Zerówka na ostatnim wykładzie (nieobowiązkowa), ok.20 pytań, 12 na zaliczenie, trzeba mieć powyżej 7 punktów, żeby pierwszy termin nie przepadł, nie będzie materiału z ćwiczeń, test wyboru 12 pytań, reszta pytania półotwarte(wymień, dokończ zdanie)
Literatura:
1. Zaleska: Bankowość
2. Capiga: Bankowość
3. Pyka: <- najnowsza
wykłady wystarczą :D
ustawa Prawo bankowe 1997r., ustawa o NBP 1997r., ustawa o Bankowym Funduuszu Gwarancyjnym 1994r.
konsultacje: czwartek B 13:30-14:30 517D, środa A 14:15-15:15
______
Bankowość - 1991r. system dwuszczeblowy, pojęcie zdolności kredytowej 1986r., w komunie banków było więcej niż teraz (przed 89r.): PKO BP, Peakao SA, Bank Handlowy SA, BGŻ, Bank Rozwoju Eksportu (potem BreBank, teraz mBank), Bank Inicjatyw Gospodarczych(teraz Milenium), teraz 39 banków komercyjnych, najstarszym bankiem jest Bank Handlowy SA
Reforma systemu - powołanie systemu dwuszczeblowego, wcześniej był jednoszczeblowy - były banki komercyjne i Bank Centralny, ale BC też obsługiwał klientów prywatnych, scedowano działalność BC (teraz nie może obsługiwać ludności), powołano w każdym województwie banki (np. Bank Śląski, Bank Zachodni, Bank Gdański, Pomorski Bank Kredytowy, Państwowy Bank Kredytowy), miały one ciągnąć rozwój największych miast, od 1991roku zaczęła się prywatyzacja tych banków, zaczęły wchodzić na giełdę, część z nich albo się połączyła, albo upadła
Bank - osoba prawna utwozona zgodnie z przepisami ustaw, działająca na podstawie zezwoleń uprawniajaCących do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem śroodki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym (Prawo bankowe art.2)
Bank jest instytucją zaufania publicznego - warunkiem prowadzenia działalności operacyjnej jest otrzymanie zgody od Komisji Nadzoru Finansowego. Działalność banków podlega pod nadzór organów państwa. Dwa zezwolenia - na powstanie banku i wykonywanie czynności bankowych, poprzez normy prawne banki są cały czas kontrolowane przez państwo, dlatego jest małe ryzyko, by bank upadł. Zaufaniie wynika z obsługi (zaufanie do banku jako instytucji, a niekoniecznie do konkretnego podmiotu).
art.5 czynności bankowe
Pojęcia 'bank' i 'kasa' są zastrzeżone tylko dla instytucji finansowych
Rodzaje banków:
1. Bank państwowy - Bank Gospodarstwa Krajowego
2. Bank w formie spółki akcyjnej - jest ich 38
3. Bank spółdzielczy - 570
razem 609 banków
__
1.Bank krajowy - bank, który ma siedzibę w Polsce
2. Bank zagraniczny - bank, który ma siedzibę w kraju nienależącym do Uni Europejskiej, w UE - instytucje kredytowe (wykonują określone zadania wymienione w dyrektywie UE), finansowe (wykonują wszystkie czynności z wyjątkiem przyjmowaniu depozytów, wynajmowania skrytek, kreowania kredytów)
Pozostałe rodzaje banków:
1. Bank hipoteczny
2. Bank inwestycyjny
3. Bank komunalny - plusem jest to, że jakby miał trudności w płynności, to gminy muszą dofinansować
4. Bank uniwersalny - bank, który nie ma żadnych ograniczeń, większość banków w Polsce, same mogą sobie narzucać te ograniczenia, np. Citi obsługuje tylko duże przedsiębiorstwa
5. Bank komercyjny - nastawiony na zysk
Zasady działania banków:
1. Zasada samodzielności - bank sam podejmuj decyzje dotyczące wykonywanych czynnościm ale zgodni z obowiązującym prawem
2. Zasada samofinansowania - bank sam prowadzi gospodark[e finansową na podstawie planu finansowego w taki sposób, by uzyskane przychody pozwalały na pokrycie ponoszonych kosztów
3. Zasada komercjalizmu - produkty i usługi bankowe muszą być opłacalne
4. Zasada konkurencyjności - realizowana poprzez stopy procentowe, marże, prowizje, wachlarz oferowanych produktów i usług, jakość obsługi, nowoczesne kanały dystrybucji
5. Zasada uniwersalizmu - bank oferuje klientowi wszystkie rodzaje usług finansowych, tj. bankowych, ubezpieczeniowych i inwestycyjnych
Instytucja finansowa - podmiot niebędący bankiem ani instytucją kredytową, którego podstawa działalności będąca źródłem większości przychodów polega na wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie określonym w ustawie Prawo bankowe.
Czynności instytucji finansowej:
nabywanie i zbywanie udziałów i akcji
udzielanie pożyczek ze środków własnych
udostępnianie składników majątkowych na podstawie umowy leasingu
śiwadczenia usług w zakresie nabywania i zbywania wierzytelności
świadczenie usług związanych z transferem środków pieniężnych
emitowania instrumentów płatniczych i administrowanie nimi
udzielanie gwarancji i poręczeń
obrót na rachunek własny lub klienta
terminowymi operacjami finansowymi
instrumentami rynku pieniężnego
papierami wartościowymi
uczestnictwo w emisji papierów wartościowych lub świadczenia usług związanych z emisją
usługi w zakresie zarządzania aktywami
usługi w zakresie doradztwa finansowego
usługi brokerskie na rynku pieniężnym
Instytucja kredytowa - podmiot mający swoją siedzibę za granicą RP na terytorium jednego z państw członkowskich UE, prowadzony we własnym imieniu i na własny rachunek, na podstawie zezwolenia właściwych władz nadzorczych, ma prawo przyjmować depozyty i inne środki powierzone pod tytułem zwrotnym oraz udzielać kredyty
W prawie bankowym bank nie jest instytucją finansową, powołując się na kodeks spółek handlowych - jest.
Instytucja finansowa wg KSH art.4
bank, fundusz inwestycyjny
towarzystwo funduszy inwestycyjnych lub powierniczych
zakład ubezpieczeń, reasekuracji
fundusz powierniczy
towarzystwo emerytalne, fundusz emerytalny
dom maklerski
Warunki tworzenia banków:
1. Fundusze własne odpowiednie do prowadzonej działalności (5 mln euro bank komercyjny/1 mln bank spółdzielczy) - trzeba mieć więcej kapitału, by w ogóle zacząć, to jest kompletne minimum. Tylko forma pieniężna min. 5mln, dodatkowo może być złożony aport, np. nieruchomość, ale powyżej tych 5 mln, środki pieniężne własne - nie można założyć banku na kredycie z innego banku.
2. Pomieszczenia i urządzenia techniczne, by zapewnić bezpieczeństwo złożonym środkom
3.Minimalna liczba założycieli (3b.komerycyjny/10 bank spółdzielczy). Jeślii inny bank zakłada kolejny bankm to może być 1 osoba prawna
4. Plan działania i plan finansowy na co najmniej 3 lata - działalność bezpieczna (ustawowo, lepiej jak mają dłuższy)
5.Założyciele oraz osoby przewidziane do objęcia stanowisk członków zarządu dają rękojmię ostrożnego i stabilnego zarządzania bankiem, pzy czym przynajmniej 2 osoby posiadają wykształcenie i doświadczenie zawodowe niezbędne do kierowania bankiem (zarząd - co najmniej 3 osoby, ale zawsze jest więcej, w banku spółdzielczym zazwyczaj są 3, w komercyjnych ok. 6-8, jeśli są obcokrajowcy, przynajmniej jedna osoba musi zdać egzamin z języka polskiego w KNFie). Rada nadzorcza co najmniej 5 osób (do 10 osób)
Wniosek do Komisji Nadzoru Finansowego o utworzenie banku powiien zawierać:
- określenie nazwy i siedziby banku, odróżniający go od innych banków, nie może być nawet podobieństwa (PKO BP i PKO SA są bankami przedwojennymi)
- określenie czynności bankowych, do których wykonyweania bank ma być upoważniony
- dane dotyczące założycieli i osób przewidzianych do objęcia stanowisk w zarządzie oraz kapitału założycielskiego
- projekt statutu banku
- program działalności banku i plan finansowy na co najmniej 3 lata
- dokumenty dotyczące założycieli i ich sytuacji finansowej wymaganej przez KNF
- opinię właściwych władz nadzorczych kraju wnioskodawcy, jeżeli założycielem jest bank zagraniczny (poza UE).
