Poetyka

*Termin pojawił się pierwszy raz u Arystotelesa; w związku etymologicznym z: poezją, poematem, eposem, epopeją.

*wszystko od greckiego wyrazu poiein - tworzyć.

Według Arystotelesa - poezja(literatura) jest sztuką naśladowczą, nie wytwarza bowiem przedmiotów realnych, tylko ich słowne podobieństwo.

Mówi się, że poetyka to teoria dzieła literackiego, co oznacza, że przedmiotem jej zainteresowania jest dzieło literackie( w szczególności język jako tworzywo).

Oprócz struktury językowej poetyka bada:

-strukturę świata przedstawionego utworu, znaki literackie: motyw, postać literacką, temat, czyli kompozycję dzieła literackiego.

Służy jako narzędzie interpretacji konkretnych utworów.

Dzieli się na:

*stylistykę (bada tekst pod względem językowym)

*wersyfikację in. wersologię (bada formy wierszowe)

*genologię (nauka o rodzajach, gatunkach literackich i ich odmianach)

Ze względu na sposób ujęcia badanych zjawisk rozróżnia się: poetykę normatywną, poetykę opisową, poetykę historyczną.

• Poetyka normatywna - rozumiana jako zbiór estetycznych reguł tworzenia dzieł literackich. (ważny ideał językowy i gatunkowy). Jej głównym zadaniem było sformułowanie spójnego systemu pojęć dotyczących sztuki pisarskiej.

• Poetyka historyczna - ustala reguły i zespoły pojęć, wyprowadzając je z twórczości literackiej pisarza, okresu literackiego, epoki.

• Poetyka opisowa - traktuje dzieło literackie jako ukształtowany i gotowy tekst językowy, ustala elementy konstrukcyjne dzieła.

Ze względu na świat przedstawiony i gatunek literacki rozróżnia się poetykę generatywną

• Poetyka generatywna - bada świat przedstawiony utworu literackiego; ustala paradygmat (zestaw, komplet elementów, jakimi dysponuje twórca konstruujący świat przedstawiony, ustala liczbę tych przekształceń).

Ze względu na styl i wierszowość rozróżnia się: poetykę lingwistyczną.

• Poetyka lingwistyczna - bada tworzywo językowe dzieła literackiego, podgałąź semiotyki (teorii znaku).

Koncepcja znaku według Słownika terminów literackich.

Aby zdefiniować znak, należy dokonać rozgraniczenia na:

• znak językowy - element systemu językowego, wyposażony w znaczenie, w szczególności wyraz lub morfem)

• znak literacki - dowolny element dzieła literackiego (warstwa językowa + świat przedstawiony)będący nośnikiem stałego i względnie autonomicznego kompleksu znaczeniowego, powracający w analogicznej funkcji w szeregu utworów np. obraz alegoryczny, motyw obiegowy.

Teoria F. de Saussure'a wywodzi się z koncepcji znaku językowego.

Według Ferdynanda de Saussure, znakiem nazywamy połączenie pojęcia i obrazu akustycznego(psychicznego odbicia dźwięku, wyobrażenia zmysłowego przedmiotu). Słowo traktowane jako znak jest czymś dwoistym, powstałym ze złączenia dwóch składników:

*elementu znaczonego - signifie ( oznacza plan treści, a więc pojęcie, wyraz zapisany na kartce papieru np. „dom”; „drzewo”-> jest to zapis pisemny)

*elementu znaczącego - signifiant (oznacza plan wyrażania, a ściślej mówiąc pojęcie do którego odnosi się dane słowo np. dom- budynek; drzewo-roślina, jest to obraz realny, który możemy stworzyć poprzez wrażenia zmysłowe).

Więź pomiędzy tymi elementami ma charakter arbitralny(na mocy umowy, porozumienia)->pojęcia się zmieniają, nie ma żadnego koniecznego, naturalnego, istotnego znaczenia, wiążącego signifiant i signifie.