NAGRODA ,,WIADOMOŚCI” IM. MIECZYSŁAWA GRYDZEWSKIEGO

Nagrody literackie przyznawane za granicą były rodzajem rekompensaty moralnej i finansowej
dla pisarzy będących w trudnej sytuacji zawodowej (poza własnym językiem) i materialnej. Dwie najważniejsze nagrody przyznawały dwa największe kulturalno-polityczne ośrodki emigracyjne,
a właściwie pisma je reprezentujące, czyli londyńskie "Wiadomości" i paryska "Kultura".¹

O londyńskich ,,Wiadomościach” słów kilka

Pierwszy numer londyńskich ,, Wiadomości” ukazał się 7 kwietnia 1946 roku. Wydawcą i redaktorem był Mieczysław Grydzewski. Były one kontynuacją wydawanych w czasie wojny „Wiadomości Polskich” i swego rodzaju kontynuacją przedwojennych „Wiadomości Literackich”.
W swojej redakcji Grydzewski zgromadził najlepsze pióra polskiej emigracji m.in. Zygmunt Nowakowski, Tymon Terlecki, Adam Pragier, Ignacy Matuszewski, Tadeusz Bielecki i Jędrzej Giertych, którzy zajmowali się polityką oraz , Józef Mackiewicz, Melchior Wańkowicz, Gustaw Herling-Grudziński, Kazimierz Wierzyński, Jan Lechoń, Marian Hemar, Józef Łobodowski, Marian Kukiel, Wacław Zbyszewski, Aleksander Bergman, Michał Sokolnicki i Władysław Anders, którzy stanowili elitę pisarzy, poetów czy historyków.

Łamy naszego pisma – pisał Grydzewski w pierwszym numerze – są otwarte dla pisarzy wszystkich obozów, jak my służących sprawie swobody myśli i słowa. Pragniemy według naszych najlepszych intencji zapewnić możność wypowiadania się tym, którzy piórem walczą o wolną, całą i niepodległą Polskę.² Ponieważ pismo skupiało w sobie szeroki krąg współpracowników o różnych poglądach
i doświadczeniach, ,,Wiadomości” stały się pismem o uniwersalnym przesłaniu, które dotarło do większości polskiej emigracji i zostało przez nią zaakceptowane.

W latach 1958–1990 "Wiadomości" przyznawały corocznie Nagrodę Wiadomości dla najlepszej książki wydanej na emigracji (niekoniecznie z zakresu literatury pięknej).

Archiwum "Wiadomości" znajduje się w Archiwum Emigracji w Bibliotece Uniwersyteckiej
w Toruniu, gdzie znalazło stałe miejsce po czasowym pobycie w pomieszczeniu Fundacji z Brzezia Lanckorońskich w Londynie i zakupie przez Archiwum Emigracji na różnych aukcjach zaginionych wcześniej listów do redakcji i z redakcji "Wiadomości".³

HISTORIA NAGRODY
W numerze z 17 maja 1959 r. Grydzewski zapytał czytelników: "Kogo wybralibyśmy do złożonej
z 15 pisarzy emigracyjnych akademii literatury polskiej, gdyby taka akademia powstała?" W tym plebiscycie czytelniczym, którego wynik ogłoszony został w numerze z 11 października 1959 r.,
w pierwszej piętnastce znaleźli się następujący pisarze , w kolejności zgodnej z liczbą otrzymanych punktów: Kazimierz Wierzyński (4656), Mieczysław Grydzewski (3362), Ferdynad Goetel (2853), Józef Wittlin (2454), Zygmunt Nowakowski (2187), Marian Kukiel (2148), Józef Mackiewicz (2037), Oskar Halecki (2036), Wacław Grubiński (1968), Czesław Miłosz (1866), Tadeusz Nowakowski (1747), Stanisław Baliński (1484), Tymon Terlecki (1429), Jan Rostworowski (1072), Józef Łobodowski (1060). Grono to w latach 1959-1990 nagradzało co roku "najwybitniejszą książkę Polaka wydaną na emigracji" nagrodą "Wiadomości" w wysokości 100 gwinei ufundowaną przez Anglika Auberona Herberta.
Przez 32 lata trwania nagrody zmieniał się skład jury, gdyż po śmierci któregoś z członków, pozostali wybierali jego następcę.
Parę tygodni przed każdym zebraniem "Wiadomości" podawały spis książek wysuniętych do nagrody i członkowie jury uzasadniali w czasie obrad swoje kandydatury, bronili je w potrzebie, zanim przystępowano do głosowania, w którym decydowała większość.

Pierwsza nagroda przyznana w 1959 roku trafiła do Marka Hłasko za ,,Cmentarze”. Wymieniając go jako potencjalnego kandydata Grydzewski powiedział : ,, Cmentarze dzięki introspekcji psychologicznej i wulkanicznemu talentowi narracyjnemu autora, wpisują się do panteonu prozy polskiej. Nagrodzenie Hłaski podkreśliłoby nadto, że literatura polska jest jedna i że literaturę krajową i emigracyjną dzielą tylko te same kordony graniczne, które ongi były narzucone przez zaborców.”⁴

BIBLIOGRAFIA
1. Wiadomości 1946 nr 1 s. 1
2. Wiadomości 1959 nr 20 s. 1
3. Wiadomości 1959 nr 41 s. 1
4. http://www.bu.uni.torun.pl/Archiwum_Emigracji/ [data dostępu 16.03.2013]
5. http://www.culture.pl/baza-literatura-pelna-tresc/-/eo_event_asset_publisher/eAN5/content/polskie-nagrody-literackie-od-1918-roku [data dostępu 16.03.2013]
6. http://www.polis2008.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=515 [data dostępu 16.03.2013]

---

1. http://www.culture.pl/baza-literatura-pelna-tresc/-/eo_event_asset_publisher/eAN5/content/polskie-nagrody-literackie-od-1918-roku↩

2. Wiadomości 1946 nr 1 s. 1↩

3. http://www.bu.uni.torun.pl/Archiwum_Emigracji/Wiadom1.htm - strona internetowa Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu↩

4. Kossowska Stefania : ,,Od Herberta do Herberta” s. 24↩