REHABILITACJA
Zakres samodzielnych świadczeń pielęgniarki w zakresie reh.:
prow reh przyłóżkowej w celu zapobieg powikłaniom wynikającym z unieruchomienia (zmiana pozycji w łóżku).
porw usprawniania ruchowego (siadanie, pionizacji, nauka chodzenia i samoobsługi).
prow aktywizacji podopiecznych z wykorzystaniem elementów terapii zajęciowej.
prow terapii kreatywnej i reh chorych wymagających opieki paliatywnej.
porw instruktarzu w zakresie treningu pęcherza moczowego u chorych z nietrzymaniem moczu.
prow inst. W zakresie hartowania i kształtowania kikuta amputowanej koczyny.
rehabilitację podopiecznych z zaburz psychicznymi.
wnioskowanie o objęcie opieką społeczną.
Rehabilitacja - definicja
Według definicji WHO rehabilitacja to kompleksowe postępowanie w odniesieniu do osób niepełnosprawnych fizycznie i psychicznie, które ma na celu przywrócenie pełnej lub możliwej do osiągnięcia sprawności fizycznej i psychicznej, zdolności do pracy i zarobkowania oraz zdolności do brania czynnego udziału w życiu społecznym.
#Termin rehabilitacja został wprowadzony w 1918 r. przez Douglasa C. Mc Murtie'go.
Głównymi twórcami rehabilitacji medycznej w Polsce byli pro f. Wiktor Dega, pro f.
Adam Gruca, prof. Kazimiera Milanowska oraz prof. Marian Weiss. Dzięki ich
zaangażowaniu i olbrzymiej wiedzy uznawanej na całym świecie powstała w Polsce
idea rehabilitacji oparta na 4 zasadach: powszechności; kompleksowości; wczesności; ciągłości
#Rehabilitacja jest procesem medyczno - społecznym, który dąży najogólniej mówiąc
do poprawy jakości życia osób niepełnosprawnych.
Polska koncepcja rehabilitacji zakłada następujące cele i cechy:
1. Wczesność zapoczątkowania, czyli rehabilitacja rozpoczyna się możliwie już w okresie leczenia, od czasu przyjęcia chorego do szpitala lub ambulatorium, (uprzednio uznawano rehabilitację za trzeci końcowy etap procesu leczenia, utożsamiając ją często z rekonwalescencją uzdrowiskową)
2.Powszechność. Rehabilitacja jest dostępna wszystkim, którzy jej potrzebują i
obejmuje wszystkie specjalności w lecznictwie szpitalnym, ambulatoryjnym i
sanatoryjnym.(Dostępność świadczeń rehabilitacyjnych dla wszystkich potrzebujących pacjentów. Dawniej pozbawiona była tych uprawnień duża rzesza rolników ponieważ nie wszyscy byli objęci powszechnym ubezpieczeniem.)
3.Ciągłość. Rehabilitacja medyczna jest ściśle powiązana z rehabilitacją zawodową i
społeczną. Z chwilą zapoczątkowania rehabilitacja prowadzona jest aż do uzyskania pełnej
sprawności, a u osób nie rokujących pełnego powrotu do zdrowia, do czasu uzyskania
optymalnych mechanizmów kompensacyjnych, utrwalających wyniki usprawnienia lub
utrzymania uzyskanej kondycji.
4.Kompleksowość. Uwzględnia się od początku wszystkie aspekty (etapy)
rehabilitacji, tj. leczniczy, społeczny i psychologiczny.
Zgodnie z zasadą kompleksowości powstało pojęcie zespołu terapeutycznego. Jest to grupa specjalistów reprezentujących różne dziedziny medycyny oraz nauk pokrewnych wykorzystywanych w terapii, którzy współpracują ze sobą i tworzą oraz modyfikują wielopłaszczyznowy program rehabilitacji.
W skład zespołu terapeutycznego wchodzą:
*lekarz specjalista rehabilitacji medycznej;
*lekarze innych specjalności (neurolog, ortopeda, reumatolog, kardiolog, urolog, pediatra lub inni);
*fizjoterapeuci;
*terapeuta zajęciowy;
*terapeuta mowy;
*pielęgniarki;
*psycholog, neuropsycholog;
*inni w zależności od potrzeb (technik ortopedyczny, pracownik socjalny).
Cele rehabilitacji:
*Przywrócenie choremu lub osobie niepełnosprawnej pełnej lub możliwie maksymalnej
sprawności fizycznej i psychicznej.
*Przywrócenie prawidłowej ruchomości w stawach oraz siły i wytrzymałości mięśni.
*Pobudzenie i poprawa czynności ośrodkowego układu nerwowego.
*Poprawa czynności układu oddechowego i sercowo-naczyniowego.
*Korygowanie wad postawy ciała i nieprawidłowych nawyków ruchowych.