Projekt statutu powinien zawierać:
- firmę, która powinna zawierać wyodrębniony wyraz BANK i odróżniać go od nazw innych banków
- siedzibę, przedmiot działania i zakres działania banku
- organy i ich kompetencje, ze szczególnym uwzględnieniem kompetencji członków zarządu
- zasady funkcjonowania systemu kontroli wewnętrznej
- fundusze własne i zasady gospodarki finansowej
Funkcje banku:
- ubezpieczeniowa - forma gwarantowania bezpieczeństwa, ale też oferowanie usług ubezpieczeniowych
- powiernicza
- kredytowa
- inwestycyjna (planowania)
- płatnicza - dokonywanie płatności na zlecenie klienta
- gromadzenia oszczędności
- zarządzania zasobami gotówkowymi
- bankowości inwestycyjnej (lub subskrypcyjna) - banki mają domy maklerskie, wtedy mają rozbudowaną bankowość inwestycyjną
- brokerska
^ 9 obszarów działalności banku w kontakcie z klientem (jest 5 funkcji ogólnych, te są wyszczegółowione)
System bankowym obejmuje całokształt instytucji bankowych, a także normy określające wzajemne powiązania i stosunki z otoczeniem.
Elementy systemu bankowego:
- instytucje bankowe (bank centralny, banki spółdzielcze i komercyjne)
- wzajemne powiązania między nimi a otoczeniem
- infrastruktura prawna regulująca działalność tych instytucji
Funkcje systemu bankowego:
- stworzenie warunków do transformacji środków inwestowania
- stworzenie mechanizmów gromadzenia środków oraz ich inwestowania w różne przedsięwzięcia
- zapewnienie możliwości dokonywania płatności między podmiotami gospodarczymi, transferu w czasie i ponad granicami
- zapewnienie informacji cenowej, co stwarza możliwości podejmowania decyzji przez podmioty gospodarcze (cena pieniądza, rodzaje stóp procentowych i od czego one zależą, kurs walutowy)
- zapewnienie skutecznych rozwiązań w zakresie zarządzania ryzykiem bankowym
Ryzyko:
- operacyjne
- kredytowe - nie tylko kredyty, ale też papiery wartościowe - nikt ich nie kupi
- rynkowe
- ...
Systemy bankowe:
1. Bankowy system dwuszczeblowy - obecny system w krajach o gospodarce rynkowej, podmioty gospodarcze i gospodarstwa domowe obsługiwane są tylko przez banki komercyjne i spółdzielcze, a nie bank centralny, Urząd Skarbowy i ZUS mają rachunki w NBP, banki również
2. Jednoszczeblowy - bank centralny ma również funkcje banku komercyjnego i obsługuje podmioty sfery realnej, w Polsce do 1989 roku
Modele bankowości (teoretycznie, wynikał z ograniczenia, pojawił się po pierwszym kryzysie, podział na te, które przyjmują depozyty i inwestycyjne):
- anglosaski - wyspecjalizowane
- niemiecko-japoński - uniwersalny, bank zajmował się wszystkim
3 sfery systemu bankowego:
1. Sfera I to centrum polskiego systemu bankowego, banki, NBP i KNF
2. Instytucje wspomagające działalność centrum, zapewniające sprawność rozliczeń pieniężnych, bezpieczeństwo środków, dopływ informacji o klientach - Biura Informacji Kredytowej BIK, KIR (Krajowa Izba Rachunkowa), BFG (Bankowy Fundusz Gwarancyjny), bankowe biura maklerskie, pośrednicy kredytowi, przedsiębiorstwa kartowe
3. Instytucje uzupełniające system bankowy - Związek Banków Polskich ZBP, brokerzy, biura konsultingowe, wydawnictwa ekonomiczne, uczelnie wyższe
NBP i polityka pieniężna
Podstawowym celem działalności NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej Rządu, o ile ogranicza to podstawowego celu NBP.(art.3 ustawy o NBP)
Do zadan NBP zalicza sie także:
-organizowanie rozliczen pieniężnych
-prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi
-prowadzenie działalnosci dewizowej w granicach określonych ustawami
-prowadzenie bankowej obsługi budzetu państwa
-regulowanie płynności banków oraz ich refinansowania
-kształtowanie warunków niezbędnych dla rozwoju systemu bankowego
-działanie na rzecz stabilności krajowego systemu finansowego
-opracowywanie statystyki pieniężnej i bankowej, bilansu płatniczego oraz międzynarodowej pozycji inwestycyjnej
-wykonywanie innych zadań określonych ustawami
Organy NBP:
-prezes NBP (kadencja max 2 razy po 6 lat - obecnie Marek Belka pełni tę funkcję)
*Zasady:
-Nie może posiadać firmy z wyjątkiem działalności naukowej, twórczej
-Można go odwołać [1.Poważnie chory (sejm) 2.Trybunał Stanu 3.Prawomocny wyrok sądu]
*zadania prezesa NBP:
-przewodniczy zarzÄ…dowi
-przewodniczy radzie polityki finansowej
-reprezentuje interesy Polski na zewnÄ…trz
-
-zarząd NBP - składa się z prezesa i 6-8 członków, obowiązuje jedna kadencja wybierani są przez prezydenta na wniosek prezesa - zasady jak u prezesa NBP
*zadania zarzÄ…du:
-realizowanie zadań z zakresu polityki kursowej
-okresowa ocena obiegu pieniężnego i rozliczeń pieniężnych oraz obrotu dewizowego
-nadzorowanie operacji otwartego rynku
-ocena funkcjonowania systemu bankowego
-analiza stabilności krajowego systemu finansowego
-uchwalanie planu działalności i planu finansowego NBP
-uchwalanie prowizji opłat bankowych stosowanych przez NBP oraz ustalanie ich wysokości
-określanie zadań gospodarowania funduszami NBP
-określanie zasad polityki płacowej i kadrowej NBP
-rada polityki pieniężnej [10 osób - (9 członków + prezes NBP) - członkowie są wybierani w równych ilościach - przez sejm , senat, prezydencja na okres kadencji 6 lat (po 3 członków), bez możliwości kolejnej kadencji, zasady te same co do prezesa - jeśli wynik wyborów jest równy to wówczas prezes NBP posiada 2 głosy)
*zadania rady polityki pieniężnej:
-ustala wysokość stóp procentowych NBP
-ustala stopę rezerwy obowiązkowej banków i wysokość jej oprocentowania
-określa górne granice zobowiązań wynikających z zaciągania przez NBP pożyczek i kredytów zagranicznych instytucji bankowych i finansowych
-zatwierdza plan finansowy NBP i sprawozdanie z działalności NBP
-przyjmuje roczne sprawozdania NBP
-ustala zasady operacji otwartego rynku
Polityka pieniężna - to odziaływanie na podaż pieniądza oraz regulowanie jego obiegu w celu zapewnienia równowagi pieniężnej w gospodarce. Równowaga ta umożliwia stabilizację warunków prowadzenia działslnosci gospodaczej i ich progozowanie oaz podejmowanie decyzji inwestowania i konsumpocji.
