Dieta w schorzeniach alergicznych

Alergików przybywa z każdym rokiem.

Wiele osób cierpiących z powodu alergii uważa, że tylko leczenie farmakologiczne połączone z odczulaniem jest skuteczne.

Okazuje się, że warto także wprowadzić zmiany w diecie.

W przypadku leczenia chorób alergicznych, należy pamiętać, że ogromną grupę alergenów stanowią alergeny pokarmowe, czyli produkty spożywcze.

Właściwie każdy pokarm może uczulać, jednak bardzo silnymi właściwościami alergizującymi charakteryzują się:

białko jajka kurzego,

mleko, ryby i mięsa,

a także owoce morza,

kakao (również czekolada),

orzechy, migdały.

Z kolei wśród warzyw i owoców najczęściej uczulają:

pomidory

cebula,

cytrusy,

truskawki

poziomki.

Na wielu produktach istnieje wymóg umieszczania informacji, że mogą zawierać śladowe ilości orzechów lub migdałów – ma to chronić alergików przez ryzykiem nasilenia się objawów alergii, a nawet wstrząsem anafilaktycznym.

Również w leczeniu egzemy, atopii i alergii skórnych zalecenia dietetyczne są niezwykle ważne i obejmują nie tylko wyeliminowane z posiłków wszelkich substancji o charakterze alergenów, ale także zakładają uwzględnienie w diecie składników łagodzących zmiany skórne i regulujących funkcje skóry.

Co ciekawe, pewne pokarmy, jak krowie mleko, wywołują pogorszenie się objawów egzemy, dlatego dieta eliminacyjna może wywołać poprawę. W badaniach stwierdzono, że wykluczenie z diety mleka krowiego i jego przetworów oraz stosowanie płynnej diety złożonej tylko z aminokwasów, węglowodanów, tłuszczy, minerałów i witamin, a także rezygnacja z soi wywołuje poprawę u chorych na egzemę. Borykając się z alergią, warto pamiętać o tym, aby nie tylko unikać alergenów, ale także zwiększyć spożycie produktów, które mają dobroczynne działanie na organizm alergika.

Odżywianie dzieci alergicznych stanowi trudne i złożone zadanie, gdyż przyczyny alergii i czynniki ją wywołujące są często nieznane.

Profilaktyka schorzeń alergicznych u dzieci zaczyna się wkrótce po urodzeniu dziecka, a nawet obejmuje okres przedurodzeniowy, w którym dziecko w łonie matki również narażone jest na alergiczny wpływ pokarmów spożywanych przez matkę

(wg piśmiennictwa u 50% matek, których dzieci cierpiały na uczulenie skórne, stwierdzono nieprawidłowe, zbyt jednostronne odżywianie się w ciąży). Drugim, nie mniej ważnym czynnikiem profilaktycznym w alergii, jest odżywianie noworodka tuż po urodzeniu.

Idealnym pokarmem jest oczywiście mleko matki, przy czym ważne jest również prawidłowe odżywianie się kobiety karmiącej (m.in. unikanie zbędnych leków, środków chemicznie konserwujących czy barwiących potrawy, gdyż substancje chemiczne często przenikają do mleka matki, uczulając dziecko). W literaturze znajdują się spisy ogromnej liczby alergenów pokarmowych, które mogą wyzwalać uczuleniowe reakcje.

Należą do nich:

krowie mleko (lub jego frakcje),

jaja,

czekolada,

sery,

ryby,

niektóre zboża,

kasze (owies, ryż),

cukier,

słodycze,

owoce i warzywa, najczęściej o barwie czerwonej lub pomarańczowej (porzeczki, poziomki, maliny, mandarynki, morele, brzoskwinie, marchew, pomidory).

Skaza uczuleniowa u dzieci, związana z przyjmowaniem pewnych produktów żywnościowych, pojawia się obecnie bardzo często, przeciętnie u ok. 40% dzieci.

Składnik pokarmowy, na który dziecko jest uczulone, należy z diety wykluczyć i zastąpić go innym pełnowartościowym produktem spożywczym, zapewniającym dziecku odpowiednią ilość białek, tłuszczów i węglowodanów oraz witamin.