*Przystosowanie chorego do życia w przypadku trwałej niepełnosprawności
FIZJOTERAPIĘ DZIELIMY NA:
kinezyterapię (leczenie ruchem):
-r. ruchowa
-gimnastyka lecznicza
-ćwiczenia lecznicze
fizykoterapię (czynniki fizykalne):
-światłolecznictwo
-laseroterapia
-elektrolecznictwo
-ultradźwięki
-ciepłolecznictwo
-zimnolecznictwo
-wodolecznictwo
-pola elektromagnet.
-pola magnetyczne
masaż.
Fizjoterapia – dział medycyny klinicznej stosującej uznane przez naukę metody przyrodolecznictwa do rehabilitacji oraz do leczenia uzupełniającego farmakoterapię i leczenie operacyjne.
Ze względu na rodzaj stosowanej energii metody f. dzielimy na:
mechanoterapię – obejmującą kinezyterapię, masaż, egroterapie.
elektroterapię – stos prądów.
magnototerapię – stos pola magnetycznego o słabej częstotliwości.
termoterapię – ultrasonoterapia, promienie podczerwone, parafinoterapię.
aerozoloterapię
klimatoterapię
leczenie i rehabilitacja uzdrowiskowa.
Fizjoterapia obejmuje:
megnetronik
diatronik
fizjoterapia ultradzwiekami
kinezyterapia ugul
lampa Biotron
lampa Sollux.
Promieniowanie ultrafioletowe powoduje:
rumien skóry
wytwarzanie wit D3
spadek podwyż. Ciś tęt. krwi.
poprawę samopoczucia i odprężenia
regulację przemiany materii
wzrost liczby erytrocytów i leukocytów
tworzenie pigmentu w skórze.
KINEZYTERAPIA-jest podstawą reh. med. I obejmuje całość zagadnień związanych z wykorzystaniem ruchu jako środka leczniczego, który działa na wszystkie narządy ludzkiego ciała.
Zadania kinezyterapii:
1.ocena stanu funkcjonalnego pacjenta.
2.dobór odpowiednich form, środków, metod i technik ćwiczeń w zależności od stanu pacjenta
3.opracowanie programu ćw. miejscowych i ogólnych
4.wprowadzenie odpowiednich metod kontroli stanu funkcjonalnego pacjenta
5.zapobieganie powikłaniom np. odleżynom.
Cele kinezyterapii:
1.przywrócenie choremu lub os. niepełnospr. maksymalnej sprawności fiz.
2.przywrocenie prawidłowej ruchomości w stawach oraz siły i wytrzymałości mięśni
3.pobudzanie i poprawa czynności ośrodkowego ukł. nerw.
4.poprawa czynności ukł. oddechowego i sercowo-naczyniowego.
5.korygowanie postawy ciała
6.przystosowanie chorego do życia przy trwałej niepełnospr.
Techniki stosowane w kinezyterapii:
-obejmują one czynne i bierne formy ruchu
-obejmuje kin. Miejscową i ogólną
Ćw. bierne- są to ruchy w stawach wykonywane przez fizjoterapeutę lub za pomocą urządzeń do ciągłego ruchu. Wykonuje się w pozycjach izolowanych ograniczając ruch do jednego stawu i jednej płaszczyzny ruchu, zawsze w fizjologicznej osi stawu.
Wskazaniem do ćw. Biernych:
jest brak dowolnej czynności mięśni, w przypadku porażeń wiotkich, spastycznych lub niedowładu znacznego stopnia.
Test LOVETA-bada siłę mięśni.
0 – brak czynnego skurczu mięśnia.
1 – wyczuwalny skurcz mięsnia podczas próby ruchu.
2 – zdolność wykonywania czynnego ruchu w odciążeniu.
3 – zdolność wykonywania czynnego ruchu z pokonaniem siły ciężkości.
4 – zdolność wykonywania czynnego ruchu z pokonaniem niewielkiego oporu.
5 – zdolność wykonywania czynnego ruchu ze znacznym oporem.
* Czynnik ryzyka: Budowa ciała, masa, wzrost
* Cz.r.: Stan skóry
* Cz.r.: Płeć / wiek
* Cz.r.: Trzymanie moczu i stolca
* Cz.r.: Ruchliwość pacjenta
* Cz.r.: Łaknienie
* Cz.r.: Odżywianie komórkowe
* Cz.r.: Choroby neurologiczne i inne
* Cz.r.: Urazy i zabiegi
* Cz.r.: Przyjmowane leki.
W ćw. biernych wyróżniamy techniki:
-ćw. bierne właściwe
-ćw. bierne z rozciągnięciem tkanek okołostawowych
-ćw. bierne z dociskiem pow. Stawowych
-ćw. redresyjne
Przeciwwskazania do ćw. biernych:
-stan zapalny stawu lub otaczających go tkanek
-zakrzepowe zapalenie żył głębokich
-zatory tętnicy płucnej, zawał płuca lub serca
-ciężki ogólny stan chorego
Ćw. czynno-bierne- istota tych ćw. jest bierny ruch wykonywany przez terapeutę oraz czynne rozluźnienie mięśni przez pacjenta.
