SCENARIUSZ ZAJĘĆ ŚWIETLICOWYCH
Temat: Agresja
Miejsce realizacji: Świetlice terapeutyczne, klasa szkolna
Czas: ok 90 min
Grupa wiekowa: 10 – 15 lat
Prowadzący:
Cel ogólny: Zdobycie wiedzy na temat uczuć związanych z agresją.
Cele szczegółowe:
Uświadomienie dzieciom występowania agresji w życiu codziennym.
Kształtowanie empatii oraz uświadamianie szkodliwości, jaką mogą nieść innym nasze zachowania agresywne.
Poznanie zewnętrznych przejawów agresji.
Wdrażanie do umiejętności wyrażania swoich uczuć.
Uwrażliwianie na sztukę.
Pobudzanie fantazji dziecka, rozwijanie wyobraźni.
Skłanianie do improwizacji.
Nakłanianie do refleksji.
Odreagowanie po trudnych, zmuszających do wejrzenia we własne wnętrze zadaniach.
Utwierdzenie się w pozytywnej roli zabaw w odreagowywaniu napięć psychicznych.
Uważne śledzenie kolejnych taktów muzyki.
Metody: aktywizujące, praktycznego działania, twórcza ekspresja
Formy: indywidualne, zbiorowe
Pomoce i środki dydaktyczne: kolorowe karteczki; flamastry; taśma klejąca; duże arkusze papieru; kartki z bloku rysunkowego – po jednej dla każdego; farby; sprzęt do odtwarzania muzyki; róże – tyle, ilu jest uczestników; prześcieradło; utwory: z opery „Carmina Burana” Carla Orffa, z filmu „Bandyta”, Taniec słowiański nr 1 c- moll Antonina Dvoraka; kartka z opowiadaniem „Podróż do krainy wściekłości”, karteczki z zapisanymi stanami emocjonalnymi, krótka charakterystyka agresji na kartce.
Przebieg zajęć:
Powitanie i wprowadzenie tematu zajęć.
Wizytówka
Wszyscy siadamy w kręgu. Prowadzący informuje grupę, że dziś będziemy pracować nad poznaniem i zrozumieniem zjawiska agresji. Mówiąc to rozdaje uczestnikom kolorowe karteczki, szpileczki i flamastry i proponuje, aby każdy po nakreśleniu na „wizytówce” swojego imienia, dokończył zdanie: „Gdybym mogła/mógł zmienić coś w ludziach, to…”. Po chwili namysłu każdy projektuje swą karteczkę, po czym, kolejno w rundce przedstawiamy się, wypowiadają także swoje marzenie.
Głuchy telefon - hasło: „agresja rodzi agresje”.
Mowa ciała
Każde dziecko otrzymuje karteczkę, na której zapisany został jakiś stan emocjonalny – wystraszony, obrażony, wściekły, delikatny, wesoły, smutny itd. – który musi pokazać. Naturalnie, kartki z poszczególnymi uczuciami mogą zostać rozdane w kilku jednakowych egzemplarzach, aby cała grupa uczestniczyła w zabawie.
Po każdej demonstracji dzieci próbują odgadnąć, jakie uczucie miało zostać wyrażone.
Na koniec we wspólnej rozmowie dyskutujemy na temat tego, po czym można zidentyfikować różne stany emocjonalne. Jakie uczucia są łatwiejsze do pokazania i do rozpoznania? Jakie uczucia wyrażone są w podobny sposób, tak że trzeba bardzo uważać, by ich nie pomylić?
Pokaż
Prowadzący rozdaje uczestnikom duże arkusze papieru, białe kartki od bloku oraz farby, włącza przygotowaną wcześniej muzykę (wybrane fragmenty Carla Orffa „Carmina Burana” – „O Fortuna” i „Fortune plango vulnera”). Prosi, aby każdy, używając tylko swoich dłoni i farb, namalował na papierze swoją wściekłość, aby swoim dziełem odpowiedział na pytanie „Jak wygląda złość?’, „Jakie kolory ma moja agresja”, aby POKAZAŁ swoją agresję. Gdy dzieło zostanie wcześniej ukończone, każde dziecko ma przyłożyć swą dłoń do białej kartki tak, aby pozostawić na niej odcisk.
W rundce mówimy kolejno o tym, co znajduje się na naszej pracy, jakie uczucia zostały tu przedstawione. Po wysłuchaniu wszystkich wypowiedzi, prowadzący powraca do kartek z odciśniętymi dłońmi i porównuje to do trwałych śladów, jakie czasami możemy zostawić w psychice, uczuciach osób, wobec których jesteśmy agresywni.
Omówiwszy tę metaforę, proponuje, by wszyscy szybciutko poszli zmyć ze swych dłoni farbę – a wraz z nią całą wściekłość i agresję, jaka towarzyszyła nam przy malowaniu naszych obrazów. Takie zachowania nie będą nam bowiem tu i teraz potrzebne.
Podróż do krainy wściekłości.
