Autorzy nie dają gwarancji poprawnego rozwiązania kazusów.

M.B, M.K., S.M.

Kazus 1

Córka może złożyć pozew o uznanie wydziedziczenia za bezskuteczne i zachowek przeciwko spadkobiercy, czyli drugiej żonie Barbarze. By wygrać musi wykazać, że wydziedziczenie było bezpodstawne. Nie może się powołać, ponieważ w testamencie przyczyna że nie dopełniała obowiązków rodzinnych (i tak było, nie kontaktowała się itd.). Co do roszczenia o zachowek – nie może się powołać, jeśli minął termin (5lat od ogłoszenia), a jeśli nie to może

Gdyby mogła zachowek w wysokości 100tys. (spadek 400tys, wliczamy darowiznę bo nie minął termin 10 lat)

Kazus 2

W postępowaniu muszą wziąć udział wszyscy, którzy potencjalnie mogą być spadkobiercami ustawowymi lub testamentowymi.

Po Adamie dziedziczyła jego żona (w chwili jego śmierci jeszcze żyła). Jeśli ona nie posiada żadnych krewnych i nie zostawiła testamentu, to dziedziczy po niej gmina (ta w której zamieszkiwała), a jeśli nie można ustalić miejsca zamieszkania lub zamieszkiwała za granicą, to SP. Dopiero wtedy SP może wystąpić o stwierdzenie nabycia po żonie Ewie.

Sąd musi z urzędu zbadać kto jest spadkobiercą, czy spadkodawca zostawił testament i wzywa osobę (u której może być) do jego złożenia. W postanowieniu o stwierdzeniu nabycia sąd wymienia wszystkich spadkobierców oraz określa ich udziały oraz ustala zapisy.

Kazus 3

Po Pawle dziedziczą:

- żona Agnieszka ½

- syn Adam ½

W postępowaniu biorą udział: syn i żona Agnieszka reprezentowana przez opiekuna, czyli syna

Po Adamie dziedziczą:

- Żona 1/3 ( w tym zawarte 1/6 udziału po ojcu Adama)

- syn Piotr 1/3 ( w tym zawarte 1/6 udziału po ojcu Adama)

- syn Jakub 1/3 ( w tym zawarte 1/6 udziału po ojcu Adama)

W postępowaniu biorą udział: żona Ewa, syn Piotr reprezentowany przez doradcę tymczasowego, syn Jakub reprezentowany przez opiekuna (matkę)

Brak opiekuna dla Agnieszki – nie ma znaczenia bo nie bierze udziału w dziedziczeniu i postępowaniu.

Kazus 4

Skład i wartość spadku ulegającego podziałowi ustala sąd. Bazą jest spis inwentarza. Przy ocenie wartości majątku (ceny) spadkowego bierzemy pod uwagę moment przeprowadzenia działu, a stan z chwili otwarcia spadku. Uczestnicy mogą zgodnie ustalić wartość przedmiotu podlegającego podziałowi i jest to wiążące dla sądu.

Spadkobiercą ustawowym – matka, gdyby nie było testamentu, a w tym przypadku tylko zachowek

Spadkobiercą testamentowym – zamek Królewski i Piotr Michalik (bo oznaczone przedmioty wyczerpują prawie cały spadek, ciężko ustalić jakie udziały bo nie znamy wartości obrazów i mieszkania)

Udział w postępowaniu: syn zmarłej żony, zamek Królewski reprezentowany przez przedstawiciela, matka malarza reprezentowana przez opiekuna, jeżeli jest ubezwłasnowolniona, a gdy nie to go nie potrzebuje (niedookreślone w kazusie)

Kazus 5

Ewa Misiak jest wykonawcą testamentu.

Spadkobiercą ustawowym – córka Ewa Misiak

Spadkobiercą testamentowym – wnuczka Ewelinka, Uniwersytet, klasztor

Skład spadku ustalamy na podstawie inwentarza.

Prawo do zachowku ma córka Ewa (1/2 udziału, który przypadałaby w dziedziczeniu ustawowym)

Udział w postępowaniu biorą: córka Ewa, wnuczka reprezentowana przez opiekuna (ojca lub matkę), uniwersytet reprezentowany przez rektora, klasztor reprezentowany przez przeora

Reprezentacja uniwersytetu i klasztoru przez władze najwyższe, czyli rektor i przeor.

