Geriatria- wykład 03.11.2010

Starość jako końcowy okres procesu starzenia zaczyna się po 60 r.ż. wg. WHO, lub wg. ONZ po 65 r.ż

Wyróżniamy wiek kalendarzowy

Wiek biologiczny- porównuje cechy biologiczne, które nie ulegają zmianom pod wpływem treningu

Wiek sprawnościowy- ocena sprawności funkcjonalnej

W Pl jest obecnie ok. 4,7 mln osób po 65 rż.ż

UMOWNE OKRESY ŻYCIA CZŁOWIEKA:

1. Rozwojowy- 0-29 rż.ż- dzieciństwo +młodość po ok. 15 lat

2. Twórczy- produkcyjny- 30-59 r.ż- wiek pośredni i wiek dojrzałości po ok. 15 latach

3. Okres starości wg. WHO i jego fazy

   -starość wczesna- wiek podeszły tzw. III wiek 60-74 rż.

   - pośrednia starość- od 75 do 89

   - pózna starość, późna starość do 120

   Starzenie jest to normalny, długotrwały i nieodwracalny proces fizjologiczny, zachodzący w osobniczym rozwoju żywych organizmów, także człowieka

   Procesy starzenia zaczynają się w wieku średnim i nasilają się w czasie . Starzenie więc jest procesem dynamicznym.

   Starość- wiek starczy jest końcowym okresem starzenia się, który nieuchronnie kończy się śmiercią. W takim znaczeniu za początek starości przyjmuje się 60 r.ż

   Podział wg. Pędlich

   - starość wczesna -60-74

   - pózna- 75- 89

   - b. pózna

   CECHY STARZENIA SIĘ:

1. Powszechność

2. Progesywność- dynamika

3. Długotrwałość

4. Trójwymiarowość- starzenie się gatunku, starzenie osobnicze, populacyjne

5. Trójpłaszczyznowość- biologiczna, psychologiczna, społeczna

6. Mierzalność- wygląd zewnętrzny, samopoczucie, wskaźniki wieku biologicznego, sprawnościowego, kalendarzowy

7. Inwolucyjność- zmiany destrukcyjne, wsteczne

8. Złożoność etiologii- wieloczynnikowy, etiopatomechanizm (genom + czynniki osobiczne, środowiskowe + styl życia, obciążenia, warunki społeczne i aktywność społeczna i zawodowa

9. Zawartość ortogenetyczna- starzenie się jako integralna składowa ortogeneza człowieka

10. Prewencyjność- prewencja gerontologiczna wielopłaszczyznowa i wczesna.

Starzenie się z wikipedii.pl

Czynnikami wpływającymi na starzenie się są: przebyte choroby, urazy, nieprawidłowe odżywianie, niewłaściwy tryb życia, mieszkanie na terenach zanieczyszczonych, praca w szkodliwych warunkach.

Czynnikami hamującymi proces starzenia jest: dieta, aktywoność fizyczna, brak nałogów

W procesie starzenia biorą udział 3 miechanizmy:

- komórki nie rozmnażające się ulegają uszkodzeniu i obumarciu- przede wszystkim komórki nerwowe

- komórki rozmnażające się charakteryzują się znacznie mniejszą aktywnością biologiczna i nieprawidłościami w funkcjonowaniu- np. odporność

Zmiany w składzie substancji między komórkowej np. kolagen

Gerontologia zajmuje się procesami starzenia, nauka o starości i starzeniu się poszczególnych organizmów, źródła oraz przyczyny

Gerontologia, nauka obejmująca kwestie biologiczne, medyczne, psychologiczne, socjologiczne, pomaga zrozumieć proces starzenia się w każdym aspekcie

Geriatria- sam proces starzenia się w aspekcie fizycznym, dział medycyny wewnętrznej, ustalenie zasad profilaktyki przed starością patologiczną, zasad rozpoznawania i leczenia chorób, rehabilitacja, dążenie do poprawy ich warunków.

Głównym celem pracy w geriatrii jest przywrócenie chorego do lepszego stanu funkcjonalnego

Starzenie się to zmniejszenie zdolności do odpowiedzi na stres środowiskowy, które pojawia się w organizmach wraz z upływem czasu, naturalne i nieodwracalne nagromadzenie się uszkodzeń wewnątrzkomórkowych, przerastające zdolności organizmu do samonaprawy. Starzenie się powoduje utratę równowagi wewnętrznej organizmu, co zwiększa ryzyko wystąpienia chorób. Prowadzi do upośledzenia funkcjonowania komórek, tkanek, narządów i układów, zwiększa podatność na choroby (np. choroby krążenia, Alzheimera, nowotwory), wreszcie prowadzi do śmierci.

Nauka zajmująca się starzeniem to gerontologia. Gerontologii nie należy mylić z geriatrią, która jest nauką o chorobach wieku podeszłego.