Prowadzący opowiada historyjkę, w trakcie której wykonywane są określone ruchy- wszystkie dzieci je powtarzają, a być może wymyślą jeszcze jakieś dodatkowe. Historyjka jest następującej treści:
„Udajemy się dzisiaj w daleką podróż do tajemniczego kraju. Jedziemy długo, bardzo długo pociągiem”- dzieci ustawiają się w szeregu, chwytają się nawzajem za biodra i biegają po pomieszczeniu naśladując pociąg. „Pociąg zatrzymuje się. Dotarliśmy do krainy radości. Ludzie, którzy tu mieszkają, są zawsze radośni i uśmiechnięci. Cieszą się już od samego rana, od momentu wstania z łóżka. Przeciągają się z zadowoleniem, witają się z nami z uśmiechem na ustach, podskakują do góry z radości, obejmują nas i tańczą z nami, dwójkami, trójkami, łączą się w duże koło.
Niestety musimy jechać dalej. Lokomotywa już sapie. Wsiadamy do pociągu i jedziemy, jedziemy... Nagle robi się ciemno. Pociąg zatrzymuje się. Dotarliśmy do krainy wściekłości. Tutaj mieszkają ludzie, którzy czują się obrażeni i niesprawiedliwie potraktowani. Są źli i zdenerwowani, tupią nogami, potrząsają głowami, ściskają dłonie w pięści, krzyczą: nie lubię cię nienawidzę cię....
Wreszcie nasza lokomotywa sapie i wzywa nas do pociągu. Wsiadamy i jedziemy dalej... Pociąg zatrzymuje się- dotarliśmy do końcowej stacji. Jesteśmy w krainie spokoju, wszyscy ludzie uśmiechają się łagodnie, poruszają się spokojnie i ostrożnie, delikatnie głaskają się nawzajem, prowadzą się za ręce albo siedzą przytuleni do siebie.”
Dotknij
Siadamy w kręgu. Każdy otrzymuje od prowadzącego różę. Zamykamy oczy i wsłuchujemy się w delikatne dźwięki muzyki (np. utwór „Mro iło” pochodzący ze ścieżki dźwiękowej z płyty „Bandyta”), delikatnie dotykając aksamitnych płatków róży, podziwiając jej zapach (prowadzący umiejętnie prowadzi działania uczestników poprzez ten utwór – przenosimy się do rozarium).
Otwieramy oczy (zmienia się podkład muzyczny – może być to „Powrót” – pochodzący także z płyty „Bandyta”). Prowadzący, po raz kolejny posługując się metaforą, spokojnie, refleksyjnie wprowadza w konwencję tego ćwiczenia. Każdy z nas jest jak taka oto trzymana w dłoni róża – piękna, delikatna, jedyna w swoim rodzaju. Róża ma jednak także i kolce – to nasza agresja, którą możemy tak bardzo ranić drugą osobę. Powinniśmy więc zawsze pamiętać o tym, że zadane rany często goją się bardzo długo, mieć tego świadomość i brać odpowiedzialność za cierpienia zadane drugiej osobie. Prowadzący przedstawia przy tym krótką i prostą charakterystykę istniejących rodzajów agresji.
AGRESJA FIZYCZNA to fizyczny atak na drugą osobę lub jej własność, np. w postaci bicia, kopania, plucia, popychania, zadawania ran, wymuszania pieniędzy, zamykania czy niszczenia własności
AGRESJA SŁOWNA jest to np. ubliżanie, przezywanie, wyśmiewanie, grożenie, ośmieszanie, plotkowanie, namawianie się, szantaż, obrażanie. Jej konsekwencje to poczucie zagrożenia, odrzucenie i wyizolowanie drugiej osoby z grupy.
• z zachowaniami agresywnymi związane są takie emocje, jak złość, gniew, irytacja, rozdrażnienie, niechęć itp.;
• agresji towarzyszy intencja czynienia szkody, chęć wyrządzenia komuś krzywdy;
• człowiek będący obiektem agresji ponosi straty zarówno emocjonalne, jak i fizyczne;
Słuchaj
Prowadzący proponuje zmianę nastroju. Tym razem musimy skupić się najbardziej na naszym zmyśle słuchu. W proponowanej zabawie wykorzystamy chustę terapeutyczną oraz zmieniający swą dynamikę utworu Taniec słowiański nr 1 c – moll Antonina Dvoraka. Gdy muzyka jest szybka, silnie i energicznie poruszamy chustą, ale gdy tylko muzyka się uspokaja - uspokajają się nasze ruchy. Ważne jest, by uważnie wsłuchiwać się w dźwięki i rytm utworu.
Zakończenie zajęć. Zabawa „Iskierka”. Uczestnicy tworzą koło trzymając się za ręce. Prowadzący puszcza „iskierkę”- uścisk dłoni. Ma on obiec wszystkich i dotrzeć do prowadzącego.
Bibliografia:
Doliński A., Gajewska G., Rewińska E., Teoretyczno – metodyczne aspekty korekcji zachowań: programy profilaktyczne. część 7, Zielona Góra 2004
Portman R., Gry i zabawy przeciwko agresji, Kielce 1999