Cele polityki pieniężnej:
-strategiczne- maja charakter celów finalnych. Kształtują ogólnoekonomiczną sytuację kraju - wzrost gospodarczy, wzrost zatrudnienia, stabilnosc stop procentowych
- pośrednie - uławiają kontolę realizacji polityki pieniężnej - poziom i struktura stóp procetowych wielkosc pieniadza w obiegu
-operacyjne - do bezpośredniego osiagniecia przez bank centralny w swojej biezacej dzialanosci - wielkość bazy monetarnej (pieniądz bezgotówkowy w obiegu, rezerwy
z opunktu widzenia oddzialywania polityki pienieznej na gospodarke wyroznia sie:
*politykę ekspansywna - wspomaga aktywość gosp, zwiększa płynność banku poprzez obniżanie stop procentowych, występowania operacji zasilających otwartego rynku
-politykę restrykcyjną - ogranicza podaż pieniądza zmniejsza płynność banku poprzez podwyższanie stop procentowych, występowanie operacji absorbujących otwartego rynku
- polityka neutralna - pozwala na swoboda działania banku centralnego
instrumenty polityki pienieznej:
-oddziaływania pośredniego - poprzez cene kapitału pożyczkowego - rezerwa obowiązkowa, kredyty refinansowe, operacje owartego rynku
-odziaływania bezpośredniego. - administracyjne oddziaływanie na podaż pieniądza - limity kredytowe, kontrola stop procentowych
-oddziaływanie poprzez perswazje - poprzez wytyczne i sugestie, które nie są obowiązkowe, ale stosowane przez banki komercyjne
-kontroli ogólnej - skierowane do całego sektora bankowego np. rezerwa obowiązkowa,kredyty refinansowe
-kontroli selektywnej - skierowane do określonych rodzajów banków- np. hipotecznych, spółdzielczych
Informacja gospodarcza - o terminowym spłacaniu zobowiązań, niespłaconych, info o posłużeniu się podrobionym lub cudzym dokumentem (głównie rjestr dłużników)
BIG to biuro rejestracji dłużników, nie ma państwowewgo biura informacji, tylko prywatne (3-4 buira)
BIG wymienia info między sektorem bankowym i przedsiębiorcami wszystkich branż, korzystają z niego wszystkie firmy na rynku, szczególnie branżee: telekomunikacja, finanse, przedsiębiorcy (usługi masowe), samorządy
Obszary funkcjonowania
- analiza ryzyka (raporty o przedsiębiorcy/konsumencie, raport o sobie, z rejestru zapytań
- miękka windykacja
- ocena wiarygodności finansowej (certyfikat firmy wiarygodnej finansowo)
InfoDÅ‚ug
BIK - baza danych, jedna z największych w Polsce, KRS, PESEL, REGON, NIP itd., BIK (22,6mln osób fizycznych, 1128,7mln rachunków kredytowych), większość informacji jest pozytywna ( o spłaceniu długu itp.)
Zasady:
- neutralność
- wiarygodność
- bezpieczeństwo
- wzajemność - dostępna tylko dla dostawców danych (relacja bank-BIK), bank też musi udostępnić swoje dane
BIK współpracuje z intytucjami sektora bankowego
ocena klienta: dochody, wydatki, zdolności kredytowe, własne i zewnętrzne bazy danych, modele scoringowe -> decyzja
Znacznie wymiany iiinformacji kredytowej
dla instytucji fin:
-ocena ryzyka
- realne zapobieganie nadmiernego zadłużenia klienta
- obniżenie kosztów wymiany informacji kredytowej dla uczestników rynku
dla klientów indywidualnych:
- realne udostępnienie kredytów grupom społecznym
- obniżenie kosztów kredytowania
- zapobieganie nadmiernemu zadłużaniu klientów i ochrona przed wyłudzeniami kredytów
BIK Debt Index - identyfikacja i klasyfikcja kredytobiorców według prawdopodobieństwa nadmiernego zadłużenia
Analizy Dedykowane - przedstawiają sprzedaż/szkodliwość banku na tle sektora itp.
Baza antyfraudowa - ograniiczenie strat z tytułów wyłudzeń/fraudów
Ocena punktowa (scoring) - polega na określeniu wiarygodności kredytowej klient na podstawie porównania jego profilu z profilem klientów, którzy już otrzymali kredyty, obniżają ocenę: opóźnienie, wykorzytanie limitu kredytowego, duża aktywność kredytowa
Raport o sobie: bik.pl
zastrzeżenie karty płatniczej: 828 828 828 zastrzegam.pl
Rezerwa obowiązkowa - dotyczy pieniężnych zgromadzonych na rachunkach w bankowych środków uzyskanych ze sprzedaży papierów wartościowych oraz innnych środków podlegających zwrotowi. Środki te mogą być zarówno w PLN i innych walutach obcych. Wysokość stopy rezerwy obowiązkowej wynosi 3,5% niezależnie od terminu i waluty przechowywanych środków pieniężnych, choć ustawa o NBP dopuszcza jej zróżnicowanie. Suma rezerw obowiązkowych nie może przekroczyć:
30% sumy środków pieniężnych od wkładów na żądanie
20% sumy środków pieniężnych od wkładów terminowych.
Początkowo służyło to do zapewnienia płynności, teraz do refinansowania banków komercyjnych, zmniejszenie/zwiększenie podaży pieniądza.
Środki na rachunku rezerwy obowiązkowej są oprocentowane w wysokości 0,9 stopy kredytu redyskontowego, wynosi 2,025%. Banki pomniejszają naliczoną rezerwę obowiązkową o równowartość 500.000 euro wyrażoną w złotych.
Kredyt redyskontowy - NBP ma ustawowe prawo do nabywania weksli od banków komercyjnych. Weksle te muszą spełniać określone warunki, głównie:
- odpowiadać wymogom określonym w Prawie wekslowym
- pochodzić z obrotów gospodarczych (weksle handlowe)
- termin płatności nie dłuższy niż 3 miesiące od daty przyjęcia do redyskonta
- muszą być płatne w bankach, w których dłużnicy mają rachunki
- stopa kredytu redyskontowego jest zmienna i wynosi 2,25%
Weksle finansowe i gwarancyjne nie sÄ… dyskontowane w banku komercyjnym.
Finansowy można zamienić na handlowy.
Po co redyskonto - jeśli poziom depozytów i kredytów ma tyle, by sfinansować bieżące sprawy, nie chce zamrażać pieniędzy w wekslu i redyskontuje w NBP, w przeciwnym wypadku NBP nie przyjmie tego weksla (bank komercyjny musi go trzymać miesiąc).
Kredyt lombardowy - udzielany pod zastaw papierów wartościowych skarbowych NBP, kwota nie może przekroczyć 80% wartości nominalnej papierów wartościowych będących przedmiotem zastawu. Spłata kredytu następuje w następnym dniu operacyjnym po dniu, w którym został udzielony. Warunkiem udzielenia kredytu w danym dniu operacyjnym jest spłata uprzednio udzielonego kredytu, jest to najdroższy kredyt NBP (stopakredytu lomabrdowego to 3%). Nie przeznacza się go na kredyty - służy do poprawy płynności.
Kredyt techniczny - wykorzystywany i spłacany w dniu operacyjnym. Zabezpieczenie spłaty kredytu technicznego stanowi przeniesienie na NBP praw do skarbowych i NBP papierów wartościowych. Kwota kredytu technicznego stanowi 80% wartości nominalnej przewłaszczonych papierów wartościowych. Kredyt wykorzystywany i spłacany w ciągu dnia operacyjnego nie podlega oprocentowaniu! Różni się od lombardowego tym, że lombardowy jest over-night (następnego dnia), a lomabrdowy w ciągu dnia (np. bank komercyjny zaciąga kredyt rano, a spłaca po południu). Zaciągnięcie kredytu pod nieruchomość, której nie potrafię sprzedać, nie spłacam kredytu - bank przejmuje nieruchomość (dla banku jest to niepłynne).
Jeśli bank komercyjny nie spłaci kredytu technicznego w dniu, w którym go zaciągnął, przechodzi na następny dzień, ale wtedy kosztuje 3%.