Charakterystyczne objawy starzenia:

• utrata masy mięśni i kości,

• zanik komórek funkcjonalnie czynnych różnych narządów i zastępowanie ich przez tkankę łączną (stłuszczanie wątroby)

• przekształcenie budowy i czynności skóry prowadzące do osłabienia jej roli jako bariery ochronnej organizmu

• pogorszenie ostrości wzroku i słuchu,

• wydłużony czas reakcji powodowany spadkiem średniej szybkości przewodzenia w komórkach ze 100% w wieku 40lat do 85% powyżej 80 roku życia

• spadek podstawowej przemiany materii ze 100% w wieku 40lat do ok. 80% powyżej 80 roku życia, upośledzenie czynność wątroby, spadek aktywności enzymów

• procentowy wzrost zawartości tłuszczu w organizmie, a spadek zawartości wody

• spadek maksymalnej pojemności wydechowej ze 100% w wieku ok. 30 lat do ok. 40% powyżej 80 roku życia

• spadek przepływu nerkowego osocza ze 100% w wieku ok. 30lat do ok. 50% powyżej 80 roku życia; zmniejsza się też przepływ krwi przez inne narządy

• obniżenie kwasowości soku żołądkowego,

• zmniejszenie perystaltyki jelitowej,

• zmniejszenie powierzchni całkowitej błon śluzowych przewodu pokarmowego, a co za tym idzie zmniejsza się wchłanianie z jelit

• obniżenie stężenia albumin w osoczu

Wpływ środowiska może znacznie zmienić długość życia większości organizmów. Usunięcie negatywnych czynników z otoczenia oraz zmiany w fizjologii mogą znacznie wydłużyć oczekiwany wiek, w którym dany osobnik umrze ze starości. Przykładem może być wydłużenie życia ludzi w XX wieku oraz eksperymenty dokonane na długowiecznych nicieniach.

Okres starzenia trudno jest precyzyjnie oddzielić od rozwoju z uwagi na zapętlenie i nierozłączność tych procesów.

Mechanizm procesu starzenia się.

Budzą zainteresowania wielu ludzi, w tym naukowców między innymi dlatego są przedmiotem wielu badań.

Terorie wyjaśniające żródła i przyczyny starzenia się organizmu:

- teorie genetyczne- uszkodzenie materiału genetycznego

- niegenetyczne- nagromadzenie substancji szkodliwych dla organizmu, które w dawkach w jakich występują przyczyniają się do rozpadu organizmu

- fizjologiczne- działanie systemu endokrynnego i immunologicznego

Inne teorie:

1. teorie molekularne- nagromadzenie się w ciągu życia błędnych kodów genetycznych

2. starzenie się kolagenu

3. zaburzenia i zmiany w OUN

Zespoły przyśpieszające starzenie: Downa, Turnera

Sposoby na opóźnienie starzenia: ograniczenia kaloryczne, antyoxydanty, DHEA, opóźnione potomstwo

Teorie starzenia:

1. Stochastyczna- proces starzenia zachodzi przypadkowo i postępuje w czasie

   - teoria katastrofy błędów

   - wiązań krzyżowych

   - zużycia

   -wolnorodnikowa

2. Niestochastyczne- proces pierwotnie zdeterminowany

   - zegara biologicznego

   - genetyczne

   ZESPÓŁ WERNERA

   Jest dziedziczony autosomalnie recesywnie, zmiany zanikowe skóry, przeciętna długość zycia to max. 50 lat, zwiększona skłonność do chorób nowotworowych, zaćmy, cukrzycy, miażdżycy, osteoporozy

   ZESPÓŁ HUTCHINSONA- GILFORDA

   Opóżniony wzorst i starczy wygląd, zmiany skóry włosów, paznokci, pochylona postawa, zmiany naczyń mózgowych oraz układu sercowo- naczyniowego, zgony z powodu powikłań miażdżycowych, udar , zawał serca przed 30 r.ż.

   STEREOTYPY PSYCHOLOGICZNEGO STARZENIA SIĘ

1. Konstruktywność- człowiek wewnętrznie zintegrowany, który cieszy się życiem, wesoły, elastyczny, tolerancyjny mający szczęśliwe dzieciństwo i dorosłe życie. Akceptuje fakt starości, emeryturę i śmierć, zachowuje zdolność radości z życia codziennego. Wspomina stare czasy bez większego bólu.

2. Zależność- społecznie akceptowany, ale bierny, bez ambicji, dobroduszny. Ma skłonność do zbytniego optymizmu, jest niepraktyczny. Pózno się żeni i jest zdominowany rpzez swoją żonę. Zadowolony z emerytury, je i pije zbyt dużo, cieszy się z czasu wolnego, nie ma zadowolenia z pracy, ktorą musi wykonywać.

3. Obronność- stale zajęty, dobrze dostosowany i społecznie aktywny, zawsze z góry wszystko planuje, odrzuca pomoc, emocjonalnie kontroluje się nadmiernie, zmuszony do aktywności. Boi się starości, odkłada emeryturę, widzi w niej niewiele korzyści i ignoruje perspektywy na przyszłość.

4. Wrogość- człowiek taki ma skłonność do obwiniania okoliczności i innych ludzi za swoje niepowodzenia. Narzekający, agresywny podejrzliwy, często zmienia zajęcia, wykazuje niekompetencje w wielu sprawach

5. Nienawiść do siebie- człowiek jest krytyczny i pogardliwy w stosunku do siebie, bez ambicji, ma wiele niepowodzeń życiowych, był w życiu nieszczęśliwy. Uważa siebie za ofiarę różnych zdarzeń do siebie. Akceptuje starość, nie jest niechętny młodzieży lecz ma dość życia i oczekuje ulgi w postaci śmierci.