Testament zakwestionować może córka powołując się na wady oświadczenia woli – ojciec był w stanie wyłączającym swobodne i świadome podjęcie i wyrażenie decyzji oraz brak podpisu.

Kazus 6

W postępowaniu udział biorą: kochanka Agnieszka, małoletnie dzieci reprezentowane przez opiekuna.

Ewentualnie oświadczenie woli o przyjęciu spadku powinna złożyć żona (gdy jeszcze żyła) i małoletnie dzieci (przez opiekuna – matka gdy jeszcze żyła). Nie złożyła więc oświadczenie składają jej spadkobiercy, czyli małoletnie dzieci (przez opiekuna).

Testament nieważny, bo nie było przesłanek do testamentu ustnego. Dziedziczą dzieci (ustawowo), w częściach równych.

Gdyby testament był ważny, prawo do zachowku miałyby dzieci.

Kazus 7

Testament jest nieważny, ponieważ nie można sporządzić testamentu przez pełnomocnika. Gdyby był ważny, to prawo do zachowku miałaby żona i małoletnia córka (przez opiekuna), ale nie jest ważny, więc dziedziczy żona i córka.

Udział w postępowaniu biorą: matka Pawła, żona Justyna i córka reprezentowana przez opiekuna (matkę).

Kazus 8

1 rozwiązanie

Nie można powołać spadkobiercy pod warunkiem , a bez tego warunku niepowołany spadkobiercy. Więc powołanie spadkobiercy jest nieważne. Cały testament nieważny (bo tylko jeden spadkobierca). Sąd stwierdza, że dziedziczenie ustawowe.

Dziedziczenie ustawowe, więc nikt nie ma prawa do zachowku.

W postępowaniu biorą udział: syn Paweł, syn Piotr, córka Agata, córka Aleksandra (jeśli jeszcze żyje), syn Aleksandry – Filip (gdy matka nie żyje)

2 rozwiązanie

Nie można powołać spadkobiercy pod warunkiem. Warunek uważa się za nieistniejący. Sąd stwierdza, że dziedziczenie testamentowe.

Prawo do zachowku: syn Piotr, córka Agata, córka Aleksandra (gdy jeszcze żyje, gdy postępowanie), syn Aleksandry – Filip (gdy matka nie żyje w trakcie postępowania)

W postępowaniu biorą udział: syn Paweł, syn Piotr, córka Agata, córka Aleksandra (jeśli jeszcze żyje), syn Aleksandry – Filip (gdy matka nie żyje)

Charakter prawny warunku – uważa się za nieistniejący.

Kazus 9

1 rozwiązanie

Udział w postępowaniu biorą: kuzynka Barbara, syn kuzynki Piotr (podstawiony), sąsiad Paweł (podstawiony).

Testament ważny. Zastrzeżenie dotyczące psa Fafika jest poleceniem. Poleceniem jest również pozwolenie teściowej na mieszkanie.

Powołani do spadku: kuzynka Barbara, syn kuzynki Piotr i sąsiad Paweł jako podstawieni.

Polecenie dotyczące psa ma charakter niemajątkowy. Polecenie dotyczące teściowej ma charakter majątkowy.

2 rozwiązanie

Udział w postępowaniu biorą: kuzynka Barbara, syn kuzynki Piotr (podstawiony), sąsiad Paweł (podstawiony).

Testament jest ważny. Zastrzeżenie dotyczące psa Fafika jest warunkiem. Nie można powołać spadkobiercy pod warunkiem. Warunek uważa się za nieistniejący. Poleceniem jest pozwolenie teściowej na mieszkanie.

Powołani do spadku: kuzynka Barbara, syn kuzynki Piotr i sąsiad Paweł jako podstawieni.

Polecenie dotyczące teściowej ma charakter majątkowy.

3 rozwiązanie

Udział w postępowaniu biorą: kuzynka Barbara, syn kuzynki Piotr (podstawiony), sąsiad Paweł (podstawiony).

