UMOWA SPRZEDAŻY
UMOWA SPRZEDAŻY – umowa wzajemna
przez którą sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać rzecz
a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę
CECHY
umowa zobowiązująca ale w pewnym zakresie o podwójnym skutku: zobowiązująco – rozporządzającym
umowa kauzalna - obligandi vel acquirendi causa
umowa dwustronnie zobowiązująca
umowa odpłatna
umowa wzajemna
STRONY:
sprzedawca
kupujący
REŻIMY SPRZEDAŻY
konsumencka – ustawa o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej z 27 lipca 2002
kodeksowa – reguluje obrót pozakonsumencki (konsumencki w zakresie nieuregulowanym w ustawie)
międzynarodowa –konwencja wiedeńska o międzynarodowej sprzedaży towarów z 1980 r. (ratyfikowana przez RP w 1996 r.)
PRZEDMIOT
rzecz
ruchoma lub nieruchomość
już istniejąca lub przyszła - umowa sprzedaży jest zawarta pod warunkiem zawieszającym, że rzecz powstanie, np. sprzedaż pożytków
czym innym jest sprzedaż nadziei np. los na loterii
jest to umowa bezwarunkowa ale losowa
jeśli ryzyko obciąża kupującego to jest to sprzedaż nadziei
jeżeli ryzyko jest podzielone lub nie obciąża kupującego to jest sprzedaż rzeczy przyszłej
własna lub cudza
jeżeli jest to umowa obligacyjna to skutki prawne w postaci powstania zobowiązania do przeniesienia własności i wydania rzeczy mogą powstać po stronie sprzedawcy, który nie jest właścicielem – zakłada on, że zanim nadejdzie termin spełnienia świadczenia uzyska własność
aby wykonać zobowiązanie sprzedawca musi być właścicielem rzeczy
zespół rzeczy, np. kolekcja znaczków, zbiór książek
zawieranych jest tyle umów ile rzeczy wchodzi w skład tego zespołu – to że strony zawierają 1 umowę jest zabiegiem technicznym ułatwiającym obrót
energia – opanowane przez człowieka siły przyrody (np. elektryczność, para, gaz)
przepisy o sprzedaży rzeczy stosuje się odpowiednio
jest to sprzedaż prawa do korzystania z określonej ilości energii
prawa
przepisy o sprzedaży rzeczy stosuje się odpowiednio
prawa majątkowe mogą być sprzedawane tylko gdy są zbywalne
zespół praw, np.
przedsiębiorstwo
gospodarstwo rolne
zbycie spadku
ale nie res extra comercium – rzeczy, które nie mogą być przedmiotem obrotu (np. zwłoki ludzkie)
ZAWARCIE UMOWY
umową konsensualna – dochodzi do skutku solo consensu - przez zgodne oświadczenie woli stron
forma
zasada: dowolna
wyjątki:
jeżeli przedmiotem sprzedaży jest przedsiębiorstwo – wymagana jest forma pisemna z podpisami stron poświadczonymi notarialnie ad solemnitatem
jeżeli przedmiotem sprzedaży jest nieruchomość, prawo użytkowania wieczystego lub spadek - wymagana jest forma aktu notarialnego ad solemnitatem
OBOWIĄZKI SPRZEDAWCY
sprzedawca jest zobowiązany przenieść na kupującego własność rzeczy
art. 155 KC
umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy oznaczonej co do tożsamości przenosi własność na nabywcę, chyba że
przepis szczególny stanowi inaczej
strony inaczej postanowiły
jeżeli przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy oznaczone co do gatunku lub rzeczy przyszłe, do przeniesienia własności potrzebne jest przeniesienie posiadania rzeczy – musi nastąpić konkretyzacja rzeczy
art. 510 KC
Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że
przepis szczególny stanowi inaczej
albo strony inaczej postanowiły
art. 1054 KC
Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do zbycia spadku przenosi spadek na nabywcę, chyba że
strony inaczej postanowiły
sprzedawca jest zobowiązany wydać rzecz w odpowiednim miejscu i czasie
miejsce - art. 454 – ius dispositivum
Jeżeli miejsce spełnienia świadczenia nie jest oznaczone ani nie wynika z właściwości zobowiązania…
dług odbiorczy świadczenie powinno być spełnione w miejscu zamieszkania lub w siedzibie dłużnika z chwili powstania zobowiązania
sprzedawca powinien przygotować rzecz i czekać aż kupujący rzecz odbierze
dług oddawczy - strony mogą w umowie postanowić, że świadczenie powinno być spełnione w miejscu zamieszkania lub w siedzibie wierzyciela z chwili spełnienia świadczenia
sytuacja pośrednia – sprzedaż wysyłkowa
miejscem wydania rzeczy jest siedziba sprzedawcy ale rzecz sprzedana ma być przesłana przez sprzedawcę do miejsca, które nie jest miejscem spełnienia świadczenia
chwila wydania rzeczy
jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania
z chwilą wydania rzeczy sprzedanej przechodzą na kupującego korzyści i ciężary związane z rzeczą
przed wydaniem rzeczy niebezpieczeństwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy spoczywa na sprzedawcy a po wydaniu na kupującym
sprzedaż wysyłkowa
jeżeli rzecz sprzedana ma być przesłana przez sprzedawcę do miejsca, które nie jest miejscem spełnienia świadczenia
poczytuje się w razie wątpliwości
że sprzedawca wydał rzecz w chwili w której
w celu dostarczenia rzeczy na miejsce przeznaczenia
sprzedawca powierzył ją przewoźnikowi trudniącemu się przewozem rzeczy tego rodzaju (zawodowcy)
kupujący zobowiązany jest zapłacić cenę dopiero po nadejściu rzeczy na miejsce przeznaczenia i po umożliwieniu mu zbadania rzeczy
cały przewóz jest na ryzyko kupującego
koszty ubezpieczenia i przesłania ponosi kupujący
jest to przepis dyspozytywny – strony mogą postanowić inaczej!!
jeśli z umowy nie wynika inaczej sprzedawca ponosi koszty wydania rzeczy w szczególności
koszty zmierzenia lub zważenia
koszty opakowania
koszty ubezpieczenia za czas przewozu
koszty przesłania rzeczy
ale przy sprzedaży wysyłkowej koszty ubezpieczenia i przesłania ponosi kupujący
inne obowiązki sprzedawcy
udzielenie kupującemu potrzebnych wyjaśnień o stosunkach prawnych i faktycznych dotyczących rzeczy sprzedanej
wydanie posiadanych przez sprzedawcę dokumentów, które dotyczą rzeczy sprzedanej
jeżeli treść takiego dokumentu dotyczy także innych rzeczy, sprzedawca obowiązany jest wydać uwierzytelniony wyciąg z dokumentu
załączenie instrukcji dotyczącej sposobu korzystania z rzeczy sprzedanej - jeżeli jest to potrzebne do należytego korzystania z rzeczy zgodnie z jej przeznaczeniem
OBOWIĄZKI KUPUJĄCEGO
kupujący jest zobowiązany do zapłaty ceny
cena – określona suma jednostek pieniężnych
strony mogą określić cenę przez wskazanie konkretnej sumy lub wskazanie podstaw do jej ustalenia
jeśli strony w umowie nie wskazały ceny
cena rynkowa - jeżeli z okoliczności wynika, że strony miały na względzie cenę przyjętą w stosunkach danego rodzaju, poczytuje się w razie wątpliwości, że chodziło o cenę w miejscu i czasie, w którym rzecz ma być kupującemu wydana
w przypadku zwłoki chodzi o powinne wykonanie a nie rzeczywiste
pr. francuskie – jeśli strony w umowie nie wskazały ceny to umowa sprzedaży jest nieważna zbyt radykalne bo czasem w chwili zawarcia umowy wartość rzeczy jest nieznana, np. przedmiotem sprzedaży ma być obraz, ale jeszcze nie wiadomo czy jest autentyczny
czasem państwo z góry określa cenę – cena regulowana
ustawa o cenach z 5 lipca 2001 r. – na pewne rodzaje towarów mogą być ustanowione ceny regulowane (np. nośniki energii)
jeśli strony naruszyły przepisy o cenach, to postanowienie niezgodne z ustawą zostaje zastąpione przez odpowiednie postanowienie ustawy, nie ma nieważności umowy !!