6. Samobójstwo- duży odsetek w tym wieku rozstaje się z życiem z różnych powodów. Strata osoby najbliższej, samotność, ciężka choroba, etc.

Okres emerytalny- straty tego okresu:

- straty finansowe

- utrata pozycji społecznej i zawodowej

- utrata towarzystwa

- utrata uporządkowanego i celowego zajęcia

ASPEKTY PIELĘGNACJI SKÓRY OSÓB STARSZYCH:

1. Dbanie o higienę ciała. Chory powinien brać udział w myciu.

2. W czasie mycia stosować zabiegi profilaktyczne:

   - profilaktyka zapalenia płuc- głębokie oddychanie, nacieranie kremami i olejkami eterycznymi np. eukaliptusowym, zmiany położenia

   - profilaktyka odleżyn- obserwacja miejsc narażonych, zmiana ułożenia, nacieranie ww. miejsc, stosowanie udogodnień różnego rodzaju np. materacy

   - profilaktyka pleśniawek i zapalenia ślinianki przyusznej- pielęgnacja jamy ustnej,

   - profilaktyka zakrzepów- gimnastyka stóp, całych kończyn dolnych, czynna lub bierna, myć ruchami okrężnymi z dołu ku górze. Obserwacja w kierunku występowania zylaków podudzi, owrzodzeń, zapalenia żył głębokich, dobór odpowiednich pończoch p/ zakrzepowych

   - profilaktyka przykurczów- bierne i czynne zginanie stawów i ich fizjologiczne ulożenie

3. pielęgnacja stóp i paznokci

4. Kąpiel całego ciała- stosowanie mat antypoślizgowych na dno wanny, uchwytów przy wannie ułatwiających wstawanie. Kąpiele pod prysznicem na krześle. Dbanie o bezpieczeństwo chorego. Nie pozostawić samego w łazience.

5. Szczególna pielęgnacja jamy ustnej w przypadku protez zębowych. Proteza oczyszczana jest po każdym posiłku i wyjmowana jest na noc. U ciężko chorych obowiązuje toaleta jamy ustnej. W szczególnych przypadkach stosuje się odsysanie jamy ustnej i gardła.

29.11.10 Zmiany inwolucyjne i patologiczne narządów zmysłu

Zmiany inwolucyjne w narządzie wzroku:

Osłabienie wzroku występuje na drugim miejscu upośledzeń narządów zmysłu.

1. Dalekowzroczność czyli zmniejszona siła akomodacji oka.

2. Osłabienie przystosowania do ciemności.

3. Zmniejszenie ostrości wzroku.

Zakres sprawności akomodacji oka zmniejsza się stopniowo z wiekiem. W wieku 20 lat soczewki mają zakres akomodacji 10D, w wieku ok. 60 lat wartość ta spada poniżej 2D, powyżej 75r.ż. 0,75D. gorsza akomodacja oka przejawia się w niewygodnym patrzeniu z bliska. Soczewka staje się mniej sprężysta, promień krzywizny wydłuża się. Słabnie ostrość wzroku ok. 50r.ż. – przyczyną jest prawdopodobnie zwężenie źrenic.

Chorobowe przyczyny ślepoty nabytej w późnym okresie życia:

1. Zaćma

2. Jaskra

3. Starcze zwyrodnienie plamki

4. Cukrzycowe i nadciśnieniowe zmiany siatkówkowe

5. Uszkodzenie szlaków wzrokowych jako powikłanie udaru mózgu

6. Zapalenie tętnicy skroniowej

Zaćma nie powoduje całkowitej ślepoty, prowadzi do narastania łagodnej lub umiarkowanej utraty wzroku. Z czasem zaćma powoduje poważne ograniczenie widzenia. Przyczyną są zmiany o obrębie soczewki (zmętnieni – cataracta), która ulega nadmiernemu i szybkiemu starzeniu się. Często występuje obuocznie., lecz stwierdza się znaczne różnice między obu soczewkami. Występuje powszechnie w starszym wieku, ma podłoże genetyczne. Częściej występuje u osób z cukrzycą oraz leczonymi steroidami. Leczenie tych pacjentów jest operacyjne.

Jaskra – glaukoma: choroba wywołana jest wzrostem ciśnienia śródgałkowego, które powoduje ucisk tarczy nerwu wzrokowego i ubytki w polu widzenia.

Objawy: ostre – ból oka, czasem z wymiotami, zamazane widzenie, obrzęk rogówki, źrenica jest rozszerzona i nie reaguje na światło.

Postać podstępna – utrata widzenia na skutek ucisku na nerw wzrokowy.

Starcze zwyrodnienie plamki : powolne upośledzenie widzenia, korygowane okularami do czytania.