Testament jest nieważny. Zastrzeżenie dotyczące psa Fafika jest warunkiem. Nie można powołać spadkobiercy pod warunkiem. Nie powołałaby Barbary bez tego warunku więc powołanie jest nieważne. Dziedziczenie ustawowe. Dziedziczy gmina

Powołani do spadku: gmina

Kazus 10

SN dopuszcza podpis tylko imieniem, więc ważny,

1 rozwiązanie

Testament ważny, jeśli uznamy, że brak daty nie stanowi przesłanki nieważności.

Dziedziczy: konkubina Ewa, syn Maciej, córka Ewelina, zachowek dla żony Agnieszki

Całość 600tys. Udziały: Ewelina mieszkanie (300tys) - ½, Ewa sprzedane działki (100tys) – 1/6, Maciek hektary (200tys) – 1/3. Samochód – polecenie-> kasa ze złomu stosunkowo do udziałów.

Żona może domagać się zachowku w wysokości ½ udziału (czyli 1/6 całości).

2 rozwiązanie

Testament nieważny ze względu na brak daty. Dziedziczenie ustawowe.

Dziedziczy: żona Agnieszka, syn Maciej, córka Ewelina

Udziały: wszyscy po 1/3

W postępowaniu: konkubina Ewa, żona Agnieszka, syn Maciej, córka Ewelina

Kazus 11

Sprawa po Ewie.

W postępowaniu: siostra Ewelina, brat Grzegorz, Agnieszka (żyje, bo zmarła po matce)

Dziedziczą:

- matka ½

- ojciec ½ ale nie żyje, więc dla zstępnych

- Ewelina 1/6

- Grzegorz 1/6

- Agnieszka 1/6 (bo jeszcze żyje – zmarła po matce)

Sprawa po matce.

W postępowaniu: siostra Ewelina, brat Grzegorz, Agnieszka (jeśli żyje), syn Agnieszki (jeśli nie żyje).

Dziedziczą:

- Ewelina 1/3

- Grzegorz 1/3

- Agnieszka 1/3 (jeśli żyje), gdy nie to jej udział dla jej syna

Sprawa po Ewie i matce Ewy (łącznie). W postępowaniu: siostra Ewelina, brat Grzegorz, Agnieszka (jeśli żyje), syn Agnieszki (gdy nie żyje).

Dziedziczą:

- Grzegorz – 1/6 spadku po Ewie i 1/3 spadku matki (w tym 1/6 spadku Ewy – z udziału matki)

- Ewelina - 1/6 spadku po Ewie i 1/3 spadku matki (w tym 1/6 spadku Ewy – z udziału matki)

- Agnieszka – 1/6 spadku po Ewie i 1/3 spadku matki (w tym 1/6 spadku Ewy – z udziału matki), gdy nie żyje jej udział dla jej syna

Kazus 12

Testament nieważny, bo przekroczono termin do stwierdzenia na piśmie lub za pomocą zeznań, więc dziedziczenie ustawowe.

w postępowaniu biorą udział: żona Ewa, Adrian, Paweł, córka Mirona (nie znamy jej adresu, więc należy złożyć wniosek o poszukiwanie spadkobierców przez ogłoszenie w prasie oraz ustanowić kuratora, bo znamy ją z imienia i nazwiska i zakładamy, że żyje).

Kazus 13

Testament nieważny:

- nie było przesłanek do ustnego

- opiekunka Agnieszka nie mogła być świadkiem (była, więc rozporządzenie na jej rzecz nieważne)

- drugi ze świadków niedosłyszący

Dziedziczenie ustawowe. W dziedziczeniu ustawowym dziedziczy gmina jego ostatniego zamieszkania.

W postępowaniu: przedstawiciel gminy, opiekunka Agnieszka, świadkowie – kierowniczka ośrodka i sąsiad Paweł Szyszka

Kazus 14

1 rozwiązanie

Drugi testament nieważny, ponieważ zaawansowany Alzheimer i był w stanie wyłączającym świadome lub swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Dziedziczenie według pierwszego testamentu, więc dziedziczy druga żona Ewa. Wnuki roszczenie o zachowek (po 1/8 spadku).