Operacje otwartego rynku - są to transakcje kupna i sprzedaży skarbowych i emitowanych przez NBP papierów wartościowych. Celem jest kontrola przez bank centralny ilości pieniądza w gospodarce, a także oddziaływanie na wysokość rynkowych stóp procentowych.
Rodzaje operacji otwartego rynku:
zasilające - gdy bank centralny skupuje papiery wartościowe od banków. Przez to zasila system bankowy w pieniądz. Rynkowa stopa procentowa maleje
absorbująca - gdy bank centralny sprzedaje bankom komercyjnym papiery wartościowe. Następuje absorpcja pieniądza z systemu bankowego, a rynkowa stopa procentowa rośnie
bezwarunkowe (outright) - które polegają na natychmiastowej, bezwarunkowej sprzedaży lub kupnie papierów wartościowych
warunkowe:
Repo - bank centralny kupuje papiery wartościowe od banków komercyjnych, które zobowiązują się do ich odkupienia w przyszłości po z góry ustalonej cenie, jest to operacja zasilająca system bankowy
Reverse Repo - bank centralny sprzedaje papiery wartościowe bankom komercyjnym zobowiązuje się do ich odkupienia w terminie późniejszym po z góry ustalonej cenie, jest to operacja absorbująca pieniądz z systemu bankowego
Podział operacji otwartego rynku wg. Rady Polityki Pieniężnej:
operacje podstawowe - polegają na emisji 7-dniowych bonów pieniężnych NBP, przetargi odbywają się raz w tygodniu
operacje dostrajające - przeprowadzone w celu oddziaływania na krótkoterminowe stopy procentowe, moą one obejmować operacje absorbujące, zasilające w postaci emisji bonów pieniężnych NBP, operacji repo i reverse repo oraz przedterminowego wykupu bonów pieniężnych NBP
operacje strukturalne - przeprowadzane są w przypadku długoterminowej zmiany struktury płynności w sektorze bankowym i obejmują przedterminowy wykup obligacji, zakup i sprzedaż papierów wartościowych na rynku wtórnym
Depozyt na koniec dnia - lokata overnight (krótkoterminowa) oprocentowana na 1%
Banki na rynku międzybankowym.
Rynek międzybankowy:
rynek transakcji o charakterze lokacyjnym, dotyczący zabezpieczonych i niezabezpieczonych lokat banków
rynek krótkoterminowych instrumentów dłużnych o chrakterze zbywalnym, w szczgólności bonów pieniężnych i bonów skarbowych
bon pieniężny - operacje podstawowe w otawartym rynku, BC nie może kupować bonów, ale może je kupować od banków komercyjnych
Rynek międzybankowy umożliwia bankom:
regulowanie ich własnej płynności
zwiększenie stopnia niezależności od banku centralnego
pozyskaie środków na transakcje spekulacyjne, w celu zwiększenia własnej dochodowości
Cele działalności banków komercyjnych na rynku międzybankowym:
utrzymywanie właściwej płynności finansowej banku
pozyskanie środków możliwie najmniejszym kosztem
lokowanie środków w celu uzyskania możliwie najwyższego dochodu przy zachowaniu optymalnej płynności
Rola banku na rynku międzybankowym:
dealer rynku pieniężnego - instytucja, która zawiera transakcje na rynku międzybankowym na własny rachunek
broker rynku międzybankowego, tj. pośrednik finansowy, który nie angażuje się w zawieranie transakcji na własny rachunek
Kryteria Indeksu Aktywności Dealerskiej IAD:
potencjał rozliczeniowy banku - mierzony wielkością obrotów banku na rachunku bieżącym prowadzonym w Departamencie Systemu Płatniczego, z wyłączeniem rozliczeń przeprowadzanych przez KIR SA
potencjał ofertowy banku - mierzony średnimi stanami bonów skarbowych i pieniężnych NBP oraz obligacji skarbowych wg ich wartości nominalnej
aktywność banku na rynku przyjętych i udzielonych lokat międzybankowych zarejestrowanych na rachunku bieżącym banku w Departamencie Systemu Płatniczego NBP
aktywność banku na rynku repo i SBB - mierzona wartością obrotów na rynku bonów skarbowych i bonów NBP oraz obligacji skarbowych według wartości nominalnej papierów wartościowych, które są zabezpieczeniem tych transakcji
aktywność banku na rynku instrumentów po...
Zadania Dealera Rynku Pieniężnego:
uczestniczÄ… w podstaowych i dostrajajÄ…cych operacjach otwartego rynku
uczestniczÄ… w fixingu stawek procentowych WIBOR i WIBID
przekazują do banku centralnego info o zawartych w bieżącym dniu transakcjach O/N, na podstawie których ustalana jest stawka POLONIA
przekazują do banku centralnego informacje i dane dotyczące aktualnej i prognozowanej płynności finansowej banku i sytacji na rynku pieniężnym, walutowym i rynku obligacji
Instrumenty rynku międzyabnkowego:
lokaty międzybankowe niezabezpieczone - lokaty (typu CALL - a vista, bez terminu wypowiedzenia, na dzień/dwa - albo lokaty terminowe:
krótkoterminowe - do 1 miesiąca:
1dniowe:
overnight - od dziÅ› do jutra
tomorrow-next - T/N (tomnext)
spotnext - od daty waluty spot do pierwszego dnia roboczego po dacie waluty spot (spot - dwa dni robocze)
długoterminowe - od dwóch miesięcy do 1 roku)
Lokaty nie są zrywalne (nie ma zapisu, ale zwyczajowo się ich nie zrywa, bo bank komercyjny traci zaufanie wtedy, najwięcej jest jednodniowych)
lokaty międzybankowe zabezpieczone (swap, repo, SBB/BSB)
krótkoterminowe dłużne papiery wartościowe
Funkcje lokat międzybankowych:
przywracają równowagę finansową banków
finansują akcję kredytową banków, bez uzależniania się od wpłacaych lokat bankowych
przyczyniają się do zwiększenia zysku
są wskaźnikiem wzjamnego zaufania między bankami, deponującymi środki klientów
zwiększają płynność banków
Na rynku międybankowym wysokość stopy procentowej zależy od:
popytu i podaży na kapitał
ryzyka inwestycyjnego
oczekiwań rynku odnośnie inflacji
polityki pieniężnej BC
Rodzaje stóp procentowych:
oficjalne - ustalane przez Radę Polityki Pieniężnej (lombardowa, depozytowa, referencyjna i ..)
rynkowe - określane na podstawie wolnej gry rynkowej
nominalne - wyrażone w bieżącym pieniądzu
realne - stopy procentowe nominalne skorygowane o stopÄ™ inflacji
efektywne (rzeczywiste) - uwzględniające wszystkie koszty obsługi długu, np. prowizje
Rodzaje stóp procentowych:
WIBOR (Warsaw Inter Bank Offered Rate) - określana jako roczna stopa procentowa, po której bank jest skłonny udzielić kredytu innemu bankowi
WIBID (Warsaw Inter Bank Bid Rate) - określana jako roczna stopa procentowa, którą bank jest gotów zapłacić za środki przyjęte w depozyt od innych banków
POLONIA (Polish Overnight Index Average) - zadaniem jest odzwierciedlanie wahań cen depozytów overnight O/N na rynku międzybankowym, średnia ważona
Każdy bank kwotuje dwie stopy: bid i offer, bierzemy pod uwagę ten bank, który zgodził się na przyjęcie pieniądza
Stawki rynku międzybankowego w systemie bankowym wpływają na:
poziom ceny/kosztu pozyskiwanego przez banki depozytu bankowego
poziom zysku generowanego w procesie finansowania innych banków komercyjnych
zyski z krótkoterminowych transakcji spekulacyjnych
Nadzór bankowy
Pojęcie nadzoru można rozpatrywać dwojako:
• W ujęciu przedmiotowym jako zespół czynności, które zapewniają skuteczność tego procesu, czyli czynności kontrolne
• W ujęciu podmiotowym – czyli urząd, zespół ludzi sprawujących władzę nad czymś lub dozorujących kogoś lub coś, wskazujący cele nadzoru
Istota nadzoru bankowego:
• Możliwość ustalania stanu faktycznego i porównywania go ze stanem pożądanym
• Możliwość bezpośredniego oddziaływania środkami, które przewidziało prawo, aby zmienić poczynania i sytuację podmiotu nadzorowanego, przy czym nadzorujący odpowiada za podmiot nadzorowany w zakresie w jakim może wpłynąć na zmianę lub zmienić jego decyzję
• Środki nadzoru powinny być tak ukształtowane by dawać gwarancję względnie samodzielnej działalności jednostek nadzorowanych
Nadzór bankowy to uprawnienie organu nadzorczego do wkraczania w sferę działalności banków, aby przy użyciu dozwolonych prawnie środków zapewnić im bezpieczne funkcjonowanie.