Problemy osób niedowidzących i niewidomych:

1. Ograniczenie samodzielności i uzależnienie od osób drugich.

2. Nauka codziennych czynności – rehabilitacja.

3. Funkcjonalne urządzenie mieszkania

4. Pobyt w placówka opiekuńczych i innych.

Zmiany inwolucyjne narządu słuchu:

Przyczyny upośledzenia słuchu:

1. Pierwotne zwyrodnienie narządu spiralnego(Cortiego) z utratą nabłonkowych komórek nerwowych.

2. Zmiany komórkach ślimaka i błony bębenkowej

3. Niewystarczające ukrwienie dróg słuchowych i skroniowego płata mózgu.

4. Narażenie na hałas, zmiany metaboliczno – krążeniowe, zaburzenia dziedziczne, palenie papierosów, leki oto toksyczne(niektóre antybiotyki).

Rodzaje osłabienia słuchu:

• Starcze przytępienie słuchu – utrata słyszenia wyższych częstotliwości. Jest to zmiana związana z wiekiem.

• Szum w uszach.

• Nieprawidłowe odbieranie głośności – nadwrażliwość na bardzo głośną mowę.

• Niedosłyszenie, utrata słuchu i głuchota.

Leczenie i pielęgnacja:

1. Usuniecie woskowiny z ucha zewnętrznego.

2. Badania audiometryczne, dobranie aparatu słuchowego. Opieka nad osobą z aparatem słuchowym – umieszczenie aparatu w uchu, wymiana baterii, dbałość o dobre funkcjonowanie aparatu.

3. Upośledzenie komunikacji osoby starszej z otoczeniem. Należy oszywać się do osoby z upośledzonym słuchem tak ażeby widziała on twarz i ruchy ust rozmówcy. Mówić nieco wolnej, średnio głośno, a dobrą artykulacją. Powtórzyć zdanie jeśli nie zostało dobrze usłyszane. Mówić do chorego od strony aparatu słuchowego.

Osoba niesłysząca uczy się odczytywać mowę z ust. Wypowiadać proste zdania z normalną głośnością. Niesłyszący odbiera niewerbalne sygnały płynące od rozmówcy. Można napisać krótkie zdania na kartce. Mowa takiej osoby może być niezrozumiała. Należy gestykulować mówiąc do osoby niesłyszącej.

Nauka języka migowego dla osób sprawnych umysłowo.

Układ sercowo – naczyniowy – zmiany inwolucyjne i zaburzenia czynnościowe.

Strukturalne i anatomiczne zmiany starcze i ich następstwa

• Zmniejszenie ilości elementów kurczliwych w mięśniu sercowym (kardiomiocytów)

• Rozplem tkanki łącznej, degeneracja tłuszczowa, amyloidowa, zwiększenie masy serca, zgłasza lewej komory.

• Odkładanie złogów wapnia w pierścieniach włóknistych lewych ujść żylnych i tętniczych (stenoza), zwyrodnienie, skrócenie, pogrubienie nitek ścięgnistych i płatków zastawek, niedomykalność zastawek.

• Zanik specyficznych komórek rozrusznikowych węzła zatokowego.

• Zwiększenie stężenia amin katecholowych w osoczu.

• Przedłużenie fazy napinania i wyrzuty i czasu rozkurczu mięśnia sercowego.

• Wzrost oporu obwodowego spowodowany: pogrubieniem błony wewnętrznej i środkowej naczyń, osłabienie zdolności rozkurczowej.

Zaburzenia czynnościowe

1. Upośledzenie autonomicznej kontroli pracy serca i ciśnienia tętniczego.

2. Zaburzenia bodźcotwórczości, przewodzenia przedsionkowo – komorowego.

3. Zmniejszenie przepływu wieńcowego (zwłóknienia i skupiska amyloidu utrudniający przepływ podwsierdziowy).

4. Przerost lewej komory serca i wady serca.

Zmniejsza się maksymalna częstość serca. Wynosi (220 – wiek) po obciążeniu wysiłkiem.

Wysiłkowe RR nie powinno przekraczać 200mmHg.

Kruchość naczyń i małopłytkowość powoduje skłonność do mikrowylewów i mikrozakrzepów oraz plamicy starczej.

Ocena wpływu starości na czynność układu sercowo – naczyniowego jest praktycznie niemożliwa głównie ze względu na współistniejące jednostki chorobowe.

Wybrane choroby i zaburzenia czynności układu pokarmowego. Rola pielęgniarki w zapobieganiu i leczeniu zaburzeń ze strony przewodu pokarmowego u ludzi w podeszłym wieku.

Zmiany inwolucyjne

1. Zaburzenia czynności autonomicznego układu nerwowego, zanim zwojów Auerbacha zaopatrujących mięśnie gładkie przełyku.

2. Zanik mięśni gładkich przełyku, żołądka i jelit.

3. Zaburzenia motoryki przełyku, żołądka i jelit.

4. Spłaszczenie nabłonka błony śluzowej żołądka i jelit, skłonność do metaplazji żołądkowej, której ogniska bywają zasiedlane przez helicobakter pylori.

5. Niedobór laktazy i innych enzymów trawiennych.

6. Angiodysplazja występująca u ok.. 25% osób powyżej 60r.ż., polegająca na powstawaniu naczyniaków albo przetok tętniczo – żylnych małych naczyń.

Procesy chorobowe w przewodzie pokarmowym

• Przepuklina rozworu przełykowego występująca u 70% populacji powyżej 70r.ż.