2 rozwiązanie

Drugi testament ważny i uchyla pierwszy. Choroba nie powoduje automatycznej nieważności. Miał przebłyski świadomości. Wydziedziczenie jest ważne (spełnione przesłanki). Całość dziedziczy żona, a wnuki nie mają prawa do zachowku.

3 rozwiązanie

Drugi testament ważny i uchyla pierwszy. Choroba nie powoduje automatycznej nieważności. Miał przebłyski świadomości. Wydziedziczenie jest nieważne (faktycznie nie kontaktują się z dziadkiem- nie oznacza że uporczywie nie dopełniają względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych). Całość dziedziczy żona zgodnie z testamentem. Wnuki mają roszczenie o zachowek (po 1/8).

Ogłoszenia nie potrzebne, bo znamy imiona i nazwiska potencjalnych spadkobierców. Sąd musi przeprowadzić dowód z biegłego i zeznania wnuków oraz świadków.

Prawo do zachowku: wnuki.

Pozew o uznanie wydziedziczenia za bezskuteczne mogą złożyć wnuki.

Kazus 15 ?

Testament jest ważny. Mimo, że zawarte są w nim niedokładne informacje, na podstawie reguł wykładni testamentu (art.948) utrzymujemy testament w mocy aby urzeczywistnić wolę spadkodawcy. Dziedziczyć będą obie córki, natomiast Pawłowi Janasowi należy się zachowek. W postępowaniu udział biorą: Barbara, Bożena i Paweł.

Kazus 16

Spadkobiercami będą „córka siostry babci” a także sąsiadka Marianna Nowak, ponieważ ich udział w spadku wyczerpuje prawie cały spadek. Powołane będą do spadku w częściach ułamkowych (art.961). Pozostałe to są zapisy. W postępowaniu muszą wziąć udział: Marianna Nowak i „córka siostry babci” jako spadkobiercy, a także wszyscy zapisobiercy. Wystarczająco precyzyjne określenie, zakładamy że nie miałą więcej córek.

Kazus 17

Odnaleziony testament jest ważny. Agnieszka Nowicka powinna wystąpić do sądu z wnioskiem o zmianę postanowienia o stwierdzeniu nabycia. Mieszkanie będzie jednak, zgodnie z testamentem, należało zarówno do Agnieszki Nowickiej, jak i do jej matki.

Kazus 18

Rozwiązanie 1

Testament jest ważny. Ograniczenia co do formy testamentu dotyczą jedynie osób głuchych lub niemych i odnoszą się tylko do testamentu alograficznego (art. 951 § 3 k.c.). Nie ma natomiast ograniczeń, gdy chodzi o sporządzenie przez takie osoby testamentu notarialnego, tym bardziej ograniczenie takie nie dotyczy osoby, która nie jest głucha ani niema, jednak z powodu schorzenia nie może się wypowiadać w sposób artykułowany. Testament notarialny, jak każdy akt notarialny, zawierać musi oświadczenie osoby, od której pochodzi (art. 92 § 1 pkt 5 ustawy z 1991 r. - Prawo o notariacie). Nie jest wykluczone, aby treść tego oświadczenia została przygotowana przez notariusza wcześniej, również na podstawie wskazań innej osoby. Istotne jest natomiast, aby zostały dochowane wymogi określone w art. 94 § 1 ustawy z 1991 r. - Prawo o notariacie. (postanowienie SN z 14.06.2012 I CSK 564/11) . Musi podpisać (odciska palca, mogą być inicjały lub parafa).

Rozwiązanie 2

Testament nieważny, ponieważ nie jest osobą głuchą, niemą lub posiadającą problemy z wyrażaniem w sposób artykułowany. Nie można sporządzić testamentu przez pełnomocnika, a poza tym wnuczka nawet nie posiadała pełnomocnictwa. Trudności w urzędach nie są przesłanką do sporządzenia testamentu w ten sposób.

Kazus 19

Zakładając, że komplet bielizny pościelowej jest rzeczą oznaczoną co do gatunku, Jolanta B. może żądać od Jacka M. odszkodowania za nienależyte wykonanie zapisu lub dostarczenia rzeczy tego samego gatunku wolnych od wad, a także naprawienia szkody wynikłej z opóźnienia (jeżeli taka zaistniała). Art. 980

Kazus 20

Jeżeli skutecznie zaprzeczono ojcostwa, to na podstawie ustawy po Janie dziedziczą: matka Anna ½, siostra Zuzanna ¼ oraz dzieci brata spadkobiercy Jolanta i Eryk po 1/8.