Ćw. czynne-są to takie ćw. lecznicze, które pacjent wykonuje samodzielnie w wyniku dowolnej akcji mięśni, mięśnie są pobudzane impulsami.
Ćw. izometryczne- czynne napinanie mięśni bez zmiany dł. włókien, statyczna praca m. (bez efektu ruchowego) Zastosowanie: przeciwdziałanie zanikom, przyrost masy siłowej, utrzymanie aktywności w obrebie unieruchomionego odcinka ciała.
Wydolność fizyczna:
*oznacza zdolność człowieka do ciężkich lub długotrwałych wysiłków fizycznych bez szybko narastającego zmęczenia i nie fizjologicznych zmian org z równoczesną zdolnością org do szybkiej regeneracji sił po zakończeniu wysiłku.
Wydolność fizyczna zależy od:
*budowy ciała
*właściwości fizycznych człowieka.
*stanu zdoriwa i odżywiania
*sprawności mechanizmów fizjologicznych zapewniających dostawy tlenu do komórek.
*osobniczej zdolności zaciagania długu tlenowego.
*koordynacji mięśniowo-nerwowej.
Zapobieganie hipokinezie:
*hipokinezja – niedostateczna ilość ruchu.
*konsekwencją niedostatku ruchu jest zanik mięśni, zaburzenia postawy, zmniejszenie się serca.
*zapobieganie polega na systematycznym stos właściwych dawek ruchu.
Rola treningu w podnoszeniu sprawności organizmu:
*trening jest celowym kierowanym procesem rozwoju wydolności fizycznej i specjalnych umiejętności ruchowych.
Rodzaje treningu:
*trening interwałowy
*-ll- wytrzymałościowy
*-ll- siłowy.
Zasady przeprowadzania treningu zdrowotnego:
*systematyczność
*duża częstotliwość
*wielokrotność powtórzeń
*niekorzystne ą dłuższe przerwy w treningu
*dobór ćw zależy od stanu zdrowia.
Trening składa się z 3 części:
*faza właściwa ćw treningowych – rozgrzewka.
*faza właściwych ćw treningowych
*faza relaksacji.
Trening zalecenia:
*wg WHO – codziennie prezz 10min lub co najmniej 3x w tyg po 20min, a intensywność powinna odpowiadać 80% max wydolności.
Dyscypliny wytrzymałościowe treningu:
*chodzenie i turystyka piesza
*marsz
*marszobieg
*bieg terenowy
*pływanie
*jazda na rowerze na nartach
*wiosłowanie.
Rola aktywności fizycznej, korzyści wynikające z aktywności fizycznej:
*zmniejszenie masy tłuszczowej ciała, przy równoczesnym zwiększeniu wytrzymałości mięśni.
*zapobieganie obniżeniu.
MÓZGOWE PORAŻENIE DZIECIĘCE (paralysis cerebralis infantilis)
Następstwa uszkodzenia mózgu w okresie jego rozwoju i w okresie okołoporodowym- będące skutkiem różnorodnych czynników etiologicznych- składają się na zróżnicowany obraz objawów. Ma on charakter nie postępujący, ale zmieniający się w czasie dojrzewania OUN. To zespół różnorodnych objawów chorobowych powstałych w następstwie uszkodzenia mózgu dziecka pod wpływem licznych czynników patogennych, mogących oddziaływać szkodliwie, począwszy od okresu dojrzewania kom. rozrodczych do pierwszych lat po porodzie.
P.m.d. wg WHO u ok.7% ogólnej populacji dzieci stwierdza się różnego rodzaju pochodzenia i stopnia zaburzenia w OUN. Na 100 urodzonych dzieciok. 10 wymaga specjalnej opieki ze względu na znaczny stopień kalectwa.
Zespół objawów p.m.d.:
-zaburzenia czynności wzrokowych, słuchowych, kinestetycznych, ruchowych, zab. artykulacji
Dodatkowe uszkodzenia:
-zab. mowy, padaczka, nadpobudliwość, zab. rozwoju umysłowego
1.okres dojrzewania kom. rozrodczych
-uszkodzenie, nieprawidłowości chromosomów, zab. enzymatyczne
-choroba matki (cukrzyca)
-napromieniowanie j. brzusznej
-nieprawidłowości genów związane z płcią lub rasą
2.okres rozwoju zarodkowego i płodowego
-stany chorobowe matki (ukł. oddechowo-krążeniowego)
-zakażenia matki wirusem neutropowym (różyczka, ospa, odra, półpasiec)
-toksoplazmoza
-zab. immunologiczne (niezgodność czynnika Rh)
-zab. metaboliczne
-niedobór wit. i podst. składników odżywczych
-niewłaściwe usadowienie się łożyska
-nieprawidłowości w ukształtowaniu się pępowiny
Im większa niedojrzałość noworodka, tym częstrze objawy porażenia mózgowego!