Nadzór bankowy:
• Licencjonowanie
• Nadzór ostrożnościowy
• Sankcjonowanie w przypadku naruszenia norm nadzorczych
• Zarządzanie kryzysowe (wraz z bankiem centralnym i systemem gwarantowania depozytów)
Celem nadzoru bankowego jest zapewnienie zgodnie z art. 133 Prawa bankowego:
a. główne:
• Bezpieczeństwa środków pieniężnych gromadzonych na rachunkach bankowych
• Zgodności działalności banków z przepisami ustawy Prawo bankowe, ustawy o Narodowym Banku Polskim, statutem oraz decyzją o wydaniu zezwolenia na utworzenie banku
b. inne:
• Zapewnienie stabilności pieniądza
• Zapewnienie stabilności sektora bankowego, poprzez unikanie ryzyk systemowych (np. ryzyka płynności), które mogą doprowadzić do upadłości banków
• Zapewnienie ochrony interesów deponentów
• Zapewnienie konkurencyjności w sektorze
• Zapewnienie ukierunkowania lokat i kredytowania sprzyjającego alokacji zasobów finansowych zgodnie z ogólnymi celami polityki pieniężnej i polityki gospodarczej
• Zapewnienie zgodności działania banków z obowiązującymi regulacjami prawnymi
Zadania nadzoru bankowego:
• Określenie zasad udzielania licencji bankowych
• Kontrola przemieszczania własności banków
• Tworzenie zasad bezpiecznego funkcjonowania banków w postaci regulacji ostrożnościowych oraz wydawanie aktów prawnych w tej dziedzinie
• Analizowanie sytuacji ekonomiczno-finansowej banków na bazie przekazywanych do organu nadzoru dokumentów i informacji oraz na podstawie bezpośrednich inspekcji w bankach
• Nakładanie sankcji na banki o niekorzystnej sytuacji finansowej lub na banki nie przestrzegające prawa – łącznie z podjęciem decyzji o ich likwidacji
• Wspomaganie banków zagrożonych upadłością w celu niedopuszczenia przejęcia zagrożeń z tym związanych na cały system bankowy
• Ogłaszanie zweryfikowanych sprawozdań finansowych sektora bankowego oraz ogłaszanie analiz jego kondycji ekonomiczno-finansowej
Funkcje nadzoru bankowego:
• Licencyjna – polega na wydawaniu przez KNF dwóch rodzajów zezwoleń na utworzenie i na rozpoczęcie przez bank działalności
• Regulacyjna – polega na określeniu kształtu regulacji ostrożnościowych
• Kontrolna – polega na weryfikacji przestrzegania przez banki przepisów prawa i uregulowań nadzorczych
• Dyscyplinująca (restrykcyjna) – występuje w przypadku negatywnych ustaleń dokonanych w trakcie czynności podejmowanych w ramach nadzoru bankowego
W ramach funkcji restrykcyjnej organ nadzorczy ma prawo:
• Zlecić bankowi podjęcie działań mających na celu przywrócenia płynności płatniczych lub osiągniecia i przestrzegania norm określonych ustawą
• Zobowiązać bank do zwiększenia funduszy własnych
• Zlecić opracowanie i stosowanie procedur, które zapewnią utrzymywanie i przegląd kapitału banku oraz funkcjonowanie systemu zarządzania bankiem
• Nakazać bankowi wstrzymanie wypłat z zysku lub tworzenia nowych jednostek organizacyjnych do czasu przywrócenia płynności płatniczej lub spełnienia norm ostrożnościowych
• Wystąpienie z wnioskiem o odwołanie prezesa lub zawiesić w czynnościach członków zarządu
• Ograniczyć zakres działalności banku lub jego jednostek organizacyjnych
• Nałożyć na bank karę finansową
• Zlecić bankowi opracowanie procedur postępowania naprawczego
• Ustanowić kuratora nadzorującego wykonanie programu naprawczego
• Ustanowić zarząd komisaryczny
W przypadku gdy w ciągu 6 miesięcy od daty nadzwyczajnego walnego zgromadzenia strata banku będzie przekraczać połowę funduszy własnych, KNF ma prawo:
• Podjąć decyzję o przejęciu banku przez inny bank
• Uchylić zezwolenie na utworzenie banku
• Podjąć decyzję o likwidacji banku
Modele organizacji nadzoru nad rynkiem finansowym:
• Nadzór zintegrowany – połączenie wszystkich instytucji nadzorczych w jedną instytucję nadzorującą cały rynek finansowy, występuje w 15 krajach UE
• Nadzór częściowo zintegrowany (mieszany, twean peaks) – model, w którym występują dwie instytucje nadzorcze (model twean peaks) – podstawą podziału funkcji nadzorczych jest przedmiot nadzoru, tzw. nadzór rodzajów aktywności instytucji finansowych, występuje w 4 krajach UE
• Nadzór sektorowy – model, w którym są trzy lub więcej instytucji nadzorujących rynek, występuje w 8 krajach UE
KNF sprawuje nadzór nad:
• Sektorem bankowym
• Rynkiem kapitałowym
• Rynkiem ubezpieczeniowym
• Rynkiem emerytalnym
• Nad instytucjami płatniczymi i biurami obsług płatniczych
• Nad instytucjami pieniądza elektronicznego
• Nad sektorem kas spółdzielczych
Skład KNF:
• Przewodniczący – powoływany przez premiera na 5 lat
• Dwóch zastępców powoływanych przez premiera na wniosek przewodniczącego komisji
• Minister finansów lub jego przedstawiciel
• Minister ds. zabezpieczenia społecznego lub jego przedstawiciel
• Prezes NBP lub delegowany przez niego w-ce prezes NBP
• Przedstawiciel Prezydenta RP
Nadzorcze normy ostrożnościowe:
• Fundusze własne
• Limity koncentracji zaangażowani
• Całkowity wymóg kapitałowy
• Współczynnik wypłacalności
Gwarantowanie depozytów
Unia Europejska
Polska
Podstawowe zadania system gwarantowania depozytów okresie stabilności finansowej:
Ochrona drobnych deponentów
Wspomaganie stabilności finansowej poprzez stworzenie systemu bodźców, które promują dobrą praktykę bankową
Wspomaganie ustanawiania zasad oceny wypłacalności banku oraz podejmowania wzgl. niego określonego postępowania w przypadku jej straty
Dyrektywa 94/19/EEC w sprawie gwarantowania depozytów
Powołanie minimum jednego, oficjalnie uznanego systemu gwarantowania depozytów
ObowiÄ…zkowe uczestnictwo instytucji finansowych przyjmujÄ…cych depozyty w systemie gwarancyjnym
Równe traktowanie wszystkich instytucji kredytowych
Przestrzeganie zasady powszechności (gwarantowanie wkładów zarówno podmiotów gospodarczych jak i osób fizycznych)
Zasada kraju ojczystego (depozyty powierzone bankowi w jego oddziałach zagranicznych będą chronione na zasadach przyjętych w państwie macierzystym /głównej siedziby/)
Minimalny limit kwoty gwarantowania dla jednego deponenta ustalono na poziomie 20 tys. Euro. Obecnie 100 tys. Euro. Wprowadzono ten limit 1.01.2011r.