• Uchyłkowatość.

• Polipowatość jak stan przedrakowy.

• Obniżenie, poszerzenie, wydłużenie jelita grubego.

• Zaparcia stolca.

• Krwawienia z wrzodów żołądka, polipów, uchyłków, guzków krwawniczych

Ból i inne dolegliwości

Ból powodowany jest przez czynniki wewnętrzne i chirurgiczne. Choremu trudno jest zlokalizować ból. Często poważnym schorzeniom nie towarzyszy ból.

Zaburzenia połykania: dysfagia. Przyczyny – zwężenie przełyku, zmiany nowotworowe i inne.

Puste odbijania i wzdęcia – z niedoboru soków trawiennych, połykania dużych ilości powietrza w czasie posiłku i inne.

Zgaga – uszkodzenie błony śluzowej żołądka i zmiany zapalne przełyku. Pacjenci odczuwają kwaśny niesmak w jamie ustnej.

Wymioty – występują w przebiegu wielu chorób przewodu pokarmowego i w wielu procesach poza układem pokarmowym, bądź też są wyrazem zaburzeń w sferze psychicznej. Często występuje zaleganie treści żołądkowej, np. z powodu zwężenia odźwiernika. Wymioty powodują zaburzeń wodno – elektrolitowe.

Krwawienia i krwotoki z przewodu pokarmowego – zdarzają się 20 – 30 razy częściej wśród osób w podeszłym wieku. Przyczyną są przede wszystkim wrzody żołądka, żylaki przełyku, nowotwory i inne.

Często występuje brak apetytu i pragnienia. Pacjenci mogą ulegać odwodnieniu prowadzącego do poważnych zaburzeń.

Zapobieganie i postępowanie w zaburzeniach ze strony przewodu pokarmowego. Rola pielęgniarki.

Zapotrzebowanie na białko 0,74g/kg masy ciała (WHO 1,25g/kg m. c.)

Tłuszcze 25 – 40% W tym 4% nasycone kwasy tłuszczowe.

Węglowodany 55 – 60% energii

Cukry proste 10%

Błonnik 25 – 30 g

Woda 30 ml/kg m. c. w tym 1000ml w pożywieniu.

Witamina D 400j. m. ( osteoporoza - Wit. D3 razem z wapniem)

Wapń 0.8 – 1-5g na dobę ( ok. 4 szklanek mleka, 10-15 dkg sera)

Wit. C 55 – 60 mg (jesień, zima – nawet 100 mg)

Wit. A 1000 j. na dobę

Wit. E 65 - j. na dobę

Kwas foliowy 400 mikrogramów na dobę

Żelazo 10mg na dobę

Magnez 350 – 400 mg na dobę

Potas 1g na dobę

Badania – odżywienie pacjenta

• Wskaźnik BMI

• WHR – obwód talii do obwodu bioder (do 0.85 u kobiet, mężczyźni – nie powinien przekraczać 1)

• Skala odżywienia pacjenta

• Poziom białek <3.5 g niedożywienie białkowe (badania biochemiczne – białko całkowite) cholesterol poniżej 150

1.Starszy pacjent powinien mieć uregulowany tryb życia i sposób odżywiania.

1. Spożywać małe porcje posiłków lecz częściej.

2. Posiłki muszą być świeże.

3. Nie należy pić zbyt gorących płynów i nie stosować ostrych przypraw.

4. Spożywać przynajmniej jeden gotowany posiłek dziennie.

5. Uzupełniać niedobory witamin i minerałów.

6. Dbać o prawidłowy ciężar ciała. Zapobiegać otyłości i niedożywieniu.

7. Dbać o stan uzębienia.

8. Dobrać dietę indywidualnie dla każdego.

9. Zadbać o warunki życia chorego.

10. Udział w farmakoterapii.

Geriatria wykład p. dr Piotr Czynsz 14.10.2010r.

Nowotwory jądra – grupy ryzyka

• Wnętrostwo, czyli niezastąpione jądro

• Synowie pierworodni

• Chłopcy z ciąż tzw. Niepowściągliwych wymiotów

• Chłopcy z zespołem dysgenezji jąder (do 8r.ż. – obowiązek badania jąder przez pediatrę)

• Wodniaki jąder

Od 50 lat powoli, ale stale wzrasta liczba zachorowań i zgonów z powodu raka jądra. Nowotwory jądra stanowią 1% ogółu nowotworów. Mimo to stanowią najczęstszą przyczynę zgonów u mężczyzn z powodów nowotworowych. Rozpowszechnianie się nowotworów jąder w formie przerzutów jest tak szybkie, że z na ogół przerzuty rozpoznawane są szybciej niż nowotwór pierwotny. Przy okazji badania dowodzą o spadku profilu płodności u mężczyzn.

Objawy niepokojące

• Zgrubienie w okolicy jądra i moszny

• Dolegliwości bólowe okolicy jąder lub moszny

• Ciążenie jąder

• Zmiany w okolicy moszny

Epidemiologia

Wzrost zachorowań o 1-2% rocznie

Polacy 1963-1986 10,3% rocznie

Mężczyźni pomiędzy 15-44 r.ż.