3.okres okołoporodowy
-czynniki prowadzące do niedotlenienia
-położenie pośladkowe płodu
-zawężenie pępowiny
-spadek RR
-czynniki będące przyczyną krwotoków mózgowych
-zabiegi położnicze stosowane w czasie porodu
-nagłe zmiany ciśnienia w drogach rodnych
-urazy
4.okres poporodowy
-zab. oddychania
-niedostateczna wentylacja
-zakażenia i zmiany zapalne mózgu i opon mózgowych
Postacie ruchowego porażenie w p.m.d.:
-hipertoniczna- spastyczna, rzadziej z objawami sztywności
-ataktyczna-niezdolność ruchów, zab. równowagi
-dyskinetyczna-ruchy mimowolne, zab. napięcia mięśniowego
-mieszana-występuje jednocześnie kilka z powyższych objawów
Cele i zadania rehabilitacji dzieci z p.m.d. opracowane przez komisję Rehabilitacji PAN pod kierunkiem W. DEGI:
1.wczesne wykrywanie objawow porażenia mózgowego
2.po trudnych porodach dzieci powinny być szczegolnie obserwowane
3.wątpliwości dotyczące rozpoznania nie powinny wstrzymywać rehabilitacji
4.najbardziej naturalnym rehabilitantem jest opiekun
5.umieszczenie dzieci do zakładów rehabilitacyjnych powinno być ostatecznością ???
6.podstawą planu rehabilitacji dziecka spastycznego jest bilans deficytu jego funkcji ruchowych, zmysłowych i umysłowych
7.celem reh. dziecka jest włączenie go do życia społecznego
8.programy szkolenia kadry nauczycielskiej powinny być uzupełniane o znajomość pedagogiki specjalnej
Postępowanie rehabilitacyjne u dzieci z p.m.d. ma zapewnić możliwość:
-wczesnego i harmonijnego kształtowania czynności ruchowych i psychicznych składających się na proces rozwoju i wychowania dziecka
-kompensacji lub leczenia współistniejących zaburzeń (mowy, słuchu, wzroku, padaczki, itp.)
-przygotowania do życia w społ. przez nauczanie podst, naukę zawodu i zatrudnienie.Jeżeli pełen rozwój społeczny okaże się niemożliwy, dzieciom tym należy zapewnić odpowiednie warunki życia w środowisku, przy pomocy rodziny, org. społ. lub innych instytucji.
Diagnostyka p.m.d.:
-zebranie wywiadu chorobowego- etiologia
-kształtowanie funkcji ruchowych i psychicznych dziecka
-pomiar zab. równowagi i sił między wzajemnie antagonistycznymi zespołami mięśni
Znaczne efekty można osiągnąć pod warunkiem wczesnego rozpoznania i rozpoczęcia rehabilitacji- już w 1 roku życia.
Najskuteczniejszym sposobem postępowania terapeutycznego z dziećmi chorymi na p.m.d. powinno być równoczesne i harmonijne kształtowanie wszystkich zaburzonych wzorców czynnościowych, na wzór postępowania u dzieci zdrowych.
Elementy leczenia p.m.d.:
1.usprawnianie ruchowe
2.kształtowanie osobowości u dziecka z p.m.d.
3.leczenie farmakologiczne
4.lecz. chirurgiczne.
Zabiegi terapeutyczne i metody wychowawcze:
-ułożenia korekcyjne zapobiegajace przykurczom i zniekształceniom powstałym w następstwie zmienionego rozkładu napięcia mięśni
-ćw. zwiększające zakres ruchu antagonistycznie działającymi mięśniami
-postępowanie zmierzające do kształtowania funkcji ruchowych i psychicznych zgodnie z zasadami rozwoju dziecka
-ćw. zwiększające zakres ruchu
Zaburzenia sprawności ruchowa:
*niedowład konczyn
*zaburz koordynacji ruchowej
*ruchy mimowolne
*obniżenie percepcji ruchów docelowych.
Usprawnianie ruchowe:
*cel:usunięcie w jak największym stopniu zab ruchowych, opanowanie przez dziecko czynności ruchowych w granicach max możliwości biologicznych i społ.
Zniekształcenia zwalcza się przez:
*okłady parafinowe lub ciepłe kąpiele.
*po tych zabiegach stosuje się ułożenia korekcyjne.
W utrwalonych zniekształceniach stosuje sieL
*ławki korekcyjne
*kule, laski
*wózki inwalidzkie
*aparaty lub szyny nocne
*obuwie ortopedyczne.
Wady postawy ciała:
nie są zjawiskiem patologicznym, to odchylenie w budowie ciała sprawiające, że poszczególne składowe układu ruchowego, a w ostatecznym efekcie cała sylwetka ciała, odbiega od przyjętego wzorca prawidłowej postawy. Dziecko staje się wówczas mniej wydolne ruchowo, zab. może ulec ekonomika i estetyka ruchu, a w konsekwencji pojawienie się chorób zwyrodnieniowych.
