Diagnoza, terapia, profilaktyka. w: J. Brzeziński, W. Poznaniak (red.)
Etyczne problemy działalności badawczej i praktycznej psychologów. Poznań:
Wydawnictwo Humaniora
Sęk H. (2000). Wypalenia zawodowe – przyczyny, mechanizmy, zapobieganie. Warszawa:
PWN. (rozdział: Uwarunkowania i mechanizmy wypalenia zawodowego w
modelu społecznej psychologii klinicznej).
Toeplitz Z (2004). Etyka studenta psychologii. Czego uczymy naszych studentów ? w:
J. Brzeziński. M. Toeplitz-Winiewska (red.) Praktyka psychologiczna w świetle
standardów etycznych, Academica wyd.SWPS, str. 50-65
Toeplitz Z. (2000). Odpowiedzialność społeczna psychologa – psycholog w środkach
masowego przekazu. W: J. Brzeziński, M. Toeplitz-Winiewska (red.) Etyczne
dylematy psychologii. Poznań: Wydawnictwo Humaniora
Toeplitz Z. (2007) Pozycja dziecka w wybranych kodeksach etyczno-zawodowych psychologów. (W): ) A. Brzezińska, Z. Toeplitz (red): Problemy etyczne w badaniach i interwencji psychologicznej wobec dzieci i młodzieży. „Academica „ wyd. SWPS str. 13-24
Toeplitz-Winiewska M. (2000). Etyczne aspekty uprawiania zawodu psychologa. W:
J. Strelau (red.) Psychologia, tom. III. Gdańsk: GWP
Tryjarska B. (2004). Podstawowe zasady etyczne w psychoterapii. (w): J. Brzeziński. M. Toeplitz-Winiewska (red.) Praktyka psychologiczna w świetle standardów etycznych, „Academica” wyd. SWPS str. 117-129
Ustawa o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów. Dziennik Ustaw nr.
73 z 18.07.2001, poz. 763
Wojciszke B., Baryła W. (2001). Potoczne rozumienie moralności. W: M. Lewicka (red.)
Jednostka i społeczeństwo. Gdańsk: GWP
Żylicz O., Wolniewicz J. (2004) Psycholog w trudnym świecie biznesu. w: J. Brzeziński.
M. Toeplitz-Winiewska (red.) Praktyka psychologiczna w świetle
standardów etycznych, str. 179-196
w nawiasie podano daty wykładów piątkowych