Finanse ST W2/17/10/2012
notatki Sandry Conradi

Temat: Gospodarka finansowa i system finansowy JST

Gospodarka finansowa jest częścią publicznej gospodarki. System gospodarki jest częścią systemu publicznego. Pierwsze budżety gmin powstały w 1991roku.

Finanse samorządu terytorialnego

• publiczne zasoby pieniężne (środki publiczne) gmin, powiatów, województw samorządowych i ich związków, operacje tymi zasobami i normy prawne je regulujące.

• Finanse samorządu terytorialnego obejmują zjawiska i procesy związane z gromadzeniem oraz rozdysponowaniem środkow publicznych przez JST i ich związki oraz podległe im jednostki organizacyjne.

Obszar zainteresowania finansów samorządu terytorialnego

• Problematyka racjonalności gospodarowania zasobami środkow publicznych – skuteczność i efektywność pobierania oraz gromadzenia dochodów budżetowych JST, zasadność i racjonalność wydatków ponoszonych przez organy JST, poziom i struktura długu JST

• Mechanizm redystrybucji środków publicznych pomiędzy podsektorem rządowym a poszczególnymi ogniwami podsektora samorządowego (redystrybucja pionowa – przymuszenie bogatych do oddawania swoich pieniędzy, żeby wspomóc tych biedniejszych)

• Mechanizm redystrybucji środków publicznych dokonywany w ramach podsektora samorządowego pomiędzy poszczególne ogniwa tego podsektora (redystrybucja pozioma – gminy bogatsze dla gmin bogatszych, woj. bogatsze dla woj. bogatszych itp.)

• Treść ekonomiczna i związki przyczynowo-skutkowe miedzy gromadzeniem środków publicznych a zakresem interwencji samorządu terytorialnego w procesy rozwoju lokalnego i regionalnego.

• Związki między wydatkami i rozchodami JST a przeobrażeniami jakościowymi, jakie zachodzą na danym obszarze w zakresie poziomu życia ludności i warunków funkcjonowania podmiotów gospodarczych

Nasze regulacje prawne nie pozwalają na upadłość jednostek sektora publicznego – samorządy itp.

Finanse samorządu terytorialnego odróżnia się od finansów szczebla centralnego z uwagi na:

• Różnice co do miejsca koncentracji publicznych zasobów pieniężnych

• Odmienny zasięg terytorialny

• Oddzielenie szczebla centralnego, następujące poprzez tworzenie norm prawno-finansowych, określających kompetencje organów publicznych do gospodarowania środkami publicznymi

• Zróżnicowanie zakresu autonomii JST w zależności od warunków społecznych, gospodarczych, politycznych

Finansów samorządu terytorialnego nie można przeciwstawiać finansom szczebla centralnego, gdyż:

• Stanowią istotną część systemu finansów publicznych

• Są ściśle powiązane z finansami na szczeblu centralnym, tzn. część publicznych zasobów pieniężnych przesuwana jest ze szczebla centralnego na szczebel samorządowy w formie dotacji, subwencji, udziałów w podatkach państwowych

• Metody finansowania zadań publicznych na szczeblu centralnym i samorządowym są bardzo zbliżone

• Formy działania organów samorządowych można porównywać z formami działania organów centralnych, tzn. występują one w roli: podmiotu prawa publicznego i prywatnego, kasjera oraz bankiera.

Kto wybiera bank prowadzący rachunek budżetu gminy/powiatu/woj.?- komisja przetargowa

Zakres finansów publicznych w gospodarce

Funkcja informacyjna finansów publicznych polega na informowaniu o wysokości PKB wytworzonego i podzielonego przez system finansów publicznych (SFP)

• Wskaźnik fiskalizmu

Dochody SFP w relacji do PKB w %

• Wskaźnik alokacji/redystrybucji

Wydatki SFP w relacji do PKB w %

• Wskażnik wyniku SFP

Wynik SFP (nadwyżka/deficyt) w relacji do PKB w %

• Wskaźnik zadłużenia państwa

Dług SFP w relacji do PKB w %

	UE	PL
Dochody sektora finansów publicznych (cały sektor)	44%	15%
Samorząd terytorialny (mała część sektora)	16% (prawie 1/3 tego u góry)
Wydatki SFP	50%	30%
Wydatki ST	16%
Wynik SFP	Powyżej 3%
Wynik ST	Ok. 1%
Dług SFP	Powyżej 80%	7%
Dług ST	13% PKB

Wnioski z tabelki: Samorządy w poszczególnych krajch nie powodują wzrostu deficytu

Zwykła struktura dochodów, wydatków i długu

Udział ST w Polsce

1. W dochodach SFP -> 15%

2. Wydatki SFP ->30%

3. Dług SFP

Udział poszczególnych jednostek w dochodach,wydatkach, należnosciach i zobowiązaniach.

Dochody:

• Gminy – 44% wszystkich środków, które ma samorząd

• Miasto – 33%

• Powiat – 13%

• Województwo – 9%

Wydatki:

• Gminy – 44%

• MnPP – 33%

• Powiat – 13%

• Województwa – 9%

Zobowiązania:

• Gminy – 40%

• MnPP – 42%

• Powiaty – 9%

• Województwa – 9%

Należności (przeterminowane, terminowe)

• Gminy – 39%

• MnPP – 46% (centra rozwoju, najwięcej umów cywilno-prawnych dlatego ma najwięcej)

• Powiaty – 8%

• Województwa – 9%