WIEK PONIEMOWLECY
Rozwój fizyczny i somatyczny:
Po zarośnięciu otworów między kośćmi nadal rośnie część mózgowa czaszki
Rośnie klatka piersiowa- osłona układu oddechowego, ulega ona stopniowemu spłaszczeniu
Największe tępo w wzrastaniu w zakresie ramienia, przedramienia i ręki
Tułów rośnie wolniej- postać dziecka przeradza się długotułwowej w długokończynową
Pod koniec okresu poniemowlęcego proporcje ciała są jeszcze dziecięce
Helen Bee- o 2 r. życia co roku rosną od 5 do 8 cm na wadze przybierają 3 kg
Rozwój motoryki:
Rozwija się ruch: bieganie 15 a 24 miesiąc życia, galopowanie ok. 22 miesiąca,
2 i 3 rok życia: schylanie się, obracanie, wyciąganie, chodzenie po równi- wymagają pełnej kontrolii nad postawą
Manipulacja- manipulują przedmiotami jak dorośli,
Umiejętność percepcji relacji przestrzennych: ok. 26 miesiąca życia dziecko potrafi wkladać przedmioty do otworów o tych samych kształtach
Badania dziecięcej skali rozwojowej- w wieku 1 roku i 5 mies dzieci potrafia ułożyć wierzę z klocków 3
Rozwija się praksja- ubieranie jedzenie mycie
Przejście z manipulacji niespecyficznych do specyficznych- od zabaw przedmiotami, którymi można potrząsać do zabaw w których dziecko używa przedmiotów zgodnie z ich przeznaczeniem
Rozwój poznawczy:
Myślenie i reprezentacja:
Piaget- przejście od inteligencji w działaniu do inteligencji refleksyjnej miedzy 12 a 18 mies dziecko buduje informacje na temat przedmiotów
W nowych sytuacjach potrafia odkryć nowe sposoby rozwiązywania problemu metodą prób i błedów
Interioryzacja- powstają schematy umysłowe, czyli reprezentacje przedmiotów i działań które zastępują realne czynności Piaget nazywa je obrazami umysłowymi dowodmi są naśladowanie kiedy nie ma modela
Reprezentacja poznawcza- rozwój poznawczy polega na wielokrotnym przypisywaniu tej samej informacji w różnych formatach a więc reprodukcji reprezentacji, przejscie od wiedzy ukrytej do jawnej jest procesem cyklicznym gdy wiedza staje się jawna dziecko stwarza pozbawione szczegółów opisy przedmiotów i wydarzeń (Anette Karmiloff-Smith)
Dziecko miedzy 20 a 24 rokiem życia nie radzi sobie z podwójna reprezentacją czyli z wiedzą o młotku- zabawka i prawdziwy młotek, o czym świadczy błąd skali zwany pomyłką Guliwera , myślenie symboliczne rozwija się w 2 i 3 roku życia dziecka (DeLoache)
Dziecko w każdym momencie myśli na wiele sposobów o większości zjawisk a sposoby te konkurują ze soba
Rozwoj poznawczy polega na zmianie częstotliwości danych sposobów myślenia
Miedzy 18 a 30 mies zycia nastepnuje przyciąganie atrakcyjnego przedmiotu za pomocą odpowiedniego narzędzia
Badania wykazały różnice indywidualne w strategiach urzywanych przez dzieci
Pamięć:
Do badania pamięci wykorzystano badanie w którym dziecko mogło po chwili patrzenia na pociag i naciskania dźwigni bez skutku nacisnąć dźwignie która uruchomiła w końcu pociąg pamięć dziecka w tym zadaniu: 1 rok pamiętają 8 tyg, 15 mieś pamiętaja 10 tyg a 18 mies pamiętają 13 tyg )
Starszym dzieciom jest potrzebny krótszy czas działania czynnika naradzającego aby umiały się też zachować wobec innego pociągu
Następne badanie polegało na tym że badacz pokazywał dziecku dwa razy określone czynności i dziecko od razu albo po 24h mogło powtórzyć te czynności i widzieć ten obrazek ( w wieku 18 mies pamięc dziecka staje się plastyczna co oznacza że rozumieją te same przedmioty nawet gdy mają inne cechy mogą działać tak samo
W 2 roku życia dzieci podczas zabawy i przed snem przetwarzają informacje tak jak podczas strategii pamięciowych np. powtarzają sobie coś
Prestrategie- występują przy zadaniach pamięciowych, są słabo kontrolowane
2 i 3 rok życia dziecka dziecko potrafi segregować swoje doświadczenia w formie schematów sekwencji wydarzeń w danym kontekście , dzieci pamiętają występujące po sobie czynności i działania osób
