Metody badań skuteczności konserwantów w preparatach kosmetycznych

Małgorzata Lukas | 2014-12-22

Tagi: szkolenia, kosmetyki

Oferta środków konserwujących jest bogata. Można w niej wyróżnić konserwanty będące na liście substancji konserwujących. Zaliczane są do nich m.in.: kwas sorbowy, metyoparaben, bromoparaben. Inną grupę stanowią naturalne konserwanty certyfikowane: kwas benzoesowy oraz jego sole i estry, kwas salicylowy i jego sole, kwas sorbowy i jego sole, alkohol benzylowy, kwas dehydrooctowy, które mogą być stosowane w preparatach naturalnych. Coraz większym zainteresowaniem cieszą się również alternatywne układy konserwujące, można do nich zaliczyć olejki eteryczne oraz ekstrakty roślinne. Jak sprawdzić ich skuteczność zabezpieczenia kosmetyku w stosunku do mikroorganizmów?

 

Dzięki znajomości gamy środków konserwujących, można dobrać układ odpowiednio zabezpieczający preparat kosmetyczny. Jednak to nie wszystko. Aby wprowadzić kosmetyk na rynek, należy mieć absolutną pewność, że zastosowany konserwant spełnia swoją rolę. O metodzie badań skuteczności konserwantów w preparatach kosmetycznych opowiadała  Joanna Roman podczas szkolenia „Konserwanty w kosmetykach: Wiedza, Praktyka, Badania” zorganizowanego przez  Bio-TechMedia. Prelegentka jest pracownikiem laboratorium mikrobiologicznego w firmie ITA-TEST.

Każdy producent kosmetyków ma obowiązek posiadać dokumentację dotyczącą jakości mikrobiologicznej preparatu kosmetycznego. Jest to wytyczna zgodna z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady ( WE) Nr 12223/2009 z 30 listopada 2009 r.  Oprócz specyfikacji mikrobiologicznej, w dokumencie powinny znaleźć się również wyniki testu obciążeniowego. Co ciekawe, w rozporządzeniu nie ma ściśle określonego sposobu badania.

- Test obciążeniowy, inaczej zwany challenge testem lub testem konserwacji, przeprowadzany jest w celu określenia skuteczności działania środka konserwującego lub układu konserwującego użytego do zakonserwowania konkretnego produktu  – tłumaczyła Joanna Roman.  – Test konserwacji stosowany jest również w momencie doboru odpowiedniego środka lub całego układu konserwującego. Z powodu długiego okresu trwania (minimum 31 dni) warto jest rozpocząć te badania odpowiednio wcześnie, dzięki czemu można zyskać dodatkowy czas w momencie gdy wybrany układ nie spełni oczekiwań. Wówczas należy albo go udoskonalić albo wyszukać nowy układ dla preparatu kosmetycznego.

Wśród preparatów kosmetycznych, można wyróżnić grupę produktów, dla których nie ma obowiązku przeprowadzania challenge testów. Są to kosmetyki niskiego ryzyka mikrobiologicznego . Zaliczane są do nich :

• Bezwodne receptury kosmetyczne

• Receptury o niskiej aktywności wody

• Produkty o pH mniejszym od 3 i większym od 10

• Zawierające alkohol w ilości większej niż 25%

• Jeśli temperatura wypełniania była wyższa od 65°C

Oprócz samego układu konserwującego, na czystość mikrobiologiczną preparatu kosmetycznego wpływa również rodzaj opakowania – sposób dozowania produkty (kontakt z powietrzem/ciałem), częstotliwość stosowania kosmetyku – ciekawym przykładem w tej grupie są produkty jednorazowego użytku, sposób używania oraz same wykorzystane surowce.

Ponieważ nie ma ściśle określonego sposobu przeprowadzania testów konserwacji, jest kilka metod ich wykonania. Do najczęściej stosowanych należą :

• Testy zgodne z normą ISO 11930 „Cosmetics – Microbiology – Evaluation of the antymicrobial protection of a cosmetic product”

• Testy wg Farmakopei

• The schulke KoKo test

• The schulke FeuTuKo test – wykorzystywane w przypadku mokrych chusteczek

Nie są to wszystkie możliwe sposoby przeprowadzania testów obciążeniowych.
Wymienione sposoby przeprowadzania testów różnią się między sobą :

• Ilością kosmetyku poddanego próbie – zwykle jest to 20-25 ml lub g

• Ilością i grupą mikroorganizmów, którymi preparat jest zakażany

• Krotnością kontaminacji – w The schulke KoKo test próbka zakażana jest 6-krotnie w tygodniowych odstępach.

• Opakowaniem, w którym test jest przeprowadzany – może się odbywać w opakowaniu handlowym

 Układ konserwujący uznawany jest za skuteczny jeżeli po upływie wymaganego czasu ilość organizmów wykazujących zdolność do życia zmniejszy się bądź będzie stała. Wówczas można uznać, że układ konserwujący ma potencjalne zdolności przeciwdrobnoustrojowe.

W zależności od uzyskanych wyników, otrzymuje się produkt spełniający kryterium grupy A lub B. Grupa A stanowi, że produkt jest bezpieczny. Jeżeli kosmetyk spełnia warunki grupy B, jest on wystarczająco bezpieczny, jeśli zostaną zastosowane dodatkowe środki zapobiegawcze. Może to być np. opakowanie, w którym produkt nie będzie miał za każdym razem kontaktu ze skórą, czyli zamiast słoiczka pojemnik z dozownikiem lub pompką. Jeżeli produkt nie spełnia ani kryterium  A ani B, pewnym rozwiązaniem jest zastosowanie opakowania jednorazowego. Jednak często zdarza się, że konsument jest w stanie kilka razy wykorzystać produkt, który teoretycznie jest kosmetykiem jednorazowym.