cena sztywna – strony nie mogą się odchylić od tej ceny ani w dół ani w górę
dużo ich było w PRL, dziś już praktycznie nie występują
jeżeli w miejscu i czasie zawarcia umowy sprzedaży obowiązuje zarządzenie ustanawiające cenę sztywną na rzeczy danego gatunku lub rodzaju to wiąże ona strony nawet jeśli strony w umowie wskazały inną cenę
sprzedawca, który otrzymał cenę wyższą, obowiązany jest zwrócić kupującemu pobraną różnicę
cena maksymalna
dziś większość cen regulowanych to ceny maksymalne
jeżeli w miejscu i czasie zawarcia umowy sprzedaży obowiązuje zarządzenie, wg którego za rzeczy danego rodzaju lub gatunku nie może być zapłacona cena wyższa od ceny określonej(cena maksymalna)
kupujący nie jest obowiązany do zapłaty ceny wyższej
sprzedawca, który otrzymał cenę wyższą, obowiązany jest zwrócić kupującemu pobraną różnicę
cena minimalna
jeżeli w miejscu i czasie zawarcia umowy sprzedaży obowiązuje zarządzenie, wg którego za rzeczy danego rodzaju lub gatunku nie może być zapłacona cena niższa od ceny określonej (cena minimalna)
sprzedawcy, który otrzymał cenę niższą, przysługuje roszczenie o dopłatę różnicy
cena wynikowa – właściwy organ państwowy określa sposób w jaki sprzedawca ma obliczać cenę za rzeczy danego rodzaju lub gatunku
stosuje się, zależnie od właściwości takiej ceny przepisy o cenie sztywnej lub przepisy o cenie maksymalnej
w razie sporu co do prawidłowości obliczenia ceny wynikowej cenę tę ustali sąd
wynikające z przepisów o cenie sztywnej, maksymalnej, minimalnej lub wynikowej roszczenie sprzedawcy o dopłatę różnicy ceny, jak również roszczenie kupującego o zwrot różnicy ceny przedawnia się z upływem 1 roku od dnia zapłaty
miejsce zapłaty ceny
art. 454 KC – ius dispositivum
wyjątek: świadczenie pieniężne powinno być spełnione w miejscu zamieszkania lub w siedzibie wierzyciela z chwili spełnienia świadczenia;
jeżeli wierzyciel zmienił miejsce zamieszkania lub siedzibę po powstaniu zobowiązania, ponosi spowodowaną przez tę zmianę nadwyżkę kosztów przesłania
kiedy cena ma być zapłacona?
strony mogą to określić w umowie
umowa sprzedaży to umowa wzajemna
świadczenia wzajemne powinny być spełnione jednocześnie, chyba że co innego wynika
z umowy
z ustawy
albo z orzeczenia sądu lub decyzji innego właściwego organu
jeżeli świadczenia wzajemne powinny być spełnione jednocześnie, każda ze stron może powstrzymać się ze spełnieniem świadczenia, dopóki 2. strona nie zaofiaruje świadczenia wzajemnego
cena powinna być zapłacona w momencie wydania rzeczy
wyjątek przy sprzedaży wysyłkowej
jeżeli rzecz sprzedana ma być przesłana przez sprzedawcę do miejsca, które nie jest miejscem spełnienia świadczenia
poczytuje się w razie wątpliwości
że sprzedawca wydał rzecz w chwili w której
w celu dostarczenia rzeczy na miejsce przeznaczenia
sprzedawca powierzył ją przewoźnikowi trudniącemu się przewozem rzeczy tego rodzaju
kupujący zobowiązany jest zapłacić cenę dopiero po nadejściu rzeczy na miejsce przeznaczenia i po umożliwieniu mu zbadania rzeczy
ale gdy po chwili w której sprzedawca powierzył rzecz przewoźnikowi została ona utracona to kupujący ma obowiązek zapłacić cenę w chwili w której się o tym dowiedział kupujący może mieć wtedy roszczenie odszkodowawcze do przewoźnika, do zakładu ubezpieczeń itd.
kupujący zobowiązany jest do odebrania rzeczy
odebranie rzeczy jest jednocześnie
uprawnieniem – kupujący ma roszczenie o wydanie rzeczy
zobowiązaniem
jeśli kupujący nie odbiera rzeczy mimo, że nadszedł termin wydania to
sprzedawca nadal ma obowiązek przechowywać rzecz z należytą starannością
kupujący popada w zwłokę wierzyciela i dłużnika – przepisy o zwłoce dłużnika konsumują przepisy i zwłoce wierzyciela bo te idą o wiele dalej kupujący odpowiada jak dłużnik będący w zwłoce
sprzedawca może oddać rzecz na przechowanie na koszt i niebezpieczeństwo kupującego
sprzedawca może sprzedać rzecz na rachunek kupującego
powinien uprzednio wyznaczyć kupującemu dodatkowy termin do odebrania chyba że
wyznaczenie terminu nie jest możliwe
rzecz jest narażona na zepsucie (np. truskawki)
z innych względów groziłaby szkoda
o dokonaniu sprzedaży sprzedawca obowiązany jest niezwłocznie zawiadomić kupującego
jeśli z umowy nie wynika inaczej koszty odebrania rzeczy ponosi kupujący
PRZEDAWNIENIE ROSZCZEŃ
kupującego wobec sprzedawcy – ogólne terminy przedawnienia
sprzedawcy o zapłatę ceny – ogólne terminy przedawnienia (wyjątek – 2 lata jeśli osoba zawodowo trudni się sprzedażą)
SPRZEDAŻ NA RATY
PRZEPISY O SPRZEDAŻY NA RATY STOSUJE SIĘ DO UMOWY SPRZEDAŻY, W KTÓREJ:
sprzedawca jest przedsiębiorcą
sprzedaży dokonuje w zakresie działalności przedsiębiorstwa
przedmiotem sprzedaży jest rzecz ruchoma
kupujący jest konsumentem
cena płatna jest w określonych ratach
rzecz zostaje kupującemu wydana przed całkowitym zapłaceniem ceny
umowa nie jest objęta przepisami ustawy o kredycie konsumenckim z 20 lipca 2001 r.
wystawienie weksli na pokrycie lub zabezpieczenie ceny kupna nie wyłącza stosowania przepisów o sprzedaży na raty
to zabezpieczenie wierzytelności i nie stanowi zapłaty
to zaciągnięcie równoległego zobowiązania z weksla
KAŻDĄ Z RAT NALEŻY TRAKTOWAĆ JAKO ODRĘBNE ŚWIADCZENIE 2 letni termin przedawnienia biegnie dla każdej z rat oddzielnie (od dnia jej wymagalności)
PRZEDTERMINOWA ZAPŁATA RAT
kupujący może płacić raty przed terminem płatności (termin płatności jest zastrzeżony na korzyść dłużnika) w takiej sytuacji kupujący może odliczyć kwotę, która odpowiada wysokości stopy procentowej obowiązującej dla danego rodzaju kredytów NBP
OCHRONA SPRZEDAWCY - ZWŁOKA W ZAPŁACIE RAT
skutki regulują przepisy o sprzedaży na raty i są one semiimperatywne!