Średnia skrócenia życia 35.6 lat

Łagodny rozrost stercza

Jest procesem związanym z niekontrolowanym rozrostem komórek elementów włóknisto- mięśniowych i gruczołowych.

Epidemiologia

Choroba dotyczy ok. 35% mężczyzn powyżej 60r.ż. Najczęściej wśród rasy białej, najrzadziej dotyka rasy azjatyckiej.

Łagodny rozrost stercza nie u wszystkich objawia się w postaci objawów. Wielkość gruczolaka nie zawsze wpływa na przebieg i nasilenie objawów. Pierwsze objawy BPH występują ok. 50r.ż.

Przebieg kliniczny

1. Okres początkowy – zaburzenia mikcji

2. Okres częściowego zalegania moczu

3. Okres dekompresji

CUKRZYCA

Starsi ludzie najczęściej chorują na cukrzycę typu II – niezależną od insuliny (NIDDM- non insulin dependent diabetes mellitus). Cechą charakterystyczną jest to, że niedobór insuliny nie występuje albo ma inne przyczyny niż cukrzyca I typu.

Zmiany w tkankach ludzi starszych powstałe w wyniku cukrzycy:

• Przedwczesne występowanie zaniku mm. Szkieletowych i zaćmy

• Strukturalne zmiany błon podstawowych i ścian małych naczyń powoduje powstawanie mikroangiopatii przyczyniającej się do niewydolności wielu narządów i układów

• Cukrzyca sprzyja miażdżycy naczyń ze wszystkimi jej następstwami

Podłoże cukrzycy II typu:

1. Czynniki inwolucyjne

2. Czynniki genetyczne

3. Czynniki środowiskowe

W starości mniejsza się wrażliwość komórek beta trzustki na wzrost stężenia glukozy w surowicy krwi np. po posiłku. Jest to wyrazem niewydolności tych komórek, zaniku zdolności do reagowania na wyższe stężenia glukozy. Paradoksalnie ogólna ilość insuliny jest zwykle wyższa z powodu receptorowej i pozareceptorowej insulinooporności komórek, między innymi: tucznych, mm. Szkieletowych i kom. Wątrobowych.

Predyspozycje do insulinooporności są uwarunkowane genetycznie, a jej ujawienie następuje pod wpływem czynników środowiskowych, np. otyłości u 80% chorych, błędy żywieniowe, zmniejszona aktywność fizyczna, leki zmniejszające zawartość glukozy we krwi (moczopędne, alfa-dopa, estrogeny, hydrocortizon).

Przedłużająca się hiperglikemia i pozostawienie w komórkach beta glukozy hamuje sekrecję insuliny, której poziom z czasem maleje.

Pierwsze objawy i cechy cukrzycy II mogą być niecharakterystyczne:

1. Neuralgia, zakażenie skóry, świąd krocza

2. Duże stężenie glukozy we krwi może nie powodować wystąpienia pragnienia ani glikozurii

3. Groźna w skutkach jest hipoglikemia i przewlekła neuroglikemia, która bywa przyczyną śpiączki

4. Objawy hipoglikemii u osób starszych: zaburzenia pamięci, bóle głowy, zwłaszcza w godzinach rannych, osłabienie, depresja, głód, poty, drgawki, pobudzenie psychoruchowe – mogą nawet wystąpić przy niskich cukrach.

Powikłania NIDDM są najczęściej skutkiem mikroangiopatii i neuropatii

1. Retinopatia i nefropatia

2. Nadciśnienie tętnicze

3. Polineuropatia – zaburzenia czucia powierzchownego, parestezje, bóle, niekiedy porażenie kończyn.

4. Neuropatia autonomiczna – pocenie twarzy, głowy i karku pod wpływem bodźców smakowych, hipotonia ortostatyczna, może doprowadzić nawet do NZK

5. Stopa cukrzycowa – to współistnienie objawów jałowej martwicy kości, polineuropatii, angiopatii ze zgorzelą oraz grzybicą skóry i paznokci.

Leczenie cukrzycy II typu:

• U osób otyłych należy dążyć do obniżenia masy ciała – dietą i ćwiczeniami ruchowymi, 4-6 małych objętościowo posiłków z ograniczeniem tłuszczy i cukrów prostych, 15-20kcal/kg należnej masy ciała

• Leczenie farmakologiczne: najmniejsza skuteczna dawka leków. Leczenie insuliną.

• Edukacja chorego

Rozpowszechnienie cukrzycy typu II w ostatnich dekadach przybiera charakter epidemii. Częstość występowania cukrzycy narasta wraz z wiekiem. Ze względu na wydłużenie się czasu trwania życia rośnie odsetek osób starszych. Stąd problemy związane z cukrzycą u osób starszych się coraz bardziej istotne w codziennej praktyce lekarskiej.

W patogenezie cukrzycy wieku starszego odgrywa także rolę przedłużona biotransformacja insuliny w wątrobie. Jej wynikiem jest upośledzeniem hamowania przez insulinę uwalnianie glukozy z wątroby oraz nasilenie powstawania glukozy w procesie glukoneogenezy i glukogenolizy.