O wykluczeniu jakiegoś produktu z diety dziecka, zwłaszcza niemowlęcia, powinien decydować pediatra/alergolog po ustaleniu rodzaju alergizującego czynnika pokarmowego odpowiednimi testami.

W każdym przypadku alergii trzeba jednak zapewnić dziecku przede wszystkim wystarczającą ilość pełnowartościowego białka (nawet jeśli należy wykluczyć z diety niektóre frakcje, np. krowiego mleka).

Poza tym w schorzeniach alergicznych małych dzieci obserwuje się prawie zawsze patologiczny przebieg metabolizmu cukrów i tłuszczów. Trzeba więc zwrócić również uwagę na te składniki w pokarmach

Na ogół dobre wyniki uzyskuje się zastępując łatwo przyswajalne cukry proste (cukier buraczany, słodycze) cukrami złożonymi, głównie skrobią (mąki, kasze).

Dobrze jest też zwiększyć w pożywieniu ilość fruktozy, pochodzącej z owoców oraz miodu.

Również konieczne jest wprowadzenie do odżywiania dziecka alergicznego olei roślinnych bogatych w niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, np. oleju słonecznikowego, sojowego.

Stwierdzono, że korzystnym czynnikiem antyalergicznym jest nienasycony kwas gammalinolenowy występujący w mleku matki (poza tym pokarmem kwas ten znajduje się w oleju wiesiołkowym ( Oeparol). Polecany jest on profilaktycznie dzieciom wcześnie karmionym sztucznie oraz dzieciom cierpiącym na skazę atopową.

W diecie dla dzieci alergicznych ważne jest zapewnienie wystarczającej ilości witamin, zwłaszcza witaminy A (czasami podaje się ją w kapsułkach wg wskazań lekarza).

Z soli mineralnych ogranicza się ilość sodu (potrawy powinny być małosłone), a zwiększa potasu, magnezu, fosforu i mikroelementów (zwłaszcza cynku, krzemionki).

Silnie alergizującymi produktami spożywczymi są mleko krowie wraz z jego przetworami, ryby, orzeszki, jaja oraz mięso wołowe.

Zdarza się, że dzieci nie tolerują też mleka koziego i jego przetworów oraz zbóż glutenowych, czyli pszenicy, żyta, jęczmienia i owsa.

Alergie może też wywołać miód, owoce cytrusowe, banany oraz truskawki.

Pokarm, który powoduje alergię należy eliminować z diety.

Posiłki mleczne należy zastąpić preparatami mleko zastępczymi – preparatem sojowym lub hydrolizatami po konsultacji z pediatrą.

Podobnie jest z nietolerancją na zboża glutenowe - też należy je zastąpić, oczywiście pod kontrolą lekarza.

Należy też zadbać o to, by jadłospis dziecka był urozmaicony i pełnowartościowy.

W przypadku schorzeń alergicznych, zwłaszcza atopowego zapalenia skóry należy ograniczyć w diecie pokarmy bogate w histaminę i aminy biogenne tzw. wyzwalacze histaminy takie jak:

czekolada,

kakao,

sery żółte,

jaja,

pomidory.

Aktualnie, zgodnie ze stanowiskiem europejskich i polskich ekspertów w zapobieganiu alergii pokarmowej i innym chorobom alergicznym u dzieci zaleca się:

wyłączne karmienie piersią niemowląt przez okres pierwszych 4-6 miesięcy życia;

stopniowe rozszerzanie diety poprzez wprowadzanie pokarmów stałych po ukończeniu 4 miesiąca życia, unikając pokarmów o dużych właściwościach alergizujących;

u dzieci z tzw. grup ryzyka obciążonych występowaniem choroby atopowej w rodzinie (pierwsza linia pokrewieństwa) podawanie hydrolizatów białka mleka krowiego o znacznym lub nieznacznym stopniu hydrolizy białka (w zapobieganiu alergii pokarmowej nie zaleca się preparatów sojowych);

eliminację lub redukcję innych niż pokarmowe, potencjalnych alergenów z otoczenia dziecka (wziewnych, kontaktowych, infekcyjnych)

oraz unikanie narażenia dziecka na dym tytoniowy oraz inne zanieczyszczenia środowiska.