postanowienia umowne mniej korzystne dla kupującego są nieważne - zamiast nich stosuje się przepisy o sprzedaży na raty
zastrzeżenie natychmiastowej wymagalności nie uiszczonej ceny na wypadek uchybienia terminom poszczególnych rat jest skuteczne tylko wtedy, gdy
było uczynione na piśmie przy zawarciu umowy
i kupujący jest w zwłoce z zapłatą co najmniej 2 rat
i łączna suma zaległych rat przewyższa 1/5 część umówionej ceny
sprzedawca może odstąpić od umowy z powodu niezapłacenia ceny – ale tylko wtedy gdy:
kupujący jest w zwłoce z zapłatą co najmniej 2 rat
i łączna suma zaległych rat przewyższa 1/5 część umówionej ceny
i sprzedawca powinien wyznaczyć kupującemu odpowiedni dodatkowy termin do zapłacenia zaległych rat z zagrożeniem, że w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu będzie uprawniony do odstąpienia od umowy
OCHRONA KUPUJĄCEGO
odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi za wady rzeczy sprzedanej na raty może być przez umowę wyłączona lub ograniczona tylko w wypadkach przewidzianych przez przepisy szczególne – przepisy semiimperatywne
umowa nie może utrudnić kupującemu wykonania uprawnień z tytułu rękojmi
ale przepis ten nie jest aktualny w zakresie sprzedaży uregulowanej w ustawie z 27 lipca 2002 o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej
PRZEPISY O SPRZEDAŻ NA RATY STOSUJE SIĘ ODPOWIEDNIO
gdy rzecz ruchoma zostaje sprzedana osobie fizycznej korzystającej z kredytu udzielonego w tym celu przez bank jeżeli
kredyt ten ma być spłacony ratami,
i rzecz została kupującemu wydana przed całkowitą spłatą kredytu
osoba fizyczna zawiera normalną umowę sprzedaży ze sprzedawcą i umowę kredytu z bankiem
do zabezpieczenia roszczeń banku przysługuje mu ustawowe prawo zastawu na rzeczy sprzedanej, dopóki rzecz znajduje się u kupującego
odpowiedzialność z tytułu rękojmi za wady rzeczy ponosi wyłącznie sprzedawca
SPRZEDAŻ Z ZASTRZEŻENIEM WŁASNOŚCI RZECZY SPRZEDANEJ – PACTUM RESERVATI DOMINII
SPRZEDAWCA MOŻE ZASTRZEC SOBIE WŁASNOŚĆ RZECZY SPRZEDANEJ AŻ DO CHWILI ZAPŁATY CAŁEJ CENY gdy
przedmiotem sprzedaży jest rzecz ruchoma
i zapłata ceny ma nastąpić w przyszłości
i konieczna jest na to zastrzeżenie zgoda obu stron
w razie dokonania takiego zastrzeżenie poczytuje się w razie wątpliwości że PRZENIESIENIE WŁASNOŚCI RZECZY NASTĄPIŁO POD WARUNKIEM ZAWIESZAJĄCYM
warunek zawieszający – zdarzenie przyszłe i niepewne, od którego ziszczenia uzależnione jest powstanie skutków czynności prawnej
tylko skutek rozporządzający umowy sprzedaży jest uzależniony od warunku - sama umowa sprzedaży nie jest warunkowa
kupujący uzyskuje własność nie w chwili zawarcia umowy tylko w chwili zapłaty całej ceny
ziszczenie się warunku powoduje automatyczne przeniesienie własności
SKUTKI
kupujący jako warunkowo uprawniony może wykonywać wszelkie czynności zmierzające do zachowania jego prawa
późniejsze rozporządzenia sprzedawcy tracą moc z chwilą ziszczenia się warunku o ile udaremniają lub ograniczają skutek ziszczenia się warunku
ale art. 169 - gdy sprzedawca zbył rzecz osobie 3. i wydał ją nabywcy nabywca uzyskuje własność z chwilą objęcia rzeczy w posiadanie, chyba że działał w złej wierze
kupującemu przeciw sprzedawcy przysługuje roszczenie odszkodowawcze
ZASTRZEŻENIE WŁASNOŚCI RZECZY SPRZEDANEJ MOŻE ODNOSIĆ SIĘ DO:
rzeczy, która po zwarciu umowy sprzedaży pozostaje u sprzedawcy
ale najczęściej odnosi się do rzeczy wydanej kupującemu wówczas
kupujący jest posiadaczem zależnym
z chwilą wydania rzeczy na kupującego przechodzi ryzyko przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy
jeżeli rzecz sprzedana została kupującemu wydana zastrzeżenie własności powinno być stwierdzone pismem (forma ad probationem) pismo to skuteczne względem wierzycieli kupującego jeżeli ma datę pewną (forma ad eventum)
sprzedawca odbierając rzecz może żądać odpowiedniego wynagrodzenia za zużycie lub uszkodzenie rzeczy (stosownie do stopnia zużycia lub uszkodzenia)
jeżeli kupujący dopuści się zwłoki z zapłatą ceny – kupujący traci uprawnienie do posiadania rzeczy ma rzecz zwrócić sprzedawca może wytoczyć powództwo windykacyjne odstąpienie od umowy następuje per facta cocludentia z chwilą odebrania rzeczy
SPRZEDAŻ NA PRÓBĘ ALBO Z ZASTRZEŻENIEM ZBADANIA RZECZY PRZEZ KUPUJĄCEGO
Sprzedaż na próbę albo z zastrzeżeniem zbadania rzeczy przez kupującego poczytuje się w razie wątpliwości za ZAWARTĄ POD WARUNKIEM ZAWIESZAJĄCYM, ŻE KUPUJĄCY UZNA PRZEDMIOT SPRZEDAŻY ZA DOBRY
warunek zawieszający – zdarzenie przyszłe i niepewne, od którego ziszczenia uzależnione jest powstanie skutków czynności prawnej
warunek potestatywny – jego ziszczenie zależy w całości od woli kupującego
cała umowa sprzedaży jest uzależniona od warunku – do chwili ziszczenia się warunku(wyrażenia aprobaty przez kupującego) nie powstają żadne skutki prawne umowy sprzedaży
TERMIN PRÓBY LUB ZBADANIA RZECZY
strony mogą go określić w umowie
jeśli strony nie określiły go w umowie to sprzedawca może wyznaczyć kupującemu odpowiedni termin (aby stan niepewności nie trwał zbyt długo)
JEŚLI KUPUJĄCY RZECZ ODEBRAŁ I NIE ZŁOŻYŁ OŚWIADCZENIA WOLI PRZED UPŁYWEM TERMINU uważa się, że uznał przedmiot sprzedaży za dobry – warunek ziścił się i umowa jest skuteczna
JEŚLI KUPUJĄCY RZECZY NIE ODEBRAŁ I NIE ZŁOŻYŁ OŚWIADCZENIA WOLI PRZED UPŁYWEM TERMINU umowa nie dochodzi do skutku - różne stanowiska dlaczego:
1. – nie spełnione konieczne elementy umowy sprzedaży
2. – nieziszczenie się warunku
JEŚLI KUPUJĄCY UZNAŁ ŻE NIE CHCE NABYĆ RZECZY strony zobowiązane są zwrócić świadczenia wzajemne wg przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu (condictio causa data causa non secuta)
RYZYKO PRZYPADKOWEJ UTRATY LUB USZKODZENIA RZECZY obciąża sprzedawcę (bo cała umowa zawarta jest pod warunkiem zawieszającym)
SPRZEDAŻ NA PRÓBĘ NALEŻY ODRÓŻNIĆ OD:
sprzedaż z możliwością wymiany zakupionego towaru na inny na życzenie kupującego
sprzedaż z zastrzeżeniem prawa odstąpienia od umowy w określonym terminie – umowa sprzedaży jest wówczas bezwarunkowa i przejście prawa własności na kup. następuje w zasadzie w chwili zawarcia umowy
ZASTRZEŻENIE PRAWA ODKUPU
ISTOTA
zastrzeżenie prawa odkupu nie powoduje że umowa sprzedaży jest warunkowa
własność przedmiotu sprzedaży przechodzi na kupującego, ale sprzedawca może w określonym terminie odkupić rzecz
termin prawa odkupu – termin zawity
strony mogą określić w umowie
termin ten nie może być dłuższy niż 5 lat – jeśli jest dłuższy to ulega skróceniu do 5
prawo akcesoryjne
prawo skuteczne inter prates
sprzedawca może wykonać prawo odkupu tylko wobec kupującego – jeżeli kupujący razie dokona zbycia lub obciążenia rzeczy kupującego ponosi OK. za NZ (chyba, że przywróci stan poprzedni i wykona zobowiązanie)
wyjątek: prawo odkupu nieruchomości ujawnione w księdze wieczystej jest skuteczne wobec osób 3.
WYKONANIE PRAWA ODKUPU
następuje przez złożenie odpowiedniego oświadczenia woli kupującemu (jednostronna czynność prawna o charakterze prawnokształtującym)
jeśli zawarcie umowy sprzedaży wymagało formy szczególnej to i to oświadczenie powinno złożone w tej samej formie
prawo odkupu rodzi tylko skutki obligacyjne – jeżeli sprzedawca wykona prawo odkupu to powstaje zobowiązanie – stosunek sprzedaży powrotnej
po stronie kupującego powstaje obowiązek przeniesienia własności z powrotem na sprzedawcę
po stronie sprzedawcy powstaje obowiązek zwrotu
ceny
kosztów sprzedaży
nakładów
sprzedawca zobowiązany jest zwrócić nakłady które nie są koniczne tylko o tyle o ile zwiększają wartość rzeczy
Jeśli cena odkupu przenosi cenę i koszty sprzedaży sprzedawca może żądać obniżenia ceny odkupu do wartości rzeczy w chwili wykonania prawa odkupu, jednakże nie niżej sumy obliczonej wg paragrafu poprzedzającego
ma to zapobiec praktykom lichwiarskim, np. sprzedawca sprzedaje kupującemu rzecz na zabezpieczenie zaciągniętej pożyczki (przewłaszczenie na zabezpieczenie) cena odkupu jest tak ustalona aby wliczyć w nią bardzo wysokie odsetki
TEORIE DOTYCZĄCE CHARAKTERU PRAWA ODKUPU:
teoria oferty (Czachórski) – jest to oferta dokonania sprzedaży powrotnej skierowana do sprzedawcy, który jeśli ją przyjmie dochodzi do skutku umowa sprzedaży powrotnej
teoria pr. podmiotowego kształtującego przysługującego sprzedawcy
najszerzej przyjmowana w doktrynie
teoria zobowiązania – jest to zobowiązanie kupującego do sprzedaży powrotnej, które się aktualizuje z chwilą złożenia oświadczenia kupującemu
PRAWO ODKUPU JEST NIEPODZIELNE I NIEZBYWALNE ALE JEST DZIEDZICZNE - jeśli jest kilku uprawnionych do odkupu a niektórzy z nich nie wykonują tego prawa to pozostali mogą je wykonać w całości
ZASTRZEŻENIE PRAWA PIERWOKUPU (przepisy KC stosuje się jeżeli przepisy szczególne nie regulują inaczej tej kwestii, np. ustawa o gospodarce nieruchomościami)
ISTOTA
zastrzeżenie prawa pierwokupu może wynikać z
ustawy
lub czynności prawnej
polega na tym że uprawniony do pierwokupu ma pierwszeństwo kupna oznaczonej rzeczy lub prawa gdyby zobowiązany z tytułu pierwokupu sprzedał tę rzecz lub prawo osobie 3.