Efektem podwyższonych mechanizmów są obserwowane wraz z wiekiem zmiany poziomu glikemii. Po 30 r.ż. dochodzi do wzrostu glikemii na czczo o 1-2mg/dl (0.05-0.09 mmol/l) na każdą dekadę oraz wzrost glikemii poposiłkowej o 15mg/dl (0.08mmol/l) na każdą dekadę.

Czynniki ryzyka występowania cukrzycy w wieku starszym:

• Najważniejszymi czynnikami ryzyka predysponującymi do wystąpienia cukrzycy w wieku starszym są otyłości trzewne oraz spadek aktywności fizycznej. Na zaburzenie gospodarki węglowodanowej wpływają również nadciśnienie tętnicze, dyslipidemia, upośledzona funkcja nerek, hipokaliemia (indukowana przez leki moczopędne)

• Wzmożone napięcie układu współczulnego jest silnym bodźcem do glikogenolizy

• Nieracjonalne odżywianie ze zwiększonym spożyciem węglowodanów stanowi dodatkowy czynnik upośledzający tolerancję glukozy

• Również wiele leków ma charakter diabetogenny

Kryteria laboratoryjne rozpoznawania cukrzycy wg WHO:

• Glikemia na czczo do 100mg/dl (potwierdzone badaniem dnia następnego)

Zapotrzebowanie energetyczne:

• 55-60% węglowodany

• 30% tłuszcze

• 30% białko

ELIMINACJA CUKRÓW PROSTYCH!

Aktywność fizyczna:

• Zalecenie zwiększenia aktywności fizycznej starszych chorych powinno być bardzo ostrożne, indywidualnie rozważone i musi być poprzedzone aktualną oceną wydolności ukł. Krążenia, oddechowego, narządu ruchu, kontrolą ciśnienia tętniczego

• Niewątpliwie rozsądna aktywność fizyczna przynosi korzyści, poprawiając tolerancję glukozy

• Minimalnie 3 razy w tygodniu

Geriatria 10.11.2010

najczęstsze choroby geriatryczne:

• choroby ukł sercowo – naczyniowego

• ch. układu kostnego

• oddechowego

• pokarmowy

• otępienne

120 lat – maks długość życia

średnia wieku w średniowieczu - 40 lat

średnia wieku teraz – powyżej 70 rż (77)

Proces starzenia się dotyczy każdego, jest to proces fizjologiczny, nieodwracalny, długotrwały, normalny.

Wiek podeszły :

• w Wielkiej Brytanii - 65 rż

• wg WHO - 60 rż

Podokresy:

• starość wczesna

• późna

• długowieczność

wolny proces umierania – powyżej 90 rż

zdrowie - psychiczny, fizyczny, społeczny dobrostan

skład oddziału geriatrycznego : lekarz (geriatria najlepiej), psycholog, rehabilitant, pielęgniarka społeczna (pracownik socjalny) – całościowa ocena geriatryczna

wpływ na zdrowie człowieka i późnej starości :

• geny – 5-15%

• środowisko społeczne – 20-25 %

• medycyna naprawcza – 10-20%

• styl życia – 50%

czynniki ryzyka chorób postępujących sprawności wiek podeszły

• samotność

• izolacja społeczna

• okres wczesnego wdowieństwa

• zaniedbania rodzinne (prowadzą do depresji)

co zrobić żeby żyć dłużej? (dawniej – starożytność itp)

• egipt – lewatywy, kąpiele, upusty krwi

• w chinach – edukacja dotycząca oddychania, z wiekiem z płuc robi się pancerz, tkanka mniej elatyczna, zanikają mięśnie międzyżebrowe, poj oddechowa zmniejsza się,

• indie – higiena

pomyślne starzenie:

małe ryzyko chorób i niedołężności, wysoka sprawność umysłowa i fiz, utrzymana aktywność życiowa; najistotniejsze czynniki stylu życia: aktywność fizyczna, niepalenie tytoniu, spożycie wina – czerwone – lampka codziennie, wyższe wykształcenie, czynniki ryzyka i wskaźniki choroby – wysokie HDL – mniejsze ryzyko chorób, brak cukrzycy, niskie ciśnienie, niskie stężenia białka CRP, "chudzi żyją dłużej" :)

eliksiry młodości (opóźnia starzenie):

• preparat koenzym Q10 – w organiźmie w ukł oddechowym, starzenie – spadek koenzymu, odp za procesy oddechowy i skórę; 60 mg na dobę – najmniejsza dawka

• czosnek – udowodnione działanie,

• dehydrodiol aldosteron (biosteron) – hormon, odpowiedzialny za spadek libido, powyzej 60 rż, pod okiem lekarza

• hormon wzrostu

• soja – pokarm i krem

WHO podzieliła seniorów (po 60 rż):

I grupa – pacjenci zdrowi – sprawni fiz, samodzielni, tylko zmiany inwolucyjne, bez chorób

II grupa – chorzy przewlekle – nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, ch ukła sercowo – naczyniowego, osoby są niezależna i samodzielne

III grupa – chorzy niesprawni i zależni od innych (problematyczni na oddziale – nie ma gdzie odsyłać po wypisach ze szpitala)