Postawa ciała-układ poszczególnych odcinków, segmentów ciała w układzie pionowym. Postawa ciała kształtuje się w ciągu całego życia, prawidłową formę osiąga między 18-20 rokiem życia.
Wada postawy-odchylenie od ogólnie przyjętej normy postawy prwidłowej
Przyczyny:
-przewlekłe choroby ukł. oddechowego
-przewlekłe ch. u. krążenia
-przewlekłe ch. u. kostno-stawowego
-wady słuchu, wzroku
-złe warunki bytowe i higieniczne
-styl życia
-siedzący tryb życia
-zab. psychiczne, zły nawyk postawy
-długotrwałe stanie
Skolioza-skrzywienie kręgosłupa, zwane często "bocznym skrzywieniem kręgosłupa". Wbrew nazwie, skolioza nie jest jedynie bocznym skrzywieniem, a trójpłaszczyznowym. -skrzywienie w płaszczyźnie czołowej (boczne skrzywienie kręgosłupa);-skrzywienie w płaszczyźnie strzałkowej (lordo- lub kifo- skolioza);-skrzywienie w płaszczyźnie poziomej (rotacja i torsja kręgów).
Niepełnosprawność-osoba, której stan zdrowia psychicznego lub/i fizycznego powoduje trwałe lub długotrwałe utrudnienie, ograniczenie lub uniemożliwienie udziału w stosunkach społ. i wypełnianie ról wg przyjętych kryteriów i obowiązujących norm.
Definicja niepełnosprawności została opracowana przez WHO w 1980r. i opublikowała w "Międzynarodowej Klasyfikacji Uszkodzeń, Upośledzeń, Niepełnosprawności."
Uszkodzenie- utrata lub odstępstwo od normy w obrębie struktury lub funkcji anatomicznej.
Niepełnosprawność- ograniczenie lub brak (wynikający z uszkodzenia) zdolności do wykonywania jakiejś czynności.
Upośledzenie-ograniczenie lub brak możliwości brania udziału w pełnieniu różnych ról w życiu społecznym.
Na świecie jest ponad 500 mln osób niepełnospr., co stanowi ok. 10% całej ludzkości. W krajach Europy Zach. i Polsce wskaźnik przekracza 14% i ma tendencję rosnącą.
Niepełnosprawność:
-biologiczna
-prawna (w Polsce co 7 Polak ok.4,5 mln osób)
Rodzaje niepełnospr.
-Sensoryczna-z uszkodzeniem narządów zmysłowych
*osoby niewidome i słabowidzące
*osoby niesłyszące i słabosłyszące
-Fizyczna
*niepełnospr. motoryczna- z uszkodzeniem narządów ruchu
*osoby z przewlekłymi schorzeniami narządów wewn.
-Psychiczna
*osoby umysłowo upośledzone z niesprawnością intelektualną
*osoby psychicznie chore z zaburzeniami osobowości i zachowania
*cierpiące na epilepsję- z zab. świadomości
-Złożona-osoba dotknięta więcej niż jedną niepełnospr.
Główne przyczyny niepełnospr.:
-choroby- 80%
-urazy-18%
-wady wrodzone-2%
Najczęstsze choroby w kategorii wiekowej 65-75 lat:
*zapalenia i zwyrodnienia stawów
*choroby ukł. krążenia.
Postawy wobec osób niepełnosprawnych.:
Postawa: wyuczona i uzewnętrzniona przez jednostkę predyspozycja do reagowania w społecznie zdefiniowany sposób. Postawy społeczeństwa są istotnym czynnikiem, decydującym o przebiegu i skuteczności reh.
Wyróżniamy postawy:
-pozytywną:
*obiektywna i realna ocena wpływu kalectwa na psychikę i funkcjonowanie człowieka
*pozytywne nastawienie poznawcze
*pozytywne zachowania społeczne, społ. akceptacja i szacunek dla osoby niepełnospr.
-negatywna:
*uczucie litości lub nadopiekuńczości, wyolbrzymianie ograniczenia
*negatywnym nastawieniem poznawczym (zwracanie szczególnej uwagi na kalectwo)
*negatywne nastawienie społ. (powiększanie dystansu społ., brak akceptacji, uczucie lęku i zakłopotania w obecności inwalidy).
-wieloznaczna:
*charakteryzuje ją teoretyczna akceptacja osób niepełnospr., ale w praktycznych działaniach dominuje nastawienie niechętne.
Na kształtowanie się postaw społ. wobec osób niepełnospr. wpływ ma:
1.proces wychowania i nauczania dzieci i młodzieży w domu i szkole
2.stosunek osób do ich własnej niepełnospr.
3.dodatnie lub ujemne cechy osobowości
4.zachowanie
5.wygląd zewn.
6.przepisy prawne
7.wiedza na temat osób niepełnospr.
8.stopień rozwoju społ. ekonomicznego, kulturowego- określającego stan świadomości społ., poglądy, przekonania, wierzenia, przesądy, tradycje, wzorce, doświadczenia i inne.