SKUTKI ZASTRZEŻENIA PRAWA PIERWOKUPU
zobowiązany z tytułu pierwokupu może sprzedaż rzecz osobie 3, ale pod warunkiem zawieszającym że uprawniony do pierwokupu swego prawa nie wykona – umowa ta jest w pełni skuteczna dopiero jeśli uprawniony do pierwokupu swego prawa nie wykona w określonym terminie
zobowiązany z tytułu pierwokupu musi niezwłocznie zawiadomić uprawnionego o zawarciu umowy sprzedaży z osobą 3. i jej treści z tą chwilą aktualizuje się możliwość wykonania prawa pierwokupu!!!
termin do wykonania prawa pierwokupu – termin zawity
strony mogą określić termin w umowie
jeśli strony nie określiły terminu w umowie wynosi on
w przypadku nieruchomości - 1 miesiąc od zawiadomienia
w przypadku rzeczy ruchomych - 1 tydzień od zawiadomienia
mogą być też inne terminy przewidziane przez przepisy szczególne, np. ustawa o gospodarce nieruchomościami (2 miesiące)
WYKONANIE PRAWA PIERWOKUPU
następuje przez w złożenie przez uprawnionego odpowiedniego oświadczenia woli zobowiązanemu (jednostronna czynność prawna o charakterze prawno kształtującym)
jeśli zawarcie umowy sprzedaży wymagało formy szczególnej to i to oświadczenie powinno złożone w tej formy szczególnej
skutek wykonania prawa pierwokupu - między zobowiązanym a uprawnionym dochodzi do skutku umowa sprzedaży tej samej treści, co umowa zawarta przez zobowiązanego z osobą 3. chyba że przepis szczególny stanowi inaczej
postanowienia umowy z osobą 3., mające na celu udaremnienie prawa pierwokupu, są względem uprawnionego bezskuteczne
jeżeli umowa sprzedaży zawarta z osobą 3. przewiduje świadczenia dodatkowe, których uprawniony do pierwokupu nie mógłby spełnić, może on swe prawo wykonać uiszczając wartość tych świadczeń
wyjątek: gdy uprawnionym z mocy ustawy jest SP lub JST - takie świadczenie dodatkowe uważa się za nie zastrzeżone
jeżeli wg umowy sprzedaży zawartej z osobą 3. cena ma być zapłacona w terminie późniejszym, uprawniony do pierwokupu może z tego terminu skorzystać tylko wtedy, gdy zabezpieczy zapłatę ceny
przepisu tego nie stosuje się, gdy uprawnionym jest państwowa jednostka organizacyjna
NARUSZENIE OBOWIĄZKÓW PRZEZ ZOBOWIĄZANEGO Z TYTUŁU PRAWA PIERWOKUPU
jeżeli zobowiązany z tytułu prawa pierwokupu
sprzedał rzecz osobie 3. bezwarunkowo
albo nie zawiadomił uprawnionego o sprzedaży
lub podał mu do wiadomości istotne postanowienia umowy sprzedaży niezgodnie z rzeczywistością
….ponosi on odpowiedzialność za wynikłą stąd szkodę - uprawniony ma roszczenie odszkodowawcze w granicach ujemnego interesu umowy
ale bezwarunkowa sprzedaż jest skuteczna a prawo pierwokupu wygasa (bo jest skuteczne tylko inter partes)
wyjątek: bezwarunkowa sprzedaż jest nieważna gdy uprawnionym z mocy ustawy jest
SP
JST
współwłaściciel
dzierżawca
poglądy na nieważność
Radwański - sprzedaż nie dochodzi do skutku i uprawniony nie może wykonać prawa do pierwokupu
Czachórski - nie sama umowa jest nieważna a jedynie bezwarunkowy charakter tej umowy (jest to umowa warunkowa) to daje możliwość wykonania prawa pierwokupu
ŚRODKI OCHRONY UPRAWNIONEGO
prawo pierwokupu nieruchomości ujawnione w księdze wieczystej jest skuteczne także względem nabywcy uprawniony może je wykonać bezpośrednio wobec nabywcy
art. 59 ius ad rem
W razie zawarcia umowy, której wykonanie czyni całkowicie lub częściowo niemożliwym zadośćuczynienie roszczeniu osoby 3.
osoba ta może żądać uznania umowy za bezskuteczną w stosunku do niej
jeżeli
strony o jej roszczeniu wiedziały
albo jeżeli umowa była nieodpłatna
i nie upłynął rok od jej zawarcia
pewne wątpliwości bo prawo pierwokupu to nie roszczenie tylko prawo podmiotowe kształtujące
SN dopuszcza stosowanie art. 59 KC
przeciwnicy – art. 59 KC można stosować tylko w drodze analogii
proponuje się by nie sama umowa była uznawana za bezskuteczną a jedynie bezwarunkowy charakter tej umowy to daje możliwość wykonania prawa pierwokupu
PRAWO PIERWOKUPU JEST NIEZBYWALNE I NIEPODZIELNE.
Jeśli jest kilku uprawnionych, a niektórzy z nich nie wykonują prawa pierwokupu, pozostali mogą wykonać je w całości
RĘKOJMIA ZA WADY RZECZY SPRZEDANEJ
RATIO LEGIS
jeżeli rzecz sprzedana ma wady to jest to nienależyte wykonanie zobowiązania, ale sprzedawca mógłby łatwo uwolnić się od odpowiedzialności dowodząc że nie zawinił naruszeniu zobowiązania dlatego potrzebna jest szczególna ochrona kupującego
CHARAKTER ODPOWIEDZIALNOŚCI Z TYTUŁU RĘKOJMI ZA WADY RZECZY SPRZEDANEJ
sprzedawca jest obciążony rękojmią z mocy samego prawa
przepisy o rękojmi są dyspozytywne
strony mogą odpowiedzialność z tytułu rękojmi rozszerzyć, ograniczyć lub wyłączyć
wyłączenie lub ograniczenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest bezskuteczne, jeżeli sprzedawca zataił podstępnie wadę przed kupującym
tylko przy wadach prawnych
jeżeli z powodu wady prawnej rzeczy sprzedanej kupujący jest zmuszony wydać rzecz osobie 3. umowne wyłączenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi nie zwalnia sprzedawcy od obowiązku zwrotu otrzymanej ceny (rękojmia zadziała), chyba że
kupujący wiedział, że prawa sprzedawcy były sporne
albo kupujący nabył rzecz na własne niebezpieczeństwo
roszczenie o zwrot ceny jest roszczeniem z rękojmi tak jakby kupujący odstąpił od umow
odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi jest oparta na zasadzie ryzyka
odpowiedzialność obiektywna – sprzedawca odpowiada niezależnie od winy i wiedzy
zwolnienie od odpowiedzialności z tytułu rękojmi
wykazanie, że kupujący wiedział o wadzie
w chwili zawarcia umowy (rzecz oznaczona co do tożsamości)
w chwili wydania rzeczy (rzecz oznaczona co do gatunku lub rzecz przyszła)
tylko przy wadach fizycznych - wykazanie, że wada fizyczna powstała po przejściu niebezpieczeństwa utraty lub uszkodzenia na kupującego (na ogół po wydaniu)
chyba że wady wynikły z przyczyn tkwiącej już poprzednio w rzeczy sprzedanej
tylko przy wadach prawnych
jeżeli kupujący uniknął utraty w całości lub w części nabytej rzeczy, albo skutków jej obciążenia na korzyść osoby 3. przez zapłatę sumy pieniężnej lub spełnienie innego świadczenia sprzedawca może zwolnić się od odpowiedzialności z tytułu rękojmi jeżeli zwróci kupującemu zapłaconą sumę lub wartość spełnionego świadczenia wraz z odsetkami i kosztami
PRZESŁANKI ODPOWIEDZIALNOŚCI Z TYTUŁY RĘKOJMI (dowód - kupujący)
WADA RZECZY
wada fizyczna
zmniejszenie wartość rzeczy, np. pierścionek jest pozłacany a miał być złoty
zmniejszenie użyteczności rzeczy ze względu na cel
oznaczony w umowie (np. sprzedaż wg próbki, wzoru)
albo wynikający z okoliczności lub z przeznaczenia rzeczy (zwykłego) (np. lodówka nie chłodzi)
brak właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego (np. samochód miał być bezwypadkowy)
rzecz została kupującemu wydana w stanie niezupełnym – gdy rzecz powinna być wydana wraz z innymi elementami składowymi lub przynależnościami (np. brak instrukcji, futerału, koła zapasowego w samochodzie)
nie chodzi o braki ilościowe - to częściowe niewykonanie (np. 1 kg a nie 2 kg)
wada prawna (przy rękojmi za wady prawne rzeczy jest to jedyna przesłanka)
rzecz sprzedana stanowi własność osoby 3. (prawo przysługuje osobie 3.)
