3.10.2013

Zaliczenie:

- z wykładów i konwersatorium na podstawie pracy pisemnej (kartkówka)

- z ćwiczeń: średnia z ocen uzyskanych na wszystkich blokach

Wykłady:

1. Zasady katalogowania w aspekcie historycznym

Z katalogami bibliotekarze walczą od XIXw., przyjmując lub odrzucając/modyfikując zasady tworzenia katalogów. Od drugiej połowy XXw. pojawiły się systemy komputerowe. Z jednej strony, pozostały zasady katalogowania ręcznego, ale z drugiej nie było to wystarczające. Wystąpiła konieczność dostosowania sposobów katalogowania do systemów komputerowych. Zasadniczym celem ujednolicania jest współpraca i wymiana informacji między bibliotekami. Wymiana w różnych formatach komputerowych stanowi duży problem. Problem uniformizacji zgasł wraz z pojawieniem się sieci Internet (lata ’80), kiedy to ujednolicono standardy katalogowania.

2. Struktury danych w katalogach zautomatyzowanych

3. Zasady ISBD i polskie przepisy katalogowania

Ogólnoświatowy standard katalogowania (niezależnie od tego, co katalogujemy, ISBD można zastosować). Razem z formatami MARC bierze rodowód z katalogów kartkowych. To sprawia, że nie wszystko jest użyteczne we współczesnym środowisku informacyjnym.

4. Formaty MARC

Ściśle związane są z systemami komputerowymi.

5. Format MARC zasady katalogowania

6. Definicje i rodzaje metadanych

7. Zastosowanie metadanych w SIW (systemach informacyjno-wyszukiwawczych)

8. Dublin Core

System (standard?) katalogów.

Konwersatorium:

1. Typologia i charakterystyka wydawnicza wydawnictw zwartych i wydawnictw ciągłych; normalizacja w zakresie katalogowania

2. Struktura i ogólne zasady sporządzania opisów bibliograficznych dokumentów na drugim stopniu szczegółowości (z trzech).

3. Hasło opisu bibliograficznego: rodzaje haseł (osobowe, nazwała ciała zbiorowego, nazwa imprezy, tytułu ujednoliconego); zasady formułowania i doboru haseł. Kartoteka haseł wzorcowych.

4. Budowa tradycyjnego katalogu alfabetycznego: rodzaje pozycji i odsyłaczy

5. Struktura katalogu komputerowego (w systemie Virtua): indeksy, rodzaje rekordów i ich powiązania

6. Struktura fizyczna i zawartość rekordu bibliograficznego w formacie MARC 21 dla książek i wydawnictw ciągłych

7. Zasady i sposoby opisu w formacie MARC 21 różnych rodzajów dokumentów zwartych (książek jednotomowych i wielotomowych, prac współwydanych, książek należących do serii wydawniczych) i wydawnictw ciągłych (serii wydawniczych, czasopism, wydawnictw zbiorowych, wydawnictw aktualizowanych).

Literatura:

Katalogowanie alfabetyczne zbiorów bibliotecznych / Dorota Grabowska. - Warszawa, 2003

Metadane: Sposób na uporządkowanie Internetu / Marek Nahotko. - Kraków, 2004

Stosowanie polskich norm w zautomatyzowanych katalogach bibliotecznych / Andrzej Padziński. - Warszawa, 2000

Format MARC 21 rekordu bibliograficznego dla dokumentu elektronicznego / Krystyna Sanetra. - Warszawa, 2003

10.10.2013

Definicje:

Dokument (def. opracowana przez Paula Otlet w Traité de documentation, 1934): każde źródło informacji zapisane na nośniku materialnym, nadające się do wykorzystania w celach informacyjnych, badawczych lub jako dowód np. rękopis, druk, grafika, obiekt muzealny, dzieło sztuki, strona web. Cechy:

- materialne utrwalenie myśli ludzkiej (utrwalona informacja)

- każde materialne utrwalone stwierdzenie jakiegoś faktu lub stanu zawierające informację przeznaczoną do przekazywania w czasie i przestrzeni.

Mundaneum Otleta (l’universm, l’intelligence, la science, le livre). Pierwsze wyobrażenie/szkic/projekt sieci informacyjnej i przekazu informacji. Wyobraźmy sobie, że cała wiedza, cała informacja może być tak skondensowana, że mogłaby się pomieścić na jednym biurku, w zasięgu ręki, oraz indeksowana w sposób zapewniający maksymalną dostępność. W takim przypadku, świat opisany we wszystkich książkach świata byłby w zasięgu każdego. Uniwersalna książka, utworzona ze wszystkich książek, stanie się rodzajem indeksu dla mózgu, substratem pamięci, zewnętrznym mechanizmem i instrumentem umysłu, tak mu bliskim, że stanie się dodatkowym organem. (Paul Otlet, Traité de documentationi, 1934).