Czynnikami sprzyjającymi deklarowaniu pomocy okazały się m.in.:
-religijność
-płeć
-wiek
-poziom wykształcenia
Wpływ pielęgniarki na kształtowanie pozytywnych postaw:
*bezpośredni:
-kontakt z członkami rodziny, przyjaciółmi i kolegami osób niepełnospr.
-udzielanie właściwych informacji wyjaśniających postępowanie wobec osoby niepełnospr.
-podkreślanie wartości sprawności, które jej pozostały
*pośredni:
-wpływ na prawidłową postawę osoby niepełnospr. wobec własnej niepełnospr.
-społ. traktuje osobę niepełnospr. tak, jak ona traktuje siebie, dlatego pielęgniarka powinna uczyć realnej oceny samego siebie i swoich możliwości w trudnych sytuacjach życiowych.
Dużą rolę w kształtowaniu właściwych postaw społ. odgrywają:
-media
-kościół
-szkoła
Rola i zadania pielęgniarki:
-instrumentalna- przewiduje, że piel. podejmuje się wykonywania podst. zabiegów usprawniających oraz współpracuje z rodziną pacjenta w zakresie przygotowania do usprawniania osoby niepełnospr.
-ekspresyjna-polega na podjęciu takich działań edukacyjnych i informacyjnych, ktore pozwolą na usprawnienie koniecznych działań reh.
Instrumentalne usprawnianie:
ukł. oddechowego
-gimnastyka oddechowa
-drenaż ułożeniowy
-toaleta drzewa oskrzelowego
-postępowanie z pacjentem z założoną rurką tracheostomijną
ukł. pokarmowego:
-podawanie płynów i pokarmów przez zgłębnik
-postępowanie z pacjentem z wyłonioną stomią jelitową
ukł. moczowego:
-postępowanie z pacjentem z założonym cawnikiem moczowym
-postępowanie z pacjenetem z wyłonioną stomią moczową
ukł. kostno-stawowo-mięśniowego:
-nacieranie, oklepywanie
-przygotowanie do samoopieki w obrębie łóżka pacjenta unieruchomionego
-stosowanie ciepła i zimna
Uczenie wykonywania czynności życia codziennego:
-ubieranie, rozbieranie
-przyjmowanie pokarmów
-wypróżnianie się
-nauka siadania, pionizacja, pomoc w chodzeniu
Pomaganie w tworzeniu atmosfery zachęcającej pacjenta do pokonywania trudności w okresie usprawniania. Pomaganie w przygotowaniu środowiska domowego na przyjęcie osoby niepełnospr.
Podstawą terapeutycznego oddziaływania reh. są procesy:
-regeneracja-oznacza odradzanie się utraconych lub uszkodzonych części ciała, np. proces gojenia się ran, zrosty kostne po złamaniach.
-adaptacjcja- umiejętność dostosowania się człowieka do warunków socjalnych, stanu morfologicznego, który trzeba przyjąć za utrwalony. Adaptacja umożliwia przystosowanie się do zmniejszonej sprawności ważnych narządów w następstwie choroby lub urazu.
Adaptacja zależy od:
-tego jakie znaczenie dla osoby miał utracony narząd
-struktury wartości przyjętych przez jednostkę
-kompensacja-zdolność do całkowitego lub częściowego wyrównania skutków działania czynników szkodliwych.
Prawa kompensacji ANOCHINA:
1.Kompensacja jest zdolnością wrodzoną żywych org.
2.Uruchomienie rezerw kompensacyjnych może nastąpić tylko w sytuacji zaburzenia czynności.
3.Procesy kompensacji zostają uruchomione bez udziału woli i niezależne od tego, który narząd został uszkodzony. Samoistny rozwój j tych procesów przeważnie nie jest korzystny.
4.Wyniki kompensacji nie są trwałe. Tworzą się powoli poprzez systematyczny trening i łatwo ulegają hamowaniu i zanikowi.
Kompensacja zależy od wielu czynników, między innymi od:
-umiejscowienia schorzenia
-rozmiar uszkodzenia
-szybkości powstania uszkodzenia
-ogólnego stanu chorego
-wieku chorego
-motywacji
Organizacja leczenia rehabilitacyjnego:
organizacja oddziałów reh. szpitalnej iplacówek reh. poszpitalnej.
Rodzaje lecznictwa:
-zamknięte- każdy szpital powinien posiadać oddział reh. wraz z potrzebnym personelem i koniecznymi urządzeniami, jeżeli nie ma oddzielnego oddziału powinna być prowadzona reh. przyłóżkowa
-otwarte-realizowane w:
*Wojewódzkich Przychodniach Rehabilitacji
*Powiatowych Centrach Rehabilitacji
*gabinetach rehabilitacyjnych
-uzdrowiskowe(Zakłady Lecznictwa Uzdrowiskowego-Zakłady Opieki Zdrowotnej)
Sanatorium-dla pacjentów przewlekle chorych, z dobrym stanem ogólnym
Uzdrowisko-miejscowość o korzystnym i leczniczo oddziałującym klimatem.