Wprowadzenie możliwości ustalenie tzw. udziału własnego ubezpieczonych deponentów wynoszącego deponentów wynoszącego maksymalnie 10% wartości depozytu, jednak nie więcej niż 20 tys. Euro. Obecnie zniesiony udział
Obligatoryjne wyłączenia spod gwarancji:
Wkłady złożone przez instytucje kredytowe w ich własnym imieniu i na ich własny rachunek
Wszystkie instrumenty, które mieszczą się pod pojęciem funduszy własnych (np. instrumenty dłużne zaliczane do funduszy własnych)
Wkłady pochodzące z transakcji związanych z praniem brudnych pieniędzy
Wyłączenia fakultatywne:
Wkłady deponentów instytucjonalnych (instytucji finansowych, firm ubezpieczeniowych, władz administracji centralnej i lokalnej, podmiotów gospodarczych nieuprawnionych do sporządzania skróconego bilansu)
Władze osób odpowiedzialnych w określony sposób za kondycję danej instytucji kredytowej (kierownictwo wyższego szczebla, właściciele posiadający co najmniej 5% akcji, osoby bliskie wcześniej wspomnianym, deponenci którzy złożyli depozyty na indywidualnych warunkach i otrzymali z tego tytułu korzyści finansowej instytucji finansowej)
Wkłady w walutach innych niż euro i waluty państw członkowskich
Wkłady nie imienne
Model gwarancyjny:
WÄ…ski (pay box)
Szeroki (risk miniizer)
Formuła instytucji gwarancyjnej
Wąski /tradycyjny/ gdzie podstawowym celem instytucji gwarantującej jest ochrona wkładów bankowych
Szeroki, w którym głównym celem instytucji gwarantującej jest zapewnienie stabilności systemu bankowego, przejawiający się w jedności instytucjonalno-systemowej w odniesieniu do działalności gwarancyjnej i pomocowej
Ustawa o bankowym funduszu gwarancyjnym:
Weszła w życie 17.02.1995
Ustalone zostały podstawy prawne systemu gwarantowania depozytów, który był powszechny i obligatoryjny
Uczestnictwo w tym systemie stało się obowiązkowe dla wszystkich banków działających na terenie Polski, niezależnie od ich formy własności czy statusu prawnego
Systemem zostały objęte depozyty zarówno osób fizycznych jak i prawnych
Wypłata w ciągu 20 dni od decyzji sądu o upadłości banku
Podstawowy cel działalności BFG:
Ochrona depozytów osób fizycznych i prawnych, które nie mając możliwości samodzielnej oceny stanu ryzyka finansowego powierzają je bankowym jako instytucjom publicznego zaufania
Stworzenie systemowych warunków udzielania pomocy finansowej tym instytucjom bankowym, które utraciły płynność bądź znalazły się w obliczu niewypłacalności
Monitorowanie rozwoju sytuacji finansowej banków i podejmowanie możliwie jak najwcześniej odpowiednich inicjatyw i działań zapobiegawczych
Organy funduszu:
Rada funduszu (obecnie 7 członków)
Przewodniczący- powołuje go Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw instytucji finansowych i Prezesa NBP, po zaopiniowaniu przez właściwą komisję sejmową
Członków Rady Funduszu powołuje i odwołuje:
Dwóch -minister finansów
Dwóch -Prezes NBP
Jednego -przewodniczÄ…cy KNF
Dwóch -Związek Banków Polskich
Przed zmianą ustawy o BFG z października 2008 Rada miała 10 członków
Kadencja trwa 4 lata
Rada Funduszu sprawuje nadzór i kontrolę nad działalnością funduszu
ZarzÄ…d funduszu
Prezes, jego zastępca i dwóch (obecnie) członków
Rada funduszu powołuje zarząd spośród osób posiadających odpowiednie wyższe wykształcenie przy czym wymagany jest 5-letni staż pracy w bankowości
Kadencja zarzÄ…du trwa 3 lata
Funkcje BFG:
Funkcja gwarancyjna- polega na ochronie wkładów do określonej wysokości ora ich zwrocie deponentom w przypadku upadłości banku
Funkcja pomocowa- obejmuje wszelkiego rodzaju działania zapobiegające upadłości banku poprzez udzielanie mu pomocy finansowej
Zbieranie i analizowanie danych dot. sytuacji finansowej banków, zwłaszcza tych instytucji bankowych, które korzystają ze środków pomocowych
Cel pomocy finansowej:
Podjęcie samodzielnych działań sanacyjnych
Przejęcie banku w sytuacji niebezpieczeństwa niewypłacalności przez inny banku (połączenie banków)
Nabycie przedsiębiorstwa bankowego w sytuacji niebezpieczeństwa niewypłacalności lub jego części przez inny bank
Nabycia udziałów lub akcji banku w sytuacji niebezpieczeństwa niewypłacalności przez nowych udziałowców lub akcjonariuszy
Formy pomocy finansowej:
Pożyczki
Gwarancje oraz poręczenia
Wykup wierzytelności
Na warunkach korzystniejszych od ogólnie stosowanych przez banki
Warunkiem pomocy jest przedstawienie:
Wyników przeprowadzonego badania sprawozdania finansowego z jego działalności a w przypadku wniosku o udzielenie pomocy na przejęcie, połączenie banków lub zakup akcji /udziałów/ innego banku- wyników badania sprawozdań finansowych obu banków
Pozytywnej opinii KNF o programie postępowania naprawczego lub celowości przejęcia, połączenia się banków lub zakupu akcji /udziałów/ innego banku
I coś jeszcze ale przełączył slajd ;/
Fundusz stabilizacyjny:
Źródła finansowania działalności BFG:
Środki wpłacone przez NBP i ministra finansów na rzecz Funduszu na początku jego działalności (po 50 milionów zł, łącznie 100 milionów złotych). Fundusze te uzupełniane są przez ewentualne nadwyżki finansowe z kolejnych lat
Obowiązkowe opłaty roczne wnoszone przez podmioty objęte systemem gwarantowania
Kwoty przekazywane z funduszu ochrony środków gwarantowanych
Dochody z oprocentowania udzielanych przez Fundusz pożyczek oraz dochody z oprocentowania papierów wartościowych posiadanych przez fundusz
Åšrodki otrzymane w ramach bezzwrotnej pomocy zagranicznej
Środki z dotacji budżetu państwa udzielonych na wniosek Funduszu, na zasadach określonych w prawie budżetowym
Åšrodki z kredytu udzielonego przez NBP na uzgodnionych z Funduszem warunkach
Inne dochody
Fundusz Ochrony Środków Gwarantowanych
W 2014 wysokość FOŚG oblicza się jako 0,55% sumy środków pieniężnych zgromadzonych w banku na wszystkic rachunkach stanowiącej podstawę obliczenia kwoty rezerwy obowiązkowej, zgodnie z obowiązującmi wtym zakresie przepisami
Opłaty roczne na przecz BFG
0,1% 12,5-krotności sumy wymogów kapitałowych z tytułu poszczególnych rodzajów ryzyka
Opłata ostrożnościowa 2014 (zasila fundusz stabilizacyjny)
0,037% 12,5-krotności sumy wymogów kapitałowych z tytułu poszczególnych rodzajów ryzyka
Kompetencje pracownika banku:
- komunikatywność
- odpowiedzilaność
- sprzedaż
- umiejętność analitycznego myślenia
Rytm pracy w Oddziale:
1. spotkania sprzedażowe (35%)
2. Obsługa bieżąca klientów (25%)
3. Pozyskiwanie klientów (20%)
4. Obsługa klientów
5. Inne
6. Szkolenia pracowników
Standardy - tworzą kulturę organizacyjną i powodują jej rozpoznawalność wśród klienta, obejmują wszystkie ogniwa procesu obsługi od wejścia klienta do placówki poprzez rozmowę sprzedażową do pożegnania klienta.