w chwili wykonania zobowiązania przez sprzedawcę
nawet jeśli kupujący nabędzie własność rzeczy na podstawie art. 169 KC wada nadal istnieje
rzecz sprzedana jest obciążona prawem osoby 3. (prawo jest obciążon prawe osoby 3
np. hipoteka, zastaw
przy sprzedaży praw – prawo nie istnieje
wyjątek od zasady że umowa o świadczenie niemożliwe jest nieważna
AKT STARANNOŚCI
jest bezwzględną przesłanką dochodzenia uprawnień z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy
uprawnienia kupującego z tytułu rękojmi powstają z chwilą ujawnienia się wady rzeczy / prawa
ale kupujący traci uprawnienia z tytułu rękojmi jeśli nie zawiadomi w określonym terminie sprzedawcy o wadzie
zasada: 1 miesiąc od dnia wykrycia wady
jeżeli zbadanie rzeczy jest przyjęte w danych stosunkach– 1 miesiąc od upływu czasu w którym przy zachowaniu należytej staranności kupujący mógł wykryć wadę
Minister Handlu Wewnętrznego może w drodze rozporządzenia ustalić krótsze terminy do zawiadomienia o wadach artykułów żywnościowych
przy sprzedaży między osobami prowadzącymi działalność gospodarczą - kupujący traci uprawnienie z tytułu rękojmi jeżeli nie zbada w czasie i w sposób przyjęty przy rzeczach tego rodzaju i niezwłocznie nie zawiadomi sprzedawcy o wykryciu wady
a jeżeli wada wyszła na jaw dopiero później – nie zawiadomi sprzedawcy niezwłocznie po jej wykryciu
dla zachowania terminów do zawiadomienia sprzedawcy o wadach rzeczy sprzedanej wystarczy wysłanie listu poleconego przed upływem terminu – zawiadomienie to akt wiedzy a nie oświadczenie woli
2 wyjątki - utrata uprawnień z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy nie następuje mimo niezachowania terminów do zawiadomienia sprzedawcy o wadach rzeczy jeżeli:
sprzedawca wadę zataił
sprzedawca zapewnił kupującego, że wady nie istnieją
nie jest przesłanką dochodzenia uprawnień z tytułu rękojmi za wady prawne rzeczy
kupujący może dochodzić uprawnień z tytułu rękojmi za wady prawne, chociażby osoba 3. nie wystąpiła przeciw niemu z roszczeniem dotyczącym rzeczy sprzedanej
kupujący, przeciwko któremu osoba 3. dochodzi roszczeń dotyczących rzeczy sprzedanej, obowiązany jest niezwłocznie
zawiadomić o tym sprzedawcę
i wezwać go do wzięcia udziału w sprawie
jeżeli tego zaniechał, a osoba 3. uzyskała orzeczenie dla siebie korzystne kupujący nie traci uprawnień z tytułu rękojmi ale naraża się na zarzut ze strony sprzedawcy, że jego udział w postępowaniu doprowadziłby do wykazania, że roszczenie osoby 3. było bezzasadne (sprzedawca w ten sposób może zwolnić się od odpowiedzialności z tytułu za wady prawne rzeczy)
UPRAWNIENIA Z TYTUŁU RĘKOJMI ZA WADY FIZYCZNE RZECZY (TAKIE SAME PRZY WADZIE PRAWNEJ) – kupujący wybiera z którego skorzysta
ODSTĄPIENIE OD UMOWY
prawo podmiotowe kształtujące
wykonywane przez jednostronne oświadczenie woli kupującego o odstąpieniu
sprzedawca i kupujący zobowiązani są zwrócić sobie wszystko co otrzymali od 2. strony na podstawie umowy
sprzedawca zwraca cenę w całości
kupujący zwraca rzecz
kupującemu i sprzedawcy przysługuje prawo zatrzymania, dopóki 2. strona nie zaofiaruje zwrotu otrzymanego świadczenia albo nie zabezpieczy roszczenia o zwrot
kupujący nie może odstąpić od umowy w 2 przypadkach:
jeżeli sprzedawca niezwłocznie wymieni rzecz wadliwą na rzecz wolną od wad,
jeżeli sprzedawca niezwłocznie wady usunie
te ograniczenia nie mają zastosowania jeżeli rzecz była już uprzednio przez sprzedawcę wymieniona lub naprawiana, chyba że wady są nieistotne
ŻĄDANIE OBNIŻENIA CENY
roszczenie
przysługuje kupującemu zawsze – nie ma ograniczeń ustawowych
obniżenie powinno nastąpić w takim stosunku, w jakim wartość rzeczy wolnej od wad pozostaje do jej wartości obliczonej z uwzględnieniem istniejących wad
kupujący może zapłacić mniej – jeśli już zapłacił może żądać zwrotu różnicy
ŻĄDANIE WYMIANY RZECZY WADLIWEJ NA RZECZ WOLNĄ OD WAD
roszczenie
ograniczone tylko do rzeczy oznaczonych co do gatunku
kupujący może żądać:
dostarczenia zamiast rzeczy wadliwych takiej samej ilości rzeczy wolnych od wad
oraz naprawienia szkody wynikłej z opóźnienia
ŻĄDANIE NAPRAWY RZECZY (jest przy rękojmi wąsko dopuszczalne)
roszczenie
warunki
przedmiotem sprzedaży jest rzecz określona co do tożsamości
sprzedawca jest wytwórcą tej rzeczy (np. sprzedaż u rzemieślnika)
kupujący może żądać usunięcia wady, wyznaczając w tym celu sprzedawcy odpowiedni termin z zagrożeniem, że po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu od umowy odstąpi
sprzedawca może odmówić usunięcia wady, gdyby wymagało ono nadmiernych kosztów (dowód tego spoczywa na sprzedawcy)
ROSZCZENIE O NAPRAWIENIE SZKODY WYNIKŁEJ Z WADY RZECZY SPRZEDANEJ
wada fizyczna
jeżeli z powodu wady fizycznej rzeczy sprzedanej kupujący odstępuje od umowy, żąda obniżenia ceny, wymiany rzeczy na rzecz wolną od wad albo naprawy rzeczy może on żądać naprawienia szkody poniesionej wskutek istnienia wady
wbrew wykładni literalnej należy przyjąć, że - jest to samodzielne roszczenie odszkodowawcze które podlega zasadom ogólnym a nie reżimowi rękojmi
nie jest konieczna jednoczesna realizacja uprawnień z tytułu rękojmi i roszczenie to nie jest ograniczone rocznym terminem – w przeciwnym razie sytuacja kupującego byłaby gorsza niż na zasadach ogólnych
przepis ten reguluje zbieg roszczenia o naprawienie szkody z uprawnieniami z tytułu rękojmi
ALE: jeżeli szkoda jest następstwem okoliczności, za które sprzedawca nie ponosi odpowiedzialności kupujący może żądać tylko naprawienia szkody, którą poniósł przez to, że zawarł umowę, nie wiedząc o istnieniu wady - w szczególności może żądać zwrotu:
kosztów zawarcia umowy
kosztów odebrania rzeczy
kosztów przewozu rzeczy
kosztów przechowania rzeczy
kosztów ubezpieczenia rzeczy
dokonanych nakładów w takim zakresie, w jakim nie odniósł korzyści z tych nakładów
na zasadach ogólnych sprzedawca by nie odpowiadał!!!!
odpowiedzialność na zasadach ryzyka
szkoda w ramach interesu zaufania - ujemnego interesu umownego
można powiedzieć że jest to 5. uprawnienie z rękojmi i podlega reżimowi rękojmi (np. termin)
wada prawna
jeżeli z powodu wady prawnej rzeczy sprzedanej kupujący odstępuje od umowy albo żąda obniżenia ceny może on żądać naprawienia szkody poniesionej wskutek istnienia wady
wbrew wykładni literalnej należy przyjąć, że - jest to samodzielne roszczenie odszkodowawcze które podlega zasadom ogólnym a nie reżimowi rękojmi
nie jest konieczna jednoczesna realizacja uprawnień z tytułu rękojmi i roszczenie to nie jest ograniczone rocznym terminem – w przeciwnym razie sytuacja kupującego byłaby gorsza niż na zasadach ogólnych
przepis ten reguluje zbieg roszczenia o naprawienie szkody z uprawnieniami z tytułu rękojmi
ALE: jeżeli szkoda jest następstwem okoliczności, za które sprzedawca nie ponosi odpowiedzialności kupujący może żądać tylko naprawienia szkody, którą poniósł przez to, że zawarł umowę, nie wiedząc o istnieniu wady - w szczególności może żądać zwrotu:
kosztów zawarcia umowy
kosztów odebrania rzeczy
kosztów przewozu rzeczy
kosztów przechowania rzeczy
kosztów ubezpieczenia rzeczy
kosztów procesu
dokonanych nakładów w takim zakresie, w jakim nie odniósł korzyści z tych nakładów, a nie otrzymał ich zwrotu od osoby 3.
na zasadach ogólnych sprzedawca by nie odpowiadał!!!!