Geriatrzy – odróżnianie schorzenia ze zmian inwolucynych od schorzeń nakładające się na zmiany inwolucyjne

ukończenie 60 rż jest stresem bo nakłada się na to wiele rzeczy – emerytura, wyprowadzenie się dzieci -> samotność -> depresja

zmiany inwolucyjne dotyczą każdego układu

potrzeby osób w podeszłym wieku:

• integracja z rodziną i środowiskiem

• użyteczności i uznania

• autonomii – niezależność bytowa i ekonomiczna (emerytura)

• bezpieczeństwa

• satysfakcji życiowej

postawy przystosowania do starości :

amerykański psycholog wymienił:

• postawa konstruktywna – akceptacja – wieku, środowiska w którym żyje (rzadko występują w Polsce)

• postawa zależności – zwolniona z odpowiedzialności, brak ambicji

• postawa obronna – odrzucają pomoc innych, postrzegają starość pesymistycznie, lęk przed starością usiłują realizować przed nadmierną aktywność

• postawa wrogości wobec otoczenia – izolacja, ciężka depresja – dużo takich osób, samotni najcześciej

• postawa wrogości wobec siebie samego – osoby pasywne, bez jakiejkolwiek inicjacji, częściej u mężczyzn niż u kobiet

całościowa ocena geriatrycza:

na stan psychiczny człowieka wpływają :

• czynniki biologizne – ch somatyczne

• czynniki psychospołeczne – emertura, zmiana zamieszkania, śmierć partnera

przez zespół otępienny wpada się w zespół majaczeniowy – nawodnić pacjenta, nie pamięta co się z nim działo, powstaje nagle

zespoły otępienne – często gdy zmienimy środowisko choremu

odróżnienie zaburzeń fukcji poznawczych pamięci od chorób otępiennych – psycholog przez testy

aby rozpoznać zespoły otępiennie trzeba rozpoznać i wyszukać choroby czy nie występują

wielkie problemy geriatryczne:

• upadki,

• nietrzymanie moczu,

• depresja,

• polipragmazja – stosowanie kilku leków, jeden nie powinien być stosowany,

• niedożywienie,

• złe nawyki,

• alkohol

całościowa ocena geriatryczna – pacjent niezależny i samodzielny jak najdłużej

nie ma standardów postępowania w geriatrii jak na razie

stawiamy na jakość życia w geriatrii

Temat: choroba Alzhaimera leczenie i pielęgnacja chorego.

1.Choroba Alzheimera jest jednym ze schorzeń otępiennych w której proces uszkodzenia komórek mózgowych prowadzi do wielu zaburzeń sfery pamięci, myślenia, uwagi, zmian osobowości, utraty zdolności mowy. Proces destrukcji postępuje powoli i nieodwracalnie, prowadząc do zaniku umiejętności i wiedzy nabytych w procesie uczenia się. Choroba występuje z reguły po 65 roku życia.

2.Początkowo występują zaburzenia pamięci krótkotrwałej następnie długotrwałej. Zaburzenia orientacji co do miejsca, czasu, osoby własnej prowadzące do pełnej dezorientacji. Występują zaburzenia koncentracji uwagi, procesu myślenia, ograniczenie zainteresowań, napędu ruchowego oraz z czasem do ograniczenia sprawności. Chory traci umiejętność czytania, pisania, liczenia, mówienia i rozumienia mowy.

3.Choroba ogranicza lub zupełnie eliminuje zdolność uczenia się.Zmiany somatyczne:

1. Sztywność mięśni, trudność w utrzymaniu postawy ciała,

2. Zaburzenia połykania.

3. Napady drgawek.

4. Utrata poczucia wstydu i wstrętu.

5. Nietrzymanie moczu i stolca.

6. Całkowita zależność od opieki osób drugich.

4.Opieka pielęgniarska jest podobna jak w innych zespołach organicznych.

1. Niewskazane jest nadopiekuńcze traktowanie chorego.

2. Wyznaczenie rytmu dnia, przestrzeganie porządku dnia, wprowadzenie dodatkowych oznakowań przypominających.

3.Zadbanie o bezpieczeństwo chorego w domu. Zabezpieczenie niebezpiecznych przedmiotów.

5. Czynności przeznaczone do wykonania przez chorego:

1. Sortowanie, układanie, składanie, sprzątanie.

2. Drobne prace w ogródku i wśród zwierząt domowych.

3. Czynności odtwórcze i twórcze np.śpiewanie, malowanie, robótki ręczne.

4. Gry ruchowe, gry logiczne, umysłowe ( na poziomie wieku dziecka 2-5lat).

5. Spacery w znane miejsca.

6.Zajęcia powinny być powtarzane regularnie. Nagradzać chorego. Doceniać każdą wykonaną czynność.Chory musi czuć, że jest potrzebny, kochany i akceptowany przez otoczenie mimo postępującego procesu otępienia. Stosowanie komunikacji niewerbalnej i kontaktu dotykowego.

7.Rodzina powinna zwrócić się o pomoc medyczną i pielęgniarską ponieważ choroba ma charakter długotrwały, w końcowej fazie bardzo wyczerpujący dla osób opiekujących się.

8. Leczenie farmakologiczne: preparaty selegiliny Jumex, Aricept, Excelon.