Rozwój komunikacji i języka:
Między 11 a 20 mies rozwija się symboliczna gestykulacja
Zaobserwowano 81 różnych gestów oznaczających proszenie o coś, przedmioty, odpowiedzi na pytania i zdarzenia
Badania wykazały odróżnianie gestów jako ekwiwalenty komunikatów słownych, dopełnianie komunikatów słownych i gesty suplementarne które dodają nową informację do wypowiedzi słownej
Dzieci najpierw tworzą dwa gesty później następnie gesty i słowa a na końcu łączą słowa
Stadia przyswojenia języka przez małe dziecko:
Wypowiedz jednorazowa- holofraz 12-16 mies
Wypowiedz dwuwyrazowa 17-27 mies
Wypowiedz kilkuwyrazowa 20-40 mies
Pełnych zdan 26-42 mies
Osiaganie pelnych kompetencji w języku ojczystym od 4 do 9 r życia
Kryterium jest ilościowe- liczba słów używanych przez dziecko ale także jakościowe które pokazują zmiany w słowniku gramatyce składni i fleksji
Miedzy 2 a 6 przyswajają 14 tys słów codziennie ich słownik powiększa się o 9 słów
Jako pierwsze używają słow dźwiękonaśladowczych, najmniej używają przymiotniki określenia czasu,
Wybuch słownictwa( eksplozja nazywana)- dziecko miedzy 17 a 19 mies życia zaczyna nagle szybko przyswajać słowa dlatego że dziecko uświadamia sobie że każda rzecz ma nazwę
Nadmierne rozszerzenie i nadmierne zwężanie znaczeń- dziecko uzywa jedno słowo do jednej rzeczy albo w jednym kontekście lub nadmiernie je rozszerzając czyli stosuje słowa nadmiernie np. pies do wszystkich zwierząt i 4 nogach
Rozwój społeczny i emocjonalny:
Przyzwyczajenie
Procedura obcej sytuacji- składa się z kilkuminutowych faz i polega na obserwacji relacji dziecka kiedy się je zostawi w nieznajomym miejscu, na rozmowe i przyjęcie ukojenia od nieznanej osoby, powrót matki po chwilowej nieobecności
| Typ przywiązania | B bezpieczne(ufne) | A unikające(lękowo-unikające) | C oporne(lękowo-ambiwalentne) |
|---|---|---|---|
| Reakcja na nowe miejsce i reakcja na nieznaną osobę | Badanie otoczenia, stałe sprawdzanie kontaktu z matką, nieprzyjmowanie ukojenia od nieznajomego | Badanie otoczenia, niezwracanie uwagi na matkę, nawiązywanie kontaktu z nieznajomą osobą | Niebadanie otoczenia, nieufność wobec nieznajomego dorosłego |
| Reakcja na wyjście matki | Objaw niepokoju lub protestu | Brak protestu | Silny protest, rozpacz |
| Reakcja na powrót matki | Radość, przytulanie się i po chwili powrót do zabawy | Unikanie kontaktu z matka, nieszukanie bliskości | Szukanie i unikanie kontaktu, niereagowanie na jej próby uspokojenia |
| Procent badanych | Ponad 60% | Ok. 20% | Ok. 10% |
Relacje z rodzeństwem i rówieśnikami:
Zmiana relacji dziecka z opiekunem i innymi dziećmi poprzez zabawę poziom 1- zabawa przestaje polegać tylko na obserwacji innego dziecka poziom 2- zaczyna mieć charakter naśladowania innych poziom 3 – wspólne działanie odgrywanie dopełniających się ról
Dwulatki potrafią rozumieć innych
Trzylatki udają uczucia- wtedy zaczyna się kształtowanie intymnych relacji z 2 osobą i jest początkiem przyjaźni
Rozwój emocjonalny:
Rozwój emocji złożonych np. duma lub wstyd i odcieni reakcji emocjonalnych np. zakłopotania
Empatia globalna- od narodzin do 6 mies życia niemowlęta ie potrafią odróżnić siebie od innych, cierpienie pojawia siew formie natychmiastowego płączu
Empatia egocentryczna- pod koniec 1 r życia dziecko okazuje smutek w reakcji na cierpienie innych i podejmuja działania w celu zmniejszenia własnego cierpnienia np. przytulają się do mamy, dziecko nie ma pewności czy on czy dziecko drugie przezywa dyskomfort
Empatia pseudoegocentryczna- w 2 roku życia dziecko stara się pomoc 2 dziecku w cierpieniu np. przynosi im swojego misia, jest to skutek wiedzy że inni to odrębne istoty ale nie wiedzą że inne dzieci mogą mieć inne potrzeby