odpowiedzialność na zasadach ryzyka
szkoda w ramach interesu zaufania - ujemnego interesu umownego
można powiedzieć że jest to 5. uprawnienie z rękojmi i podlega reżimowi rękojmi (np. termin)
WYGAŚNIĘCE UPRAWNIEŃ Z TYTUŁU RĘKOJMI – TERMIN ZAWITY
rękojmia za wady fizyczne rzeczy
uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne wygasają po upływie 1 roku (gdy chodzi o wady budynku 3 lat) licząc od dnia, kiedy rzecz została kupującemu wydana
kupujący może wykonać uprawnienia z tytułu rękojmi mimo upływu terminu jeżeli sprzedawca wadę podstępnie zataił
zarzut z tytułu rękojmi może być podniesiony także po upływie tego terminu, jeżeli przed jego upływem kupujący zawiadomił sprzedawcę o wadzie
zarzut przeciwko roszczeniom sprzedawcy – np. sprzedawca żąda zapłaty ceny kupujący mimo upływu terminu może podnieść zarzut obniżenia ceny
rękojmia za wady prawne rzeczy
uprawnienia z tytułu rękojmi za wady prawne wygasają po upływie 1 roku licząc od dnia, kiedy kupujący dowiedział się o istnieniu wady prawnej
jeżeli kupujący dowiedział się o istnieniu wady prawnej dopiero na skutek powództwa osoby 3 - termin ten biegnie od dnia, w którym orzeczenie wydane w sporze z osobą 3 stało się prawomocne
kupujący może wykonać uprawnienia z tytułu rękojmi mimo upływu terminu jeżeli sprzedawca wadę podstępnie zataił
zarzut z tytułu rękojmi może być podniesiony także po upływie tego terminu, jeżeli przed jego upływem kupujący zawiadomił sprzedawcę o wadzie
zarzut przeciwko roszczeniom sprzedawcy – np. sprzedawca żąda zapłaty ceny kupujący mimo upływu terminu może podnieść zarzut obniżenia ceny
GWARANCJA JAKOŚCI
Gwarancja jakości to UMOWA ŁĄCZĄCA GWARANTA Z KUPUJĄCYM
gwarant zobowiązuje się do spełnienia odpowiednich świadczeń na wypadek, gdyby w okresie gwarancyjnym ujawniły się wady fizyczne rzeczy sprzedanej
gwarancja nie jest reżimem ustawowym
nie powstaje ex lege tylko na podstawie umowy
udzielenie gwarancji jest dobrowolne
umowa gwarancji to umowa konsensualna – dochodzi do skutku solo consensu - przez zgodne oświadczenie woli stron
do zawarcia umowy gwarancyjnej nie jest konieczne wręczenie kupującemu dokumentu gwarancyjnego określającego treść gwarancji (wg Pajora)
GWARANTEM JEST WYSTAWCA DOKUMENTU GWARANCYJNEGO - może nim być:
sprzedawca rzeczy
częściej gdy producent jest zagraniczny
umowa gwarancji często jest włączona/dołączona do umowy sprzedaży
wytwórca rzeczy (producent rzeczy)
częściej gdy producent jest krajowy
umowa gwarancji dochodzi do skutku przez kartę gwarancyjną wystawioną przez producenta i dołączoną do rzeczy (jest przynależnością rzeczy)
w KG mieści się oferta zawarcia umowy gwarancji ad incertam personam kupujący przyjmując rzecz wraz z kartą gwarancyjną przyjmuje tę ofertę
sprzedawca jest tylko posłańcem – przenosi cudze oświadczenie woli
rozwiązanie takie jest zgodne z założeniem że gwarancja nie jest jednostronną czynnością prawną bo jednostronna czynność prawna może być źródłem zobowiązania w drodze wyjątku – tylko wtedy gdy ustawa na to zezwala (a w tym przypadku tak nie jest)
PRZESŁANKI ODPOWIEDZIALNOŚCI
przepisy dyspozytywne
ciężar dowodu wszystkich przesłanek spoczywa na kupującym
ujawnienie się wady fizycznej uzasadniającej odpowiedzialność gwarancyjną wg postanowień umowy gwarancyjnej
jeżeli w umowie gwarancji nie zastrzeżono inaczej gwarant odpowiada tylko wtedy, gdy wada powstała z przyczyn tkwiących w sprzedanej rzeczy
ta wada fizyczna musi ujawnić się w okresie gwarancyjnym
może być on określony w umowie gwarancji
jeśli termin gwarancji nie został określony w umowie gwarancji wynosi on 1 rok od dnia kiedy rzecz została kupującemu wydana
termin zawity
jest to termin w którym wada ma się ujawnić – nie jest to termin do wykonania uprawnień z tytułu gwarancji
jeśli wada w tym terminie się ujawniła to powstają roszczenia kupującego z tytułu gwarancji a one przedawniają się na zasadach ogólnych
termin gwarancji może ulec przedłużeniu
wady istotne - jeżeli w wykonaniu swoich obowiązków gwarant dostarczył uprawnionemu rzecz wolną od wad albo dokonał istotnych napraw rzeczy - termin gwarancji biegnie na nowo od chwili dostarczenia rzeczy wolnej od wad lub zwrócenia rzeczy naprawionej
jeżeli gwarant wymienił część rzeczy, przepis ten stosuje się odpowiednio do części wymienionej
wady nieistotne -w innych wypadkach termin gwarancji ulega przedłużeniu o czas, w ciągu którego wskutek wady rzeczy uprawniony nie mógł z niej korzystać
nie wymagane są żadne akty staranności
Odpowiedzialność gwaranta oparta jest NA ZASADZIE RYZYKA
UPRAWNIENIA Z TYTUŁU GWARANCJI JAKOŚCI
wynikają z umowy gwarancji (kart gwarancyjnej)
jeśli w umowie ich nie określono to gwarant jest zobowiązany
do usunięcia wady fizycznej rzeczy (naprawy)
niebezpieczeństwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy w czasie od wydania jej gwarantowi do jej odebrania przez uprawnionego z gwarancji ponosi gwarant
lub do dostarczenia rzeczy wolnej od wad (wymiany)
zobowiązanie przemienne – wybór należy do dłużnika (gwaranta), chyba że z jakiejś przyczyny usunięcie wady rzeczy będzie niemożliwe
GWARANCJA JAKOŚCI A RĘKOJMIA
gwarancja jakości to odrębny od rękojmi reżim (dotyczy tylko wad fizycznych)
kupujący może wykonywać uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy, niezależnie od uprawnień wynikających z gwarancji
kupujący może wybrać czy wykona uprawnienia z rękojmi czy gwarancji i jest związany tym wyborem tylko w odniesieniu do tej wady
jeżeli później ujawni się kolejna wada fizyczna rzeczy to kupujący może wybrać czy wykona uprawnienia z rękojmi czy gwarancji bez względu na to jakiego wyboru dokonał w odniesieniu do poprzedniej wady
nie można stworzyć roszczenia hybrydowego - w części opartego na reżimie z rękojmi a w części na reżimie z gwarancji jakości
ODPOWIEDZIALNOŚĆ SPRZEDAWCY ZA NIEZGODNOŚĆ TOWARU KONSUMPCYJNEGO Z UMOWĄ
OGÓLNE
Reżim ten został wprowadzony ustawą z 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz zmianie KC, która wdraża do prawa polskiego dyrektywę nr 99/44 w sprawie niektórych aspektów sprzedaży towarów konsumpcyjnych i związanych z tym gwarancji
zakres podmiotowy
sprzedawca to przedsiębiorca
osoba prowadząca w sposób stały, zorganizowany przedsiębiorstwo
kupujący to konsument
osoba fizyczna, która nabywa rzecz w celu niezwiązanym bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową
konsumentem jest się tylko wtedy gdy się zawiera umowę z przedsiębiorcą
zakres przedmiotowy
przedmiotem sprzedaży musi być towar konsumpcyjny – rzecz ruchoma nadająca się do użytku osobistego
wyłączenia
energia elektryczna, gaz i woda
chyba, że sprzedawane w ograniczonej ilości lub określonej objętości (np. butelka wody)
sprzedaż egzekucyjna
sprzedaż dokonywana w postępowaniu upadłościowym
sprzedaż dokonywana w innym postępowaniu sądowym
przepisy ustawy z 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz zmianie KC stosuje się do
umowy sprzedaży
umowy dostawy
umowy sprzedaży komisowej
umowy o dzieło
przepisy ustawy są lex specialis w stosunku do KC
przepisy KC stosuje się tylko w kwestiach nieuregulowanych w ustawie
całkowicie wyłączone są przepisy o rękojmi i gwarancji jakości
CHARAKTER ODPOWIEDZIALNOŚCI
odpowiedzialność obciąża sprzedawcę z mocy samego prawa
sprzedawca odpowiada na zasadzie ryzyka
odpowiedzialność obiektywna – sprzedawca odpowiada niezależnie od winy wiedzy
przepisy regulujące tą odpowiedzialność są imperatywne – w drodze umowy nie można wyłączyć ani ograniczyć tej odpowiedzialności (także przez wybór prawa obcego) ale dopuszczalna jest ugoda między stronami
jeżeli sprzedawca wydał towar niezgodny z umową (w przeciwieństwie do rękojmi) kupujący nadal ma roszczenie o wykonanie w naturze – dostarczenie towaru zgodnego z umową, które przysługuje kupującemu na zasadach ogólnych, ale ulega pewnej modyfikacji
rękojmia to reżim szczególny – pierwotne zobowiązanie wygasa, a tu nie – pierwotne zobowiązanie nie jest wykonane
PRZESŁANKI ODPOWIEDZIALNOŚCI
NIEZGODNOŚĆ TOWARU KONSUMPCYJNEGO Z UMOWĄ - dowód: kupujący
najpierw trzeba określić cechy towaru wzorcowego a następnie porównać z nim towar rzeczywiście wydany
przy określaniu cech towaru wzorcowego bierze się pod uwagę
treść umowy – jeśli strony w umowie określiły cechy towaru
jeśli właściwości towaru zostały indywidualnie uzgodnione między stronami – domniemywa się, że towar jest zgodny z umową, jeżeli (alternatywnie):
odpowiada podanemu przez sprzedawcę opisowi
lub ma cechy okazanej kupującemu próbki albo wzoru
lub nadaje się do celu określonego przez kupującego przy zawarciu umowy, chyba że sprzedawca zgłosił zastrzeżenia co do takiego przeznaczenia towaru
właściwości, które normalnie cechują towar tego rodzaju – jeśli strony w umowie nie określiły cech towaru
jeśli właściwości towaru nie zostały indywidualnie uzgodnione między stronami domniemywa się że towar jest zgodny z umową gdy:
towar jest przydatny do zwykłego użytku - nadaje się do celu, do jakiego towar tego rodzaju jest zwykle używany
i właściwości towaru odpowiadają właściwościom cechującym towar tego rodzaju
oświadczenia osób 3.