W leczeniu uzdrowiskowym można wyróżnić następujące kierunki leczenia:
-balneologiczne
-klimatyczne
-fizykalne
-ruchem
-dietetyczne
-celowane wychowanie zdrowotne
-metody specjalne (psychoterapia)
-farmakologiczne
Placówki służby zdrowia:
-szpital uzdrowiskowy
-sanatorium
-poradnie uzdrowiskowe
-zakłady przyrodolecznicze
REHABILITACJA PO UDARZE:
Udar- incydent naczyniowy spowodowany zakłóceniem dopływu krwi do mózgu w wyniku:
-zablokowania
-pęknięcia
tętnicy zaopatrującej mózg w krew.
Rodzaje:
1)niedokrwienny (ok 80%)
-zakrzepowy
-zatorowy
-ogólnoustrojowy
-żylny zakrzepowy
2)krwotoczny udar (WYLEW) (ok.20)
-śródmózgowy
-podpajęczynówkowy
Objawy udaru mózgu:
najczęstszymi objawami udaru mózgu jest nagłe wystąpienie:
-silnego bólu głowy bez znanej przyczyny
-"znieczulenia" twarzy, ręki i/lub nogi, najczęściej jednej str. ciała
-zaburzeń mowy, z trudnościami w zrozumieniu słów oraz w wypowiadaniu się
-zaburzeń widzenia w jednym lub obu oczach
-zaburzeń chodzenia z utratą równowagi i zawrotami głowy
-niedowładu lub porażenia mięśni twarzy, ręki i/lub nogi, najczęściej po jednej str. ciała
Asymetria półkulowa-uszkodzenia mózgu (uszkodzenie lewej półkuli-uszkodzenie prawej części ciała i na odwrót).
Hemipareza- niedowład częściowej połowy.
Hemiplegia-porażenie całkowite połowy.
Okresy napięcia mięśniowego:
-okres wiotkości do 3 tyg.
-okres spastyczności 6-12 mies.
-okres względnego wyzdrowienia od roku do końca życia.
Cele rehabilitacji po udarze mózgu:
-zapobieganie przykurczom, zesztywnieniom, odleżynom, powikłaniom układowym, nieprawidłowym wzorcom ruchowym
-kształtowanie pamięci ruchowej
-odzyskiwanie sprawności funkcjonalnej
-nauka chorego, aby nie starał się niepotrzebnie i w sposób szkodliwy dla zdrowia kompensować niepełnosprawność przy pomocy zdrowej cz. ciała
-usamodzielnianie pacjenta
Czynności pielęgnacyjne i rehabilitacyjne we wczesnym okresie choroby:
-dbałość o właściwą pozycję ciała i prawidłowe ułożenie niedowładnych kończyn
-częste zmiany pozycji co ok.2h
-wykonywanie ćw. oddechowych
-wykonywanie ćw. biernych
-nadzór nad czynnościami wydalniczymi
Etapy programu leczenia:
1)pozycja ułożeniowa
2)ćw. bierne
3)ćw. wspomagane
4)ćw. czynne
5)ćw. oporowe
6)pionizację
7)reedukację chodu
8)nauka czynności dnia codziennego
9)rehabilitacja ręki
Pionizacja-jest ona wstępem do nauki samodzielnego chodzenia, proces pionizacji polega na przyjęciu przez pacjenta postawy pionowej czynnej lub biernej. Powinien on być wprowadzany stopniowo przy uwzględnianiu procesu adaptacji do warunków postawy pionowej w calu zapobiegania zaburzeniom ortostatycznym.
a)bierna- na stole pionizacyjnym
b)czynna-w pobliżu łóżka
Niezbędna jest tu obserwacja wyglądu pacjenta, pomiar cieśn.. krwi, tętna i innych parametrów mogących świadczyć o zab. Krążenia spowodowanych zmianą pozycji.
W przypadku udaru krwotocznego pionizacja po 6 tyg.
W przyp. ud. niedokrwiennego w 3-4 dobie.
Narzędzia pionizacyjne:poręcze, laski, kule, balkonik, chodziki, lustra.
Chodzenie- podczas nauki chodzenia pacjentowi towarzyszą 2 piel. Lub pacjent chodzi przy barierce.
USZKODZENIA RDZENIA KRĘGOWEGO.
Przyczyny:
-choroby
-wady wrodzone
-urazy(90%)
Rodzaje uszkodzeń:
-wstrząśnienie (odwracalne)
-stłuczenie
-ucisk
-przerwanie rdzenia
*Objawy kliniczne, a także możliwości czynnościowe chorego wynikają z rozległości i poziomu uszkodzenia rdzenia kręg.