Empatia własciwa- W wieku 18 mies pojawia się poczucie odrębności własnego Ja pojawiają się 1 zdolności do odczuwania właściwego empatycznego cierpienia np. gdy kolega placze nie przynoszą własnego misia ale misia kolegi, jest to początkiem rozwoju empatii właściwiej rozwija się one przez całe życie
Rozwój pojęcia Ja, temperament i aktywność:
Rozwój samowiedzy:
Najwyraźniejszym przejawem rozwoju pojęcia Ja jest rozpoznawanie przez dziecko siebie w lustrze
Test czerwonej plamki- polega na tym ze matka na czole dziecka rysuje czerwona kropke i po chwili ustawia naprzeciw dziecka lustro
16 do 18 mies dziecko dotyka twarzy w miescu kropki i jest to dowód na rozpoznanie własnego Ja
Po etapie świadomości fizycznej oraz społecznej w drugim polroczu dziecko podejmuje zewnętrzne obserwowanie w patrzeniu na siebie
Przejawem wlasnego Ja jest używanie przez dziecko zaimkow osobowych i dzierżawczych oraz doznawanie emocji zwanych świadomościowymi- zazdrość, zakłopotanie, wstyd, duma
Przejawem poczucia niezależności i własnego Ja jest opór stawiany rodzicom objawiający się płaczem
Samokontrola:
Samokontrola pojawia się miedzy 12 a 18 miesiącem życia
Przejawem samokontroli jest zdolność do słuchania się osoby dorosłej
Około 24 mies życia odroczenia reakcji na prośbę oraz dostosowanie się do zasad dorosłego po jego nieobecność
Temperament:
Ujawnienie się w rozwoju temperamentu zależ od czynników środowiskowych
Badania wykazały że temperament w wieku 3 lat ma związek z cechami temperamentu w dorosłości( dzieci pewne siebie stały się ekstrawertykami, dzieci o wysokiej kontroli zachowania miały niskie wyniki w skali ugodowości i sumienności)
Rozwój aktywnośći:
Zabawa jest podstawową formą aktywności dziecka:
Zabawą są zachowania, które sprawiają przyjemność, są podejmowane z inicjatywy dziecka, nie prowadzą do realizacji wcześniejszego celu
4 stadia rozwoju zabawy:
Zabawa funkcjonalna- proste zabawy sensomotoryczne
Zabawa konstrukcyjna- np. budowanie wieży
Zabawa dramatyczna- są to zabawy w udawanie
Zabawy z regułami- gra w piłkę, szachy
5 kryteriów, że dana zabawa jest udawaniem:
Dziecko wykonuje znane czynności ale nie używa do tego przedmiotów, które są połączone z daną czynnościa np. nalewa zupe z pustego garnka
Wykonywanie działań nie prowadzących do logicznie powiązanych z nimi konsekwencji np. idzie do restauracji nie wychodząc z domu
Traktują rzeczy jak ożywione np. karmią pluszowego misia
Przedmiot zastępuje coś innego
Dzieci podejmują czynności które wykonują dorośli np. udawanie lekarza
6 form udawania:
Autoudawanie np. udaje że śpi
Używanie obiektów zastępczych
Ożywienie przedmiotów
udawanie że istnieje coś czego nie ma
udawanie że jest się kimś innym
posiadanie przyjaciół w wyobraźni
Rozwój teorii umysłu:
Teoria umysłu: zdolność do wyjaśniania i przewidywania cudzych zachowań dzięki odwoływaniu się do takich pojęć jak przekonania czy pragnienia oraz stosowaniu w rozumowaniu zasad intencjonalnej przyczynowości
Słowa kluczowe:
Odruch- szybka reakcja ruchowa na określony bodziec
Przywiązanie- emocjonalna relacja między opiekunem a dzieckiem powstająca w 1 roku życia
Samoświadomość- poczucie odrębności fizycznej i psychicznej kształtujące w 1 roku życia i jest podstawą obrazu Ja czyli podstawowej samowiedzy na którą składa się tożsamość płci własne imię i konkretne obserwowane charakterystyki
Stałość przedmiotu- rozmienie że przedmiot istnieje w sposób trwały nawet jak znika z pola widzenia
Zabawa w udawanie- podejmowana dla przyjemnośći aktywność która polega na przedstawianiu działań lub przedmiotów które w danej syt nie są rzeczywiste
Zolńość do naśladowania- imitacja gestów i wyrazów twarzy obserwowana już u noworodków i stanowiąca podstawę kulturowego uczenia się