Standard musi być:
- obserwowalny - w każdej placówce klient musi zauważyć ten standard
- mierzalny
- jednolity
- skuteczny
- otwarty
- dopasowany do klienta
- subtelny
- zawierający element wyróżniający firmę
Schemat rozmowy z klientem:
1. ZarzÄ…dzanie kolejkÄ…
2. Powitanie
3. Rozpoznanie potrzeb
4. Preezentacja oferty
5. Cross-selling - uproduktowanie
6. Finazlizacja i pożegnanie
7. Budowanie relacji i estetyka
Wykład 18.12.
Ryzyko w działalności banku.
Brak formalnej defnicji oraz różnorodność podejść
Niebezpieczeństwo pogorszenia wynki finansowego oraz powstania nieprawidłowości, które mogą powodować w ostatecznych przypadkach nawet upadłość banku
Możliwość powstania zysków i strat w wyniku niepewności (rozbieżności między rzeczywistością a przewidywaniami) co do przebiegu zjawisk związamych z działalnością bankową
Przyczyny występowania ryzyka bankowego:
| Zewnętrzne – bank nie ma na nie wpływu | Wewnętrzne |
|---|---|
|
|
Rodzaje ryzyka bankowego:
Kredytowe
Rynkowe
Walutowe
Cenowe
Ryzyko stopy procentowej
Płynności
Kapitałowe
Operacyjna
Formalne warunki utzrymania płynności
Zgodnie z art. 8 ustawy Prawo bankowe:
“Bank jest obowiązany do utrzymywania płynności płatniczej dostsowanej do rozmiarów i rodzaju działalności w sopsób zapewniający wykonanie (…)
Regulacje dotyczące ryzyka płynności:
Rekomendacja P określająca zasady monitorowania płynności
Uchwała Nr 386/2008 KNF definiująca obowiązujące banki normy płynności wprowadzenie podziału na poszczególne kategorie aktywów i pasywów banków według ich
Ryzyko płynności.
Płynność banku – zdolność do terminowego regulowania zobowiązań oraz zdolność do pozyskiwania funduszy na sfinansowanie nieoczekiwanego wycofywania depozytów, zdolność do generowania przez bank dodatniego salda przepływów pieniężnych w określonym horyzoncie czasowym.
Ryzyko kredytowe to:
Niebezpieczeństwo, że kredytobiorca nie wypełni zobowiązań i warunków umowy, narażając kredytodawcę na powstanie straty finansowej
Możliwość zajścia sytuacji, że kredytobiorca nie będzie zdolny do regulowania spłaty kapitału i odsetek lub ogłosi upadłość
Całość zagrożeń związanych z aktywną działalnością kredytową banku, uwzględniających zarówno politykę w odniesieniu do pojedynczego klienta jak i politykę kształtującą cały portfel kredytowy
Klasyfikacja ryzyka kredytowego:
Ze względu na tworzące je element bilansu:
Aktywne – zagrożenie niespłaceniem przez kreytdobiorcę płatności kredytowych w ustalonym terminie
Pasywne – zagrożenie wcześniejszym wycofaniem środków przez deponenta lub nieuzyskanie kredytów refinansowych od insytucji finansowych
Ze względu na skalę lub zakres:
Indywidualne (jednostkowe) – wynikające z pojedynczej umowy kredytowej
Portfelowe (ogólne) – łączne (zagregowane) ryzyko indywidualne, obejmujące cały portfel
Z punktu widzenia pierwotnych źródeł generowania ryzyka:
Egzogeniczne (zewnętrzne) – zdeterminowane czynnikami zewnętrznymi, będącymi poza wpływem jednostkowego podmiotu
Endogeniczne (wewnętrzne) – wpływają na nie determinant wewnętrzne wynikające ze specyfiki działalności czy system zarządzania bankiem
Ze względu na obszar geograficzny:
Ryzyko kredytowe kraju
Ryzyko kredytowe regionu – wschód gorzej, zachód lepiej, małe region gorzej, miasta lepiej
Ze względu na natężenie ryzyka:
Ostre – po jego oszacowaniu występuje więcej przesłanek do wnioskowania o negatywnym rozwoju sytuacji kredytobiorcy, tj. Większym prawdopodobieństwem niewywiązania się z umowy, aniżeli pozytynych zmian w ratingu kredytowym
Utajone – mniejsze prawdopodobieństwo pogorszenia standing kredytobiorcy niż prawdopodieństwo
Praktyczny zestaw metod służących do zarządzania ryzykiem w bankach:
Metody, których skutki mają wpływ na wielkość i structure portfela kredytowego (ex ante):
Staranna kontrola zdolności kredytowej i sytuacji finansowej kredytobiorcy
Ustanawianie i przejmowanie prawnych form zabezpieczeń spłaty kredytu
Metody tworzenia klas ryzyka kredytowego (credit scoring)
Dywersyfikacja struktury portfela kredytowego
Metody, których istota sprowadza się do niweloania skutków złych decyzji kredytowych, niekorzystnie wpływających na structure portfela kredytowego (ex post):
Monitoring ryzyka przy wykorzystaniu system credit scoring
Tworzenie rezerw celowych na niespłacone należności
Sprzedaż kredytów (sekurytyzacja)
Rodzaje ryzyka kapitałowego:
Ryzyko gromadzenia kapitału – pierwotne
Bank nie zgromadził wymaganego ustawowo minimum kapitałowego
Zgormadzony przez bank kapitał jest niewystarczający w stosunku do zakresu działalności banku
Ryzyko wykorzystania kapitału – wtórne
Oznacza, że wniesiony przez właścicieli i inwestorów kapitał został ulokowany w banku na ich ryzyko
Obok ryzyka akcjonariusza występuje również ryzyko deponenta
Ryzyko operacyjne (wg. Komitetu Bazylejskiego) – ryzyko straty wynikającej z niewłaściwych lub zawodnych procesów, ludzi, systemów lub zdarzeń zewnętrznych.
Czynniki ryzyka operacyjnego:
| Definicja | Kategorie zdarzeń operacyjnych |
|---|---|
| Procesy | Dokonywanie transakcji i zarzÄ…dzanie procesami |
| Ludzie |
|
| Systemy | Zakłócenie działalności i błędy systemów |
| Zdarzenia | Zniszczenie aktywów materialnych |
Ryzyko rynkowe:
Ryzyko poniesienia straty w wyniku zmiany sytuacji na rynkach finansowych
Ryzyko związane ze zmianą cen rynkowych, stawek procentowych, kursów wymiany walut i wartości cen akcji
Ryzyko walutowe:
Niebezpieczeństwo pogorszenia się sytuacji finansowej banku na skutek niekorzystnej zmiany kursu walutowego
Związane jest z operacjami bankowymi dokonywanymi w różnych walutach
Pojawią się w momencie, gdy instrument będący w posiadaniu banku jest denominowany w walucie innej niż waluta kraju tego podmiotu
Wynika z pojawienia się pozycji długiej i krótkiej (aktywne i pasywne) – różnica między nimi to różnica walutowa zamknięta (aktywa>pasywa – pozycja krótka, pasywa>aktywa – pozycja długa)
Ryzyko stopy procentowej:
Niebezpieczństwo, że zmiany rynkowej stopy procentowej wpłyną negatywnie na sytuację finansową banku (depozyty terminowe - kiedy stopa pójdzie w górę, to jest negatywna sytuacja dla banku, a jak jest stopa stała, to jak stopa rośnie, to traci)
Ryzyko wynikające z niedopasowania terminów zapadalności aktywów i wymagalności pasywów (aktywa są zawsze zapadalne! A pasywa są zawsze wymagalne)
Ryzyko strategiczne – ryzykow wpływające na długoterminową zdolność konkurencyjną banków. Ryzyko związane ze strukturą właścicieli i zarządem – nie chcą lub nie mogą wyposażyć w bank w kapitał niezbędny do sprawnego funkcjonowania.
