PRAWO RZYMSKIE 15.11.2010

Zdolność do czynności prawnych to zdolność do nabywania praw i zaciągania zobowiązań. Była uzależniona od wieku, płci, marnotrawstwa i stanu umysłu. Można wyróżnić osoby posiadające pełna zdolność do czynności prawnych (mężczyźni siu iuris, po osiągnięciu 25 roku życia), ograniczoną zdolność do czynności prawnych (niedojrzali, kobiety i marnotrawcy) lub nie posiadali zdolności prawnych (dzieci do 7 roku życia, osoby chore umysłowo).

Kobiety miały ograniczoną zdolność do czynności prawnych. Po osiągnięciu 7 roku życia kobieta była uznawana za niedojrzałą. W wieku 12 lat uzyskiwała dojrzałość i podlegała opiece, jeśli była sui iuris.

Marnotrawcy posiadali ograniczoną zdolność do czynności prawnych. Za marnotrawców można było uznać wyłącznie mężczyzn. Ustawa XII Tablic wprowadziła możliwość uznania marnotrawcy, na wniosek kogoś z rodziny (brata, szwagra). W przypadku wydania edyktu pretorskiego marnotrawca miał podobny status jak niedojrzały. Podlegał on kurateli.

ZDARZENIA

• Zdarzenia prawne

• Zdarzenia sensu stricte

• Działania

• Czynności prawne

• Inne czyny

• Czyny dozwolone

• Czyny niedozwolone

Czynność prawna to oświadczenie woli pewnej osoby zmierzające do powstania, zmiany lub wygaśnięcia stosunku prawnego. Najistotniejszym jej elementem jest oświadczenie woli – zewnętrzny objaw woli dokonania określonej czynności prawnej. Może mieć ona charakter dorozumiane lub wyraźnie złożony. Wyróżnia się ich kilka rodzajów:

• Formalne (wymagały do swej ważności zachowania wymaganej prawnie formy; niekoniecznie musiała to być pisemna forma; np. emancypacja – pozorna sprzedaż przy obecności kupującego/sprzedającego przy obecności wagowego, urzędnika i świadków) i nieformalne (nie wymagające określonej formuły);

• Jednostronne (wystarczyła jedno oświadczenie woli) i dwustronne (dwa lub więcej oświadczeń woli);

• Mortis causa (skutek czynności prawnej dokonanej za życia występuje po śmierci osoby dokonującej) i Inter vivo (skutek czynności występuje za życia osoby wykonującej czynność);

• Rozporządzająca (powodują zmniejszenie aktywu, zmniejszenie lub przeniesienie prawa)i zobowiązująca (zwiększają się pasywa osoby dokonujące czynności prawnej);

• Przysparzające (może miech charakter odpłatny lub nieodpłatny)

• Nieodpłatne (nie wnosi się opłaty) i odpłatne (wnosi się opłatę)

• Kauzalne (dokonanie na podstawie istniejącego węzła prawnego) i abstrakcyjne (dokonanie bez istnienia węzła prawnego);

• Causa soleundi (zwolnienie z długu);

• Causa donandi (kauza darowizny);

• Causa oblicandiper aquireli (przeniesienie własności I dokonania zobowiązania).

Aby dana czynność prawna była ważna musiało być spełnione pięć przesłanek: osoba dokonująca musiała mieć pełną zdolność do czynności prawnych, należało złożyć prawidłowe oświadczenie woli, wola wewnętrzna musiała być zgodna z wolą zewnętrzną, treść czynności prawne nie mogła być sprzeczna z prawem ani dobrymi obyczajami, przy czynnościach prawnych formalnych należało zachować przypisaną prawnie formę. Jeśli brakuje jednego z nich, wówczas następuje bezwzględna nieważność czynności prawnej. Skutek tej bezwzględności dotyczy wszystkich osób.

Quod ab initio vitious est, non potest tractu temporis convalescere – to co od początku jest wadliwe, nie może być naprawione z duchem czasu; konwalidacja czynności prawnej bezwzględnie nieważnej.

Można również wyróżnić względną nieważność czynności prawnych, inaczej wzruszalność czynności prawnych.

WADY OŚWIADCZENIA WOLI (NIEZGODDNOŚC OŚWIADCZENIA WOLI Z WOLĄ ZEWNĘTRZNĄ)

• Świadomy

• Oświadczenie periocum

• Czynność prawna pozorna (symulowana)

• Reseruatio mentalis

• Błąd w pobudce (Falsa causa non nocet)

• Wyj dolus

• Wyj metus

• Nieświadoma

• Pomyłka (lapsus lingua)

• Error (Błąd)

• In negotio

• In persona

• In corpore

• In substantia

• In qualitatae

• Istotny

• Probabilis

• In fatum (Ignotantia iuris nocet)

ELEMENTY TREŚCI CZYNNOŚCI PRAWNEJ

• Essentalia negotii (ius cogens)

• Naturalia negotii (ius dispositivum)

• Accidentalia negotii (klauzule czynności prawnej)

• Dies

• ad quem

• A quo – ustanie skutków czynności prawnych; dies certus est incertus quando – termin to pewne zdarzenie, lecz nie pewne jest kiedy nastąpi;

• Modus

• Conditio – warunek; przyszłe niepewne wydarzenie, na podstawie którego strony uzależniają czynność prawną;

• Resolutivo – rozwiązujący;

• Suspensiva – zawieszajacy;

• Kauzalny – losowy;

• Mieszany

• Potestatywny

• dodatni

• ujemny