domniemywa się że towar jest zgodny z umową gdy towar odpowiada oczekiwaniom dotyczącym towaru tego rodzaju, opartym na składanych publicznie zapewnieniach:
sprzedawcy
producenta
przedstawiciela producenta
importera – osoba, która wprowadza towar konsumpcyjny do obrotu krajowego w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa
producenta deklarowanego – osoba, która podaje się za producenta przez umieszczenie na towarze swojej nazwy, znaku towarowego lub innego oznaczenia odróżniającego
przełamanie względności umowy
sprzedawca nie jest związany zapewnieniami P, PP, PD, I jeśli udowodni
że zapewnienia tego nie znał i oceniając rozsądnie nie mógł znać
albo że nie zapewnienie takie nie mogło mieć wpływu na decyzję kupującego o zawarciu umowy (np. kupujący nie znał tych zapewnień)
albo że treść zapewnienia sprostowano przed zawarciem umowy
za niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową uważa się również nieprawidłowość w jego zamontowaniu i uruchomieniu, jeżeli czynności te zostały wykonane
w ramach umowy sprzedaży
przez sprzedawcę
lub przez osobę, za którą sprzedawca ponosi odpowiedzialność
lub przez kupującego wg instrukcji otrzymanej przy sprzedaży – klauzula Ikea
na gruncie
rękojmi jest różnica między wydaniem
rzeczy wadliwej (rękojmia)
a innej niż zamówiona (aliut) – niewykonanie zobowiązania
OSZNTKZU – nie ma różnicy
ustawodawca nic nie mówi o wadach prawnych – należy stosować przepisy ustawy - pewna słabość ustawy
NIEZGODNOŚĆ TOWARU KONSUMPCYJNEGO Z UMOWĄ MA ISTNIEĆ W CHWILI WYDANIA TOWARU
dowód
jeśli niezgodność towaru z umową zostanie stwierdzona przed upływem 6 miesięcy od wydania towaru - domniemywa się niezgodność towaru z umową istniała w chwili wydania towaru (kupujący nie musi dowodzić tej przesłanki)
jeśli niezgodność towaru z umową zostanie stwierdzona po upływie 6 miesięcy od wydania towaru – kupujący musi udowodnić, że niezgodność towaru z umową istniała w chwili wydania towaru
AKT STARANNOŚCI
kupujący traci uprawnienia z tytułu OSZNTKZU jeśli nie zawiadomi sprzedawcy o niezgodności w określonym terminie
termin do zawiadomienia sprzedawcy o niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową
zasada: 2 miesięcy od stwierdzenia niezgodności
wyjątek: dla towarów żywnościowych - 3 dni od otwarcia
do zachowania tego terminu wystarczy wysłanie zawiadomienia przed jego upływem
zawiadomienie to akt wiedzy a nie oświadczenie woli
termin do stwierdzenia (ujawnienia) niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową
2 lata od dnia wydania kupującemu towaru (jeśli niezgodność zostanie stwierdzona później to sprzedawca nie odpowiada) (przy rękojmi 1 rok)
jeżeli przedmiotem sprzedaży jest rzecz używana, strony mogą ten termin skrócić, ale nie poniżej 1 roku
termin ten biegnie na nowo w razie wymiany towaru
WYŁĄCZENIE ODPOWIEDZIALNOŚCI SPRZEDAWCY
wykazanie że niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową powstała dopiero po wydaniu towaru
wykazanie, że kupujący wiedział o niezgodności lub oceniając rozsądnie, powinien był wiedzieć (ustawa nie mówi w jakiej chwili, dyrektywa mówi o chwili zawarcia umowy)
gorsza sytuacja kupującego niż przy rękojmi – bo przy rękojmi ma znaczenie tylko wiedza pozytywna (wiedział)
wykazanie, że niezgodność wynikła z przyczyny tkwiącej w materiale dostarczonym przez kupującego – umowa o dzieło
UPRAWNIENIA KUPUJĄCEGO – konsument nie decyduje swobodnie – jest kolejność
roszczenie o doprowadzenie towaru do zgodności z umową przez nieodpłatną naprawę albo wymianę na nowy (wybiera kupujący)
chyba że naprawa albo wymiana są niemożliwe lub wymagają nadmiernych kosztów
przy ocenie nadmierności kosztów uwzględnia się:
wartość towaru zgodnego z umową
rodzaj i stopień stwierdzonej niezgodności
niedogodności, na jakie naraziłby kupującego inny sposób zaspokojenia
nieodpłatność naprawy i wymiany oznacza, że sprzedawca ma obowiązek zwrotu kosztów poniesionych przez kupującego, w szczególności kosztów
demontażu
dostarczenia
robocizny
materiałów
ponownego zamontowania i uruchomienia
jeżeli sprzedawca, który otrzymał od kupującego takie żądanie nie ustosunkował się do tego żądania w terminie 14 dni, uważa się, że uznał je za uzasadnione
roszczenie stosownego obniżenia ceny albo odstąpienie od umowy (wybiera kupujący)
kupujący może wykonać te uprawnienia dopiero gdy
naprawa albo wymiana są niemożliwe lub wymagają nadmiernych kosztów
lub sprzedawca nie zdoła naprawić lub wymienić towaru w odpowiednim czasie
przy określaniu odpowiedniego czasu uwzględnia się rodzaj towaru i cel jego nabycia
lub naprawa albo wymiana narażałaby kupującego na znaczne niedogodności
kupujący nie może odstąpić od umowy, gdy niezgodność jest nieistotna
TERMINY
termin do stwierdzenia niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową
termin do zawiadomienia sprzedawcy o niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową
termin przedawnienia dla roszczeń kupującego
zasada: 1 rok od stwierdzenia przez kupującego niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową
instytucja wstrzymania zakończenia terminu przedawnienia: ten roczny termin nie może skończyć się przed terminu do stwierdzenia (ujawnienia) niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową, czyli
2 lata od dnia wydania kupującemu towaru (jeśli niezgodność zostanie stwierdzona później to sprzedawca nie odpowiada) (przy rękojmi 1 rok)
jeżeli przedmiotem sprzedaży jest rzecz używana, strony mogą ten termin skrócić, ale nie poniżej 1 roku
termin ten biegnie na nowo w razie wymiany towaru
zawieszenie biegu przedawnienia - przedawnienie nie biegnie w czasie:
wykonywania naprawy lub wymiany
prowadzenia przez strony rokowań w celu ugodowego załatwienia sprawy, nie dłużej jednak niż przez 3 miesiące
przerwanie biegu przedawnienia: zawiadomienie sprzedawcy o niezgodności przerywa bieg przedawnienia
termin zawity do odstąpienia od umowy j. w.