Decyzje strategiczne to:
wybór obszaru działania,
struktura organizacyjna,
system planowania i kontroli,
system przetwarzania danych
Kto zarzÄ…dza ryzykiem w banku:
ZarzÄ…d banku
Komitet ZarzÄ…dzania Aktywami i Pasywami ALCO
Wyspecjalizowane komórki organizacyjne – np. Department Zarządzania Ryzykiem Portfela Kredytowego
Departamenty Dealerskie (Skarbca) – ustalają limity, na ile mogą sobie pozwolić
Menedżerowie ds. Ryzyka
Poszczególni pracownicy świadczący usługi finansowe
Źródła finansowania banków komercyjnych:
na rynku finansowym: od klientów, od innych banków
od banku centralnego (poprawienie jego płynności, finansowanie weksli redyskontowych)
banki-matki
Ad. a) Rynkowe:
pierwotne - rachunki bankowe i lokaty, emisja papierów wartościowych (bankowe papiery wartościowe lub obligacje), sekurytyzacja. Różnica - wszystkie są aktywami po pasywach - zobowiązania, sekurytyzacja po aktywach - zamiana aktywów na gotówkę, struktura zobowiązań zostaje zmniejszona (a w tych pierwszych rosną zobowiązania)
forma: rachunku bieżącego, oszczędnościowego, lokaty
Ustawa Prawo Bankowe wymienia rodzaje rachunków:
rozliczeniowe: bieżące i pomocnicze - tylko dla przedsiębiorstw
rachunki lokat terminowych - tylko dla podmiotów gospodarczych
rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe: oszczędnościowe i lokat oszczędnościowych - dla osób fizycznych
powierniczy - rynek deweloperski, zabezpiecza transakcje, deweloper ma możliwość wypłaty środków wtedy, gdy spełni określony warunek (a konto zakładam ja, on jest właścicielem)
wspólny - dla jednostek samorządowych i dla osób fizycznych (małżeństwa)
wtórne - lokaty międzybankowe, między bankami (lokują swoje środki w innych bankach, dzięki czemu ten bank ma kapitał)
Z punktu widzenia kosztów dla banku najlepsze są rachunki bieżce i RORy, bezpieczeństwa - lokaty
rachunek pomocniczy - w innnym banku, który wspomaga transakcje
Kto może posiadać rachunek - osoba fizyczna/prawna i osoba posiadająca zdolność do czynności prawnych, jednostki samorządowe, Szkolna Kasa Oszczędnościowa, Pracownicza Kasa Kredytowo-zapomogowa.
Upoważnienia:
ogólne - osoba może obracać pieniędzmi na koncie, ale nie może zamknąć konta
w przypadku śmierci - tylko małżonka lub dziecka do dysponowania środkami w wypadku śmierci, 20x średniego wynagrodzenia w Polsce, reszta podlega pod masę spadkową
Warunki niezbędne do otwarcia rachunku:
dowód
umowa spóki, REGON, wzór podpisu, zaświadczenie o niezaleganie z ZuUSem i podatki - osoby prawne
Bank może zamknąć konto, jeśli nie ma obrotu na rachunku pzez 2 lata (odsetki i opłaty się nie liczą), jest kwota mniejsza od wymaganej i jeśli w regulamienie nie pisze inaczej
Podział lokat bankowych:
dynamiczna - stopa rośnie wraz z okresem, na jaki jest ulokowana kwota
rentierska - bank wypłaca odsetki co jakiś czas, a kapitał zostaje na lokacie
dwuwalutowa - wpłacam złotówkę a wypłacam walutę obcą lub na odwrót
indeksowana - nie obiecana jest stopa procentowa, a oparta jest na jakimś indeksie, np. zależy od WIG30, cena ropy naftowej, dolar do złotówki
strukturyzowana - oparta o dom maklerski, a nie bank
Emisja papierów wartościowych przez bank:
bankowe papiery wartościowe, podstawa prawna Ustawa prawo bankowe, krótki termin
obligacje - Ustawa o obligacjach, długi termin
Dywersyfikacja źródeł finansowania, wydłużenie terminów pasywów (lokata ma zawsze ryzyko wypłacenia środków przed upływem terminu, a obligację można na rynek wtórny lub sprzedać bankowi), wymóg - banki muszą się finansować w długim terminie
Emisja obligacji - po aktywach, wydłuża się, zabezpieczeniem jest kondycja finansowa banku
sekurytyzacja - zabezpieczane na określonym składniku banku, np. samochód itp., korzyść - bez obciąenia pasywów, pozbywa się ryzyka, jak klient nie spłaci kredytu, to jest to problem podmiotu, który wydał
Finansowanie przez BC jest najdroższe, więc się nie opłaca.
Bankowość inwestycyjna.
W Polsce nie ma banków inwestycyjnych - jest bankowość inwestycyjna
Firma inwestycyjna dom maklerski, bank prowdzący działalność maklerską, zagraniczna firma inwestycyjna prowadząca działalność maklerską na terytorium RP oraz zagraniczna osoba prawna z siedzibą na terytorium państwa należącego do OECD prowadząca na terytorium RP działalność maklerską. Dom maklerski działa pod bankiem, wymagana zgoda KNF.
Dom maklerski - instytucja finansowa posiadająca zezwolenie organu nadzoru na wykonywanie określonych czynności stanowiących działalność maklerską
Biuro Maklerskie - wydzielona jednostka organizacyjna banku prowadząca działalność maklerską.
Czynności, które mogą wykonywać banki (art. 6)
Rodzaje działalności banków inwestycyjnych:
Organizowanie pierwotnej emisji na rynku kapitałowym
analiza sytuacji i zaprojektowanie emisji
dane i prospekt do KNF
ubezpieczenie emisji
Sprzedaż i dystrybucja
Obrót na rynku wtórnym jako dealer (na swój rachunek) i jako broker (na rachunek klienta)
Private placement - oferowanie papierów wartościowych max do 149 inwestorów (emisja publiczna powyżej 150 albo nieoznaczona ilość inwestorów)
Sekurytyzacja aktywów, najczęściej należnościami
Fuzje i przejęcia
wynajdowanie kandydatów
doradzanie stronie zaiinteresowanej
obrona strony pasywnej
pomoc w znalezieniu funduszy
ustalanie wartości firmy przejmowanej
Bezpośrednie finansowanie - kredytowanie pomostowe na zdobycie środków na przejęcia
Konsultant i doradzca
ZarzÄ…dzanie funduszami
Inne czynności - przechowywanie papierów wartościowych, udzielanie kredytów na zakup paperów wartościowych, zarządzanie rachunkami inwestorów
^Pamiętać!!!! + pojęcie fimry inwestycyjnej i czym się zajmuje
Firma inwestycyjna jest obowiązana zatrudniać na podstawie umowy o pracę co najmniej:
jednego maklera papierów wartościowych
przyjmowanie i przekazywanie zleceń nabycia i zbycia instrumentów finansowych
nabywanie lub zbywanie na własny rachunek instrumentów fin
oferoiwanie instrumentów fin
organizowaniu alternatywnego systemu obrotu
przechowywanie lub rejestrowanie instrumentów fin
dwóch doradców inwestycyjnych
zarządzaniu portfelami, we skład których wchodzi jeden lub większa liczba instrumentów fin
jednego doradcÄ™ inwestycyjnego lub jednego maklera - tylko dla doradztwa inwestycyjnym
Rozliczenia pieniężne.
gotówkowe (w tym czek, asygnata, polecenie ustne) i bezgotówkowe
Rozliczenia bezgotówkowe przeprowadza się w szczególności:
polecenie zapłaty
polecenie przelewu - na stronie KIR.pl >banki>Elixir schemat
czek rozrachunkowy
karta płatnicza
+ akredytywa dokumentowa - na ryzyko banku (te wyżej - bank jest tylko pośrednikiem)