*Uszkodzenie całkowite dróg daje porażenie, częściowe zaś niedowład
W słownictwie łacińskim niedowład lub porażenie określa się:
1 kończyny-monopareza, monoplegia
2 kończyn-parapareza, paraplegia (kończyny górne, przy uszk. rdz. kręg.)
3 kończyn-tripareza, triplegia
4 kończyn-tetrapareza, tetraplegia (kończyny górne i dolne, przy uszk. rdz. kreg.)
*Uszkodzenie dolnego odcinka szyjnego (C3-C7) prowadzi do porażenia ruchowego i czuciowego w obrębie kończyn górnych, tułowia i kończyn dolnych.
*Uszkodzenie odcinka piersiowego powoduje porażenia czuciowe i ruchowe w obrębie tułowia i kończyn dolnych. Czynności k. górnych są zachowane.
*Uszk. odc. lędźwiowo-krzyżowego powoduje porażenie kończyn dolnych.
Okresy uszkodzenia:
-ostry (wstrząsu rdzeniowego od 3-6 tyg.)
-cofania (regeneracyjno-kompensacyjny od 3-4 mies.)
-utrwalania (stabilizacji od 6-24 mies.)
-adaptacji (do końca życia)
W leczeniu i rehabilitacji można wyróżnić okresy:
-wczesny-pobyt na oddziale szpitalnym, który jeśli nie ma powikłań trwa 3 mies.
-późny- od powrotu do miejsca zamieszkania i trwa do końca życia.
WCZESNY-postępowanie:
-piel. pacjenta
-usprawnianie
-zapobieganie powikłaniom
-wykonywanie koniecznych zabiegów operacyjnych
-uzyskanie równowagi psychicznej pacjenta
W piel. I rehabil. Pacjenta zwraca się szczególną uwagę na:
-piel. skóry i profilaktykę odleżyn
-psychoterapię
-usprawnianie ruchowe
-terapię zajęciową
-farmakoterapię, uwzględnia się również współpracę z rodziną
-funkcje ukł. oddechowego, pokarmowego, moczowo-płciowego.
Piel. Skóry i profilaktyka odleżyn:
-zmiana pozycji co 2h.
-stosowanie materacy przeciwodleżynowych
-kąpiel i nacieranie
-kontrola skóry w strefie porażonej
Ukł. Oddechowy-usprawnianie:
-odprowadzanie wydzieliny
-ćw. oddechowe
-nacieranie i oklepywanie klatki pierś. połączone z odksztuszaniem zaległej wydzieliny
-nauka efektywnego kaszlu
Ukł. Pokarmowy:
-perystaltyka jelit ulega zwolnieniu
-zaleca się dietę lekkostrawną, pełnowartościową, wysokobiałkową
Ukł. Moczowy
-pęcherz moczowy traci zdolność utrzymywania stałego ciśnienia, zaburzeniu ulega również czynność zwieraczy pęcherza.
Pęcherz neurogenny-bezpośrednio po urazie (okres wstrząsu rdzeniowego) występuje atonia pęcherza mocz., zanika czynność wypierania moczu i zatrzymywanie moczu. Zakłada się wówczas cewnik na okres ok.2 tyg.
PÓŹNY:
-kontynuacja procesu piel. i usprawniania wyuczonego na oddiale szpit.
-dostosowanie mieszkania, otoczenia, wyposażenia technicznego, itd.
FAR-Fundacja Aktywnej Rehabilitacji
REHABILITACJA W KARDIOCHIRURGII
Choroby wymagające leczenia chirurgicznego:
-choroby wieńcowe, nabyte wady zastawkowe, inne schorzenia serca
W Polsce aktualnie obowiązują wytyczne i standardy kompleksowej reh. Kardiologicznej. Opracował i opublikował w 2004 r. zespół ekspertów Sekcji Rehabilitacji i Fizjologii Wysiłku Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego.
Rehabilitacja:
Kompleksowa reh. Kardiologiczna powinna rozpoczynać się przed zabiegiem operacyjnym i trwać do końca życia pacjenta.
Bezwzględne wymagania organizacyjne obejmują:
-stałą obecność lekarza prowadzącego
-codzienne badania lekarskie z postępu stanu reh.
-całodobowy nadzór lekarsko-piel.
Składowe kompleksowej reh. Kard. Pacjentów:
-ocena stanu klinicznego chorego
-optymalizacja leczenia farmakologicznego
-ćw. fizyczne-stopniowe i kontrolowane podejmowanie wysiłku
-reh. Psychospołeczna- mająca na celu nauczenie pacjenta w radzeniu sobie w sytuacjach stresowych
-diagnostyka i zwalczanie czynników ryzyka choroby niedokrwiennej serca
-modyfikacja stylu zycia
-edukacja pacjentów i ich rodzin
Kryteria kwalifikacji do reh.- przeprowadza kardiochirurg na podst. Stanu pacjenta
Cel reh. Chorych- uwarunkowany dwoma okresami:
1 o. przedoperacyjny
2.o. pooperacyjny:-wczesny (bezp. Po zabiegu)-póżny(odległy).