Dokumenty pierwotne (oryginalne):

- publikowane:

a) wydawnictwa zwarte (książka, broszura)

b) wydawnictwa ciągłe (czasopisma, wyd. seryjne, wyd. zbiorowe).

c) specjalne rodzaje wydawnictw (opisy patentowe, normy, literatura firmowa, reprinty, dokumenty życia społecznego)

- niepublikowane

a) sprawozdania (np. ze zjazdów naukowych, konferencji naukowych)

b) dysertacje naukowe, materiały archiwalne, rękopisy (maszynopisy)

Dokumenty pochodne: tworzone na podstawie dokumentów pierwotnych i wtórnych. Ich zadaniem jest ułatwienie dostępu do dokumentów pierwotnych i są wynikiem pracy bibliotekarza:

- opis bibliograficzny (katalogowy)

- analiza dokumentacyjna (abstrakt)

- opracowanie analityczno-syntetyczne

- opracowanie faktograficzne

- tłumaczenie

Dokumenty wtórne: sporządzone z dokumentów pierwotnych, w takiej samej formie i treści (reprodukcje/faksymile, kopie/kserokopie/fotokopie, duplikat)

Typologia dokumentów (wg. utrwalonego sygnału)

- dokumenty audialne (taśma magnetofonowa, płyta gramofonowa, płyty CD)

- dokumenty wizualne (fotografia, film, przeźrocze)

a) dokumenty graficzne

b) dokumenty piśmiennicze

- dokumenty dotykowe - drukowane pismem Braille’a

Typologia dokumentów (wg nośnika informacji)

- dokumenty drukowane

- dokumenty niedrukowane, utrwalone mechanicznie, na płytach, taśmach, trójwymiarowe

- dokumenty elektroniczne audialne i wizualne

Typologia dokumentów (punkt widzenia sposobu przekazu)

Dokumenty piśmiennicze (tekstowe): treść wyrażona przy pomocy tekstu lub znaków graficznych > piśmienniczo lub wydawniczo

Dokumenty nie piśmiennicze (pozatekstowe): treść wyrażona przy pomocy obrazu, dźwięku, obrazu i dźwięku > oglądowe (wizualne), audialne (słuchowe), oglądowo-słuchowe (audiowizualne)

Podział druków ze względu na cechy wydawnicze i piśmiennicze:

Wydawniczo niesamoistne (całości części wydawniczych), ale piśmienniczo samoistne (całości treściowa): artykuł w czasopiśmie, rozprawa w pracy zbiorowej

Wydawniczo i piśmienniczo niesamoistne: np. rozdział w książce

Wydawniczo i piśmienniczo samoistne: książka jednotomowa

Wydawniczo samoistne, ale piśmienniczo niesamoistne: pojedynczy tom książki wielotomowej, nie posiadający wyróżniającego, indywidualnego tytułu

17.10.2013

Książka (wyd. zwarte): wydawnictwo zwarte ukazujące się jako całość lub o przewidzianym z góry zakończeniu, zawierający tekst utrwalony graficznie, obejmujące jedną lub więcej jednostek fizycznych dowolnej objętości, może mieć formę kodeksu, skoroszytu, teki, luźnej karty, harmonijki lub zwoju.

Książki mogą być jedno- lub wielotomowe.

Wydawnictwo ciągłe: wydawnictwo, którego zakończenia się nie przewiduje, ukazujące się w określonych lub nieokreślonych odstępach czasu, częściami opatrzonymi wspólnym tytułem i zwykle oznaczonymi numerycznie lub chronologicznie (jak numery, zeszyty, tomy, roczniki).

Wydawnictwa ciągłe dzielą się na periodyczne i nieperiodyczne.

Niepiśmiennicze źródła informacji:

- mapy, plany, nuty, fotografie, ilustracje, rysunki techniczne;

- dokumenty audiowizualne;

- instytucjonalne źródła informacji;

- personalne źródła informacji;

Katalog: zbiór informacyjny, zawierający spis obiektów (i ewentualnie dotyczących ich metainformacji), należących do określonego zbioru obiektów, uporządkowany wg. z góry określonych zasad, zwanych układem; katalog biblioteczny jest spisem obiektów bibliograficznych, czyli dokumentów.

Metadane: informacje opisowe.

Katalogowanie: sporządzanie (zgodnie z przepisami) opisów katalogowych dokumentów, przy ustalonej dla każdego typu dokumentu jednostce opisu, w celu utworzenia katalogu lub katalogów bibliotecznych.

Karol Estreicher, Charles Cutter, Anthony Panizzi do obczajenia