Jeżeli przyjmiemy, że nie udało się zaprzeczyć ojcostwa, to po Janie dziedziczy w całości Karol.

Kazus 21

Po Marii dziedziczą: mąż Jan 1/3, jej syn Józef 1/3, Władysław 1/3.

Po Janie dziedziczą: syn Władysław z I małżeństwa 1/3, córka Cecylia z II małżeństwa 1/3, żona Karolina 1/3.

Balbina nie dziedziczy po biologicznych rodzicach, ponieważ została przysposobiona art. 937

Kazus 22

Czynności – ustalić kto jest spadkobiercą, czy jest testament (nie ma testamentu, więc dziedziczenie ustawowe). Nie może zakończyć postępowania i wydać postanowienia, ponieważ brak udziału w postępowaniu jednego ze spadkobierców – brata zmarłego. Postanowienie o nabyciu spadku przez żonę Agnieszkę w sposób prosty na podstawie ustawy oraz przez brata zmarłego. Ewa Nowakowska nie może dziedziczyć po Janie, ponieważ rodzina zastępcza nie tworzy żadnych więzi między dzieckiem a rodzicami zastępczymi. Jest przekazana jedynie władza rodzicielska. W związku z tym, że synowie odrzucili spadek (odrzucenie = jakby nie dożyli do otwarcia spadku), do dziedziczenia dochodzą rodzice. Rodzice nie żyją, a więc ich udział przechodzi na rodzeństwo zmarłego, czyli jego brata (ojca Ewy Nowakowskiej). Gdyby było już wydane postanowienie o nabyciu spadku przez Agnieszkę i małoletnią Ewę konieczna byłaby zmiana postanowienia, ponieważ Ewa nie jest powołana do dziedziczenia ustawowego (nie należy do kręgu osób) oraz powołanym do dziedziczenia jest brat. Postanowienie o nabyciu spadku przez żonę Agnieszkę w sposób prosty na podstawie ustawy oraz nabycie spadku przez brata zmarłego.

Kazus 23

Mimo przesłanek, które świadczą o niegodności Karola jako spadkobiercy, Cezary nie może się powołać na tę przesłankę, ponieważ minął termin 3 lat od otwarcia spadku. Art.929

Kazus 24

Dziedziczenie testamentowe jest w tym przypadku możliwe, jeżeli sąd spadku ustali treść zaginionego testamentu; sąd zbiera środki dowodowe (w tym przypadku przesłuchuje świadków), aby ustalić treść testamentu, zgodną z wolą spadkodawcy. (uchwała SN)

Jeżeli testament zostanie ustalony Elżbieta jest spadkobiercą, a Andrzej ma prawo do zachowku.

Kazus 25

Nie ma podpisu ani daty, testament jest nieważny. Dziedziczenie po Elżbiecie Waliczek będzie odbywało się na podstawie ustawy- córka Karolina ½, mąż Jan ½.

Można ewentualnie przyjąć, że jeżeli data i podpis były a po prostu nie zostały tu zapisane, to wtedy córka i siostrzeniec będą spadkobiercami w częściach ułamkowych, a mężowi należy się zachowek (1/2).

Kazus 26

I
definicja nieporozumienia- błąd, pomyłka
W związku z tym zakładamy, że Janusz Słowiczek znajdował się w błędzie co do okoliczności, dlatego stosujemy przepisy o wadach oświadczenia woli. Testament jest nieważny w związku z tym dochodzi do dziedziczenia ustawowego.
Dziedziczy Magdalena oraz Katarzyna w częściach równych.
II
definicja nieporozumienia - kłótnia
Zakładamy, że testament jest ważny. Spadkobiercą testamentowym jest Perłka ( można tak określić spadkobiercę, jeżeli nie powoduje to wątpliwości co do osoby powołanej ). Jej przypada cały spadek wg. testamentu. Magdalenie przysługuje zachowek ( testament negatywny, ale nie wydziedziczył jej w testamencie 1/4 całości spadku )