upływ tych terminów nie wyłącza uprawnień kupującego z tytułu OSZNTKZU jeżeli sprzedawca w chwili zawarcia umowy o niezgodności wiedział i nie zwrócił na to uwagi kupującego
ROSZCZENIE ZWROTNE SPRZEDAWCY
W przypadku zaspokojenia roszczeń wynikających z niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową
sprzedawca może dochodzić odszkodowania od któregokolwiek z poprzednich sprzedawców,
jeżeli wskutek jego działania lub zaniechania towar był niezgodny z umową
do odpowiedzialności odszkodowawczej stosuje się przepisy KC o skutkach niewykonania zobowiązań
Roszczenie zwrotne przedawnia się z upływem 6 miesięcy
staje się wymagalne z chwilą zaspokojenia kupującego, nie później jednak niż w dniu, w którym sprzedawca obowiązany był to uczynić
ODPOWIEDZIALNOŚĆ SPRZEDAWCY ZA NIEZGODNOŚĆ TOWARU KONSUMPCYJNEGO Z UMOWĄ (OSZNTKZU)
OGÓLNE
Reżim ten został wprowadzony ustawą z 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz zmianie KC
zakres podmiotowy
sprzedawca to przedsiębiorca
kupujący to konsument
zakres przedmiotowy
przedmiotem sprzedaży musi być towar konsumpcyjny – rzecz ruchoma nadająca się do użytku osobistego
wyłączenia
energia elektryczna, gaz i woda
chyba, że sprzedawane w ograniczonej ilości lub określonej objętości (np. butelka wody)
sprzedaż egzekucyjna
sprzedaż dokonywana w postępowaniu upadłościowym
sprzedaż dokonywana w innym postępowaniu sądowym
przepisy ustawy z 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz zmianie KC stosuje się do
umowy sprzedaży
umowy dostawy
umowy sprzedaży komisowej
umowy o dzieło
przepisy ustawy są lex specialis w stosunku do KC
wyłączają przepisy KC – przepisy KC stosuje się w kwestiach nieuregulowanych
całkowicie wyłączone są przepisy o rękojmi i gwarancji jakości
CHARAKTER ODPOWIEDZIALNOŚCI
odpowiedzialność ta obciąża sprzedawcę z mocy samego prawa
sprzedawca odpowiada na zasadzie ryzyka – odpowiedzialność obiektywna i gwarancyjna - nie zależy od winy ani wiedzy sprzedawcy
przepisy regulujące tą odpowiedzialność są imperatywne – w drodze umowy nie można wyłączyć ani ograniczyć tej odpowiedzialności (także przez wybór prawa obcego)
PRZESŁANKI ODPOWIEDZIALNOŚCI
NIEZGODNOŚĆ TOWARU KONSUMPCYJNEGO Z UMOWĄ - dowód: kupujący
najpierw trzeba określić cechy towaru wzorcowego a następnie porównać z nim towar rzeczywiście wydany – bierze się pod uwagę
treść umowy
jeśli nie jest to określone w umowie - właściwości, które normalnie cechują towar tego rodzaju
oświadczenia osób 3. (np. producenta)
domniemania
jeśli właściwości towaru zostały indywidualnie uzgodnione między stronami – domniemywa się, że jest on zgodny z umową, jeżeli:
odpowiada podanemu przez sprzedawcę opisowi
lub ma cechy okazanej kupującemu próbki albo wzoru
lub nadaje się do celu określonego przez kupującego przy zawarciu umowy, chyba że sprzedawca zgłosił zastrzeżenia co do takiego przeznaczenia towaru
jeśli właściwości towaru nie zostały indywidualnie uzgodnione między stronami
domniemywa się że towar jest zgodny z umową gdy:
towar jest przydatny do zwykłego użytku
i właściwości towaru odpowiadają właściwościom cechującym towar tego rodzaju
domniemywa się że towar jest zgodny z umową gdy towar odpowiada oczekiwaniom dotyczącym towaru tego rodzaju, opartym na składanych publicznie zapewnieniach:
sprzedawcy
producenta
przedstawiciela producenta
importera
producenta deklarowanego
sprzedawca nie jest związany zapewnieniami P, PP, PD, I jeśli udowodni
że zapewnienia tego nie znał i oceniając rozsądnie nie mógł znać
albo że nie zapewnienie takie nie mogło mieć wpływu na decyzję kupującego o zawarciu umowy
albo że treść zapewnienia sprostowano przed zawarciem umowy
za niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową uważa się również nieprawidłowość w jego zamontowaniu i uruchomieniu, jeżeli czynności te zostały wykonane
w ramach umowy sprzedaży
przez sprzedawcę
lub przez osobę, za którą sprzedawca ponosi odpowiedzialność
lub przez kupującego wg instrukcji otrzymanej przy sprzedaży
ustawodawca nic nie mówi o wadach prawnych – należy stosować przepisy ustawy - pewna słabość ustawy
NIEZGODNOŚĆ TOWARU KONSUMPCYJNEGO Z UMOWĄ MA ISTNIEĆ W CHWILI WYDANIA TOWARU
dowód: kupujący ale jest domniemanie
jeśli niezgodność towaru z umową zostanie stwierdzona przed upływem 6 miesięcy od wydania towaru - domniemywa się niezgodność towaru z umową istniała w chwili wydania towaru (ułatwienie dla kupującego)
AKT STARANNOŚCI
kupujący traci uprawnienia z tytułu OSZNTKZU jeśli nie zawiadomi sprzedawcy o niezgodności w określonym terminie
termin do zawiadomienia sprzedawcy o niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową
zasada: 2 miesięcy od stwierdzenia niezgodności
wyjątek: dla towarów żywnościowych - 3 dni od otwarcia (termin ten określa w drodze rozporządzenia Minister Właściwy do Spraw Gospodarki)
do zachowania tego terminu wystarczy wysłanie zawiadomienia przed jego upływem
termin do stwierdzenia (ujawnienia) niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową
2 lata od dnia wydania kupującemu towaru (jeśli niezgodność zostanie stwierdzona później to sprzedawca nie odpowiada) (przy rękojmi 1 rok)
jeżeli przedmiotem sprzedaży jest rzecz używana, strony mogą ten termin skrócić, ale nie poniżej 1 roku
termin ten biegnie na nowo w razie wymiany towaru
WYŁĄCZENIE ODPOWIEDZIALNOŚCI SPRZEDAWCY
jeśli sprzedawca wykaże że niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową powstała dopiero po wydaniu towaru
jeśli sprzedawca wykaże, że kupujący wiedział o niezgodności lub, oceniając rozsądnie, powinien był wiedzieć (ustawa nie mówi w jakiej chwili, dyrektywa mówi o chwili zawarcia umowy)
jeśli sprzedawca wykaże, że niezgodność wynikła z przyczyny tkwiącej w materiale dostarczonym przez kupującego – (umowa o dzieło)
UPRAWNIENIA KUPUJĄCEGO – konsument nie decyduje swobodnie – jest kolejność
roszczenie o doprowadzenie towaru do zgodności z umową przez nieodpłatną naprawę albo wymianę na nowy (wybiera kupujący)
milczenie sprzedawcy przez okres 14 dni od otrzymania takiego żądania oznacza, że uznał je za uzasadnione
roszczenie stosownego obniżenia ceny albo odstąpienie od umowy (wybiera kupujący)
kupujący może wykonać te uprawnienia dopiero gdy
naprawa albo wymiana są niemożliwe lub wymagają nadmiernych kosztów
lub sprzedawca nie zdoła naprawić lub wymienić towaru w odpowiednim czasie
lub naprawa albo wymiana narażałaby kupującego na znaczne niedogodności
kupujący nie może odstąpić od umowy, gdy niezgodność jest nieistotna
TERMINY
termin do stwierdzenia niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową
termin do zawiadomienia sprzedawcy o niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową
termin przedawnienia dla roszczeń kupującego
zasada: 1 rok od stwierdzenia przez kupującego niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową ale termin ten nie może skończyć się przed termin do stwierdzenia (ujawnienia) niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową (wstrzymanie zakończenia terminu przedawnienia)
zawieszenie biegu przedawnienia - przedawnienie nie biegnie w czasie:
wykonywania naprawy lub wymiany
prowadzenia przez strony rokowań w celu ugodowego załatwienia sprawy, nie dłużej jednak niż przez 3 miesiące
przerwanie biegu przedawnienia następuje przez zawiadomienie sprzedawcy o niezgodności
termin zawity do odstąpienia od umowy – j.w.
upływ tych terminów nie wyłącza uprawnień kupującego z tytułu OSZNTKZU jeżeli sprzedawca w chwili zawarcia umowy o niezgodności wiedział i nie zwrócił na to uwagi kupującego
ROSZCZENIE ZWROTNE SPRZEDAWCY
Jeżeli sprzedawca zaspokoił roszczenia kupującego sprzedawca może dochodzić odszkodowania od któregokolwiek z poprzednich sprzedawców jeżeli wskutek jego działania lub zaniechania towar był niezgodny z umową
stosuje się przepisy KC o OK. z tytułu niewykonania zobowiązania
roszczenie zwrotne przedawnia się z upływem 6 miesięcy od dnia, w którym stało się wymagalne